CÁC NƯỚC ĐẾ QUỐC ANH, PHÁP, ĐỨC, MỸ VÀ SỰ BÀNH TRƯỚNG THUỘC ĐỊA (tt) - Lịch sử lớp 10 pot

C
C
Á
Á
C
C


N
N
Ư
Ư
Ớ
Ớ
C
C


Đ
Đ
Ế
Ế


Q
Q
U
U
Ố
Ố
C

C


A
A
N
N
H
H
,
,


P
P
H
H
Á
Á
P
P
,
,


Đ
Đ
Ứ
Ứ
C

C
,
,


M
M
Ỹ
Ỹ


V
V
À
À


S
S
Ự
Ự


B
B
À
À
N
N
H

H


T
T
R
R
Ư
Ư
Ớ
Ớ
N
N
G
G


T
T
H
H
U
U
Ộ
Ộ
C
C


Đ

Đ
Ị
Ị
A
A


(
(
t
t
t
t
)
)



T
T
I
I
ế
ế
N
N


T
T

R
R
Ì
Ì
N
N
H
H


T
T
ổ
ổ


C
C
H
H
ứ
ứ
C
C


D
D
ạ
ạ

Y
Y


-
-


H
H
ọ
ọ
C
C




1. Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi 1: Tình hình kinh tế , chính trị nổi bật của Anh và Pháp cuối
thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX? Nêu đặc điểm của chủ nghĩa đế quốc Anh và
Pháp?
Câu hỏi 2: Nguyên nhân dẫn đến việc hình thành các đặc điểm của đế
quốc Anh và Pháp?
2. Dẫn dắt vào bài mới
Tiết học trước chúng ta đã tìm hiểu Anh, Pháp chuyển sang giai đoạn
đế quốc chủ nghĩa đó là hai nước tư bản già. Còn hai nước tư bản trẻ là Đức
và Mỹ quá trình chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa diễn ra như thế
nào? Bài học hôm nay sẽ lý giải vấn đề nêu trên.
3. Tổ chức các hoạt động trên lớp

Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
Tiết 2:
B. ĐỨC VÀ MỸ CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân
- Trước hết, GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết
những biểu hiện phát triển công nghiệp của
Đức sau khi thống nhất?
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét trình bày và phân tích: Sau
khi thống nhất đất nước tháng 1-1871, nền
kinh tế Đức phát triển với tốc độ mau lẹ. Từ
1870 – 1900 sản xuất than tăng 4 lần, gang
tăng 6 lần, độ dài đường sắt tăng gấp đôi, đức
đã vượt qua Pháp và đuổi kịp Anh. Trong
những ngành công nghiệp mới như kỹ nghệ
điện, hoá chất … Đực đạt thành tựu đáng kể.
Năm 1883, công nghiệp hoá chất của Đức đã
sản xuất 2/3 lượng thuốc nhuộm trên thế giới.
- GV nâu câu hỏi: Nguyên nhân dẫn đến sự
 Nước Đức




- Sau khi thống nhất đất nước tháng

1 – 1871, nền kinh tế Đức phát triển
với tốc độ mau lẹ vươn lên đứng đầu
châu Âu và thứ hai thế giới.







Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
phát triển của công nghiệp Đức?
- HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK trả lời
câu hỏi.
- GV nhận xét, bổ sung và chốt ý: nguyên
nhân công nghiệp đức phát triển là:
Thị trường dân tộc thống nhất, giàu tài
nguyên, nhờ tiến bồi thường chiến tranh với
Pháp, tiếp thu những thành tựu khoa học kỹ
thuật hiện đại của những nước đi trước có
nguồn nhân lực dồi dào.
- GV giới thiệu những số liệu về tốc độ
tăng trưởng công nghiệp của Đức trong
những năm 1890 – 1900 là 163% và bảng
thống kê hàng hoá xuất khẩu hàng hoá tăng
lên rõ rệt.
- Sau đó, GV kết luận: Đến đầu năm 1900,
Đức đã vượt qua Anh về sản xuất thép. Về

tổng sản lượng công nghiệp Đức dẫn đầu





- Nguyên nhân: thị trường dân tộc
thống nhất, giàu tài nguyên, nhờ tiền
bồi thường chiến tranh với Pháp, tiếp
thu những thành tựu khoa học kỹ
thuật hiện đại của những nước đi
trước, có nguồn nhân lực dồi dào.
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
châu Âu thứ hai thế giới chỉ đứng sau Mỹ.
Hoạt động 2: Cá nhân
- GV nêu câu hỏi: Sự phát triển của công
nghiệp đã tác động như thế nào đến xã hội?
- HS dựa vào vốn hiểu biết của mình và
SGK trả lời.
- GV nhận xét và chốt ý: thay đổi cơ cấu
dân cư giữa thành thị và nông thôn. Từ năm
1871 – 1901 dân cư thành thị tăng từ 36%
đến 54,3%. Nhiều thành phố mới, nhiều trung
tâm thương nghiệp bến cảng xuất hiện.
- GV nêu câu hỏi: Quá trình tập trung sản
xuất hình thành các tổ chức độc quyền diễn
ra như thế nào?
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi.

- GV nhận xét, trình bày và phân tích.
+ Quá trình tập trung sản xuất và hình
thành các công ty độc quyền diễn ra mạnh mẽ





- Tác động xã hội : Thay đổi cơ cấu
dân cư giữa thành thị
và nông thôn.
Nhiều thành phố mới, nhiều trung
tâm thương nghiệp bến cảng xuiất
hiện.






- Quá trình tập trung sản xuất và hình
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
và sớm hơn các nước khác ở châu Âu. Với
hình thức độc quyền là Cácten và Xanhđica.
GV dẫn chứng: không đầy 1% xí nghiệp
sử dụng hơn ¾ tổng số điện lực, trong khi
91% là xí nghiệp nhỏ chỉ nhận có 7% thôi; số
lượng Cácten tăng lên nhanh chóng: năm

1905 có 385, đến năm 1911 có tới 550 – 600.
+ Tư bản công nghiệp kết hợp với tư bản
ngân hàng thành tư bản tài chính. Quá trình
tập trung Ngân hàng cũng diễn ra cao độ.
- GV nêu câu hỏi: Tình hình nông nghiệp
Đức phát triển như thế nào?
- HS trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và chốt ý: Nông nghiệp
Đức có tiến bộ song chậm chạp.
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu nguyên nhân
của tình trạng trên là do: Việc tiến hành cách
mạng không triệt để, phần lớn ruộng đất nằm
thành các công ty độc quyền diễn ra
mạnh mẽ và sớm hơn các nước khác
ở châu Âu. Với hình thức độc quyền
là Cácten và Xanhđica.




- Quá trình tập trung Ngân hàng cũng
diễn ra cao độ. Tư bản công nghiệp
kết hợp với tư bản ngân hàng thành
tư bản tài chính.




- Nông nghiệp Đức có tiến bộ song
chậm chạp.

Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
trong tay quý tộc và địa chủ; phương pháp
canh tác vẫn còn tàn dư của chế độ phong
kiến.
- GV nhấn mạnh: hậu quả của sự phát triển
của chủ nghĩa tư bản làm cho nông dân Đức
càng phân hoá sâu sắc. Phần lớn nông dân bị
phá sản phải đi làm thuê cho địa chủ, phú
nông hoặc đi kiếm ăn ở các cơ sở công
nghiệp.

Hoạt động 3: Cả lớp và cá nhân
- GV trình bày và phân tích về chính trị:
+ Hiến pháp: 1871 quy định Đức là một
Liên bang gồm 22 bang và 3 thành phố tự do,
theo chế độ quân chủ lập hiến. Hoàng đế là
người đứng đầu có quyền lực tối cao như
tổng chỉ huy quân đội, bổ nhiệm và cách chức
thủ tướng, triệu tập và giải tán Quốc hội.
Quyền lập pháp trong tay hai viện: Thượng

* Tình hình chính trị:
- Đức là một Liên bang theo chế độ
quân chủ lập hiến, Hoàng đế là người
đứng đầu có quyền lực tối cao.

Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
viện và Hạ viện nhưng quyền lực bị thu hẹp,
các ang vẫn giữ hình thức vương quốc tức có
cả Vua, Chính phủ và Quốc Hội.
GV nhấn mạnh cho HS thấy rõ: Phổ là
bang lớn nhất trong Liên Bang Đức, vai trò
của Phổ trong liên bang rất lớn: Hoàng đế
Đức là vua Phổ, thủ tướng Đức là Thủ tướng
Phổ.
Nhà nước Liên bang được xây dựng trên
cơ sở liên minh giữa giai cấp tư sản và quý
tộc hoá tư sản, đây là lực lượng đã lãnh đạo
cuộc thống nhất đất nước bằng con đường vũ
lực có vị thế chính trị, kinh tế và giữ vai trò
quan trọng khi Đức chuyển sang giai đoạn đế
quốc chủ nghĩa.
- GV giúp HS thấy rõ: mặc dù có Hiến
Pháp và Quốc hội nhưng chế độ chính trị ở
Đức không phải là đại nghị tư sản mà thực

- Chế độ chính trị ở Đức không phải
là đại nghị tư sản mà thực chất là chế
độ bán chuyên chế phục vụ giai cấp
tư sản và quý tộc hoá tư sản, đi
ngược lại quyền lợi của nhân dân.
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
chất là chế độ bán chuyên chế, áp dụng sự
thống trị của Phổ trên toàn nước Đức.
- GV nêu câu hỏi: Nêu chính sách đối
ngoại của Đức ?
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi:
- GV nhận xét và chốt ý:
+ Công khai đòi chia lại thị trường và
thuộc địa thế giới.
+ Ráo riết chạy đua vũ trang chuẩn bị gây
chiến, dẫn đến mâu thuẫn giữa Đức với anh
và Pháp càng sâu sắc.
- GV nêu câu hỏi: Đặc điểm nổi bật của
chủ nghĩa đế quốc Đức?
- Sau khi HS trả lời, GV chốt ý: Tính chất
quân phiệt hiếu chiến là đặc điểm nổi bật của
chủ nghĩa đế quốc Đức.

- Chính sách đối ngoại:
+ Công khai đòi chia lại thị trường
và thuộc địa thế giới.
+ Ráo riết chạy đua vũ trang chuẩn
bị gây chiến, dẫn đến mâu thuẫn giữa
Đức với Anh và Pháp càng sâu sắc.
- Đặc điểm của chủ nghĩa đế quốc
Đức: là chủ nghĩa quân phiệt hiếu
chiến.
Hoạt động 4: Cả lớp, cá nhân
- GV trình bày và phân tích: cuối thế kỷ
 Nước Mỹ
a. Tình hình kinh tế
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
XIX nền kinh tế phát triển nhanh chóng vươn
lên hàng thứ nhất thế giới. Về sản lượng công
nghiệp bằng ½ tổng sản lượng công nghiệp
các nước Tây Âu và gấp 2 lần Anh, sản xuất
thép và máy móc đứng đầu thế giới. Năm
1913 sản lượng gang, thép của Mỹ vượt Đức
2 lần, vượt Anh 4 lần, than gấp hai lần Anh
và Pháp gộp lại.
- GV nêu câu hỏi: Vì sao kinh tế Mỹ phát
triển vượt bậc?
- HS dựa vào vốn kiến thức của mình trả
lời câu hỏi.

- GV nhận xét và chốt ý: Nguyên nhân là
do:
+ Mỹ giàu nguyên liệu, nhiên liệu giàu có,
có nguồn nhân lực dồi dào.
+ Phát triển sau nên áp dụng được những
thành tựu khoa học và kinh nghiệm của các
- Cuối thế kỷ XIX nền kinh tế phát
triển nhanh chóng vươn lên hàng thứ
nhất thế giới, sản lượng công nghiệp
bằng ½ tổng sản lượng công nghiệp
các nước Tây Âu và gấp 2 lần Anh.







- Nguyên nhân:
+ Mỹ giàu nguyên liệu, nhiên liệu
giàu có, có nguồn nhân lực dồi dào.



Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
nước đi trước.
+ Có thị trường rộng lớn.
- GV nêu câu hỏi: Tình hình nông nghiệp

Mỹ phát triển như thế nào?
- HS đọc SGK trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét trình bày và phân tích: nông
nghiệp Mỹ trở thành vựa lúa lớn và nơi cung
cấp lương thực cho châu Âu.
- HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để thấy
được sự phát triển nhanh chóng của nông
nghiệp Mỹ.

+ Phát triển sau nên áp dụng được
những thành tựu khoa học và kinh
nghiệm của các nước đi trước.
+ Có thị trường rộng lớn.
Nông nghiệp: Nông nghiệp Mỹ đạt
thành tựu đáng kể, Mỹ trở thành vựa
lúa lớn và nơi cung cấp thực phẩm
cho châu Âu.
Hoạt động 5: Cá nhân
- GV nêu câu hỏi: Quá trình tập trung sản
xuất hình thành các công ty độc quyền diễn ra
như thế nào?
- HS đọc SGK ta câu hỏi.
- GV nhận xét chốt ý: Sự cạnh tranh gay
gắt trong sản xuất công nghiệp đã thúc đẩy

Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
quá trình tập trung sản xuất và ra đời các
công ty độc quyền, hình thức chủ yếu là
Tờrớt với những ông vua dầu lửa, vua ôtô,
vua thép chi phối mọi hoạt động kinh tế,
chính trị nước Mỹ.
- HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để thấy
được việc hình thành các công ty độc quyền
chi phối các hoạt động kinh tế của nước Mỹ.
- GV nhấn mạnh để HS thấy rõ Mỹ không
chỉ phát triển kinh tế ngoại thương và xuất
cảng tư bản. Thị trường đầu tư và buôn bán
của Mỹ là Canada, các nước vùng Caribe,
Trung Mỹ và một số nước châu Á khác như
Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc.
- Quá trình tập trung sản xuất và ra
đời các công ty độc quyền diễn ra
nhanh chóng, hình thức chủ yếu là
Tờrớt với những ông vua dầu lửa,
vua ô tô, vua thép chi phối mọi hoạt
động kinh tế, chính trị nước Mỹ.


Hoạt động 6: Cả lớp và cá nhân
- GV trình bày và phân tích: Chế độ chính
trị ở Mỹ là nơi điển hình của chế độ hai Đảng
(Đảng cộng hoà – đại diện cho lợi ích của đại

b. Tình hình chính trị
- Chế độ chính trị ở Mỹ là nơi điển
hình của chế độ hai Đảng, Đảng cộng
hoà và Đảng dân chủ thay nhau lên
Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
tư sản và Đảng dân chủ – đại diện cho lợi ích
của tư sản nông nghiệp và trại chủ) thay nhau
lên cầm quyền song đều bảo vệ lợi ích của
giai cấp tư sản.
GV nhấn mạnh thêm: Tuy có khác nhau về
một số chính sách và biện pháp cụ thể nhưng
đều nhất trí trong việc củng cố quyền lực của
giai cấp tư sản, trong việc đối xử phân biệt
với người lao động, cũng như đường lối bành
trướng ra bên ngoài.
- GV cho Hs đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK
để minh chứng cho chính sách phân biệt đối
xử giữa người da đen với người da trắng.
- GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết chính sách
đối ngoại của Mỹ?
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và chốt ý:
+ Đây là thời kỳ Mỹ đẩy mạnh việc thôn
cầm quyền.
- Thống nhất việc củng cố quyền lực
của giai cấp tư sản, trong việc đối xử

phân biệt với người lao động, cũng

như đường lối bành trướng ra bên
ngoài.












Các hoạt động của thầy và trò
Những kiến thức HS cần nắm
vững
tính những đất đai rộng lớn ở miền Trung và
Tây của thổ dân Inđian, mở rộng biên giới
đến bờ Thái Bình Dương.
+ Từ thập niên 80, Mỹ bành trướng khu
vực Mỹ – Latinh gây chiến với Tây Ban Nha
để tranh giành Ha-oai, CuBa và Philippin…
Xâm nhập vào thị trường Trung Quốc.
- Chính sách đối ngoại:
+ Mỹ mở rộng biên giới đến bờ Thái
Bình Dương.

+ Bành trướng khu vực Mỹ-Latinh
gây chiến với Tây Ban Nha để tranh

giành Ha-Oai, cuba và Philippin…
Xâm nhập vào thị trường Trung
Quốc.
4. Sơ kết bài học
- GV tổ chức cho các em trả lời các câu hỏi: Tình hình kinh tế, chính
trị và chính sách đối ngoại của Đức và Mỹ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.
- Yêu cầu Hs chỉ trên biểu đồ vị trí kinh tế và lược đồ chính trị thế
giới để thấy được sự thay đổi về vị trí kinh tế và thuộc địa của các đế quốc
cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX và cho nhận xét.
5. Dặn dò, bài tập về nhà
- Học bài cũ, đọc trước bài mới.
- Trả lời câu hỏi trong SGK.