Những cách nói sinh chuyện docx

Những cách nói sinh chuyện

Cũng là một lời nói, nhưng cách nói này
hay cách nói kia lại có tác dụng rất khác
nhau, đôi khi rất đối nghịch. Vì thế, khi
nói với con cái, bố mẹ phải lựa lời.
Mẹ gọi :”Liên! Lại đây mẹ bảo! Nhanh
lên! Con càng ngày càng bừa bãi. Buồng con như cái
chuồng heo. Nếu con cứ vứt quần áo như thế thì mẹ không
mua quần áo nữa đâu. Tại sao con không sống ngăn nắp
một chút? Tại sao không bao giờ con sắp xếp quần áo
vậy?”
Liên nói trả:” Tại sao mẹ không mắng con Lý. Buồng nó
cũng lộn xộn vậy? Còn mẹ, mẹ có ngăn nắp gì đâu?”
Chúng ta hãy cùng nhà tâm lý học Nancy Samalin phân
tích cuộc nói chuyện trên của mẹ con Liên. Những tiếng
“con” (thậm chí “mày”) và “nếu”, “tại sao” trong câu
chuyện trên là những tiếng nói thường hay sinh chuyện cãi
nhau. Thay vì thừa nhận buồng nó bừa bãi và đứng lên dọn
dẹp thì Liên phản ứng. Nó tìm cách tố cáo em nó và phản
đối mẹ nó. Tại sao?
Câu “Con càng ngày càng bừa bãi” làm cho Liên phản ứng
ngay lập tức. Những câu nói bắt đầu bằng tiếng “con”
thường gây phản ứng thù địch vì nó chĩa thẳng vào người,
chứ không vào vấn đề (“Con lúc nào cũng…Con không bao
giờ…Tốt hơn là nên…Con thật là…”). Nếu tiếng “con” nhẹ
nhàng được thay bằng tiếng “mày ” sỗ sàng thì phản ứng
có thể còn nặng hơn.
Tiếng “nếu” thường kèm theo một đe dọa: “Nếu con cứ vứt
như thế nữa thì mẹ sẽ không mua quần áo nữa đâu”. Một
lời đe dọa như thế chẳng có tác dụng gì với Liên. Mẹ có ý

định thật sự không mua quần áo nữa không? Liên biết là
không bao giờ. Đó là một lời vô nghĩa mà các bà mẹ
thường mang ra dọa con. Lời đe dọa bao giờ cũng là tiếng
nói của người mạnh đối với người yếu hơn. Người yếu hơn
sẽ coi đó là một thách thức và chỉ có ý muôn phản ứng. Và
Liên đã trả đũa:”Còn mẹ, mẹ có ngăn nắp gì đâu?”.
Tiếng “tại sao” thường khởi đầu cho một lời tố cáo: “Tại
sao con không sống ngăn nắp một chút? Tại sao không bao
giờ con chịu sắp xếp quần áo?”. Đó là loại tố cáo chung
chung hay gây phản ứng tự vệ và thách thức vì nói những
hành động xấu trước đây của Liên, làm như cháu chưa bao
giờ xếp quần áo, dù chỉ là một lần.
Vậy bà mẹ của Liên nên làm thế nào? Thay vì nói những
câu “sinh chuyện” như trên, bà có thể nói:”Liên, quần áo
thì phải treo lên. Quần áo để dưới đất sẽ nhăn nhúm và
phải ủi lại”.
Khi bạn muốn cho cháu làm điều gì, bạn không nên dùng
chữ “nếu” như muốn đe doạ mà bạn nên dùng chữ “khi”
mà không phải đe doạ :”Khi con mắc quần áo xong thì mẹ
con ta sẽ đi chợ…”.
Hoặc bạn có thể nói “chừng nào”, cũng có tác dụng tương
tự: “Chừng nào làm xong bài thì con có thể xem tivi”. Cho
dù các cháu chưa có khái niệm đầy đủ về thời gian, chúng
cũng có thể hiểu những câu nói tương tự như vậy. Thay vì
tạo ra một tình huống mạnh ăn hiếp yếu, thì ta sẽ chơi trò
“trao đổi”: “Khi con làm xong việc A, thì mẹ sẽ làm việc
B”, và thay vì có một sự so sánh lực lượng, ở đây chỉ có
một cố gắng chung.