Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (80.5 KB, 2 trang )
Huyền sâm trị sốt xuất huyết
Gọi huyền sâm vì vị thuốc này giống sâm có màu đen (huyền là đen). Tên khoa học là
Sorophularia buergeriana Miq, thuộc họ hoa mõm chó. Huyền sâm (Radix Sorophulariae)
là rễ phơi hay sấy khô của cây bắc huyền sâm.
Cây bắc huyền sâm là một loại thảo cao khoảng 1,50m, thân vuông màu xanh có rãnh
dọc, 4 góc hơi phồng lồi ra, lá hình trứng, mọc đối chữ thập, đầu lá nhọn, mép có răng
cưa nhỏ và đều, cuống ngắn, phiến lá dài. Lá phía dưới to hơn, cuống dài hơn, lá phía
trên hơi nhỏ, cuống ngắn hơn Hoa tự mọc thành chùm, cuống ngắn trông như bông, nở
ngọn hay đầu cành. Hoa hình ống, hơi phình ở giữa, thắt ở phía trên, mép có 5 cánh, với
1 cánh cao hơn, mọc thành tán, hoa màu tím hoặc màu vàng nhạt, quả màu xanh, khi chín
màu đen, chứa nhiều hạt đen.
Huyền sâm có vị đắng, ngọt hơi mặn, tính hơi lạnh, vào 2 kinh Phế và Thận. Theo tài liệu
cổ: huyền sâm có tác dụng tư âm, giáng hỏa, giải độc hòa ban, thanh hầu chỉ thống,
nhuyễn kiên tán kết, giải khát trừ phiền, nhuận táo hoạt trường. Dùng chữa các bệnh như:
phiền khát, cuồng điên, yết hầu sưng đau, ung thũng, tràng nhạc, táo bón, mất ngủ, ôn
dịch phát ban, bướu cổ, tăng thêm tinh dịch, hạ sốt, các bệnh thời khí ôn dịch, sưng viêm,
các bệnh xuất huyết, mụn nhọt, sưng lở.
Huyền sâm được dùng làm thuốc mạnh tim, giảm sốt, chống viêm cổ họng viêm amiđan,
lở loét trong miệng.
Liều dùng 10-12g dưới dạng thuốc sắc. Người tỳ hư tiết tả không dùng được.
Một số bài thuốc có huyền sâm:
- Chữa viêm họng, viêm amiđan: Huyền sâm 10g, cam thảo 3g, cát cánh 5g; mạch môn
8g, nước 600ml. Sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày và làm nước súc miệng.
- Trị phát ban, họng đau: Huyền sâm, thăng ma, cam thảo mỗi thứ đều 20g, nước 600ml.
Sắc còn 200ml, uống ấm sau khi ăn 30 phút.
- Trị ban chẩn, sốt cao mê sảng: Nhiệt tà nhập huyết làm sốt cao mê sảng, ban chẩn nổi
lờ mờ, lưỡi khô đỏ. Cần thanh dinh thấu nhiệt, giải độc dưỡng âm. Dùng “Thanh dinh
thang”: Huyền sâm 12g, tê giác 12g, mạch môn 12g, kim ngân hoa 12g, hoàng liên 6g,
sinh địa 20g, đan sâm 8g, đọt tre 8g, liên kiều 8g, nước 600ml. Sắc còn 200ml, chia 3 lần
uống trong ngày.