Giáo án Bài 39: Biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật docx

Tvt1989
Ngày soạn: Ngày dạy:
Người soạn: Lớp dạy:

Bài 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT
A. Mục tiêu.
1. Kiến thức
- Nêu được khái niệm biến động số lượng cá thể.
- Trình bày được biến động số lượng cá thể theo chu kì và không theo chu kì.
- Trình bày được nguyên nhân gây biến đọng số lượng của quần thể.
- Nêu được cơ chế điều chỉnh số lượng của quần thể.
2. Kĩ năng
- Rèn cho học sinh kĩ năng quan sát và phân tích sơ đồ.
- Sưu tầm những tài liệu về sự biến động số lượng cá thể.
- Rèn cho học sinh kĩ năng vận dụng kiến thức vào đời sống.
3. Thái độ
- Tạo cho học sinh có hứng thú học tập và vận dụng kiến thức vào cuộc sống và bảo
vệ môi trường.
B. Chuẩn bị.
1. Giáo viên
- Tranh ảnh phóng to hình 39.1, 39.2,39.3 SGK
2. Học sinh
- Học bài cũ và chuẩn bị trước bài mới
C. Tiến trình bài học
1. Ổn định tổ chức
- Kiểm tra sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ
- Hãy nêu nguyên nhân vì sao số lượng cá thể của quần thể sinh vật luôn thay đổi và
nhiều quần thể sinh vật không tăng trưởng theo tiềm năng sinh học?
- Hậu quả của tăng dân số quá nhanh là gì? Chúng ta cần làm gì để khắc phục hậu
quả đó?

3. Bài mới
- Tiết trước chúng ta đã tìm hiểu về kích thước của quần thể sinh vật và tăng trưởng
của quần thể người. Vậy chúng c ó ảnh hưởng gì đến sự biến động số lượng của
cá thể của quần thể sinh vật hay không chúng ta đi vào tìm hiểu bài hôm nay.
Giangduong1989 Page 1
Tvt1989
Bài 39: Biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật
Hoạt động 1: Tìm hiểu biếm động số lượng cá thể
Hoạt động cuả giáo viên và học sinh Nội dung nghi bảng
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv

Hs
Gv

Hs
Gv
Hs
(?) biến động số lượng cá thế của
quần thể là gì?
Nghiên cứu SGK và trả lời
Biến động số lượng của quần thể
có những dạng nào?
Trả lời
(?) biến động theo chu kì là gì?
Cho ví dụ
Trả lời

Nhận xét và bổ sung
Mô tả số lượng cá thể thỏ và mèo
rừng Canada biến động theo chu
kì 9- 10 năm
Yêu cầu học sinh quan sát hình
39.1 B
(?) cho biết vì sao số lượng thỏ và
mèo rừng lại tăng và giảm theo
chu kì gần giống nhau?
Trả lời
Nhận xét và bổ sung.
(?) Biến động không theo chu kì
là gì? Cho ví dụ.
Trả lời
I- Biến động số lượng cá thể
1. Khái niệm
- Biến động số lượng cá thể của quần
thể là sự tăng hay giảm số lượng cá thể
của quần thể
- gồm : + Biến động theo chu kì
VII- + Biến động không theo chu kì
VIII- 2. Biến động theo chu kì
- là biến động xảy ra do những thay đổi
có tính chu kì của môi trường.
Vd : ở đồng rêu phương Bắc, theo chu kì
3-4 năm /lần, số lượng cáo lại tăng lên
gấp 100 lần và sau đó lại giảm,
4. 3.Biến động không theo chu kì
5. - Là biến động mà số lượng cá thể của
quần thể tăng hoặc giảm một cách đột

ngột do những thay đổi bất thường của
môi trường tự nhiên hay do hoạt động
khai thác tài nguyên quá mức của con
người.
6. Ví dụ: Ở miền bắc Việt Nam số lượng bò
sát và ếch nhái giảm vào những năm có
mùa đông giá rét, nhiệt độ xuống dưới
Giangduong1989 Page 2
Tvt1989
Gv Nhận xét và bổ sung
Yêu cầu học sinh quan sát hình
39.2
Mô tả sự biến động số lượng cá
thể thỏ không theo chu kì ở
Oxtraylia vì thỏ bị bệnh u nhầy do
nhiễm vi rút.
8
0
C
Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên nhân gây biến động và sự điều chỉnh số lượng
cá thể của quần thể
Hs
Gv
(?) Hãy nêu những nguyên nhân
gây nên sự biến động số lượng cá
thể của các quần thể theo chu kì và
không theo chu kì?
(?) Có thể chia các nguyên nhân
gây biến động số lượng cá thể của
quần thể thành mấy nhóm?

Nghiên cứu và trả lời và hoàn
thành bảng 39
? Nguyên nhân của biến động số
lượng cá thể của quần thể là gì?
? Thế nào là nhân tố sinh thái phụ
tuộc mật độ và nhân tố không phụ
thuộc mật độ? Các nhân tố này có
ảnh hưởng như thế nào đến sự
biến động số lượng cá thể của
quần thể?
? Những nghiên cứu về biến động
số lượng có ý nghĩa như thế nào
đối với sản xuất nông nghiệp và
bảo vệ các sinh vật? cho ví dụ
minh họa
II. Nguyên nhân gây biên s động và điều
chỉnh số lượng cá thể của quần thể
1. Nguyên nhân gây biến động số lượng
cá thể của quần thể
- Gồm hai nhóm: + Do thay đổi của các
nhân tố sinh thái vô sinh
+ Do thay đổi của các
nhân tố sinh thái hữu sinh.
a , Do thay đổi của các nhân tố sinh thái
vô sinh
Nhóm các nhân tố vô sinh tác động trực
tiếp lên sinh vật mà không phụ thuộc vào
mật độ cá thể trong quần thể nên còn
được gọi là nhóm nhân tố không phụ
thuộc mật độ quần thể

- Các nhân tố sinh thái vô sinh ảnh
hưởng đến trạng thái sinh lí của các cá
thể.Sống trong điều kiện tự nhiên không
thuận lợi, sức sinh sản của cá thể giảm,
khả năng thụ tinh kém, sức sống của con
non thấp
b , Do thay đổi các nhóm sinh thái hữu
sinh
- Nhóm các nhân tố hữu sinh luôn bị chi
phối bởi mật độ cá thể của quần thể nên
Giangduong1989 Page 3
Tvt1989
Hs
Hs
G
v

Hs
Trả lời
? vì sao trong tự nhiên QT sinh vật
có xu hướng điều chỉnh số lượng
cá thể của mình ở mức cân bằng ?
Trả lời
- Giới thiệu H39.3 cho biết quần
thể đạt trạng thái cân bằng khi
nào?  yêu cầu HS trả lời lệnh
SGK.
Trả lời
gọi là nhóm nhân tố sinh thái phụ thuộc
mật độ quần thể

- Các nhân tố sinh thái hữu tính ảnh
hưởng rất lớn tới khả năng tìm kiếm thức
ăn, nơi ở….
2. Sự điều chỉnh số lượng cá thể của
quần thể
- Quần thể sống trong môi trường xác
định luôn có xu hướng tự điều chỉnh số
lượng cá thể bằng cách làm giảm hoặc
kích thích làm tăng số lượng cá thể của
quần thể
- Điều kiện sống thuận lợi quần thể
tăng mức sinh sản + nhiều cá thể nhập cư
tới  thức ăn nơi ở thiếu hụt  hạn chế
gia tăng số lượng cá thể
3. Trạng thái cân bằng của quần thể
Quần thể luôn có khả năng tự điều chỉnh
số lượng cá thể khi số cá thể tăng quá
cao hoặc giảm quá thấp dẫn tới trạng
thái cân bằng (trạng thái số lượng cá thể
ổn định và phù hợp với khả năng cung
cấp nguồn sống của môi trường)
D . Củng cố và dặn dò
* Củng cố
Giangduong1989 Page 4
Tvt1989
- yêu cầu học sinh đọc phần nghi nhớ SGK
1.Phân biệt biến động theo chu kỳ và biến động không theo chu kỳ
2. Nêu nguyên nhân gây nên biến động số lượng cá thể của quần thể và nguyên
nhân quần thể tự điều chỉnh về trạng thái cân bằng
* Dặn dò

Yêu cầu học sinh về nhà đọc và trả lời câu hỏi SGK
Đọc trước bài mới
Giangduong1989 Page 5