Đồ gá gia công cơ khí P10 pps

Chỉång 10

DỦNG CỦ PHỦ
10-1. Khại niãûm chung.
Táút c nhỉỵng cå cáúu dng âãø gạ âàût dao khi gia cäng âãưu gi l dủng củ
phủ (nhỉ äø gạ dao trãn mạy tiãûn, cạc loải trủc gạ dao, mang ranh, âáưu rãvon
ve...).
- Pháưn låïn dủng củ phủ (hay gi l âäư gạ dao) â âỉåüc tiãu chøn hoạ.
Nhỉng trong thỉûc tãú, nhiãưu khi cáưn nhỉỵng âäư gạ dao chun dng. Vê dủ, khi thỉûc
hiãûn nhiãưu bỉåïc gia cäng trãn mạy khoan, ngỉåìi ta sỉí dủng âäư gạ khoan chun
dng âãø thay thãú dao m khäng cáưn dỉìng mạy.
- Tạc dủng ca dủng cuû phuû :
+ Âãø náng cao nàng suáút lao âäüng, ngỉåìi ta thỉåìng dng cạc loải âáưu dao
nhiãưu trủc (mi khoan, dao phay, dao tiãûn ren) làõp trãn caïc maïy khoan vản nàng
mäüt trủc chênh, trãn cạc mạy phay, cng nhỉ làõp nhiãưu dao tiãûn trãn äø gạ dao ca
mạy tiãûn vản nàng âãø gia cäng âäưng thåìi nhiãưu bãư màût.
+ Âãø måí räüng kh nàng cäng nghãû ca mạy: âäư gạ tiãûn rnh, càõt ren trãn
mạy khoan âỉïng, âäư gạ xc rnh then trãn mạy bo ngang, âäư gạ tiãûn màût cáưu
trãn mạy tiãûn, âáưu dao quay trãn mạy phay...cạc loai âäư gạ cho phẹp thỉûc hiãûn
nhỉỵng ngun cäng maỡ nhổợng õọử gaù bỗnh thổồỡng khọng thóứ thổỷc hióỷn âỉåüc. Nhỉ
váûy, dng âäư gạ dao cho phẹp thay nhỉỵng mạy chun dng âàõt tiãưn bàịng nhỉỵng
mạy vản nàng r tiãưn hån.
+ Trong cäng nghãû chãú tảo mạy hảng nàûng, nhỉỵng loải âäư gạ dao cho phẹp
thỉûc hiãûn mäüt khäúi lỉåüng cäng viãûc ráút låïn khi phỉång phạp gia cäng âỉåüc tiãún
hnh theo ngun tàõc táûp trung ngun cäng. Säú lỏửn gaù õỷt chi tióỳt vaỡ chu kỗ saớn
xuỏỳt giaớm õi rỏỳt nhióửu.
Sau õỏy ta tỗm hióứu mọỹt sọỳ duỷng củ phủ thỉåìng dng .
10-2. Dủng củ phủ dng trãn mạy khoan
Âäư gạ kẻp dao trãn mạy khoan cọ nhiãưu loải: kẻp bàịng mang ranh, kẻp
bàịng äúng chi cän, kẻp bàịng cạc cå cáúu chun dng khạc .
10-2-1.Cå cáúu thay dao nhanh.

Cå cáúu thay dao nhanh dng âãø thay dủng củ càõt (mi khoan, mi khoẹt,
dao doa) m khäng cáưn dổỡng maùy (hỗnh 10-1).
Hỗnh 10-1a trỗnh baỡy nguyón lờ laỡm viãûc ca cå cáúu ny nhỉ sau: chuøn
âäüng quay âỉåüc chuøn tỉì trủc chênh ca mạy qua äúng chi cän 1, bi 2, tåïi dủng
củ càõt (mi khoan, mi khoẹt, dao doa) làõp trong bảc 3 (bảc 3 cọ pháưn lm chỉïa

138


bi 2). Âãø tiãún hnh thay thãú dủng củ , ngỉåìi cäng nhán dng tay trại náng bảc 4
lãn, dỉåïi tạc dủng ca lỉûc li tám, bi 2 råi vo pháưn rnh chỉïa bi 5, dủng củ âỉåüc
thạo lng v ngỉåìi cäng nhán dng tay phi rụt ra (cng bảc 3).
Sau khi gạ dủng củ måïi vo, bảc 4 âỉåüc hả xúng v bi 2 lải råi vo pháưn
lm ca baỷc 3, chuyóứn õọỹng cuớa duỷng cuỷ trồớ laỷi bỗnh thỉåìng. Loải cå cáúu thay
dao nhanh ny cọ thãø an ton våïi säú vng quay ca trủc chênh trong khong
250÷300 voỡng/phuùt.
A-A

2
1
3

4
A

2

A

Hổồùng K

K

B

c
B

a

c
5

2

3

b

d

1
a)

b)

c
B-B

Hỗnh 10-1 :Cồ cỏỳu thay dao nhanh trón maùy khoan.

a- Cọ bi trỉåüt; b- Cọ chäút trỉåüt.
1. Chäút cän; 2-bi; 3- bảc lọt; 4- ạo gạ ( bảc );5- raợnh chổùa bi

Hỗnh 10-b: Mọỹt kóỳt cỏỳu khaùc cuớa cồ cáúu thay dao nhanh. Âãø thay âäøi dủng
củ 1 cáưn phi nåïi nhẻ bảc 2, lục ny khe håí åí giỉỵa cỉỵ chàûn a v màût nghiãng bãn
trong b ca bảc tàng lãn v dủng củ âỉåüc råi xúng . Khi gạ dủng củ nhåì màût
nghiãng d v l xo 3.
10-2-2. ọử gaù dao tióỷn raợnh mỷt trong.
Hỗnh 10-2a laỡ mäüt loải âäư gạ dao âãø doa läù cän trãn mạy khoan âỉïng. ÄÚng
trủ 10 âỉåüc làõp vo cå cáúu thay nhanh ca mạy v âỉåüc dáùn hỉåïng theo hai bảc
säú 2 v säú 5 . Hai bảc 2 v 5 âỉûåc làõp vo thán âäư gạ, m trãn âäư gạ cọ gạ chi tiãút
gia cäng. Trủc 7 v l xo 1 âỉåüc làõp trong äúng 10. Khi trủc chênh cuớa maùy haỷ
xuọỳng, truỷc 7 chaỷm vaỡo chọỳt tỗ 6. Nãúu trủc chênh ca mạy cng våïi äúng 10 tiãúp
tủc haỷ xuọỳng thỗ mióỳng 8 cuỡng vồùi dao tióỷn 9 s chuøn âäüng hỉåïng kênh nhåì
chäút 3 làõp chàût våïi trủc 7. Nhỉ váûy, dao 9 s càõt âỉåüc màût cän v âäü cän âụng
bàịng rnh nghiãng m trong âọ chäút 3 di chuøn. Khi trủc chênh âỉåüc náng lãn,

139


l xo 1 gin ra âỉa trủc 7, miãúng 8 vaỡ ọỳng 10 trồớ vóử vở trờ ban õỏửu.
1

1

1

2
6

2

10
9

3

8

4
5

7

3

2
5

4

3

5

4

6
a)

b)
7

6
c)

Hỗnh 10-2: Âäư gạ doa rnh trãn mi khoan.
a- Gạ tiãûn läù cän :1- l xo; 2,5- Bảc âåỵ; 3- Chäút;4- Chi tióỳt gia cọng; 6- Chọỳt
tỗ; 7-Truỷc; 8- Mióỳng mang dao;9- Dao; 10- ÄÚng hỉïng.
b- Gạ tiãûn rnh trủc: 1- Cỉỵ haỡnh trỗnh; 2- Truỷc; 3-Mióỳng mang dao; 4-Dao;
5 -Chọỳt;6 -Baỷc.
c- Gạ tiãûn rnh hẻp: 1-Trủc dao; 2- Bảc âåỵ ;3- Loỡ xo; 4- ng hổùng;
5- Chuọi; 6- Phọi
Hỗnh 10-2b laỡ âäư gạ dng âãø doa rnh trủ trong läù chi tiãút. Dao doa âæåüc
làõp trãn miãúng quay 3 (miãúng quay 3 quay quanh chäút 5). Khi trủc gạ dao 2 haỷ
xuọỳng, õỏửu tỗ cuớa mióỳng 3 chaỷm vaỡo baỷc 6, lục âọ dao 4 bàõt âáưu càõt. Chiãưu di
ca rnh õổồỹc khọỳng chóỳ bũng cổớ tỗ 1.
Hỗnh 10-2c laỡ gaù dao tiãûn rnh hẻp. Trủc gạ dao 1 âỉåüc làõp våïi trủc chênh
ca mạy, pháưn dỉåïi ca trủc gạ dao cọ làõp miãúng gạ dao 7. Miãúng gạ dao cọ rnh
nghiãng âãø làõp chäút 5. Khi trủc gạ dao chuøn âäüng xúng phêa dỉåïi, chäút 5 âáøy
miãúng gạ dao 7 chuøn âäüng hỉåïng kênh v bàõt âáưu càõt rnh. Bảc 2 cọ tạc dủng
dáùn hỉåïng cho äúng 4 v lm cỉỵ chàûn âãø khäúng chãú chiãưu di rnh gia cäng. L
xo 3 cọ tạc dủng âỉa miãúng gạ vãư vë trê ban âáưu khi náng trủc gạ 1 lãn.
10-2-3. Âáưu khoan nhiãưu trủc.
Âáưu khoan nhiãưu trủc âm bo cho mäüt säú dủng củ càõt lm viãûc âäưng thåìi
(khoan, khoẹt, doa , ta rä) nhiãưu läù trãn cng mäüt chi tiãút hồûc âãø gia cäng tưn tỉû
cạc läù trãn mạy khoan âỉïng hồûc cạc mạy täø håüp. Nhỉỵng âáưu khoan ny cọ thãø
l chun dng v cọ thãø l vản nàng.

140

Âáưu khoan chun dng l âáưu khoan âäưng thåìi âãø gia cäng mäüt säú läù bäú
trê trãn mäüt chi tiãút hồûc nhiãưu chi tiãút khạc nhau. Trãn nhỉỵng âáưu khoan ny
dủng củ càõt bäú trê trãn nhỉỵng khong cạch cäú âënh v khäng thãø thay âäøi âỉåüc.
Âáưu khoan vản nàng l âáưu khoan âãø gia cäng âäưng thåìi mäüt säú läù trãn
nhỉỵng chi tiãút khạc nhau khäng phủ thüc vo sỉû phán bäú läù, vë trê ca dủng củ
càõt làõp trãn âáưu khoan cọ thãø thay âäøi nhåì trủc rụt cọ rnh, trủc bn lãư, hồûc nhåì
tay quay âàûc biãût.
Bäü pháûn cå bn ca âáưu khoan nhiãưu trủc vản nàng l häüp âãø truưn
chuøn âäüng quay v mä men xồõn tỉì trủc chênh ca mạy âãún âáưu trủc lm viãûc,
l mọỹt họỹp hỗnh chuọng coù chổùa nhổợng truỷc õóứ gaù dao v nhỉỵng cå cáúu chuưn
chuøn âäüng tåïi chụng, âäi khi cn cọ âai âãø kẻp âáưu nhiãưu trủc våïi trủc chênh
ca mạy. Trong nhỉỵng âáưu chun dng khäng cọ họỹp hỗnh chuọng, truỷc chờnh
laỡm vióỷc mang dao trổỷc tióỳp näúi våïi trủc ca häüp chảy dao.
Häüp chảy dao ca bỏỳt kỗ mọỹt õỏửu khoan naỡo cuợng gọửm truỷc chuớ âäüng våïi
bạnh ràng, trủc lm viãûc hồûc trủc chênh cng bạnh ràng, trủc cng bạnh ràng
trung gian (khäng phi dng trong mi trỉåìng håüp) v thán. Âãø dãù gia cäng, thỏn
gọửm nhióửu bọỹ phỏỷn lừp laỷi.
Hỗnh 10-3a laỡ sồ õọử bäú trê nhiãưu trủc mäüt cạch âån gin nháút. Trủc chênh
ca mạy chuøn âäüng, chuøn âäüng ny âỉåüc truưn âãún âi cän 1, bạnh ràng
trung gian 2, räưi tåïi bạnh rng 3 vaỡ caùc truỷc 4.
1
3

1
2

2

3
4

5

4

a)

b)

c)

Hỗnh 10-3: Sồ õọử õọỹng ca âáưu khoan nhiãưu trủc . a- Khäng cọ bạnh ràng
trung gian ; b- Cọ bạnh ràng trung gian; c-Khäng cọ bạnh ràng
1. Chi cän; 2. Tay quay; 3-Giạ âåỵ;4.Trủc mang dủng củ càõt; 5.Tay quay giạ âåỵ

141


Mún cho cạc trủc dao quay theo chiãưu kim âäưng họử (õóứ thổỷc hióỷn quaù
trỗnh cừt goỹt) thỗ truỷc chờnh ca mạy quay phi quay ngỉåüc. Nhỉ váûy trong xêch
chảy dao ta phi làõp thãm bạnh ràng trung gian âãø khi truỷc chờnh quay ngổồỹc
chióửu kim õọửng họử thỗ õỏửu dao vỏựn õi xuọỳng (thổỷc hióỷn lổồỹng tióỳn dao).
Hỗnh 10-3b l trỉåìng håüp làõp thãm cạc bạnh ràng trung gian õóứ khừc phuỷc
nhổồỹc õióứm cuớa sồ õọử hỗnh 10-3a. Trong trỉåìng håüp ny trủc chênh váùn quay
theo chiãưu kim âäưng häư. Trong cå cáúu chảy dao ta khäng cáưn làõp thãm bạnh ràng
trung gian v nhỉ váûy cọ thãø âån giaớn õổồỹc cồ cỏỳu chaỷy dao cuớa maùy.
Hỗnh 10-3c laỡ mäüt âáưu khoan nhiãưu trủc khäng dng bạnh ràng âãø truưn
âäüng . Chuøn âäüng quay tỉì trủc chênh ca mạy qua âuäi cän 1 truyãön tåïi tay

quay 2, tay quay 2 nàịm trong giạ 3 (giạ 3 âỉåüc âåỵ bàịng tay quay 5). Cạc trủc
mang dao 4 cng cọ bạn kênh tay quay bàịng trủc 2, cạc trủc ny nháûn chuøn
âäüng tỉì giạ 3. Giạ 3 cọ thãø lm quay nhiãưu trủc 4 nàịm trong phảm vi ca nọ. Khi
giạ 3 chuøn âäüng (chuøn âäüng song phàóng) táút c cạc âiãøm ca nọ cng cng
mäüt qu âảo våïi bạn kênh tay quay. Våïi kãút cáúu nhæ váûy täúc âäü quay ca táút c
cạc trủc mang dao âãưu bàịng nhau .
8
3
a
a

7

r a

4
3

6
5

2

2
r

1

7

r a

b)

2

a)

r

r
I

c)

II

II

Hỗnh 10-4 : ỏửu khoan thay õọứi vở trờ ca trủc chênh
a-Âáưu khoan nhiãưu trủc cọ thãø thay âäøi vë trê; b-c.Cạc phỉång ạn bäú trê trủc chênh.
1- Giạ âåỵ dủng củ; 2-Trủc chênh dủng củ; 3- Giạ âåỵ chênh; 4,5.6- Khåïp näúi;
7- Häüp säú ;8. Âuäi cän; 9. Thanh treo
Hỗnh 10-4a laỡ loaỷi õỏửu khoan maỡ vở trờ cạc trủc chênh ca nọ cọ thãø thay âäøi
âỉåüc. Giạ âåỵ 1 ca trủc chênh 2 cọ thãø dëch chuøn âỉåüc theo phỉång hỉåïng kênh
v di chuøn theo bạn kênh ca giạ âåỵ 3. Âãø thay âäøi khong cạch giỉỵa caïc khåïp

142

4 v 5 ngỉåìi ta dng khåïp näúi 6 cọ then trỉåüt. Cạc trủc chênh ca âáưu khoan quay
våïi täúc õọỹ nhổ nhau.
Hỗnh 10-4b laỡ mọỹt loaỷi õỏửu khoan maỡ vë trê ca cạc trủc chênh âỉåüc xạc
âënh bàịng dáy cung r (nhỗn theo mỷt chióỳu õổùng) khi ta quay pháưn dỉåïi säú 7
quanh trủc a-a. Âi cän 8 ca âáưu khoan âỉåüc gạ vo läù cän ca trủc chênh mạy,
cn häüp ca âáưu khoan âỉåüc giỉỵ bàịng thanh treo 3.
Âáưu khoan dảng ny âỉåüc dng âãø gia cäng cạc läù åí màût bêch cọ âỉåìng
kênh khạc nhau.
10-2-4. Tênh âáưu khoan nhiãưu trủc.
Ti liãûu ban âáưu dng âãø tênh âáưu khoan nhiãưu trủc :
- Bn v chi tiãút gia cäng våïi âáưy â âiãưu kiãûn ké thût.
- Phiãúu ngun cäng (cọ âáưy â chãú âäü càõt v thåìi gian cå bn).
- Loải dao, kêch thỉåïc dao v váût liãûu lm dao.
- Thuút minh mạy m ta phi làõp âáưu nhiãưu trủc lãn.
- Bn v âäư gạ åí ngun cäng dng õỏửu nhióửu truỷc.
Trỗnh tổỷ tờnh toaùn:
- Choỹn chóỳ õọỹ cừt cho mäùi dao cọ trãn âáưu dao.
- Xạc âënh mä men xồõn, cäng sút v lỉûc chảy dao cho mäùi dao.
- Xạc âënh cäng sút chung cho âáưu khoan.
- Xạc âënh säú vng quay ca trủc chênh mạy khoan.
- Xạc âënh lỉåüng chảy dao ca âáưu khoan.
- Xạc âënh lỉûc chảy dao täøng cäüng ca táút c cạc dao trãn âáưu dao.
- Chn så âäư âäüng ca cạc âáưu khoan cho thêch håüp.
- Tênh kêch thỉåïc ca cạc trủc v bạnh ràng.
- Tênh v chn äø bi.
- Chn kãút cáúu ca cạc trủc khoan v bạnh ràng.
- Chn phỉång phạp kẻp chàût âáưu nhiãưu trủc vo mạy.
- V kãút cáúu ca ton bäü ca âáưu khoan.
a. Chn chãú âäü càõt cho mäùi dao trãn âáưu khoan.
Dỉûa theo säø tay, hồûc cäng thỉïc ta xạc âënh lỉåüng chảy dao v täúc âäü càõt.

Tỉì täúc âäü càõt ta xạc âënh säú vng quay n âäúi våïi mäùi dao.
+ Tênh lỉåüng chảy dao (mm/vng):
- Lỉåüng chảy dao khi khoan v khoẹt :
S = C S ⋅ D 0, 6
(10-1)
- Khi doa:
S = C S ⋅ D 0, 7

(10-2)

Trong âọ : CS-hãû säú phủ thüc vo váût liãûu gia cäng v dảng läù (chn theo

143


säø tay); D- âỉåìng kênh dao, mm.
+ Tênh täúc âäü càõt .
-Täúc âäü càõt (m/phụt) khi khoan våïi D =10÷60mm :
Âäúi våïi thẹp cọ σb=75kG/ mm2 l :
7 ⋅ D 0, 4
T 0, 2 ⋅ S 0,5

(10-3)

12,2 ⋅ D 0, 25
T 0,125 ⋅ S 0, 4

(10-4)

v=

Âäúi våïi gang coï HB=190 l :
v=

- Täúc âäü càõt khi khoẹt våïi t=1mm v T=100 phụt :
Âäúi våïi thẹp cọ σb=75 kG / mm2 laì :
v=

16,3 ⋅ D 0,3
T 0,3 ⋅ S 0,5 ⋅ t 0, 2

(10-5)

Âäúi våïi gang cọ HB=190 l :
96500 ⋅ D 0,3
T 0, 4 ⋅ S 0, 45 ⋅ t 0,15 ⋅ HB1,3

v=

(10-6)

- Täúc âäü càõt khi doa våïi t=0,1mm v T=100 phụt:
Âäúi våïi thẹp cọ σb=75kG/mm2 l :
v=

10,5 ⋅ D 0,3
T 0, 4 ⋅ S 0,55 t 0, 2

(10-7)

15,6 ⋅ D 0, 2
T 0,3 ⋅ S 0,5 t 0,1

(10-8)

Âäúi våïi gang cọ HB=190 l :
v=

Trong âọ :D-âỉåìng kênh dao, mm; S- lỉåüng chảy dao, mm/vng; t - chiãưu
sáu càõt,mm; T- tøi bãưn ca dao, phụt.
- Dỉûa vo täúc âäü càõt v ta xạc âënh säú vng quay n (vng /phụt):
n=

1000 v
πD

(10-9)

b. Xạc âënh lỉûc chảy dao, mämen xồõn v cäng sút ca âáưu khoan.
Âäúi våïi mäùi dao, ta xạc âënh lỉûc chảy dao theo cäng thỉïc trong ngun lê
càõt kim loải, sau âọ xạc âënh mä men xồõn v cäng suáút cáön thiãút .
Cäng suáút (KW) cho mäùi âáöu khoan âæåüc tênh theo cäng thæïc sau âáy :
(10-10)
N Σ = (R 1 N 1 + R 2 N 2 + ⋅ ⋅ ⋅ + R n N n ) ⋅ η1
Trong âoï : R1, R2, ...., Rn - säú dao cng loải
N1, N2, ...., Nn- cäng sút cáưn thiãút cho mäùi dao(KW).
η1=0,8÷0,9 - hiãûu sút âáưu khoan.
Nãúu táút c caùc dao nhổ nhau thỗ cọng suỏỳt tọứng cọỹng seợ l :
(10-11)
N Σ = RN η1

Cäng sút täøng cäüng phi nh hån cäng sút ca mạy:

144


N Σ ≤ N mạy⋅η2

(10-12)

Trong âọ : Nmạy - cäng sút âäüng cå, (KW).
η2- hiãûu sút ca mạy, (η2=0,8 ).
Nãúu cäng sút ca mạy nh hån cäng sút täøng cäüng thỗ cỏửn phaới giaớm chóỳ
õọỹ cừt. Coỡn trong trổồỡng hồỹp cäng sút mạy quạ låïn, cáưn chn lải mạy cọ cäng
sút nh hån.
c. Xạc âënh tè säú truưn.
Tè säú truưn ca âáưu nhiãưu trủc l tè säú giỉỵa säú vng quay ca dao v säú
vng quay trủc chênh ca mạy :
i=

nd
Z
= cd
n m Z bd

(10-13)

Trong âọ :nd- säú vng quay ca dao, (vng/ phụt).
nm- säú vng quay ca trủc chênh ca mạy, (vng/ phụt).
Zcâ - säú ràng ca bạnh ràng ch âäüng.
Zbâ - säú ràng ca bạnh ràng bë âäüng.

Khi gia cọng bũng nhióửu dao khaùc nhau thỗ mọựi dao phi cọ mäüt tè säú
truưn riãng.
d- Xạc âënh lỉåüng chảy dao ca âáưu khoan.
Lỉåüng chảy dao ca âáưu khoan phi bàịng lỉåüng chảy dao ca táút c cạc
dao (lỉåüng chảy dao /phụt) :
(10-14)
Smạy.phụt = Sdao. phụt
Trong âọ :
Smạy . phụt = Smạy.vng. n mạy= Sdao vng.ndao.
(10-15)
(10-16)
Tỉì âọ ta cọ :
Smạy. vng =Sdao. vng. ndao/nmạy
Sau khi xạc âënh âỉåüc Smạy .vng thỗ phaới choỹn noù theo giaù trở thổỷc trón maùy.
Trong trổồỡng hồỹp gia cọng bũng nhióửu dao khaùc nhau thỗ ta phi chn dao lm
viãûc våïi âiãưu kiãûn nàûng nháút lm cå såí âãø tênh toạn.
e. Xạc âënh lỉûc chảy dao täøng cng ca âáưu khoan.
Lỉûc chảy dao täøng cäüng ca âáưu khoan bàịng täøng cạc lỉûc chảy dao ca cạc
dao. Lỉûc chảy dao täøng cäüng âọ phi nh hån lỉûc chảy dao cho phẹp ca mạy.
(10-17)
PΣ=P1+P2+...+Pn≤ Pmạy.
ÅÍ âáy: PΣ- lỉûc chảy dao ca âáưu khoan, kG(N).
P1, P2,....,Pn - lỉûc dc trủc ca mäùi dao, kG (N).
Nãúu báút âàóng thỉïc (10-17) khọng thoaớ maợn thỗ ta phaới choỹn maùy khaùc hồûc
thay âäøi chãú âäü càõt.
f. Chn så âäư âäüng ca âáưu khoan.
ÅÍ bỉåïc ny, càn cỉï vo vë trê ca cạc läù cáưn khoan phi xạc âënh cạc trủc
ca bạnh ràng, xạc âënh âỉåìng kênh vng chia, mä âun ca cạc bạnh ràng, âäưng
thåìi cng phi xạc âënh bãư räüng bạnh ràng theo ti trng ca tỉìng trủc khoan.

145


Mọỹt sọỳ sồ õọử õọỹng õióứn hỗnh cuớa õỏửu khoan nhióửu truỷc (hỗnh 10-5).
1

2

1

2

2

3

1

1

2

c)

1

2

2

2

3

2
3

2 3
3

2

2

b)

a)
3

2

3
2

2

e)

1

2
3
2

2
h)

g)

Hỗnh 10 -5: Sồ õọử õọỹng õióứn hỗnh cuớa õỏửu nhióửu truỷc
1. baùnh rng chuớ õọỹng ; 2.bạnh ràng bë âäüng ca trủc lm viãûc ;3.bạnh
ràng trung gian.
g.Tênh trủc bạnh ràng v trủc trung tám ca âáưu khoan.
Trủc trung tám ca âáưu khoan l mäüt chi tiãút lm viãûc våïi ti trng låïn.
Chn mä âun bạnh ràng phi dỉûa trãn cå såí ti trng tạc dủng lãn bạnh ràng làõp
trãn trủc trung tám.
Âỉåìng kênh trủc trung tám âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc sau âáy :
d=

16 ⋅ M k
π[τ]

(10-18)

Trong âọ: d-âỉåìng kênh trủc trung tám, mm; τ- ỉïng sút xồõn cho phẹp,
kG/cm2 hồûc MPa; Mk-mä men xồõn, kG.cm hồûc N.m
Mä men xồõn âỉåüc tênh nhỉ sau :
Mk =

71620 N

n

(10-19)

Trong âoï: N- cäng suáút âäüng cå, KW; n -säú vng quay cỉûc âải ca trủc
chênh, vng/ phụt.
h. Kiãøm tra âäü bãưn ca bạnh ràng.
Kiãøm tra âäü bãưn ca bạnh ràng ta cọ thãø dng nhỉỵng cäng thỉïc sau :
Mä âun bạnh ràng xút phạt tỉì âäü bãưn mi präfin màût ràng:
2

i + 1 ⎛ 18000 ⎞ N K K
⎟ ⋅ ⋅
⎜
m1 = 3
iψ ⎜ Z[σ]k ⎟ n K V
⎠
⎝

Mä âun bạnh ràng xút phạt tỉì âäü bãưn uäún :

146

(10-20)


m 2 = 10 ⋅ 3

[σ ]k

455
N K
⋅ ⋅ u
Z ⋅ ψ ⋅ y[σ]u n K V

(10-21)

Trong âọ:ψ=8÷12-tè säú bãư räüng ràng vaì mä âun; Z- säú ràng; i - tè säú truưn;
= 830kG / mm 2 - ỉïng sút tiãúp cho pheïp; [σ ]u = 196kG / mm 2 - ỉïng sút ún

cho phẹp; Kk v Ku - hãû säú tøi th theo ỉïng sút tiãúp xục v ỉïng suỏỳt uọỳn; y-hóỷ
sọỳ hỗnh daùng baùnh rng, choỹn theo sọứ tay (y=0,108 cho Z=25; y=0,114 cho Z=30;
y=0,125 cho Z=43); K V =

6
- hãû säú täúc âäü .
V+6

Nhæ váûy, nãúu nhæ mä âun ta choün træåïc âáy låïn hån mä âun tờnh theo cọng
thổùc (10-20) vaỡ (10-21) thỗ baùnh rng õuớ âäü bãưn tiãúp xục v âäü bãưn ún. Trỉåìng
håüp ngỉåüc lải ta phi chn mä âun khạc låïn hån.
i.Tênh cạc trủc ca âáưu khoan.
Cạc trủc ca âáưu khoan làõp bạnh ràng phi âỉåüc tênh theo âäü bãưn v âäü
cỉïng vỉỵng. ỈÏng sút khi tênh trủc theo âäü bãưn âỉåüc xạc âënh theo cäng thæïc :
0,45 ⋅ M 2
K
Rb ≥ M +
W
2
u

(10-22)

Trong âọ:Rb- ỉïng sút cho phẹp ca váût liãûu lm trủc, (kG/cm2 hồûc Mpa).
Mu- mä men ún tải vë trê nguy hiãøm ca trủc, kG.mm hồûc Nm.
MK-mä men xồõn tải vë trê nguy hiãøm ca trủc, kG.mm hồûc Nm.
W- mä men cn tải vë trê nguy hiãøm ca trủc, (mm3).
Âäúi våïi trủc trn W=0,1d3(d-âỉåìng kênh ca trủc, mm).
Khi tênh trủc theo âäü cỉïng vỉỵng ta phi xạc âënh gọc nghiãng åí trủc tênh
toạn :
θ=

Q ⋅ l3 ⋅ kθ
10 6 ⋅ d 4

(10-23)

Âäü vng tải vë trê nguy hiãøm :
y=

Q ⋅ l3 ⋅ k y
10 6 ⋅ d 4

(10-24)

Trong âoï: Q- lỉûc tạc dủng trãn trủc, kG.
l - khong cạch giỉỵa cạc gäúi âåỵ trủc, cm.
d - âỉåìng kênh trủc, cm.
kθ v ky - hãû säú âỉåüc chn theo säø tay.
Gọc nghiãng θ v âäü vng y phi nh hån trë säú cho phẹp.

Gọc nghiãng cho phẹp låïn nháút l 0,0010. ọỹ voợng y cho pheùp bũng 0,000ữ
0.0005, chióửu daỡi truỷc giổợa hai gọỳi õồợ bũng 0,01ữ0,03 mọ õun baùnh rng.
j. Tênh vng bi.
Khi tênh bi ta dng cäng thỉïc:
0,3
C = Q ⋅ (n ⋅ h )
(10-25)

147


Trong âọ: C- hãû säú kh nàng lm viãûc ca bi (hãû säú C phủ thüc vo kãút
cáúu, kêch thỉåïc v váût liãûu ca bi).
Q- ti trong ca bi (kG).
n- säú vng quay ca bi cng våïi trủc (v/phụt).
h- tøi th ca bi ( giåì ).
Khi tênh bi, ta chn tøi th h=2500÷4500 giåì. Cáưn nhåï ràịng tøi th ca
bi phủ thüc vo ti trng Q, m ti trng Q lải phủ thüc vo chãú âäü càõt (khi ti
trng tàng hai láưn, tøi th ca bi gim 8÷10 láưn ).
Cạc trủc làõp bạnh ràng cáưn phi chãú tảo bàịng thẹp 45 v 40X, bạnh ràng
bàịng thẹp 20X, 40X. V âáưu khoan bàịng gang xạm GX12÷28 hồûc thẹp håüp kim
nhäm.
k. Chn phỉång phạp kẻp chàût âáưu khoan vo mạy.
Tu thüc vo kãút cáúu ca âáưu khoan nhiãưu trủc v mạy sỉí dủng m
phỉång phạp näúi âáưu khoan våïi trủc chênh ca maỡy coù nhổợng phổồng aùn khaùc
nhau. Hỗnh 10-6 trỗnh baỡy phỉång phạp kẻp âáưu nhiãưu trủc lãn äúng trån ca trủc
chênh ca mạy qua näúi trủc trung gian 2. Trủc chuớ õọỹng nọỳi vồùi truỷc chờnh nhồỡ
caùn truyóửn hỗnh cọn 5. Näúi trủc trung gian 2 âỉåüc kẻp vo nàõp ca âáưu nhiãưu trủc
bàịng 4 bu-däng 3, cn trãn äúng cuớa maùy thỗ noù õổồỹc keỷp chỷt bũng 2 bu lọng keỷp
tióỳp tuyóỳn 4.

4
A

2

A

5
A-A

3

1

Hỗnh 10- 6: Nọỳi õỏửu nhióửu truỷc våïi trủc chênh ca mạy
10-3. Cå cáúu kẻp dao trãn mạy tiãûn.
Cå cáúu kẻp dao thäng dủng nháút trãn mạy tiãûn l cạc äø gạ dao. Âãø gim
thåìi gian gia cäng ngỉåìi ta thỉåìng dng bn xe dao chun dng (hỗnh10-6).
Trón caùc ọứ gaù dao naỡy coù thóứ gaù õổồỹc nhiãưu dao âãø thỉûc hiãûn cạc cäng viãûc khạc
nhau. Sỉí dủng äø gạ dao loải ny cho phẹp ta cng lục cọ thãø gia cäng âỉåüc nhiãưu
bãư màût khạc nhau.

148


Khi âiãưu chènh mạy, ngỉåìi ta phi dng cạc cỉỵ chỷn õóứ dổỡng baỡn xe dao
õuùng vở trờ.

a)
b)

Hỗnh 10-6 Baỡn xe dao chun dng trãn mạy tiãûn
Trong sn xút hng loảt, do sn pháøm cọ nhiãưu loải khạc nhau, cho nãn
âäúi våïi mäùi loải mạy phi dng nhiãưu äø gạ dao âãø thay thãú. Mäùi äø gạ dao dng âãø
gia cäng mäüt loải chi tiãút nháút âënh.
Ngoi äø gạ dao, trãn cạc mạy tiãûn ngỉåìi ta cn dng cạc trủc gạ, cạc ạo cän
âãø kẻp dao khi tiãûn mọc läù hồûc khi khoa, khoẹt, doa, ta rä.
10-4 Cå cáúu kẻp dao trãn mạy phay.
Dao phay trủ hồûc âéa âỉåüc làõp trãn trủc gạ v trủc gạ thỉåìng âỉåüc làõp trỉûc
tiãúp våïi trủc chênh ca mạy. Nhỉng âãø måí räüng kh nàng cäng nghãû ca mạy
phay, ngỉåìi ta làõp trủc mang dao trón caùc cồ cỏỳu chuyón duỡng.
Hỗnh 10-7a laỡ mọỹt loải cå cáúu gạ dao chun dng, âáưu dao âỉïng trãn mạy
mạy phay vản nàng. Häüp cå cáúu âỉåüc kẻp chàût trãn bäü dáùn hỉåïng âỉïng bàịng
chãm v bu läng. Chuøn âäüng quay tỉì trủc chênh ca mạy âỉåüc chuøn qua
âi cän 1, càûp bạnh ràng cän 2 v 3 tåïi trủc mang dao 4. Pháưn quay II cọ thãø
âỉåüc gaù dổồùi bỏỳt kỗ goùc õọỹ naỡo so vồùi mỷt phúng nũm ngang bũng phỏửn truỷ khừc
õọỹ a.
Hỗnh 10-7b laỡ mäüt loải âáưu quay vản nàng trãn mạy phay nàịm ngang. Âáưu
quay cáúu tảo gäưm pháưn cäú âënh I, pháưn quay trung gian II (quay xung quanh tám
a-a) v pháưn quay III (quay xung quanh tám b-b) våïi truûc mang dao. Chuøn
âäüng quay tỉì trủc chênh ca mạy âỉåüc truưn qua âuäi cän 1, càûp baïnh ràng cän
2, 3, càûp bạnh ràng cän 6, 7 räưi tåïi trủc mang dao 4.
Loải âáưu quay ny cọ thãø âỉåüc gạ dỉåïi báút kỗ goùc õọỹ naỡo so vồùi mỷt phúng
nũm ngang vaỡ thàóng âỉïng (do pháưn quay cọ thãø quay xung quanh hai trủc a-a v
b-b).
Trủc mang dao ca hai loải âáưu quay trãn âáy coï läù cän âãø làõp âuäi cän
dao (trong trỉåìng håüp âi cän nh, ngỉåìi ta phi dng thãm aïo cän trung gian).

149

Cạc âáưu quay loải ny âỉåüc dng trong sn xút loảt nh, âån chiãúc v cho phẹp
måí räüng cäng nghãû cuớa maùy phay ngang.
2

II

I

1

2

1
3

b

a

II
a

3
5

a)

I a

4

1

6
b
III

7
4

4

4
b)

c)

Hỗnh 10- 7:Cồ cỏỳu gaù dao chun dng trãn mạy phay nàịm ngang.
1. Giạ âåỵ; II. Âáưu dao âỉïng quay âỉåüc; III Âáưu näúi dao .
a-Âáưu dao phay âỉïng trãn mạy phay vản nàng; b- Âáưu dao quay 3 chiãưu.
c-Âáưu dao nhiãưu trủc mang dao: a-a Màût phán âäü;1-Âi cän; 2,3,6,7
bạnh ràng cän; 4-Trủc mang dủng cuỷ; 5-Truỷc dỏựn
Hỗnh 10-7c laỡ mọỹt loaỷi õỏửu quay hai trủc mang dao trãn mạy phay nàịm
ngang. Loải ny cng âỉåüc làõp trãn mạy giäúng nhỉ hai loải trãn. Chuøn âäüng
quay tỉì trủc chênh ca mạy âỉåüc truưn qua âi cän 1, cạc bạnh ràng trủ räưi tåïi
cạc trủc mang dao 4. Âäúi våïi cạc loải âáưu dao ny, ngỉåìi ta cọ thãø thiãút kãú cạc
trủc mang dao v cọ thãø làõp chụng trãn mạy phay nàịm ngang cng nhỉ trãn mạy
phay âỉïng. Sỉí dủng loải âáưu dao ny cho phẹp ta thay thãú nhiãưu mạy phay vản
nàng v náng cao nàng suáút lao âäüng.
---&&&&&---

150


151