Tiết3 Nghị luận về một tư tưởng đạo lí

Trường THPT Tam quan N ă m h ọ c 2008-2009
Ngày soạn: 10-8 -2009 Làm văn:
Tiết : 3
I. MỤCTIÊU
1. Về kiến thức: Giúp học sinh:
- Biết cách viết một bài văn về tư tưởng đạo lí.
2. Về kó năng:
Rèn luyện tư duy khoa học và nâng cao kiến thức về xã hội, biết lập dàn ý, trình bày luận
điểm đối với dạng đề nầy.
- Có ý thức rèn luyện kó năng làm bài văn nghò luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí.
3. Về thái độ:
Có ý thức tiếp thu những quan niệm đúng đắn và phê phán những quan niệm sai lầm.
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng Ngữ
văn 12, Ôn tập Ngữ văn 12. Soạn giáo án
- Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách
giáo khoa
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút) kiểm tra sự chuan bò của học sinh.
3. Giảng bài mới:
- Giới thiệu bài : (2 phút)
- Đối với thanh niên hiện nay là phải sống có lí tưởng đúng đắn, phù hợp với thời đại,
xác định vai trò, trách nhiệm của bản thân. Ngoài ra, còn phải biết quan hệ trong cuộc
sống giữa con người với con người, phải biết các quan hệ trên, dưới, tình làng nghĩa xóm,
thầy trò, bạn bè…Bài học “ Nghò luận về một tư tưởng đạo lí” giúp chúng ta hiểu rõ
thêm vấn đề nay.
- Tiến trình bài dạy:
THỜI

GIAN
HOẠT ĐỘNG CỦA
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
15’
Hoạt động 1:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh tìm hiểu
chung
+ Thế nào là nghị luận
về một tư tưởng đạo
lí?
+Tư tưởng đạo lí
trong cuộc đời gồm
những mặt nào?
Hoạt động 1:
Học sinh đọc sách
giáo khoa.
* Tìm hiểu và lập dàn
ý:
Đề : Anh chị hãy trả
lời câu hỏi sau của nhà
thơ Tố Hữu:
“ Ơi ! Sống đẹp là gì
hỡi bạn? ”
I – TÌM HIỂU CHUNG
1. Khái niệm:
Nghị luận về một tư tưởng đạo

lí là q trình kết hợp những
thao tác lập luận để làm rõ
những vấn đề tư tưởng, đạo lí
trong cuộc đời.
Tư tưởng đạo lí trong
cuộc đời bao gồm:
- Lí tưởng
- Cách sống.
- Hoạt động sống.
Ngữ văn 12 Cơ bản - 1 - GV : Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan N ă m h ọ c 2008-2009
15’
Những u cầu khi
làm bài văn nghị luận
về tư tưởng đạo lí là
gì?
Sống đẹp là sống như
thế nào?
*Giáo viên gợi ý:
-Câu thơ của Tố Hữu
viết dưới dạng câu
hỏi, nêu lên vấn đề
sống đẹp trong đời
sống của mỗi người .
-Để sống đẹp con
người cần xác định : lí
tưởng đúng đắn, cao
cả, cá nhân xác định
được vai trò trách
nhiệm với cuộc sống,

đời sống tình cảm
phong phú , hành
động đúng đắn .
→ câu thơ trên nêu lí
tưởng và hướng con
người tới hành động
để nâng cao phẩm
chất, giá trị con người
- Với Thanh niên, HS
muốn trở thành người
“ sống đẹp ” cần
thường xun trau
dồi, học tập và rèn
luyện để từng bước
hồn thiện nhân cách.
Dẫn chứng thêm :
Tham gia chiến dịch
tình nguyện mùa hè
xanh, hiến máu nhân
đạo…
Bài nghị luận về tư
tưởng đạo lí còn có
Học sinh đọc phần u
cầu làm văn nghị luận
về tư tưởng đạo lí.
Học sinh làm việc cá
nhân trả lời:
*4 bước để trở thành
người “ sống đẹp ” :
+Có lí tưởng đúng đắn.

+ Tâm hồn lành mạnh.
+ Trí tuệ sáng suốt.
+ Hành động tích cực.
→ Sống khơng lí
tưởng là “ sống mòn ”
Học sinh thảo luận cử
đại diện trả lời ngắn
gọn những u cầu tiếp
theo
Học sinh đọc trả lời
Học sinh lần lượt trình
bày từng ý trong phần
- Mối quan hệ trong cuộc đời
giữa con người với con người.
Ở ngồi xã hội có các quan hệ
trên, dưới, đơn vị, tình làng
nghĩa xóm, thầy trò, bạn bè…
2.u cầu làm bài văn nghị
luận về tư tưởng đạo lí:
a. Hiểu được vấn đề cần nghị
luận, ta phải qua các bước
phân tích, giải đề xác định
được vấn đề.
Ví dụ: Đề bài: “ Sống đẹp là
thế nào hỡi bạn?”.
* Muốn hiểu được vấn đề cần
nghị luận nêu trên, ta cần phân
tích,giải thích cụ thể vấn đề :
+ Thế nào là sống đẹp?
- Sống có lí tưởng đúng đắn,

cao cả phù hợp với thời đại,
xác định vai trò, trách nhiệm
của bản thân.
-Có đời sống tình cảm đúng
mực, phong phú và hài iòa.
- Có hành động đúng đắn.
=> Sống đẹp là sống có lí
tưởng đúng đắn, cao cả, cá
nhân xác định được vai trò,
trách nhiệm với cuộc sống, có
đời sống tình cảm hài hòa,
phong phú, có hành động đúng
đắn. Vấn đề đặt ra hướng con
người tới hành động để nâng
cao giá trị, phẩm chất con
người.
b. Từ vấn đề nghị luận đã xác
định, người viết tiếp tục phân
tích, chứng minh những biểu
hiện cụ thể của vấn đề, thậm
chí so sánh, bàn bạc, bãi bỏ..
nghĩa là biết áp dụng nhiều
thao tác lập luận.
c. Phải biết rút ra ý nghĩa vấn
đề.
d. u cầu vơ cùng quan trọng
là người thực hiện nghị luận
phải sống có lí tưởng và đạo
lí.
3. Cách làm bài nghị luận:

a. Bố cục;
Bài nghị luận về tư tưởng đạo
Ngữ văn 12 Cơ bản - 2 - GV : Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan N ă m h ọ c 2008-2009
5’
7’
u cầu gì?
Bài nghị luận tư
tưởng đạo lí bao gồm
những bước nào?
Các bước tiến hành ở
phần thân bài là gì?
Ví dụ đề bài đã dẫn
trên, ta phải giải thích
sống đẹp là thế nào?
Tại sao phải đặt ra
vấn đề sống có lí
tưởng, có đạolí và nó
thể hiện như thế nào?
Hoạt động 2:
Giáo viên tóm lại
những đơn vò kiến
thức và gọi học sinh
đọc ghi nhớ
Hoạt động 3:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh luyện tập
Câu 1.
Giáo viên: Em
hãy nêu vấn đề mà cố

Thủ tướng Ấn Độ nêu
ra là gì? Đặt tên cho
vấn đề ấy?
Câu 2.
- Giaó viên cho học
sinh trình bày các ý
của phần tiếp theo.
- Giải thích khái
tiến hành làm thân bài
của đề bài đã neu trên
Hoạt động 2:
Học sinh đọc phần ghi
nhớ sách giáo khoa.
Hoạt động 3:
Học sinh làm bài
luyện tập trong sách
giáo khoa
Học sinh làm việc cá
nhân trả lời:
Vấn đề mà cố Thủ
tướng Ấn Độ nêu ra là
văn hóa và những biểu
hiện ở con người.
=> Ta đặt tên cho văn
bản lả: Văn hóa con
người
Câu 2
Giải thích các khái
niệm “ lí tưởng , cuộc
sống , và ý nghĩa câu

nói của nhà văn
lí cũng gồm ba phần: Mở bài,
thân bài, kết bài.
b. Các bước tiến hành ở phần
thân bài: phần này phụ thuộc
vào u cầu của thao tác.
Những vấn đề chung nhất là:
-Giải thích khái niệm của đề
bài.
-Giải thích và chứng minh vấn
đề đặt ra .
-Suy nghĩ xem cách đặt vấn đề
như thế đúng hay sai. Chứng
minh ta nên mở rộng bàn bạc
bằng cách đi sâu vào một vấn
đề nào đó.( Ví dụ làm thế nào
để sống có lí tưởng, có đạo lí
hoặc phê phán cách sống
khơng lí tưởng, khơng hồi
bão, thiếu đạo lí…). Phần này
cần cụ thể, sâu sắc tránh chung
chung.
- Sau cùng là nêu ý nghĩa của
vấn đề.
* Ghi nh ơ ù :Sách giáo khoa
II. LUY ỆN TẬP :
Câu 1 .
1.*Tác giả sử dụng các thao
tác lập luận:
+ Giải thích, chứng minh.

+Phân tích, bình luận.
+ Đoạn từ đầu đến “hạn chế về
trí tuệ và văn hóa” giải thích +
khẳng định vấn đề
( chứng minh).
+ Những đoạn còn lại là thao
tác bình luận.
+ Cách diễn đạt rõ ràng văn
giàu hình ảnh.
Câu 2.
a.Kh ái niêm “ lí tưởng”
-Là ước mơ cao đẹp nhất, là
hình ảnh tuyệt vời về một
con người kiểu mẫu, một xã
hội hoàn hảo, là biểu tượng
Ngữ văn 12 Cơ bản - 3 - GV : Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan N ă m h ọ c 2008-2009
niệm?
- Nêu suy nghĩ về vấn
đề.
-Tại sao lí tưởng là
ngọn đèn chỉ đường,
vạch phương hướng
cho cuộc sống của
thanh niên ta và nó thể
hiện như thế nào?
Giáo viên: Em hãy
nêu ý nghĩa lời của cố
Tổng thống Nê-ru?
L. Tơn-xtơi .

“ lí tưởng là ngọn đèn
chỉ đường ” : thanh
niên sống cần có lí
tưởng , biết đề ra mục
tiêu để phấn đấu vươn
tới ước mơ…→ đưa ra
phương hướng cho
cuộc sống của Thanh
niên trong tương lai

- Khẳng định là :Đúng.



trong sáng hoàn thiện, hoàn
mó của cuộc sống mà cá
nhân tự xây dưng cho bản
thân mình và xem như mục
đích để vươn tới. Lí tưởng là
lẽ sống, là mục tiêu phấn
đấu thu hút mọi hoạt động
của cả một đời người.
b. Vai trò của lí tưởng:
+ Khát vọng chi phối đến sự
phấn đấu.
+ Hướng tới cái đẹp hoàn
thiện.
+Vẫy gọi người ta vươn tới.
+ Tạo niềm lạc quan và tự
do trong hành động.

c. Thái độ: Tán thành.
d. Lí tưởng của cá nhân và
con đường phấn đấu cho lí
tưởng ấy:
Không ngừng học tập, tu
dưỡng và hành động.
4. Củng cố :
Giáo viên giúp học sinh củng cố nội dung bài học:
+ Khái niệm : Nghị luận về tư tưởng đạo lí.
+ Những u cầu chính khi làm bài nghị luận về tư tưởng đạo lí
- Ra bài tập về nhà: Học sinh về nhàhọc bài, đọc lại tác bài. Làm bài tập ở sách
giáo khoa.
- - Chuẩn bò bài : - Xem trước bài mới
- Soạn bài “ Tun ngơn Độc lập ” của HồChí Minh .
IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG:
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

Ngữ văn 12 Cơ bản - 4 - GV : Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan N ă m h ọ c 2008-2009
Ngữ văn 12 Cơ bản - 5 - GV : Nguyễn Văn Mạnh