Những đặc điểm chung của Vi Sinh Vật (tt) pdf

Những đặc điểm
chung của Vi Sinh Vật



1-Vi sinh vật thuộc giới sinh vật
nào?
Vi sinh vật không phải là một
nhóm phân loại trong sinh giới mà là bao
gồm tất cả các sinh vật có kích thước
hiển vi, không thấy rõ được bằng mắt
thường, do đó phải sử dụng kính hiển vi
thường hoặc kính hiển vi điện tử. Ngoài
ra muốn nghiên cứu vi sinh vật người ta
phải sử dụng tới phương pháp nuôi cấy
vô khuẩn.
Từ trước đến nay có rất nhiều hệ
thống phân loại sinh vật. Các đơn vị
phân loại sinh vật nói chung và vi sinh
vật nói riêng đi từ thấp lên cao là Loài
(Species), Chi (Genus), Họ (Family), Bộ
(Order), Lớp (Class), Ngành (Phylum),
và Giới (Kingdom). Hiện nay trên giới
còn có một mức phân loại nữa gọi là lĩnh
giới (Domain). Đấy là chưa kể đến các
mức phân loại trung gian như Loài phụ
(Subspecies), Chi phụ (Subgenus), Họ
phụ (Subfamily), Bộ phụ (Suborder),Lớp
phụ (Subclass), Ngành phụ (Subphylum).

Xưa kia John Ray (1627-1705) và
Carl Von Linnaeus (1707-1778) chỉ chia
ra 2 giới là Thực vật và Động vật. Năm
1866 E. H. Haeckel (1834-1919) bổ sung
thêm giới Nguyên sinh (Protista).
Năm 1969 R. H. Whitaker (1921-
1981) đề xuất hệ thống phân loại 5 giới :
Khởi sinh (Monera), Nguyên sinh
(Protista), Nấm (Fungi), Thực vật
(Plantae) và Động vật (Animalia).
Khởi sinh bao gồm Vi khuẩn
(Bacteria) và Vi khuẩn lam
(Cyanobacteria).
Nguyên sinh bao gồm Động vật
nguyên sinh (Protzoa),
Tảo (Algae) và các Nấm sợi sống
trong nước (Water molds).

Gần đây hơn có hệ thống phân loại 6
giới- như 5 giới trên nhưng thêm giới Cổ
vi khuẩn (Archaebacteria),
giới Khởi sinh đổi thành giới Vi
khuẩn thật (Eubacteria) (P. H. Raven, G.
B. Johnson, 2002).
Cổ vi khuẩn và Vi khuẩn thật thuộc
Còn

T. Cavalier-Smith (1993) thì lại đề

xuất hệ thống phân loại 8 giới:
Vi khuẩn thật (Eubacteria),
Cổ vi khuẩn (Archaebacteria),
Cổ trùng (Archezoa),
Sắc khuẩn (Chromista),
Nấm (Fungi),
Thực vật (Plantae) và
Động vật (Animalia).

Theo R. Cavalier-Smith thì
Cổ trùng (như Giardia) bao gồm các
cơ thể đơn bào nguyên thuỷ có nhân thật,
có ribosom 70S, chưa có bộ máy Golgi,
chưa có ty thể (mitochondria) chưa có
thể diệp lục (Chloroplast), chưa có
peroxisome.
Sắc khuẩn bao gồm phần lớn các cơ
thể quang hợp chứa thể diệp lục trong
các phiến (lumen) của mạng lưới nội chất
nhăn (rough endpplasmic reticulum) chứ
không phải trong tế bào chất
(cytoplasm), chẳng hạn như Tảo silic ,
Tảo nâu, Cryptomonas, Nấm noãn.

Năm 1980, Carl R. Woese dựa trên
những nghiên cứu sinh học phân tử phát
hiện thấy Cổ khuẩn có sự sai khác lớn
trong trật tự nucleotid ở ARN của
ribosom 16S và 18S. Ông đưa ra hệ
thống phân loại ba lĩnh giới (Domain)

bao gồm
Cổ khuẩn (Archae),
Vi khuẩn (Bacteria) và
Sinh vật nhân thực (Eucarya).
Cổ khuẩn là nhóm vi sinh vật có
nguồn gốc cổ xưa. Chúng bao gồm các
nhóm vi khuẩn có thể phát triển được
trong các môi trường cực đoan (extra),
chẳng hạn như nhóm ưa mặn
(Halobacteriales), nhóm ưa nhiệt
(Thermococcales, Thermoproteus,
Thermoplasmatales), nhóm kỵ khí sinh
mêtan (Methanococcales,
Methanobacteriales,
Methanomicrobiales), nhóm vi khuẩn
lưu huỳnh ưa nhiệt (Sulfobales,
Desulfurococcales).
Monera trong hệ thống 5 giới tương
đương với Vi khuẩn và Cổ khuẩn trong
hệ thống 8 giới và trong hệ thống 3 lĩnh
giới. Nguyên sinh trong hệ thống 5 giới
tương đương với 3 giới Cổ trùng
(Archaezoa), Nguyên sinh (Protista-
Protozoa) và Sắc khuẩn (Chromista)
trong hệ thống 8 giới và tương đương với
5 nhóm sau đây trong hệ thống 3 lĩnh
giới (domain): Archaezoa, Euglenozoa,
Alveolata, Stramenopila và Rhodophyta.
Theo hệ thống 3 lĩnh giới thì
Archaezoa bao gồm Diplomonad,

Trichomonad và Microsporidian.
Euglenozoa ao gồm Euglenoid và
Kinetoplastid. Alveolata bao gồm
Dinoflagellate, Apicomplexan, và
Ciliate. Strmenopila bao gồm Tảo silic
(Diatoms) , Tảo vàng (Golden algae),
Tảo nâu (Brown algae) và Nấm sợi sống
trong nước (Water mold) . Rhodophyta
gồm các Tảo đỏ (Red algae). Riêng Tảo
lục (Green algae) thì một phần thuộc
Nguyên sinh (Protista) một phần thuộc
Thực vật (Plantae)

Hệ thống phân loại 5 giới sinh vật


Hệ thống phân loại 6 giới sinh vật


Hệ thống phân loại 8 giới sinh vật


Hệ thống 3 lĩnh giới (domain)

Monera hay 2 lĩnh giới Vi khuẩn và
Cổ khuẩn thuộc nhóm Sinh vật nhân sơ
(Prokaryote), còn các sinh vật khác đều
thuộc nhóm Sinh vật nhân thật
(Eukaryote). Sai khác giữa 3 lĩnh giới
Bacteria, Archaea và Eukarya được trình

bày trên bảng dưới đây:

***- So sánh ba lĩnh giới Bacteria,
Archaea
và Eukarya

Đặc
điểm
Bacteri
a
Archaea
Eukary
a
Nhân có
màng
nhân và
hạch
nhân
Không Không Có
Phức
hợp bào
quan có
màng
Không Không Có
Thành
tế bào
Hầu hết
có
peptido
glycan

chứa
acid
murami
c
Nhiều
loại khác
nhau,
không
chứa
acid
muramic
Không
chứa
acid
murami
c
Màng
lipid
Chứa
liên kết
este, các
acid béo
mạch
thẳng
Chứa
liên kết
ete, các
chuỗi
aliphatic
phân

nhánh
Chứa
liên kết
este,
các acid
béo
mạch
thẳng
Túi khí Có Có Không
ARN
vận
chuyển
Thymin
e có
trong
phần
lớn
Không
có
thymine
trong
nhánh T
Có
thymin
e

tARN
tARN

tARN

mở đầu
chứa N-
formyl
methion
ine

hoặc
TyC của
tARN

tARN
mở đầu
chứa
methion
ine

mở đầu
chứa
methio
nine

mARN
đa
cistron
Có Có Không
Intron
trong
mARN
Không Không Có
Ghép

nối, gắn
mũ và
gắn đuôi
polyA
vào
Không Không Có
mARN
Ribosom
Kích
thước
70S 70S
80S
(riboso
m tế bào
chất)
Yếu tố
kéo dài
EF2
Không
phản
ứng với
độc tố
bạch
hầu
Có phản
ứng
Có phản
ứng
Mẫn
cảm với

cloramp
henicol
và
kanamy
cin
Mẫn
cảm
Không Không
Mẫn
cảm với
Không
Mẫn
cảm
Mẫn
cảm
anisomy
cin
ARN polymerase phụ thuộc ADN
Số
lượng
enzym
Một Một số Ba
Cấu trúc
4 tiểu
đơn vị
8-12
tiểu đơn
vị
12-14
tiểu đơn

vị
Mẫn
cảm với
rifampic
in
Mẫn
cảm
Không Không
Promote
r typ
Polymer
ase II
Không Có Có
Trao đổi chất
Tương
tự
Không Có Có
ATPase
Sinh
methane
Không Có Không
Cố định
N
2

Có Có Không
Quang
hợp với
diệp lục
Có Không Có

Hoá
dưỡng
vô cơ
Có Có Không

Để hiểu được chi tiết nội dung ghi
trong bảng nói trên giáo viên cần giải
thích cho sinh viên những kiến thức cơ
bản thuộc giáo trình Tế bào học và Di
truyền học
Phần lớn vi sinh vật thuộc về ba
nhóm Cổ khuẩn, Vi khuẩn và Nguyên
sinh. Trong giới Nấm, thì nấm men
(yeast), nấm sợi (filamentous Fungi) và
dạng sợi (mycelia) của mọi nấm lớn đều
được coi là vi sinh vật. Như vậy là vi
sinh vật không có mặt trong hai giới
Động vật và Thực vật. Người ta ước tính
trong số 1,5 triệu loài sinh vật có khoảng
200 000 loài vi sinh vật (100 000 loài
động vật nguyên sinh và tảo, 90 000 loài
nấm, 2500 loài vi khuẩn lam và 1500 loài
vi khuẩn). Tuy nhiên hàng năm, có thêm
hàng nghìn loài sinh vật mới được phát
hiện, trong đó có không ít loài vi sinh
vật.
Virus là một dạng đặc biệt chưa có
cấu trúc cơ thể cho nên chưa được kể đến
trong số 200 000 loài vi sinh vật nói trên.
Số virus đã được đặt tên là khoảng 4000

loài.

Polioviru
s
Virus cúm
gà H5N1
Virus
HIV/AIDS
Trong thực tế, số loài vi sinh vật phải
tới hàng triệu loài. Bảo tàng giống chuẩn
vi sinh vật (VTCC) thuộc TT Công nghệ
Sinh học, ĐHQG Hà Nội hợp tác với các
nhà khoa học Nhật bản và dựa trên các
kỹ thuật sinh học phân tử đã bước đầu
phát hiện được khá nhiều loài vi sinh vật
mới được thế giới công nhận.