Chương I: Đại cương tài chính – tiền tệ doc

Chương I
Đại cương tài chính – tiền tệ
Th.S Nguyễn Hoài Phương


Nội dung chương
A. Tiền tệ
•
Nguồn gốc, bản chất của tiền tệ
•
Các hình thái tiền tệ
•
Chức năng, vai trò của tiền tệ
•
Chế độ tiền tệ
•
Khối tiền tệ

Nội dung chương
B. Tài chính
•
Bản chất của tài chính
•
Chức năng của tài chính
•
Hệ thống tài chính
•
Chức năng, vai trò của hệ thống tài
chính
•

Khủng hoảng tài chính

A. Tiền tệ
I. Nguồn gốc và bản chất của tiền tệ
•
Nguồn gốc
Nghiên cứu về nguồn gốc của tiền tệ
là nghiên cứu về các hình thái biểu
hiện giá trị trong trao đổi.

Các hình thái biểu hiện giá trị
•
Hình thái giá trị giản đơn (ngẫu
nhiên)
1 rìu = 20 kg thóc
•
Hình thái giá trị toàn bộ ( mở rộng)
10 kg ngô
1 rìu = 20 kg thóc
15 kg muối
•
Hình thái giá trị chung
•
Hình thái tiền tệ

In barter economy

Bản chất tiền tệ
•
Là vật ngang giá chung, là một hàng hóa đặc

biệt ( Karl Marx)
•
Là một thứ dầu bôi trơn cho guồng máy luân
chuyển hàng hóa, từ nơi sản xuất đến nơi tiêu
dùng (P.Samuelson)
•
Là bánh xe vĩ đại của lưu thông (Adam
Smith)
•
Là bất cứ cái gì được chấp nhận chung trong
việc thanh toán để nhận hàng hóa, dịch vụ,
hoặc trong việc trả nợ ( F.S. Mishkin)
=> Bản chất là : “phương tiện”

Sự phát triển các hình thái tiền tệ

II. Các hình thái tiền tệ
•
Tiền bằng hàng hóa (Commodity
money)
–
Hàng hóa không phải kim loại (vỏ sò, da
thú, răng cá voi, gỗ đàn hương…)
–
Kim loại (chì, kẽm, nhôm, bạc, vàng…)
•
Tiền giấy ( tiền pháp định) (Paper
money – Fiat money)
•
Tiền ghi sổ - Tiền tín dụng (Credit

money)
•
Tiền điện tử ( Electronic money)

Tại sao lại có sự phát triển các
hình thái tiền tệ như vậy?

Tiền bằng hàng hóa
( không phải kim loại)
•
Ưu điểm
–
Không có lạm phát
•
Nhược điểm
–
Tính không đồng nhất
–
Khó bảo quản
–
Khó chia nhỏ
–
Khó vận chuyển
–
Phạm vi trao đổi hẹp

Tiền bằng hàng hóa
Tiền là kim loại
•
Ưu điểm

–
Tính đồng nhất
–
Dễ bảo quản
–
Dễ chia nhỏ
–
Dễ vận chuyển
–
Phạm vi trao đổi rộng
•
Nhược điểm
–
Khả năng khai thác có hạn
–
Giá trị của vàng quá lớn để trở thành vật
ngang giá chung

Tiền giấy
•
Ưu điểm
–
Đáp ứng quy mô vô hạn của nền kinh tế
•
Nhược điểm
–
Lạm phát
–
Chi phí ( in ấn, vận chuyển, lưu thông, bảo
quản, tiêu hủy…)

–
Rủi ro
–
Khó khăn trong việc quản lý của Nhà nước
–
Không đảm bảo tính kịp thời trong trao đổi

Tiền ghi sổ
Được sử dụng bằng các bút toán ghi Nợ - Có trên tài
khoản ở Ngân hàng
•
Ưu điểm
–
Giảm bớt chi phí
–
Giảm rủi ro
–
Nhà nước dễ dàng hơn trong việc quản lý
•
Nhược điểm
–
Lưu giữ chứng từ, sổ sách trong thời gian
dài
–
Thời gian luân chuyển, xử lý chứng từ
–
Thời hạn và phạm vi hạn chế

Tiền điện tử
Được sử dụng qua các bút toán trên tài khoản ảo

được lưu trữ bởi hệ thống mạng
•
Ưu điểm
–
Nhanh chóng, thuận tiện
–
Giảm chi phí
–
Thời hạn dài và phạm vi rộng
•
Nhược điểm
–
Yêu cầu công nghệ hiện đại và đồng bộ
–
Trình độ của người sử dụng

III. Chức năng của tiền tệ
•
Karl Marx
–
Là thước đo giá trị
–
Là phương tiện lưu thông
–
Là phương tiện thanh toán
–
Là phương tiện cất trữ
–
Chức năng tiền tệ quốc tế

III. Chức năng của tiền tệ
•
Karl Marx
–
Là thước đo giá trị:
•
Tiền phải có giá trị thực sự
•
Tiền phải được xác định đơn vị
thông qua tiêu chuẩn giá cả hay
hàm lượng vàng của một đơn vị
tiền tệ do nhà nước quy định
VD: Tiêu chuẩn giá cả của đồng
USD: 1 USD = 0.7366 gr vàng

III. Chức năng của tiền tệ
•
Karl Marx
–
Là phương tiện lưu thông
•
Hàng hóa và tiền tệ vận động song
song và ngược chiều nhau
H – T - H
•
Không nhất thiết phải là tiền “thực
chất” vì nó nằm trong tay mỗi
người trong chốc lát

III. Chức năng của tiền tệ

•
Karl Marx
–
Là phương tiện thanh toán
•
Tiền sử dụng để kết thúc các
khoản nợ
•
Hàng hóa và tiền tệ có thể vận
động độc lập
•
Không nhất thiết phải là tiền “thực
chất”

III. Chức năng của tiền tệ
•
Karl Marx
–
Là phương tiện tích lũy
•
Tiền trở thành “của cải” để dành
hay dự phòng
•
Đồng tiền phải thực sự có giá trị

III. Chức năng của tiền tệ
•
Karl Marx
–
Tiền tệ thế giới

•
Là phương tiện mua chung, di
chuyển của cải giữa các quốc gia
•
Để đạt được sự đồng nhất giữa các
nền kinh tế, tiền phải là tiền vàng

III. Chức năng của tiền tệ
•
Kinh tế học hiện đại
–
Là thước đo giá trị (unit of accounts)
–
Là phương tiện trao đổi (medium of
exchanges)
–
Là phương tiện cất trữ (store of
values)

3 chức năng cơ bản của một đồng tiền

Đôla hóa
(Dollarization)

Tại sao người ta vẫn có xu
hướng nắm giữ tiền mặt?