Đề cương chuyên đề "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" năm 2010

BAN TUYÊN GIÁO TRUNG ƯƠNG
&
TƯ TƯỞNG, TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC
HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG ĐẢNG TA
TRONG SẠCH, VỮNG MẠNH, “LÀ ĐẠO
ĐỨC, LÀ VĂN MINH”
(Tài liệu học tập chủ đề cuộc vận động năm 2010)
***
Hà Nội -2010
I. Ý NGHĨA, TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC HỌC TẬP VÀ
LÀM THEO TƯ TƯỞNG, TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC
HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG ĐẢNG TA TRONG SẠCH,
VỮNG MẠNH, “LÀ ĐẠO ĐỨC, LÀ VĂN MINH”
1. Khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh
đối với thắng lợi của cách mạng Việt Nam
- Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện Đảng
Cộng sản Việt Nam. Sự nghiệp cách mạng của Người luôn luôn gắn bó chặt chẽ
với sự nghiệp cách mạng của Đảng, với vận mệnh của giai cấp công nhân, nhân
dân lao động và toàn thể dân tộc Việt Nam.
- Trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc đầu thế kỷ XX, sức mạnh to
lớn của dân tộc Việt Nam chỉ phát huy cao độ khi được tập hợp, đoàn kết dưới
sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng
Cộng sản Việt Nam là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
- Sự lớn mạnh của Đảng Cộng sản Việt Nam trong hơn 80 năm qua bắt
nguồn trước hết từ việc Đảng đã lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động. Đảng luôn luôn
quan tâm công tác xây dựng Đảng; xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh,
xứng đáng là người lãnh đạo, người đầy tớ trung thành của nhân dân, tự mình
trở thành “là đạo đức, là văn minh” theo tư tưởng Hồ Chí Minh
1
.

Học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về công
tác xây dựng Đảng là sự khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng và tư tưởng Hồ
Chí Minh đối với cách mạng Việt Nam.
2. Khẳng định vai trò, ý nghĩa chiến lược cơ bản, lâu dài của công tác
xây dựng Đảng theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
- Xây dựng Đảng luôn luôn là nhiệm vụ quan trọng trong sự nghiệp cách
mạng của Đảng. Vai trò lãnh đạo nhân dân ta đấu tranh giành và bảo vệ nền độc
lập dân tộc trước đây, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo đường lối đổi mới ngày
nay luôn luôn đòi hỏi Đảng phải trong sạch, vững mạnh, có tầm cao trí tuệ, sức
chiến đấu, đủ năng lực lãnh đạo, đáp ứng tốt yêu cầu của sự nghiệp cách mạng.
- Về bản chất, cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản,
giữa cách mạng và phản cách mạng diễn ra gay gắt nhất, quyết liệt nhất xung
quanh vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản. Xây dựng Đảng ta trong sạch, vững
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, T. 10, tr. 5.
2
mạnh có ý nghĩa quyết định đến việc bảo vệ chế độ chính trị, con đường phát
triển của đất nước theo mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân
chủ, văn minh”.
- Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa
Mác - Lênin vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam. Tư tưởng xây dựng Đảng của
Chủ tịch Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu và phù hợp với điều kiện thực tiễn của
Việt Nam, có ý nghĩa soi đường cho Đảng ta xây dựng và trưởng thành.
- Học tập tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng ta trong sạch,
vững mạnh còn có ý nghĩa góp phần quan trọng làm tăng thêm niềm tự hào về
Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ anh minh của Đảng và dân tộc ta, anh hùng dân
tộc vĩ đại, nhà văn hóa kiệt xuất; đồng thời, qua đó góp phần tăng thêm niềm tin
vững chắc vào sự lãnh đạo của Đảng, vào con đường phát triển của đất nước
trong giai đoạn hiện nay.
3. Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về xây dựng

Đảng ta trong sạch, vững mạnh có tầm quan trọng và ý nghĩa thực tiễn
trước mắt
- Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của
Đảng là sinh hoạt chính trị toàn diện, sâu sắc của toàn Đảng. Việc học tập tư
tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng ta trong sạch, vững
mạnh phục vụ trực tiếp cho đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng này. Đây cũng là dịp
để tất cả các tổ chức Đảng và toàn thể cán bộ, đảng viên nhận thức một cách
đầy đủ và sâu sắc hơn tư tưởng và tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí
Minh về chăm lo công tác xây dựng Đảng, qua đó vận dụng sáng tạo vào nhiệm
vụ tổ chức thành công đại hội.
- Theo kế hoạch, đại hội đảng các cấp và Đại hội XI của Đảng sẽ thảo
luận và thông qua những quyết định có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự phát
triển của đất nước trong những năm tới. Đó là bổ sung, phát triển Cương lĩnh
xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Chiến lược phát
triển kinh tế - xã hội đến năm 2020… Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về xây
dựng Đảng để Đảng làm tốt các nhiệm vụ trên, cả trên phương diện lý luận
và trong thực tiễn.
- Học tập tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về xây dựng
Đảng ta trong sạch, vững mạnh giúp các tổ chức Đảng, cán bộ, đảng viên cơ sở
để nhìn lại công tác xây dựng Đảng trong nhiệm kỳ vừa qua, đánh giá đúng
những thành tựu, ưu điểm cũng như những khuyết điểm, hạn chế trong các mặt
3
công tác xây dựng Đảng. Từ đó đề ra phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp lãnh
đạo hoàn thành nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn mới. Qua học tập, mỗi mỗi
đảng viên nâng cao hơn nữa tinh thần trách nhiệm, ý thức tự giác góp phần cùng
toàn Đảng xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, để Đảng thực sự “là đạo đức,
là văn minh”.
4
II. NỘI DUNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
XÂY DỰNG ĐẢNG TA TRONG SẠCH, VỮNG MẠNH,

“LÀ ĐẠO ĐỨC, LÀ VĂN MINH”
Chủ tịch Hồ Chí Minh có nhiều bài nói, bài viết về công tác xây dựng
Đảng. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng rất phong phú, trong đó tập
trung vào những điểm chủ yếu sau :
1. Cách mạng cần có Đảng. “Đảng muốn vững phải lấy chủ nghĩa
làm cốt”
- Trong tác phẩm Đường Kách mệnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định:
Cách mạng Việt Nam "trước hết phải có đảng cách mệnh, để trong thì vận động
và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp
ở mọi nơi. Đảng có vững cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái
có vững thuyền mới chạy"
1
. Thực tiễn cách mạng Việt Nam trong 80 năm qua
đã khẳng định điều đó. Sự ra đời của Đảng đã chấm dứt sự khủng hoảng về
đường lối giải phóng dân tộc ở nước ta đầu thế kỳ XX. Sự lãnh đạo của Đảng đã
là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định “Đảng muốn vững thì phải có chủ
nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa chủ
nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu
không có bàn chỉ nam”
2
. "Chủ nghĩa" mà Người đề cập ở đây là chủ nghĩa Mác
- Lênin. Trong thực tế của cách mạng Việt Nam, chủ nghĩa Mác - Lênin được
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định là "chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn
nhất, cách mệnh nhất"
3
; là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho giai cấp công
nhân và toàn thể nhân dân Việt Nam trong cách mạng giải phóng dân tộc trước
đây và trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc ngày nay.
- Trong công tác xây dựng Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vận dụng

sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh cụ thể của nước ta.
Khẳng định Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ
nam cho hành động, Chủ tịch Hồ Chí Minh lưu ý những vấn đề sau đây:
Một là, phương pháp học tập, nhận thức, nâng cao trình độ lý luận Mác -
Lênin phải luôn luôn phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh, trình độ của từng đối
tượng. Hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin là hiểu bản chất của các vấn đề, không kinh
1
,2 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T.2, tr. 267 – 268.
2
3
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T.2, tr. 268.
5
viện, không biến các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin thành các công
thức; phải hiểu đúng để hành động đúng.
Hai là, phải vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin cho
phù hợp với từng lúc và từng nơi, từng lĩnh vực; đề phòng và khắc phục cả giáo
điều lẫn xét lại, xa rời các nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Ba là, Đảng phải luôn luôn học tập, kế thừa những kinh nghiệm tốt của
các đảng cộng sản khác, đồng thời phải thường xuyên tổng kết thực tiễn cách
mạng rút ra những bài học kinh nghiệm cho mình, làm giàu trí tuệ của mình và
bổ sung, làm phong phú thêm kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Bốn là, Đảng phải đấu tranh chống những luận điểm cơ hội, xuyên tạc,
xét lại chủ nghĩa Mác - Lênin, bảo vệ sự trong sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin
bằng cách nâng cao tầm trí tuệ, đấu tranh chống các luận điệu xuyên tạc của các
thế lực thù địch.
Năm là, Đảng ta phải dựa trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lênin để xây dựng
khối đoàn kết trong phong trào cộng sản quốc tế. Trong bản Di chúc, Người
mong rằng Đảng ta “ra sức hoạt động, góp phần đắc lực vào việc khôi phục lại
khối đoàn kết giữa các đảng anh em trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ
nghĩa quốc tế vô sản, có lý, có tình"

1
.
2. Xây dựng Đảng là phải thực hiện tốt các nguyên tắc tổ chức và
sinh hoạt Đảng
Vận dụng và phát triển những nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng vô
sản kiểu mới do V.I.Lênin đề ra, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu các nguyên tắc chủ
yếu là:
2.1. Nguyên tắc tập trung dân chủ
Đối với nguyên tắc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh những nội
dung sau đây:
Một là, phải nhận thức rõ đây là nguyên tắc cơ bản, quan trọng nhất trong
tổ chức và sinh hoạt Đảng. Thực hiện tốt hay kém nguyên tắc này có quan hệ
đến sự tồn tại - phát triển hay không tồn tại - phát triển của bất cứ tổ chức Đảng
nào từ Trung ương đến chi bộ. Thực hiện tốt nguyên tắc này để tạo thành sức
mạnh đoàn kết, thống nhất của Đảng, như Người dạy: “Đảng tuy nhiều người,
nhưng khi tiến đánh thì chỉ như một người”.
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, T. 12, tr. 499.
6
Hai là, tập trung và dân chủ luôn luôn đi đôi với nhau. Tập trung trên nền
tảng phát huy dân chủ thật sự trong Đảng. Dân chủ là cơ sở của tập trung, dân
chủ dưới sự chỉ đạo của tập trung.
Ba là, nội dung cơ bản của tập trung là: thiểu số phải phục tùng đa số; cấp
dưới phục tùng cấp trên, toàn Đảng phục tùng Trung ương, tất cả mọi đảng viên
phải chấp hành nghiêm chỉnh nghị quyết của tổ chức Đảng.
Bốn là, nội dung cơ bản của dân chủ là: phải mở rộng và thực hành dân
chủ trong Đảng. Có bảo đảm và mở rộng, phát huy dân chủ ở trong Đảng thì
mới có dân chủ ngoài xã hội.
Năm là, trong khi thực hiện nguyên tắc này, phải đề phòng và chống các
biểu hiện của độc đoán, chuyên quyền, hách dịch, chụp mũ, trù dập ý kiến của

người khác; đồng thời cũng cần đề phòng và chống những biểu hiện của dân
chủ “quá trớn”.
2.2. Nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách
Tư tưởng Hồ Chí Minh về nguyên tắc này thể hiện ở các điểm sau:
Một là, tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách có quan hệ khăng khít với
nhau. Cũng như nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ
trách là hai vế làm thành một chỉnh thể thống nhất trong nguyên tắc sinh hoạt
Đảng.
Hai là, tập thể lãnh đạo là để phát huy trí tuệ và kinh nghiệm của nhiều
người. Người lưu ý rằng, lãnh đạo mà không tập thể thì sẽ “đưa đến các tệ bao
biện, độc đoán, chủ quan, kết quả là hỏng việc”.
Ba là, cá nhân phụ trách là để xác định rõ trách nhiệm thực hiện, nâng
cao tinh thần và ý thức trách nhiệm. “Như thế mới có chuyên trách, công việc
mới chạy. Nếu không có cá nhân phụ trách, thì sẽ sinh ra cái tệ người này ủy
cho người kia, người kia ủy cho người nọ, kết quả là không ai thi hành. Như thế
thì việc gì cũng không xong”
1
.
Bốn là, chống thói dựa dẫm tập thể, không dám làm, không dám chịu
trách nhiệm, đồng thời chống độc đoán, cá nhân, coi thường tập thể.
Thực hiện nguyên tắc này theo Hồ Chí Minh càng quan trọng trong điều
kiện Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo các tổ chức khác trong hệ
thống chính trị và lãnh đạo toàn xã hội, khi nhiều đảng viên có chức, có quyền.
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 504 - 505.
7
2.3. Nguyên tắc tự phê bình và phê bình
Chủ tịch Hồ Chí Minh coi tự phê bình và phê bình là quy luật phát triển
của Đảng ta đồng thời là “vũ khí sắc bén” để làm cho Đảng ta trong sạch, vững
mạnh. Trong việc thực hiện nguyên tắc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh

một số điểm sau:
2.3.1. Về mục đích.
- Mục đích của tự phê bình và phê bình là làm cho phần tốt trong mỗi con
người nẩy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi; tự phê bình và phê
bình cũng là để làm cho các tổ chức Đảng luôn luôn trong sạch, vững mạnh; để
các tổ chức Đảng và đảng viên luôn luôn hoàn thiện mình, có chí cầu tiến bộ,
vươn lên những giá trị chân, thiện, mỹ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, bất cứ ai cũng đều có khuyết điểm, chỉ
khác nhau ở chỗ nhiều hay ít, nặng hay nhẹ, khác nhau ở dạng thái biểu hiện và
thái độ xử lý với những khuyết điểm đó. “Thang thuốc hay nhất là thiết thực phê
bình và tự phê bình”
1
. Nếu “sợ phê bình, tức là “quan liêu hóa”, tức là tự mãn tự
túc, tức là “mèo khen mèo dài đuôi””
2
.
- Tự phê bình và phê bình trong Đảng là để tăng cường đoàn kết, thống
nhất trong nội bộ Đảng. Trong Di chúc, phần trước hết nói về Đảng, Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã dặn lại cho toàn Đảng: “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng
rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để
củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng”
3
.
2.3.2. Về phương pháp tự phê bình và phê bình
Chủ tịch Hồ Chí Minh lưu ý những nội dung sau đây:
- Tự phê bình và phê bình phải được tiến hành thường xuyên, như người
ta rửa mặt hằng ngày, “được như thế thì trong Đảng sẽ không có bệnh tật mà
Đảng sẽ mạnh khỏe vô cùng”.
- Tự phê bình phải thành khẩn. Tự phê bình thường khó hơn việc phê
bình. Thành khẩn, thành tâm, không được “giấu bệnh sợ thuốc” sẽ giúp cho việc

tự phê bình có kết quả tốt.
- Tự phê bình và phê bình phải trung thực. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn
mạnh tới việc không “đặt điều”, “không thêm bớt”.
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 262.
2
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 261.
3
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, T. 12, tr. 497 – 498.
8
- Tự phê bình và phê bình phải kiên quyết, “ráo riết”, không nể nang.
- Tự phê bình và phê bình phải có tính chất xây dựng “phải có tình đồng
chí thương yêu lẫn nhau”
1
. Người nói, phê bình "không phải để công kích, nói
xấu, để chửi rủa"
2
, "chớ phê bình lung tung mà không chịu trách nhiệm"; để
“giúp họ tiến bộ bằng cách làm cho cái phần thiện trong con người nảy nở để
đẩy lùi phần ác, chứ không phải đập cho tơi bời"
3
.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh còn nêu lên ba thái độ cần chú ý xử lý trong tự
phê bình và phê bình:
Một là, “Chúng ta phải học tập tinh thần và tác phong của các đồng chí
giác ngộ chính trị cao”, tự phê bình rất thật thà và kiên quyết sửa chữa khuyết
điểm. Khi phê bình người khác, các đồng chí ấy thành khẩn. Đối với những
người có khuyết điểm nặng mà không chịu sửa thì các đồng chí ấy đấu tranh
không nể nang.
Hai là, tổ chức Đảng cần nghiêm khắc mời ra khỏi Đảng những người

phê bình, giáo dục mấy cũng không chịu sửa chữa khuyết điểm, “cứ ì ra”, để
tránh “con sâu làm rầu nồi canh”.
Ba là, Đảng phải giáo dục, phải phê bình nghiêm khắc để giúp sửa chữa
khuyết điểm với một số đồng chí khá đông “đối với người khác thì phê bình rất
mạnh, nhưng tự phê bình thì quá yếu”…
2.4. Kỷ luật nghiêm minh, tự giác
- Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, Đảng Cộng sản Việt Nam là một tổ
chức chính trị có tính kỷ luật cao. Sức mạnh của một tổ chức cộng sản và của
mỗi đảng viên bắt nguồn từ ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm minh, tự giác.
- Kỷ luật đảng yêu cầu tất cả mọi đảng viên đều phải chấp hành Điều lệ
Đảng, bình đẳng trước Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước, trước mọi quyết
định, nghị quyết của Đảng.
- Uy tín của Đảng trong nhân dân bắt nguồn tự sự gương mẫu của mỗi
đảng viên trong việc tự giác tuân thủ kỷ luật của Đảng, của Nhà nước và của các
đoàn thể nhân dân mà đảng viên đó tham gia.
2.5. Đoàn kết, thống nhất trong Đảng
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 2, tr. 510.
2
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 261.
3
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 12, tr. 558.
9
- Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định vai trò của đoàn kết trong Đảng,
đoàn kết toàn dân tộc và đoàn kết quốc tế, trong đó đoàn kết trong Đảng là quan
trọng hơn hết Trong Di chúc, Người viết: "Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một long,
một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc, cho nên từ ngày
thành lập đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hăng
hái đấu tranh, tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Đoàn kết là một truyền
thống cực kỳ quý báu của Đảng và dân ta. Các đồng chí từ Trung ương đến các

chi bộ cần phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con người của
mắt mình”
1
.
- Để thực hiện nguyên tắc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh lưu ý:
Một là, đoàn kết, thống nhất trong Đảng phải dựa trên nền tảng tư tưởng,
cương lĩnh, điều lệ, đường lối, quan điểm, nghị quyết của tổ chức đảng các cấp;
“có lý, có tình”.
Hai là, muốn đoàn kết, thống nhất, phải thực hành dân chủ rộng rãi trong
Đảng, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình, thường xuyên tu
dưỡng đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân và các tiêu cực khác.
3. Quan tâm xây dựng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên có đức,
có tài để Đảng xứng đáng "là đạo đức, là văn minh"
3.1. Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có đạo đức có vai trò rất quan
trọng trong công tác xây dựng Đảng
- Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, để Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành
Đảng của đạo đức, của văn minh phải thường xuyên quan tâm giáo dục, rèn
luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trong thực tế chứ
không chỉ dừng lại những quy định trong điều lệ Đảng.
- Trung với nước, trung với Đảng, hiếu với dân là một trong những tiêu
chuẩn quan trọng nhất của đạo đức cách mạng và là một yếu tố cơ bản làm
thành nhân cách của cán bộ, đảng viên. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, trung với
nước, với Đảng, hiếu với dân là phải đặt quyền lợi của Tổ quốc, của Đảng lên
trên hết, trước hết. Cán bộ, đảng viên là người giữ trọng trách trong bộ máy của
hệ thống chính trị càng cần có đức tính hy sinh cho lợi ích của Đảng, của Tổ
quốc và của nhân dân; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
- Xây dựng Đảng về mặt đạo đức là một nội dung đặc sắc trong tư tưởng
Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam, là sự phát triển rất cơ bản và sáng
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, T. 12, tr. 510.

10
tạo của Hồ Chí Minh học thuyết của V.I.Lênin về đảng kiểu mới của giai cấp vô
sản.
3.2. Những yêu cầu của Hồ Chí Minh đối với cán bộ, đảng viên
3.2.1. Yêu cầu về phẩm chất, tư cách
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn rất mạnh vấn đề tư cách của cán bộ, đảng
viên. Trong tác phẩm Đường Kách mệnh (năm 1927), ở trang đầu tiên, Người
đã nêu 23 điều về tư cách của một người cách mệnh. Sau này, trong nhiều dịp,
Người đã đề cập đến vấn đề tư cách người cách mạng với nội dung rất phong
phú. Những nội dung chủ yếu có tính bao quát là:
Một là, suốt đời phấn đấu hy sinh cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng.
Việc rèn luyện tư cách này phải được diễn ra trong suốt cả cuộc đời của
cán bộ, đảng viên. Người nói, đã có không ít cán bộ, đảng viên trong quá trình
hoạt động cách mạng đã rất kiên trung, nhưng do không chú ý rèn luyện hằng
ngày, nên đã phai nhạt, thậm chí phản bội lại những lý tưởng của Đảng, làm hại
sự nghiệp cách mạng.
Hai là, cán bộ, đảng viên phải tuyệt đối trung thành với cách mạng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, “Đảng không phải là một tổ chức để
làm quan phát tài”
1
, cán bộ, đảng viên không phải là người “làm quan cách
mạng”, mà “phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu
mạnh, đồng bào sung sướng”
2
. Trung thành là phải hoàn thành tốt, hoàn thành
xuất sắc nhiệm vụ được giao; khi gặp khó khăn, gian khổ, trở ngại thì không
hoang mang, dao động; “vô luận hoàn cảnh thế nào, lòng họ cũng không thay
đổi”
3
; phải luôn luôn có ý thức và hành động bảo vệ Đảng, bảo vệ Tổ quốc;

“việc gì có lợi cho dân, dù nhỏ, cũng gắng sức làm, việc gì có hại cho dân, dù
nhỏ, cũng hết sức tránh”.
Ba là, cán bộ, đảng viên phải đặt quyền lợi của Đảng, của Tổ quốc lên
trên hết và lên trước hết.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Ngoài lợi ích của dân tộc, của Tổ
quốc, thì Đảng không có lợi ích gì khác. Cho nên Đảng phải ra sức tổ chức nhân
dân, lãnh đạo nhân dân để giải phóng nhân dân và để nâng cao sinh hoạt, văn
hoá, chính trị của nhân dân…”
4
. Quan điểm có tính nguyên tắc trong tư tưởng
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 249.
2
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 249.
3
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 278.
4
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 250.
11
Hồ Chí Minh là: “Lợi ích cá nhân nhất định phải phục tùng lợi ích của Đảng.
Lợi ích của mỗi bộ phận nhất định phải phục tùng lợi ích của toàn thể. Lợi ích
tạm thời nhất định phải phục tùng lợi ích lâu dài”
1
.
Bốn là, cán bộ, đảng viên phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức
cách mạng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, đạo đức như là gốc của cây, như là
nguồn của song, suối, là cái căn bản của người cách mạng. Theo Người, cái gốc,
cái nguồn, cái căn bản đó không phải “từ trên trời sa xuống”, nó do phấn đấu,
rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà có, “như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng

luyện càng trong”.
Năm là, cán bộ, đảng viên phải có đời tư trong sáng, phải là một tấm
gương sáng trong cuộc sống.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định sự trong sáng về đời tư có vai trò to
lớn trong đạo đức cách mạng. Năm 1924, khi V.I.Lênin qua đời, Người viết:
“Không phải chỉ thiên tài của Người, mà chính là tính coi khinh sự sa hoa, tinh
thần yêu lao động, đời tư trong sáng, nếp sống giản dị, tóm lại là đạo đức vĩ đại
và cao đẹp của người thầy, đã ảnh hưởng lớn lao tới các dân tộc châu Á và đã
khiến cho trái tim của họ hướng về Người, không gì ngăn cản nổi”
2
.
3.2.2. Yêu cầu về năng lực
Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên những yêu cầu chủ yếu sau:
Một là, cán bộ, đảng viên phải có năng lực lãnh đạo, tổ chức thực hiện
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và các đoàn thể nhân
dân.
Đó là mặt "chuyên" trong quan hệ hồng và chuyên, mặt “tài” trong quan
hệ đức và tài, có vai trò rất quan trọng, nếu không đường lối, chủ trương, chính
sách của Đảng và Nhà nước, quyết định của đoàn thể nhân dân chỉ nằm trên
giấy. Năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng viên thể hiện qua có quyết tâm cao, có
phương pháp phù hợp, có kỹ năng thành thục trong việc lãnh đạo, vận động
nhân dân…
Hai là, cán bộ, đảng viên phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân.
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 250.
2
. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T.1, tr. 295.
12
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh, mối quan hệ Đảng - Dân là mối quan
hệ máu thịt, nếu cán bộ, đảng viên xa dân, vi phạm quyền làm chủ của nhân dân

thì Đảng ta sẽ bị thoái hoá, biến chất, nhất là trong điều kiện Đảng cầm quyền.
Ba là: Cán bộ phải luôn luôn học tập để nâng cao trình độ về mọi mặt.
Từ quan niệm: một dân tộc dốt là một dân tộc yếu, Chủ tịch Hồ Chí Minh
cho rằng, người cán bộ, đảng viên không thể lãnh đạo quần chúng nhân dân một
cách chung chung; chỉ có lòng nhiệt tình không thôi thì chưa đủ, mà còn phải có
tri thức. Mục đích việc học tập theo Chủ tịch Hồ Chí Minh không phải chỉ là để
có bằng cấp, để thăng chức, mà để phục vụ Tổ quốc và nhân dân.
Bốn là, cán bộ, đảng viên phải có phong cách tốt.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, phong cách công tác tốt là phải sâu sát, tỷ
mỉ; nắm việc lớn, phải giải quyết bắt đầu từ những việc cơ bản. Phải có đầu óc
quan sát; phải chân đi, miệng nói, tay làm; bất kỳ việc gì, “Phải bắt đầu từ gốc,
dần dần đến ngọn, từ ít đến nhiều, từ hẹp đến rộng, chớ nên tham mau, tham
nhiều trong một lúc”
1
.
Phong cách công tác của cán bộ, đảng viên là phát huy sáng kiến, thường
xuyên tổng kết công tác. Theo Người, sáng kiến là “kết quả của sự nghiên cứu,
suy nghĩ trong những hoàn cảnh, trong những điều kiện rất tầm thường, rất phổ
thông, rất thiết thực”
2
. Sáng kiến là hệ quả của phong cách công tác của cán bộ,
đảng viên, chú trọng đến việc thường xuyên tổng kết thực tiễn công tác.
Phong cách công tác của cán bộ, đảng viên không tách rời việc kiểm tra,
kiểm soát chặt chẽ công việc. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Muốn chống
bệnh quan liêu, bệnh bàn giấy, muốn biết các nghị quyết có được thi hành
không, thi hành có đúng không; muốn biết ai ra sức làm, ai làm qua chuyện, chỉ
có một cách là khéo kiểm soát”
3
.
4. Tăng cường mối quan hệ gắn bó giữa Đảng và dân

Tư tưởng Hồ Chí Minh về gắn bó giữa Đảng với dân xuất phát từ quan
niệm dân là gốc. Nguồn sức mạnh của Đảng ta bắt nguồn từ sức mạnh của nhân
dân. Đảng sinh ra từ trong lòng dân tộc; là một bộ phận của toàn thể dân tộc
Việt Nam. Do vậy, yêu cầu của tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với dân là
xuất phát từ bản chất, là yêu cầu tự nhiên, quy luật ra đời và phát triển của
Đảng.
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 242.
2
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 244.
3
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 287.
13
Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu yêu cầu cụ thể về tăng cường mối quan hệ
giữa Đảng với nhân dân như sau:
4.1. Đảng phải thường xuyên lắng nghe ý kiến của nhân dân, hiểu rõ
tâm tư, nguyện vọng của nhân dân
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Chúng ta phải học dân chúng, phải hỏi
dân chúng, phải hiểu dân chúng… Mỗi một khẩu hiệu, mỗi một công tác, mỗi
một chính sách của chúng ta phải dựa vào ý kiến và kinh nghiệm của dân chúng,
phải nghe theo nguyện vọng của dân chúng. Mà muốn hiểu biết, học hỏi dân
chúng, thì ắt phải có nhiệt thành, có quyết tâm, phải khiêm tốn, phải chịu khó.
Nếu không vậy, thì dân chúng sẽ không tin chúng ta. Biết, họ cũng không nói.
Nói, họ cũng không nói hết lời”
1
.
4.2. Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành
của nhân dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng, tổ chức Đảng, cán bộ, đảng viên
bằng hành động thực tế của mình để có niềm tin của nhân dân, chứ không phải

"dán lên trán hai chữ cộng sản" là được dân tin, dân yêu, dân kính, dân phục.
Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về cán bộ, đảng viên nhận sự uỷ
thác của dân, để làm việc cho dân thể hiện sâu sắc truyền thống cộng đồng của
dân tộc và có ý nghĩa thiết thực của thời đại. Đó cũng là nhân cách của nhà cách
mạng, nhà văn hoá kiệt xuất Hồ Chí Minh; là một thông điệp cực kỳ quan trọng
mà Người gửi tới tất cả mọi đảng viên.
4.3. Đảng phải nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với dân
Đó là bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chăm lo đến
việc nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Trong Di chúc,
Người dặn Đảng ta: “…Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế
và văn hoá, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”
2
.
4.4. Thường xuyên vận động nhân dân tham gia xây dựng Đảng
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Dân là chủ và dân làm chủ. Cả hai vế
dân là chủ và dân làm chủ đều quan trọng như nhau, làm thành một thể thống
nhất. Dân là chủ là nói về vị thế của dân, còn dân làm chủ là nói về trách nhiệm
của dân. Dân là người uỷ quyền cho Đảng, vì thế dân có trách nhiệm xây dựng
Đảng.
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 293.
2
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, T. 12, tr. 498.
14
Để nhân dân phát huy được quyền làm chủ của mình, đóng góp cho
Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu: 1. Phải giải thích cho mỗi một người dân
hiểu rõ lợi ích và trách nhiệm của mình; 2. Sau đó, phải bàn bạc với dân để hỏi
ý kiến và kinh nghiệm của dân; 3. Đặt ra kế hoạch thiết thực; 4. Tổ chức toàn
dân thực hiện kế hoạch; 5. Trong quá trình thực hiện kế hoạch, phải theo dõi,
giúp đỡ, đôn đốc, khuyến khích nhân dân giải quyết những việc khó khăn; 6.

Khi thực hiện xong, phải cùng với dân xem xét lại công việc đã làm, rút kinh
nghiệm, phê bình, khen thưởng.
5. Đảng phải thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn
- Theo Hồ Chí Minh, vai trò lãnh đạo của Đảng đối với toàn xã hội không
tự nhiên mà có và không phải cứ tự nhận mà được. Người xác định rõ, từ mục
đích phấn đấu của Đảng vì độc lập, tự do, vì chủ nghĩa xã hội của đất nước,
Đảng phải thường xuyên quan tâm công tác xây dựng đảng, tự chỉnh đốn, tự đổi
mới để Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh. Người viết: “Một dân tộc, một
đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất
định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ
không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”
1
. Thường xuyên tự đổi
mới, tự chỉnh đốn bản thân Đảng còn là yêu cầu của sự nghiệp cách mạng.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh có quan niệm rất rõ trách nhiệm xây dựng Đảng
khi Đảng cầm quyền và trong điều kiện hòa bình. Đầu năm 1969, khi miền Bắc
mới trở lại trạng thái hòa bình do đế quốc Mỹ phải ngừng ném bom, Người đã
viết tác phẩm “ Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”
đăng trên báo Nhân Dân nhân ngày thành lập Đảng để nhắc nhở cán bộ, đảng
viên rèn luyện phẩm chất trong điều kiện mới. Trong Di chúc, Người căn dặn
Đảng ta sau khi cuộc chống Mỹ, cứu nước thắng lợi là: “Theo ý tôi, việc cần
phải làm trước tiên là chỉnh đốn lại Đảng, làm cho mỗi đảng viên, mỗi đoàn
viên, mỗi chi bộ đều ra sức làm tròn nhiệm vụ Đảng giao phó cho mình, toàn
tâm, toàn ý phục vụ nhân dân. Làm được như vậy, thì dù công việc to lớn mấy,
khó khăn mấy chúng ta cũng nhất định thắng lợi”
2
.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, tự đổi mới, tự chỉnh đốn Đảng chủ yếu trên
những nội dung sau đây:
Một là, tăng cường công tác xây dựng Đảng cả về chính trị; tư tưởng; tổ

chức; phương thức lãnh đạo, đạo đức, lối sống… làm cho Đảng luôn luôn xứng
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, T. 12, tr. 557 – 558.
2
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, T. 12, tr. 503.
15
đáng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của toàn
dân tộc Việt Nam.
Hai là, luôn luôn chú ý đề phòng và khắc phục những biểu hiện tiêu cực,
thoái hóa, biến chất, giữ gìn Đảng thật trong sạch, vững mạnh.
Người viết: “Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một
Đảng hỏng. Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những
cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó,
rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế là một Đảng tiến
bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân chính”
1
.
Ba là, giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên để đội ngũ này luôn
luôn toàn tâm, toàn ý phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân.
Bốn là, Đảng phải vươn lên đáp ứng kịp yêu cầu của tình hình và nhiệm
vụ mới do sự biến đổi của tình hình trong nước và quốc tế. Đảng phải chú trọng
nâng cao tầm trí tuệ, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của mình. Để làm được
việc đó, Đảng phải phát huy dân chủ trong nội bộ, phát huy và tập hợp được trí
tuệ của toàn Đảng, phấn đấu thực sự trở thành “đạo đức, văn minh”.
III. TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG
ĐẢNG TA TRONG SẠCH, VỮNG, MẠNH, “LÀ ĐẠO ĐỨC, LÀ VĂN MINH”
1. Suốt đời phấn đấu cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, xây dựng
Đảng trong sạch, vững mạnh
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 5, tr. 261.

16
Trong suốt cả cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí
Minh luôn luôn chăm lo đến sự nghiệp cách mạng của Đảng, đến công tác xây
dựng Đảng ta trong sạch vững mạnh, thể hiện rõ trong các điểm sau:
1.1. Sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam
- Trong quá trình tìm con đường cứu nước, Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã
gia nhập Đảng Xã hội Pháp và là người sÁng lập Đảng Cộng sản Pháp. Người
đã tích cực hoạt động trong phong trào cộng sản quốc tế, trở thành chiến sỹ lỗi
lạc của phong trào cộng sản quốc tế.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh là người truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào
Việt Nam, huấn luyện cán bộ, chuẩn bị chính trị, tư tưởng và tổ chức, soạn thảo
các văn bản…cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đầu năm 1930, tại
Hương Cảng (Trung Quốc), Người đã chủ trì Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản
Việt Nam, trở thành người sáng lập Đảng.
- Sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam đã chấm dứt sự khủng hoảng về
đường lối cứu nước, là kết quả hoạt động lý luận của Chủ tịch Hồ Chí Minh
vận dụng đúng đắn chủ nghĩa Mác - Lênin vào một nước thuộc địa nửa phong
kiến. Sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đưa dân tộc Việt Nam đứng
vào hàng ngũ các dân tộc tiên phong trên thế giới đấu tranh vì hòa bình, độc lập
dân tộc, dân chủ, hữu nghị, hợp tác, phát triển và tiến bộ xã hội.
1.2. Luôn luôn quan tâm công tác xây dựng Đảng để Đảng hoàn thành
nhiệm vụ lãnh đạo nhân dân ta đấu tranh lật đổ ách thống trị của thực dân,
phong kiến, xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân
- Trong những năm đầu thành lập Đảng, mặc dù còn phải sống xa Tổ
quốc, bị tù đày trong nhà tù của thực dân Anh ở Hồng Công và có lúc không
trực tiếp tham gia công tác lãnh đạo của Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí
Minh vẫn luôn luôn quan tâm đến hoạt động của Đảng. Bằng các lá thư từ nước
ngoài, Người đã chỉ bảo, góp ý, đề xuất với Đảng về từng vấn đề cụ thể. Người
đã kiến nghị với Quốc tế cộng sản để được về nước trực tiếp lãnh đạo cách
mạng.

- Từ tháng 1 năm 1941 Người về nước trực tiếp cùng Trung ương Đảng
lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Đường lối đấu tranh cách mạng đúng đắn do
Người đề xuất đã tập hợp, tổ chức, lãnh đạo toàn dân đấu tranh giành chính
quyền. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, không tách rời vai trò
lãnh đạo của Đảng, với những cống hiến rất to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh
trong công tác xây dựng Đảng.
17
1.3. Đề ra đường lối, sách lược đúng đắn để lãnh đạo cách mạng Việt
Nam vượt qua bao thác ghềnh gian khó, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền
cách mạng
Với thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 dẫn tới sự ra
đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, Đảng ta đã trở thành Đảng cầm
quyền. Tuy nhiên, tình thế cách mạng những năm 1945-1946 đã đặt trách nhiệm
nặng nề trên vai Hồ Chí Minh, làm sao bảo vệ được Đảng, được chính quyền
dân chủ nhân dân còn non trẻ trước “thù trong, giặc ngoài”. Người đã quyết
định Đảng tạm thời rút vào hoạt động bí mật, tuyên bố giải thể Đảng Cộng sản
Đông dương, thành lập Hội nghiên cứu chủ nghĩa Mác Với sách lược tài tình,
quyết định đúng đắn, Người đã đưa cách mạng vượt qua hoàn cảnh của “ngàn
cân treo sợi tóc”, tiếp tục phát triển, đi lên.
1.4. Cùng toàn Đảng lãnh đạo nhân dân vừa kháng chiến vừa kiến
quốc thắng lợi
Với trách nhiệm lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước và toàn bộ hệ
thống chính trị, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cùng toàn Đảng đề đường lối kháng
chiến đúng đắn; lãnh đạo cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi; đánh
thắng chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ; xây dựng chế độ dân chủ nhân
dân, tạo nên thắng lợi của toàn bộ sự nghiệp cách mạng dân tộc dân chủ nhân
dân trong phạm vi cả nước.
Từ khi thành lập Đảng đầu năm 1930 cho đến khi qua đời ngày 2-9-1969,
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn chăm lo lãnh đạo, rèn luyện Đảng ta, phát triển
lý luận về xây dựng đảng kiểu mới và chỉ đạo thực tiễn xây dựng Đảng, để

Đảng làm tròn nhiệm vụ lãnh đạo toàn dân đấu tranh giành độc lập dân tộc, xây
dựng xã hội mới - xã hội xã hội chủ nghĩa.
2. Luôn luôn gương mẫu với tư cách của một đảng viên, làm tròn mọi
nhiệm vụ được Đảng giao phó
Cuộc đời hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng
toàn diện, toàn mỹ, suốt đời phấn đấu, hy sinh cho sự nghiệp xây dựng Đảng ta
trong sạch, vững mạnh, nổi bật nhất ở các điểm sau:
2.1. Tấm gương tuân thủ các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng
- Là lãnh đạo cao nhất của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn gương
mẫu, thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng, coi kỷ luật
của Đảng là kỷ luật nghiêm minh và tự giác. Người thực hiện đầy đủ, xuất sắc
18
nhiệm vụ của một đảng viên theo đúng điều lệ Đảng quy định, theo đúng nghị
quyết, quyết định của tổ chức Đảng, không vin vào cớ mình là Chủ tịch Đảng để
có ngoại lệ.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng việc thực hiện các nguyên tắc
tổ chức và sinh hoạt đảng trong thực tế. Người gương mẫu và nghiêm khắc với
khuyết điểm, sai lầm của bất kỳ cán bộ, đảng viên nào, nhưng rất khoan dung,
độ lượng, trên cơ sở "có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau".
- Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc mở rộng và thực hành
dân chủ trong Đảng. Người gương mẫu thực hành dân chủ một cách đầy đủ và
tích cực nhất trong sinh hoạt Đảng, đồng thời quyết đoán, chịu trách nhiệm cá
nhân, nêu cao tinh thần “phụ trách” trước Đảng, trước dân tộc và nhân dân.
Tấm gương sáng của chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng ta trong
sạch, vững mạnh đã trở thành giá trị tinh thần vô cùng quý báu cho toàn Đảng,
tạo lập được niềm tin cho cán bộ, đảng viên và nhân dân.
2.2. Tấm gương luôn luôn tự rèn luyện, trau dồi phẩm chất, năng lực,
đạo đức, lối sống, tác phong của một đảng viên
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn quan tâm rèn luyện phẩm chất, tư cách,
năng lực, đạo đức, lối sống, tác phong của người đảng viên cộng sản, là tấm

gương sáng để toàn Đảng, toàn dân noi theo.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định rất rõ mục đích phấn đấu của cả đời
mình. Người nói với một nữ phóng viên báo Granma của Cuba, ngày 14-7-
1969: “Tôi hiến cả đời tôi cho dân tộc tôi”
1
. Cả cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh
là cuộc đời đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc lên trên hết, đó là cuộc đời hiến
dâng cho Đảng, cho sự nghiệp cách mạng. Người là “Anh hùng giải phóng dân
tộc và là Nhà văn hóa kiệt xuất của Việt Nam”.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn giữ vững và trui rèn ý chí, quyết tâm
cách mạng của mình. Đó là ý chí “Không có việc gì khó. Chỉ sợ lòng không
bền. Đào núi và lấp biển. Quyết chí ắt làm nên”; là quyết tâm “Dù đốt cháy cả
dãy Trường Sơn cũng phải quyết tâm giành cho được độc lập” ; là “Thà hy sinh
tất cả chứ nhất quyết không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ”; là “Hễ còn
một tên xâm lược trên đất nước ta thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu quét sạch nó
đi”; là “Không có gì quý hơn độc lập, tự do! Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ
xây dựng lại đất nước đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”.
1
Xem: Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, T. 12, tr. 560 – 563.
19
- Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn giữ vững và rèn luyện phẩm chất trung
thành với Đảng, với nước, hiếu với dân. Người là một điển hình trong việc luôn
luôn phấn đấu, hy sinh vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng, một lòng một dạ chăm
lo xây dựng Đảng ta lớn mạnh để đủ sức đáp ứng được yêu cầu của cách mạng.
Người luôn luôn trăn trở về xây dựng Đảng. Trong lời để lại trước khi đi xa,
Người cũng “trước hết nói về Đảng”.
- Năng lực nổi bật của Chủ tịch Hồ Chí Minh là tầm trí tuệ cao, tri thức
uyên bác, nhìn xa trông rộng, giải quyết mọi công việc trên phương pháp biện
chứng với một trái tim nhân ái của người cộng sản. Những điều đó chủ yếu là
do Người tự học, tự rèn luyện trong cuộc sống. Đó là tấm gương khổ luyện, tự

hoàn thiện nhân cách, có ý thức thâu thái, tinh lọc, tiếp biến các giá trị của văn
hóa dân tộc và của nhân loại.
- Đạo đức nổi bật của Chủ tịch Hồ Chí Minh là lòng nhân ái bao la đối
với mọi lớp người lao động; là đức tính suốt đời trung với Đảng, với nước, hiếu
với dân; là cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; là tấm lòng trong sáng, thủy
chung trong mối quan hệ quốc tế vì hòa bình, hữu nghị, hiểu biết, tôn trọng lẫn
nhau, hợp tác và phát triển. Trong Di chúc, Người viết: “Suốt đời tôi hết lòng
hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Nay dù phải từ
biệt thế giới này, tôi không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc là tiếc rằng, không
được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa”
1
.
- Lối sống của Chủ tịch Hồ Chí Minh là lối sống của một nhà văn hóa
kiệt xuất và của một nhà hoạt động chính trị luôn luôn có khát vọng vươn tới
những chuẩn mực của chân, thiện, mỹ. Đó là lối sống giản dị, thiết thực, hòa
đồng, thân thiện với thiên nhiên và xã hội, ung dung, thư thái, tự tại. Đó là lối
sống cởi mở, quảng giao, chan hòa, chân thành, trung thực trong ứng xử với mọi
người. Đó là lối sống chú tâm rèn luyện, rèn luyện hằng ngày như một nếp tự
nhiên, không gượng ép; làm chủ bản thân mình trong mọi hoàn cảnh.
- Tác phong nổi bật của Chủ tịch Hồ Chí Minh là tác phong gần dân, hiểu
dân, vì dân; sâu sát, tỷ mỉ, ngăn nắp trong công việc; tác phong làm việc một
cách dân chủ, khoa học, trách nhiệm cao. Đó là tác phong luôn luôn có ý thức
đổi mới và luôn luôn đổi mới. Đó là tác phong gương mẫu trong cuộc sống hàng
ngày, “đảng viên đi trước, làng nước theo sau”, “khổ trước thiên hạ và vui sau
thiên hạ”…
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, T. 12, tr. 501.
20
Tất cả những biểu hiện của tấm gương trên đây của Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã góp phần quan trọng vào kết quả của quá trình xây dựng Đảng ta trong

sạch, vững mạnh, bởi vì như chính Người đã quan niệm “Ở phương Đông và ở
Việt Nam, một tấm gương sống có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên
truyền”.
IV. HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TƯ TƯỞNG, TẤM GƯƠNG
ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG ĐẢNG TA TRONG SẠCH,
VỮNG MẠNH, «LÀ ĐẠO ĐỨC, LÀ VĂN MINH»
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Đất nước ta đang đứng trước thời cơ lớn và thách thức lớn của sự phát
triển. Cách mạng công nghệ, toàn cầu hóa, kinh tế tri thức… đang tạo cơ hội
cho nhiều nước, trong đó có Việt Nam gia tăng tốc độ tăng trưởng, thu hẹp dần
21
khoảng cách tụt hậu. Sự ổn định về chính trị, những thành tựu to lớn và có ý
nghĩa lịch sử của công cuộc đổi mới tạo thêm thế và lực mới, cùng với sự cần
cù, chịu khó, khao khát làm giàu, cống hiến của đa số con người Việt Nam là
điều kiện và động lực quan trọng cho đất nước phát triển, tiến nhanh và bền
vững, vươn lên sánh vai với các nước trên thế giới.
Sự phát triển của đất nước trong giai đoạn mới cũng chịu nhiều thách
thức khách quan của quá trình toàn cầu hóa, hợp tác và cạnh tranh trên thế giới.
Những biểu hiện tiêu cực trong Đảng, những hạn chế, yếu kém trong công tác
xây dựng đảng, những “trục trặc” trong quan hệ giữa Đảng với dân… được
nhắc đến trong các văn kiện đảng gần đây đang thực sự là nguy cơ liên quan
trực tiếp đến vai trò lãnh đạo của Đảng và con đường phát triển của đất nước.
Trong điều kiện đó, Đảng phải tiếp tục tự đổi mới, tự chỉnh đốn, nâng cao
được năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, nắm bắt thời cơ, chấp nhận và vượt
qua thách thức, nguy cơ, nâng cao tầm trí tuệ, thực sự “là đạo đức, là văn minh”
để thực hiện sứ mệnh lịch sử trong giai đoạn hiện nay. Mỗi cán bộ, đảng viên
của Đảng, mỗi tổ chức đảng và cấp ủy đảng phải quán triệt tư tưởng Hồ Chí
Minh về xây dựng Đảng, chung tay xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh,
“là đạo đức, là văn minh”.
Với nhận thức chung đó, việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ

Chí Minh trong công tác xây dựng Đảng hiện nay cần tập trung vào những nội
dung, công việc chính sau đây.
1. Nâng cao phẩm chất trí tuệ của Đảng, xây dựng, hoàn thiện đường
lối đổi mới, đề ra các chủ trương, giải pháp phù hợp cho giai đoạn phát
triển mới
Đảng ta hiện nay là cầm quyền. Năng lực cầm quyền của Đảng là sự tổng
hoà trình độ, khả năng, bản lĩnh chính trị để giải quyết các yêu cầu, nhiệm vụ do
tình hình đất nước và thế giới đặt ra nhằm lãnh đạo toàn dân thực hiện mục tiêu
“Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.
Muốn đề ra đường lối, chủ trương, quyết sách phù hợp, Đảng phải nâng
cao tầm trí tuệ, nắm chắc yêu cầu thực tiễn, tình hình trong nước và quốc tế để
tiếp tục hoàn thiện đường lối đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa,
đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
Trong hoạch định đường lối phải tránh bảo thủ, trì trệ, đồng thời phải
tránh hấp tấp, vội vàng, làm tốt công tác dự báo, chú ý đến những vấn đề mới
22
nẩy sinh để kịp thời nghiên cứu, tổng kết, bổ sung, phát triển cương lĩnh, đường
lối, chủ trương của Đảng.
Việc xây dựng, hoàn thiện đường lối đổi mới phải quán triệt tư tưởng Hồ
Chí Minh “đảng phải có chủ nghĩa làm cốt”. Đảng phải kiên định nền tảng tư
tưởng và kim chỉ nam cho hành động là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, lấy đó làm cơ sở quy tụ, xây dựng và phát huy sức mạnh đoàn kết
trong Đảng, đoàn kết toàn dân tộc.
2. Quan tâm đến công tác xây dựng Đảng, thực sự coi xây dựng Đảng
là nhiệm vụ then chốt ở tất cả các cấp, các ngành
- Nguy cơ lớn của đất nước ta hiện nay là sự suy yếu, thoái hóa, biến chất
của Đảng, làm cho vai trò cầm quyền của Đảng bị suy giảm, có thể dẫn đến mất
ổn định chính trị - xã hội. Chăm lo xây dựng Đảng là điều kiện tối cần thiết và
là điều kiện tiên quyết để giữ vững ổn định chính trị - xã hội, phát triển kinh tế,
văn hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

- Toàn Đảng phải quán triệt đầy đủ quan điểm xây dựng Đảng là nhiệm
vụ then chốt. Tính chất then chốt của nhiệm vụ xây dựng Đảng thể hiện trong
các điểm sau:
Một là, nâng cao năng lực cầm quyền của Đảng, xây dựng Đảng về trí
tuệ. Ngoài quyết tâm chính trị phải không ngừng đẩy mạnh và nâng cao hiệu
quả của nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, thu hút và phát huy tiềm năng trí
tuệ của toàn Đảng, toàn dân tộc. Trong thực hiện nhiệm vụ này, cần quán triệt
tư tưởng Hồ Chí Minh: xây dựng xã hội mới là công việc “rất to lớn, nặng nề,
và phức tạp, mà cũng là rất vẻ vang. Đây là một cuộc chiến đấu chống lại những
gì đã cũ kỹ, hư hỏng, để tạo ra những cái mới mẻ, tốt tươi. Để giành lấy thắng
lợi trong cuộc chiến đấu khổng lồ này cần phải động viên toàn dân, tổ chức và
giáo dục toàn dân, dựa vào lực lượng vĩ đại của toàn dân”
1
.
Hai là, cần đặc biệt coi trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Trong
điều kiện cơ chế kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế hiện nay, nhiệm vụ này
càng trở nên quan trọng và cấp thiết. Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có đủ
đức và tài, đầy tinh thần trách nhiệm trước Đảng, trước dân tộc, năng động, dám
nghĩ, dám làm không chỉ là sự quan tâm, phát huy nhân tố con người trong
Đảng, mà còn để phát huy sức mạnh của toàn dân tộc, nhân tố có ý nghĩa quyết
định đến thành bại của cả một sự nghiệp cách mạng.
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, T. 12, tr. 505.
23
Ba là, kiên quyết đấu tranh, khắc phục tình trạng một bộ phận không nhỏ
cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; phòng
chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu và các tiêu cực khác ở trong Đảng và
ngoài xã hội. Những tiêu cực trong xã hội đã xâm nhập vào cơ thể Đảng, vào bộ
máy Nhà nước, thách thức nghiêm trọng đến năng lực cầm quyền của Đảng, sự
tồn vong của chế độ và con đường phát triển của đất nước. Do vậy, toàn Đảng

và mỗi tổ chức Đảng, mỗi cán bộ, đảng viên cần có nhận thức đúng đắn tư
tưởng, tấm gương Hồ Chí Minh về nhiệm vụ xây dựng Đảng, để tham gia đấu
tranh khắc phục tình trạng trên, xây dựng Đảng ta thực sự “là đạo đức, là văn
minh”.
3. Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng
- Phương thức lãnh đạo của Đảng có vai trò quan trọng để đưa đường lối,
chủ trương của Đảng vào thực tiễn cuộc sống. Đó cũng chính là yêu cầu mà
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra trong trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”.
- Trong điều kiện ở nước ta hiện nay, đổi mới phương thức lãnh đạo của
Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh trước hết và đặt trọng tâm đổi mới phương
thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước. Đường lối xây dựng Nhà nước pháp
quyền ở Việt Nam xác định Hiến pháp và pháp luật là quyền lực tối thượng điều
chỉnh mọi quan hệ xã hội. Việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với
Nhà nước để thể hiện vai trò cầm quyền của Đảng trong điều kiện đó có ý nghĩa
rất quan trọng. Cần khẳng định rằng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa của dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh đạo của Đảng là thực hiện vai trò
cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng hiện nay phải tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị
- xã hội. Trong xã hội hiện đại, vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội ngày
càng mở rộng. Đảng thực thi chức năng, nhiệm vụ cầm quyền của mình qua tiếp
thu những ý kiến của các tổ chức đoàn thể để bổ sung, phát triển, điều chỉnh
đường lối, chủ trương; để đổi mới phương thức lãnh đạo đối với hệ thống chính
trị và toàn xã hội.
Cần quán triệt quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh là: “Đảng không thể
đòi hỏi Mặt trận thừa nhận quyền lãnh đạo của mình, mà phải tỏ ra là một bộ
phận trung thành nhất, hoạt động nhất và trung thực nhất. Chỉ trong đấu tranh và
24
công tác hằng ngày, khi quần chúng rộng rãi thừa nhận chính sách đúng đắn và
năng lực lãnh đạo của Đảng, thì Đảng mới giành được địa vị lãnh đạo”

1
.
4. Giải quyết tốt mối quan hệ với dân
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ trương tập hợp tất thảy những người yêu
nước vào sự nghiệp cách mạng, xây dựng mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với
dân có ý nghĩa lớn về lý luận và thực tiễn trong công tác xây dựng Đảng hiện
nay, cần được quán triệt và tổ chức thực hiện tốt ở tất cả các cấp, các ngành.
- Vấn đề giải quyết mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng với dân tưởng
như đơn giản, cũ kỹ, đang trở thành vấn đề cấp thiết, là bài học rút ra từ 20 năm
đổi mới. Trong những năm gần đây đã xuất hiện những hiện tượng mới, đó là sự
phản ứng gay gắt của nhân dân ở một số không ít nơi đối với đội ngũ cán bộ,
đảng viên, chính quyền các cấp, rõ nhất là cấp cơ sở. Hàng loạt “điểm nóng”
liên tiếp xuất hiện, liên quan đến nhiều vấn đề, trong đó có vấn đề nhà, đất,
quyền dân chủ, dân sinh… ở nhiều địa phương. Điều đó phản ánh sự không
bình thường trong mối quan hệ máu thịt này.
- Trong thời gian qua Đảng và Nhà nước đã có nhiều nghị quyết, chỉ thị,
quy định, quy chế… để giải quyết mối quan hệ này, nhưng nói chung hiệu quả
vẫn còn rất thấp. Điều đó phản ánh sự cố gắng, quyết tâm chính trị nhưng vấn
đề cơ bản hiện nay là hãy bắt tay vào hành động, hành động một cách tích cực,
kiên quyết, có hiệu quả ở các cấp, các ngành, trước hết bắt đầu từ cấp cơ sở theo
tư tưởng Hồ Chí Minh. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, của mỗi tổ chức
đảng, mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng, trước hết là các cấp ủy Đảng.
- Để giải quyết tốt mối quan hệ giữa Đảng với dân, ở tất cả các cấp, các
ngành phải giải quyết nhiều vấn theo nguyên tắc cơ bản sau đây trong tư tưởng
Hồ Chí Minh:
Một là, các quyết định, chủ trương được thông qua phải lấy lợi ích của đa
số nhân dân làm mục đích.
Hai là, các chính sách được thông qua phải có mục tiêu vì dân.
Ba là, các biện pháp thực hiện phải dựa vào sức dân và mang lợi ích cho
dân.

Bốn là, trong mọi hoạt động của tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể
phải thực sự lấy dân làm gốc.
5. Tổ chức tốt đại hội đảng bộ các cấp theo quy định của điều lệ Đảng
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, T. 3, tr. 139.
25