nghị luận về 1 tư tưởng

Giáo án: Ngữ văn 12 Giáo viên : Nguyễn Huy Hoằng
Tuần1: Tiết 3
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG - ĐẠO LÝ
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS:
- Nắm được cách viết bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lý, trước hết là kỹ năng tìm hiểu
đề và lập dàn ý.
- Có ý thức và khả năng tiếp thu những quan niệm đúng đắn và phê phán những quan niệm
sai lầm về tư tưởng, đạo lý.
B. Chuẩn bò:
1. Giáo viên:
- Tìm hiểu nắm vững đặc điểm nội dung và xác định trọng tâm của bài học.
- Phương pháp giảng dạy: Kết hợp vận dụng các phương pháp day học theo hướng tích cực như
phát vấn, trả lời câu hỏi, trao đổi thảo luận, thuyết minh.
2. Học sinh.
- Ơn lại kiến thức cũ về văn nghị luận.
- Tìm hiểu bài học trước khi đến lớp.
C. Tiến trình tổ chức dạy học:
1. Ổn định lớp: Giáo viên kiểm tra só số lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
Văn học Việt Nam từ sau năm 11975, nhất là từ 1986 vận động theo hướng nào?
3. Giới thiệu bài mới:

Thời
gian
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt
5ph * Hoạt động 1:: GV
củng cố kiến thức đã
học cho HS:
- Cho đề bài:
1. Nghĩ về lối sống đẹp
của con người

2. Vai trò của lý tưởng
đối với thanh niên
trong thời đại mới.
3. Tình bạn có cần cho
chúng ta?
Hãy chỉ ra điểm chung
và riêng trong các đề
bài trên?
HS quan sát và trả lời
câu hỏi, từ đó nhớ lại
các khái niệm đã học:
- Điểm chung:
NLXH bàn về tư
tưởng, đạo lí.
- Điểm riêng:
1.Lối sống đẹp
2.Vai trò của lí tưởng
3.Tình bạn
I. Ơn khái niệm: NLXH và nghị luận
về một tư tưởng, đạo lí:
1. NLXH là dạng bài bàn về các vấn
đề như kinh tế, văn hoá, chính trò tư
tưởng đạo lí.
2. Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí là
dạng bài bàn về các vấn như nhận
thức, tâm hồn tính, cách (lòng u
nước, long vị tha, bao dung, độ lượng,
tính trung thực, dũng cảm,…) về quan
hệ gia đình, xã hội, và cách ứng xử
trong cuộc sống.

15ph *Hoạt động 2: GV
hướng dẫn HS tìm hiểu
đề và lập dàn ý dựa
trên ngữ liệu SGK.
GV chia lớp thành 2
nhóm để thảo luận:
HS đọc ngữ liệu, lần
lượt thảo luận các vấn
đề GV đưa ra:
Nhóm 1:
II. Tìm hiểu đề và lập dàn ý:
1. Tìm hiểu đề:
a. Khảo sát ví dụ:
Đề: Anh (chị) hãy trả lời câu hỏi sau
của nhà thơ Tố Hữu:
“Ơi! Sống đẹp là thế nào hỡi bạn”
1
Giáo án: Ngữ văn 12 Giáo viên : Nguyễn Huy Hoằng
GV hướng dẫn HS rút
ra kết luận:
Từ cách tìm hiểu đề
trên, hãy cho biết các
bước tìm hiểu đề?
-Câu thơ Tố Hữu nêu
lên vấn đề gì?
-Thế nào là lối sống
đẹp?
-Để sống đẹp cần rèn
luyện những phẩm
chất nào?

Nhóm 2:
-Những thao tác lập
luận cần được sử
dụng trong đề bài
trên?
- Tư liệu làm dẫn
chứng thuộc lĩnh vực
nào trong đời sống?
HS ghi nhớ
(Một khúc ca)
* Vấn đề NL: lối sống đẹp của con
người.
- Sống đẹp: sống tích cực, có lí tưởng,
có tâm hồn, có trí tuệ
- Để sống đẹp, cần:
+ lí tưởng đúng đắn
+ tâm hồn lành mạnh
+ trí tuệ sáng suốt
+ hành động hướng thiện
* Thao tác lập luận
+ giải thích (sống đẹp là gì?)
+ phân tích (các khía cạnh sống đẹp)
+ chứng minh (nêu tấm gương người
tốt)
+ bình luận (bàn về cách sống đẹp;
phê phán lối sống ích kỉ)
- Dẫn chứng chủ yếu dùng tư liệu thực
tế.
b. Các bước tìm hiểu đề:
- Xác định vấn đề cần nghị luận: tư

tưởng, đạo lí được nêu.
- Tìm luận điểm, luận cứ cho vấn đề
cần nghị luận.
- Dự kiến thao tác lập luận cho bài văn
GV đặt câu hỏi gợi ý:
-Giới thiệu vấn đề theo
cách nào?
-Sắp xếp các luận
điểm, luận cứ tìm được
theo trật tự thích hợp?
-Ý nghĩa lối sống đẹp
và tác dụng giáo dục
HS trả lời và tìm ra
dàn bài cụ thể:
2. Lập dàn ý:
a. Khảo sát ví dụ: (SGK)
Từ các ý tìm được trong phần (1.a),
hãy lập dàn ý cho đề bài trên.
* Dàn ý tham khảo:
- Mở bài:
+giới thiệu quan niệm sống đẹp
+trích dẫn nguyên văn câu thơ Tố Hữu
- Thân bài:
+ Giải thích : sống đẹp
+ Phân tích:các khía cạnh biểu hiện lối
sống đẹp (lí tưởng, tâm hồn, trí tuệ,
hành động),có dẫn chứng minh hoạ.
+ Phê phán lối sống cá nhân, thiếu ý
chí, nghị lực.
+ Xác định phương hướng, biện pháp

phấn đấu để có lối sống đẹp
- Kết bài:
+ Sống đẹp là chuẩn mực cao nhất
2
Giáo án: Ngữ văn 12 Giáo viên : Nguyễn Huy Hoằng
của đề bài?
Từ cách lập dàn ý ở
trên, hãy cho biết các
bước lập dàn ý?
GV hướng dẫn rút ra
dàn bài chung
HS ghi nhớ
trong nhân cách con người.
+ Thế hệ trẻ cần phấn đấu rèn luyện,
nâng cao nhân cách.
b. Các bước lập dàn ý: (Thường gồm
3 phần)
- Mở bài: giới thiệu tư tưởng đạo lí
cần bàn.
- Thân bài:
+ Giải thích tư tưởng đạo lí đó.
+ Phân tích mặt đúng, bác bỏ mặt sai.
+ Phương hướng phấn đấu
- Kết bài:
+ Ý nghĩa của tư tưởng, đạo lí trong
đời sống.
+ Rút ra bài học nhận thức và hành
động về tư tưởng đạo lí.
15ph *Hoạt động 3: GV cho
HS luyện tập để củng

cố kiến thức:
Bài 1: GV phát phiếu
trả lời trắc nghiệmcho
HS và kiểm tra khả
năng tiếp thu kiến thức
của HS qua phiếu trả
lời
Bài 2: GV có thể đặt ra
một số yêu cầu cụ thể
cho HS:
a.Lập dàn ý
b.Viết thành bài văn
nghị luận hoàn chỉnh
-GV cho HS chia nhóm
thảo luận dàn ý sau đó
định hướng trở lại để
HS điền vào phiếu
trả lời trắc nghiệm
HS chia nhóm thảo
luận dàn ý.
III. Luyện tập:
1. Bài tập 1/SGK/21-22
a.Vấn đề nghị luận: phẩm chất văn
hóa trong mỗi con người.
- Tên văn bản: Con người có văn hoá
b. Thao tác nghị luận:
- Giải thích: văn hoá là gì? (đoạn 1)
- Phân tích: các khía cạnh văn hoá
(đoạn 2)
- Bình luận: sự cần thiết phải có văn

hoá (đoạn3)
c. Cách diễn đạt trong văn bản rất sinh
động, lôi cuốn:
- Để giải thích, tác giả sử dụng một
loạt câu hỏi tu từ gây chú ý cho người
đọc.
- Để phân tích và bình luận, tác giả
trực tiếp đối thoại với người đọc, tạo
quan hệ gần gũi, thẳng thắn.
- Kết thúc văn bản, tác giả viện dẫn
thơ Hi Lạp, vừa tóm lượt được các
luận điểm, vừa tạo ấn tượng nhẹ
nhàng, dễ nhớ.
2. Bài 2/ SGK/22:
a. Dàn ý:
- Mở bài:
+ Vai trò lí tưởng trong đời sống con
3
Giáo án: Ngữ văn 12 Giáo viên : Nguyễn Huy Hoằng
HS viết thành bài văn
hoàn chỉnh
- GV kiểm tra, nhận
xét, cho điểm một số
bài làm của HS
HS tiếp tục hoàn
chỉnh bài tập ở nhà
người.
+ Có thể trích dẫn nguyên văn câu nói
của Lep Tônxtôi
- Thân bài:

+ Giải thích: lí tưởng là gì?
+ Phân tích vai trò, giá trị của lí tưởng:
Ngọn đèn chỉ đường, dẫn lối cho con
người.
Dẫn chứng: lí tưởng yêu nước của
Hồ Chí Minh.
+ Bình luận: Vì sao sống cần có lí
tưởng?
+ Suy nghĩ của bản thân đối với ý kiến
của nhà văn. Từ đó, lựa chọn và phấn
đấu cho lí tưởng sống.
- Kết bài:
+ Lí tưởng là thước đo đánh giá con
người.
+ Nhắc nhở thế hệ trẻ biết sống vì lí
tưởng.
b. Viết văn bản:
HS làm ở nhà
4. Củng cố:
Để làm được một bài văn nghị luận xã hội bàn về một tư tưởng đạo lí cần có những bước
nào?
5. Daën baøi:
- Nắm vững các bước tìm hiểu đề và lập dàn ý.
- Làm bài tập về nhà
- Chuẩn bị bài mới: Tuyên ngôn độc lập ( Hồ Chí Minh)
4
Giáo án: Ngữ văn 12 Giáo viên : Nguyễn Huy Hoằng
5