Xét nghiệm chẩn đoán bệnh đái tháo đường pot

Xét nghiệm chẩn đoán bệnh
đái tháo đường
Chẩn đoán ĐTĐ bằng định lượng đường máu huyết tương:
- ĐTĐ: đường máu lúc đói ≥126mg/dl (≥7 mmol/l) thử ít nhất 2 lần liên
tiếp.
- Đường máu sau ăn hoặc bất kỳ ≥200mg/dl (≥11,1mmo;/l).
- Người có mức đường máu lúc đói từ 5,6-6,9 mmol/l được gọi là những
người có ‘rối loạn dung nạp đường khi đói’. Những người này tuy chưa được xếp
vào nhóm bệnh nhân ĐTĐ, nhưng cũng không được coi là ‘bình thường’ vì theo
thời gian, rất nhiều người người ‘rối loạn dung nạp đường khi đói’ sẽ tiến triển
thành ĐTĐ thực sự nếu không có lối sống tốt. Mặt khác, người ta cũng ghi nhận
rằng những người có ‘rối loạn dung nạp đường khi đói’ bị gia tăng khả năng mắc
các bệnh về tim mạch, đột quị hơn những người có mức đường máu <5,5mmol/l.
Đôi khi các bác sỹ muốn chẩn đoán sớm bệnh ĐTĐ hơn nữa bằng cách cho
uống đường glucose làm bộc lộ những trường hợp ĐTĐ nhẹ mà thử máu theo cách
thông thường không đủ tin cậy để chẩn đoán. Cách đó gọi là ‘test dung nạp
glucose bằng đường uống’.
Test này được thực hiện như sau:
- Điều kiện: ăn 3 ngày liền đủ lượng carbonhydrat (>200g/ngày), không
dùng thuốc làm tăng đường máu, đường máu lúc đói bình thường, không bị stress.
- Thực hiện: nhịn đói 12 giờ, uống 75 gam đường glucose trong 250ml
nước (không nóng - không lạnh). Định lượng đường máu sau 2 giờ.
- Đọc kết quả: ‘Test dung nạp glucose đường uống’:
Nếu đường máu 2 giờ sau uống đường glucose ≥11,1mmol/l: chẩn đoán
ĐTĐ; nếu đường máu 2 giờ sau uống đường glucose ≥7,8 mmol/l nhưng < 11,1
mmol/l: những người này được xếp loại giảm dung nạp đường glucose. Người
mắc giảm dung nạp đường glucose không những có nguy cơ cao tiến triển thành
ĐTĐ sau này, mà còn tăng nguy cơ mắc các bệnh tim-mạch như tăng huyết áp,
nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não.
Định lượng đường niệu: chỉ có giá trị rất hãn hữu trong việc theo dõi đối
với bản thân bệnh nhân ngoại trú. Không dùng để chẩn đoán bệnh.

Các xét nghiệm bổ sung: sau khi được chẩn đoán xác định và làm những
xét nghiệm theo dõi thường kỳ (1-2lần/năm) để thăm dò các biến chứng mạn tính
và để theo dõi điều trị:
Khám lâm sàng: lưu ý kiểm tra cân nặng, huyết áp, bắt mạch ngoại biên và
so sánh nhiệt độ da, khám bàn chân, khám thần kinh bao gồm thăm dò cảm giác
sâu bằng âm thoa. Khám mắt: phát hiện và đánh giá tiến triển bệnh lý võng mạc.
Xét nghiệm: đặc biệt lưu ý creatinin, mỡ máu, microalbumin niệu (bình
thường < 30 mg/ngày) hoặc định lượng protein niệu. Đo điện tim nhằm phát hiện
sớm các biểu hiện thiếu máu cơ tim. Soi đáy mắt
Định lượng HbA1 hoặc HbA1c: đánh giá hồi cứu tình trạng đường máu 2-
3 tháng gần đây. Đường máu cân bằng tốt nếu HbA1c < 6,5%.
Trong một số tình huống (không phải là xét nghiệm thường qui):
- Fructosamin: cho biết đường máu trung bình 2 tuần gần đây, có nhiều lợi
ích trong trường hợp người mắc ĐTĐ đang mang thai. Nếu đường máu cân bằng
tốt, kết quả < 285 mmol/l.
- Peptid C (một phần của pro-insulin): cho phép đánh giá chức năng tế bào
bêta tụy.
Nguồn: 'Phòng và chữa bệnh đái tháo đường'. NXB Y học 2005.
Ths,Bs Nguyễn Huy Cường- BV Nội tiết trung ương.