Lịch sử 10 nâng cao - KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN ĐÀNG NGOÀI VÀ PHONG TRÀO TÂY SƠN pptx

KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN ĐÀNG NGOÀI VÀ PHONG TRÀO TÂY
SƠN

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC :
1. Kiến thức :
- Giúp HS hiểu :
+ Thế kỷ XVI - XVIII, đất nước bị chia làm 2 miền có chính quyền
riêng biệt mà hầu như các tập đoàn phong kiến thống trị không còn khả năng
thống nhất lại.
+ Trước tình trạng khủng hoảng của chế độ phong kiến ở cả hai miền,
nguy cơ chia cắt càng gia tăng. Phong trào Tây Sơn, trong quá trình đánh đổ
các tập đoàn phong kiến đang thống trị, đã xoá bỏ tình trạng chia cắt, bước
đầu thống nhất lại đất nước.
+ Trong quá trình đấu tranh của mình, phong trào nông dân còn hoàn
thành thắng lợi 2 cuộc kháng chiến (chống Xiêm và chống Thanh) bảo vệ
nền độc lập dân tộc, góp thêm những chiến công huy hoàng vào sự nghiệp
giữ nước anh hùng của dân tộc.
2. Tư tưởng, tình cảm :
- Giáo dục lòng yếu nước đấu tranh cho sự nghiệp bảo vệ sự toàn vẹn
đất nước.
- Tự hào về tinh thần đấu tranh của người nông dân Việt Nam.
3. Kỹ năng :
- Bồi dưỡng kỹ năng sử dụng bản đồ lịch sử
- Bồi dưỡng khả năng phân tích, nhận định sự kiện lịch sử.
II. THIẾT KẾ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC :
- Bản đồ Việt Nam có những địa danh cần thiết.
- Lược đồ các trận đánh mang tính quyết chiến
- Một số câu nói của vua Quang Trung, thơ ca của người đương thời
nói về Quang Trung.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC :
1. Mở bài :

Qua bài trước chúng ta thấy vào cuối thế kỷ XVIII chế độ phong kiến
Đàng Ngoài, Đàng Trong đều bước vào giai đoạn khủng hoảng suy tàn. Một
phong trào nông ân bùng lên rầm rộ, mở đầu từ ấp Tây Sơn (Bình Định) và
trong quá trình đấu tranh kiên cường của mình đã làm nên hai sự nghiệp lớn
: Thống nhất đất nước và đánh bại giặc ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc.
2. Tổ chức dạy và học :

Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản
* Hoạt động : Cá nhân và cả lớp

GV nêu câu hỏi : Nguyên nhân dẫn đến khởi nghĩa
nông dân Đàng Ngoài ?
I. Phong trào khởi nghĩa
nông dân ở Đàng Ngoài
- HS đọc SGK trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và chốt ý :

+ Bộ máy chính quyền Trịnh thối nát.
+ Nông dân bị áp bức bóc lột nặng nề, thiên tai, mất
mùa dẫn đến đời sống nhân dân cực khổ họ vùng
dậy đấu tranh.
- Nguyên nhân
+ Bộ máy chính quyền
Trịnh thối nát.
+ Nông dân bị áp bức bót
lột nặng nề, thiên tai, mất
mùa dẫn đến đời sống
nhân dân cực khổ họ vùng
dậy đấu tranh.
Tên cuộc khởi nghĩa

Địa bàn
Người lãnh đạo





- HS ghi bảng thống kê sau
khi GV bổ sung.









- HS lập bảng thống kê và trình bày kết quả của
mình.
- GV nhận xét và bổ sung.
Hoạt động 1 : Cả lớp, cá nhân.
2. Phong trào Tây Sơn
bùng nổ và quân Tây Sơn
làm chủ toàn bộ Đàng
Trong.
- GV : Giới thiệu sơ lược về tình trạng khủng hoảng
của chế độ phong kiến ở Đàng Ngoài; giữa thế kỷ
XVIII chế độ phong kiến Đàng Ngoài; giữa thế kỷ
XVIII chế độ phong kiến Đàng Ngoài lâm vào cuộc

khủng hoảng trầm trọng. Ruộng đất bị chủ chiếm
đoạt, thuế khoá nặng nề, quan lại tham nhũng, đời
sống nhân dân sa sút nghiêm trọng, phong trào đấu

tranh của nông dân bùng lên rầm rộ, tiêu biểu có
khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương, Nguyễn Hữu
Cầu, Hoàng Công Chất, Lê Duy Nhật (HS được học
ở cấp II).
- GV tiếp tục giới thiệu về tình trạng của chế độ
phong kiến Đàng Trong; Trong khi chế độ phong
kiến Đàng Ngoài khủng hoảng thì ở Đàng Trong,
năm 1744 Chúa Nguyễn Phúc Khoát đã làm gì ? Sự
kiện này nói lên điều gì ?
- Giữa thế kỷ XVIII chế độ
phong kiến ở cả Đàng
Ngoài, Đàng Trong khủng
hoảng sâu sắc -> Phong trào
nông dân bùng nổ.
- HS nhớ lại kiến thức bài trước để trả lời.

- GV giảng tiếp : Năm 1744 chúa Nguyễn xưng
vương, bắt tay xây dựng chính quyền Trung ương,
nước ta đứng trước nguy cơ bị chia làm 2 nước.
Chính quyền Đàng Trong từ đó cũng lâm vào khủng
hoảng suy yếu, đời sống nhân dân cực khổ. Theo
một giáo sĩ Phương Tây bấy giờ “gạo đắt như vàng,
tình trạng đói khổ bày ra lắm cảnh thương tâm khó
tả, xác chết chồng chất lên nhau”. Phong trào nông
dân bùng nổ ở Đàng Trong.
- GV kết luận

- Năm 1771 khởi nghĩa
nông dân bùng lên ở Tây
Sơn (Bình Định).
+ Từ 1776 - 1783 quân Tây
Sơn giải phóng hầu hết đất
Đàng Trong, tiêu diệt các
lực lượng cát cứ chúa
+ HS nghe ghi chép. Nguyễn.
+ GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được diễn
biến chính của phong trào nông dân Tây Sơn va vai
trò của khởi nghĩa Tây Sơn. HS theo dõi SGK phát
biểu.

+ GV bổ sung, kết luận về những nét chính của
phong trào Tây Sơn.

- GV có thể đàm thoại với HS về 3 anh em Nguyễn
Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ : gốc họ Hồ, lớn lên
gặp lúc Quốc phó Trương Thúc Loan chuyên
quyền; nhân dân lầm than cực khổ. Ba anh em đã
lên vùng Tây Sơn xây dựng căn cứ khởi nghĩa. Năm
1771 cả 3 anh em đổi sang họ Nguyễn, dựng cờ
chống Trương Thúc Loan, tại Tây Sơn - Bình Định.
Khởi nghĩa phát triển dần thành phong trào nông
dân rộng lớn, đảm nhận sứ mệnh tiêu diệt các tập
đoàn phong kiến thống nhất đất nước.

- HS nghe, ghi chép.

- GV dẫn dắt : Ngoài sự nghiệp thống nhất đất nước
phong trào Tây Sơn còn đảm đương nhiệm vụ

kháng chiến chống ngoại bang bảo vệ tổ quốc.
Hoạt động 2 : Cả lớp, cá nhân.

- GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được
nguyên nhân; diễn biến, kết quả của cuộc kháng
chiến chống quân Xiêm 1785.

- HS theo dõi SGK phát biểu.
- GV bổ sung, kết hợp với sử dụng lược đồ chiến
thắng Rạch Gầm, Xoài Mút để trình bày về cuộc
kháng chiến chống quân Xiêm, sau đó GV chốt ý :

+ Nghĩa quân Tây Sơn đã bắt giết 2 chúa là Nguyễn
Phúc Dương và Nguyễn Phúc Thuần. Còn lại một
người cháu của chúa Nguyễn là Nguyễn Anh chạy
thoát. Trong hai năm 1782

- Năm 1783 Nguyễn Huệ đã hai lần đem quân đánh
Nguyễn Anh ở Gia Định. Cùng đường Nguyễn Anh
đã bỏ chạy sang Xiêm cầu cứu.Vua Xiêm sai tướng
đem 5 vạn quân thuỷ bộ tiến sang nước ta cuối năm
1784 chiếm gần nửa đất Nam Bộ, ra sức cướp phá
chuẩn bị tấn công quân Tây Sơn.
- Tháng 1 - 1785 quân Tây
Sơn đánh bại quân Xiêm ở

trận Rạch Gầm - Xoài Mút,
làm chủ toàn bộ Đàng
Trong.
+ Trước giặc ngoại xâm vua Tây Sơn Thái Đức

(Nguyễn Nhạc) đã sai em là Nguyễn Huệ đem binh
thuyền vào Nam chống giặc.
- GV có thể yêu cầu HS tường thuật về chiến thắng
Rạch Gầm - Xoài Mút hoặc nói lên những hiểu biết
của mình về chiến thắng này?

- HS nhớ lại kiến thức đã học trả lời câu hỏi.

- GV nhận xét, bổ sung: Đây là 1 thắng lợi lớn tiêu
diệt gần 4 vạn quân Xiêm, thể hiện tài tổ chức, cầm
quân của Nguyễn Huệ. Chiến thắng này đã khiến
“người Xiêm sau trận thua năm Giáp Thìn (1785)
ngoài miệng thì nói khoác nhưng trong bụng thì sợ
quân Tây Sơn như sợ cọp”. Đập tan mưu đồ xâm
lược của quân Xiêm, nêu cao ý thức dân tộc của
phong trào Tây Sơn.

Hoạt động: Cá nhân, lớp

- GV: Giảng giải sau khi đánh thắng quân Xiêm,
1786 Nguyễn Huệ kéo quân ra Bắc tiêu diệt họ
Trịnh. Họ Trịnh đổ, ông tôn phù vua Lê, kết duyên
với Công chúa Lê Ngọc Hân (con gái Lê Hiển
3. Tiến quân ra Đàng
Ngoài, lập lại nền thống

nhất đất nước và kháng
chi
ến chống quân Thanh
Tông). Sau đó ông về Nam (Phú Xuân).
thắng lợi
- Ở ngoài Bắc Nguyễn Hữu Chỉnh giúp vua Lê
Chiêu Thống phản bội Tây Sơn. Sau khi bị quân
Tây Sơn đánh vua Lê Chiêu Thống đã cầu cứu quân
Thanh. Vua Thanh đã cho 29 vạn quân sang nước
ta.

- GV yêu cầu HS theo dõi SGK: Nguyên nhân, diễn
biến, kết quả của cuộc kháng chiến chống quân
Thanh. Qua đó thấy được vai trò của Nguyễn Huệ -
Quang Trung và tinh thần dân tộc của nghĩa quân
Tây Sơn.
- Vua Lê Chiêu Thống cầu
viện quân Thanh kéo sang
nước ta.
- HS theo dõi SGK tóm tắt diễn biến cuộc kháng
chiến chống quân Thanh và phát biểu.

- GV bổ sung, kết luận và giảng giải thêm: Việc làm
của Lê Chiêu Thống chứng tỏ Triều đình phong
kiến nhà Lê không thể duy trì được nữa. Mặc dù
Nguyễn Huệ đã rất cố gắng phù Lê. Trước tình hình
Nguyễn Huệ đã lên ngôi Hoàng đế ngày 25 - 11 -
1788.
- Năm 1788 Nguyễn Huệ
lên ngôi Hoàng đế, lấy niên

hiệu là Quang Trung chỉ
huy quan tiến ra Bắc.
- GV đọc bài hiểu dụ của vua Quang Trung để giúp
- Mùng 5 T
ết năm 1789
HS thấy được mục tiêu của cuộc tiến quân ra Bắc
lần này và ý nghĩa bài hiểu dụ (Thể hiện tinh thần
dân tộc cao cả, ý thức quyết tâm bảo vệ độc lập).
nghĩa quân Tây Sơn giành
chiến thắng vang dội ở
Ngọc Hồi - Đống Đa tiến
vào Thăng Long
Bài hiểu dụ đã cổ vũ, tạo khí thế quyết tâm chiến
đấu của nghĩa quân Tây Sơn sau 5 ngày hành quân
thần tốc, từ ngày 5 tết nghĩa quân thắng lợi ở Ngọc
Hồi - Đống Đa.
đánh bại hoàn toàn quân
xâm lược
- GV dùng lược đồ “ Diễn biến trận đánh Ngọc Hồi
- Đống Đa” để trình bày diễn biến cuộc kháng chiến
chống quân Thanh.
- Phong trào nông dân Tây
Sơn đã bước đầu hoàn thành
sự nghiệp thống nhất đất
nước và bảo vệ tổ quốc.

3. Củng cố:
- Vai trò của Nguyễn Huệ và phong trào nông dân Tây Sơn.
4. Dặn dò:
- HS học bài, làm bài tập SGK.