Quả lạc tiên trứng: Vị thuốc bổ mát, an thần pot

Quả lạc tiên trứng: Vị thuốc
bổ mát, an thần

Hiện nay đang mùa lạc tiên trứng. Quả lạc tiên trứng được gọi với cái tên dân dã là chanh
leo vì quả có vị chua và lại là dây leo. Quả được bày bán ở nhiều nơi và được nhân dân
rất ưa chuộng.
Lạc tiên trứng (Passiflora edulis Sims) thuộc họ lạc tiên (Passifloraceae), tên khác là lạc
tiên Ấn Độ, chùm bao trứng, là một dây leo mảnh, dài hàng chục mét. Thân mềm, hình
trụ, có rãnh dọc, nhiều lông thưa. Lá mọc so le, chia 3 thùy nhẵn bóng, gốc hình tim có
hai tuyến nhỏ, đầu nhọn, mép khía răng; lá kèm hình sợi; tua cuốn mọc ở kẽ lá, dài hơn
lá, đầu cuộn lại như lò xo. Hoa mọc riêng lẻ ở lẽ lá, có cuống dài, màu trắng, không có
tổng bao, đài 5 lá màu xanh lục, tràng 5 cánh rời nhau, xếp xen kẽ với các lá đài, có một
vòng tua gồm rất nhiều phần phụ hình sợi chỉ (tràng phụ) màu tím sẫm; nhị 5, đính ở
ngọn cuống nhị nhụy, bao phấn màu vàng; bầu thượng hình cầu, 1 ô. Quả mọng, hình cầu
hoặc hơi hình trứng, có hai giống: giống quả màu tím đỏ (được trồng phổ thông hơn) và
giống màu vàng; hạt nhiều có áo bao bọc.
Cây được nhập vào Việt Nam khoảng vài chục năm gần đây, trồng để lấy quả, làm giàn
che nắng và làm cảnh.
Quả lạc tiên trứng chứa protein 1,2-2,4%, đường 15-18%, vitamin C 70mg%, carotenoid
(chủ yếu là beta-caroten), tinh dầu, muối khoáng, các acid amin như leucin, valin, tyrosin,
prolin, treonin, arginin, glycin, acid aspartic. Hạt có nhiều dầu béo.
Thịt quả lạc tiên trứng chín có vị chua ngọt, màu vàng nhạt, thường được dùng dưới
dạng nước uống giải khát bằng cách bổ quả, lấy hết thịt bên trong, chà nhẹ rồi ép lọc lấy
dịch quả. Thêm đường trắng và nước sôi để nguội, khuấy đều để được một cốc. Nước này
có tác dụng bổ, mát, thanh nhiệt, tiêu khát, an thần, nhuận tràng, lợi tiểu. Có thể phối hợp
với các loại quả khác như dứa, mãng cầu xiêm, sầu riêng làm thành nước sinh tố hỗn
hợp cũng rất tốt. Để bảo quản được lâu, cần làm sirô lạc tiên trứng theo cách sau: Dịch ép
từ 0,5-1kg quả (bỏ hạt) trộn với sirô nấu từ 200-250g đường trắng. Đun cách thủy trong
15-20 phút để diệt khuẩn, rồi đóng chai giữ kín, dùng dần.
Hạt được lấy từ 1-3kg quả lạc tiên trứng, rửa sạch, giã nát rồi ngâm vào 200ml cồn 90o.
Sau 1-2 tháng, vớt bỏ hạt, chiết sẽ được một dung dịch hương liệu dùng để làm thơm đồ

uống.
Ngoài ra, ngọn non lạc tiên trứng luộc ăn hoặc lá nấu thành cao lỏng cũng có tác dụng an
thần trị mất ngủ như cây lạc tiên thường (Passiflora foetida L.).