Bã thải Bauxit và tác động môi trường docx

Bã thải Bauxit và tác
động môi trường







Bauxit là tài nguyên khoáng sản
khá dồi dào ở nước ta. Từ bauxit có
thể thu hồi alumin (Al
2
O
3
), và điện
phân sẽ được nhôm kim loại. Trong
quá trình đó, để lại lượng bã thải rất
lớn, nếu xử lý không tốt, có thể phá
hoại môi trường.
Do nhu cầu về nhôm ngày một tăng
mạnh, khiến việc tăng trưởng mạnh
mẽ sản lượng nhôm ôxit (Alumin)
làm nguyên liệu đầu trong sản xuất
công nghiệp nhôm. Từ bauxit làm
ra alumin (Al
2
O
3

), rồi tiếp tục điện
phân sẽ được nhôm kim loại.
Việt Nam là một trong một số quốc
gia có trữ lượng bauxit lớn trên thế
giới, nhưng ngày nay mới bắt đầu
khai thác (thế giới đã làm hàng thế
kỷ). Chúng ta còn thiếu kinh
nghiệm bảo vệ môi trường thiên
nhiên, bảo vệ đa dạng sinh học khi
khai thác và chế biến. Quặng bauxit
nằm nông dưới mặt đất, nên diện
tích khai thác rất rộng. Có thể tham
khảo công nghệ khai thác và bảo vệ
môi trường của các nước đã đi
trước như Mỹ, Australia, Trung
Quốc, châu Âu.
Quy trình sản xuất
Công nghiệp xản xuất nhôm là khai
thác bauxit, tuyển rửa làm giàu
quặng, sản xuất nhôm ôxit và điện
phân nhôm. Để chuyển bauxit
thành nhôm ôxit, phải nghiền
quặng, trộn với đá vôi và xút; nung
hỗn hợp này trong nồi cao áp.
Quặng bị xút phân giải, sau khi kết
tủa, rửa sạch, nung tách nước.
Thành phẩm là chất bột trắng mịn
hơn muối ăn, đó là alumin. Có một
số công nghệ luyện như:
Công nghệ thủy luyện (Bayer) là

phương pháp sản xuất chính tinh
luyện quặng thô bauxit thành nhôm
ôxit sạch. Trong quá trình hòa tách
xuất nhôm ôxit theo công nghệ
Bayer, quặng thải bauxit gọi là bùn
đỏ. Bùn đỏ là chất không thể tránh
khỏi trong quá trình sản xuất
alumin. Bùn đỏ gồm các thành
phần không hòa tan, khá bền vững
trong điều kiện phong hóa như
hematit; natri silicat; aluminat;
canxi titanat; nhôm hidroxit,
monohydrat, v.v… và đặc biệt chứa
một lượng xút dư thừa, một hóa
chất độc hại.
Về cơ bản bùn đỏ vẫn là các
nguyên tố có trong thành phần của
bauxit không hòa tan trong kiềm,
song có thêm các hợp chất của natri
hoặc canxi bổ sung trong sản xuất.
Khối lượng bùn đỏ từ 0,4 – 2 tấn
khô cho một tấn alumin thành
phẩm, tùy thuộc vào chất lượng
bauxit.
Việc thải bã trong sản xuất là vấn
đề quan trọng
Bùn đỏ gây ô nhiễm môi trường
nghiêm trọng, đặc biệt khả năng
gây ô nhiễm nguồn nước ngầm là
rất cao khi thải ra với khối lượng

lớn trong thời gian dài (rất chậm
đóng rắn).
Bãi thải bùn đỏ phải đáp ứng yêu
cầu về môi trường, trước hết là bảo
vệ chất lượng nước ngầm, các
nguồn nước xung quanh. Chọn địa
điểm làm bãi thải cần nắm vững
các số liệu về: địa hình, thủy văn,
địa chất, động đất, gió và tính chất
của nền đất. Ngoài ra còn phải tính
đến giá trị về nông nghiệp của diện
tích đất làm bãi thải và quy hoạch
phát triển lâu dài.
Trong số các cách thải bùn đỏ trên
đất liền, thải ướt là tối ưu tại các
khu vực. vây quanh bằng đê ngăn;
thải vào thung lũng có đập chắn;
thải trở lại khu vực đã khai thác
xong.

Một bãi bùn đỏ sau khi khai thác
Bauxit tại Ấn Độ - Ảnh: Geho
Bùn đỏ khô rất mịn, dễ phát tán
thành bụi mang theo hóa chất độc
hại Na
2
O, gây ô nhiễm. Phải
thường xuyên phun nước bề mặt
bãi thải, để ngăn chặn bụi (vòi phun
trên bề mặt), hoặc đảo, vì phía dưới

bùn vẫn ướt. Phải chú ý việc thẩm
thấu do nứt đáy bãi thải, gây ô
nhiễm nguồn nước ngầm. Bã thải
bauxit chưa xử lý có thể nguy hiểm
cho sự an toàn của người tiếp xúc
(gây bỏng hóa học). Chất lỏng
trong bã thải bauxit có thể gây tác
hại lên môi trường. Tính kiềm của
bã thải còn gây những khó khăn
trong việc phục hồi bề mặt của khu
vực lưu giữ sau này.
Những sự cố có thể xảy ra
Đã chọn được địa điểm tối ưu cho
bãi thải và nắm vững các phương
pháp quản lý vẫn cần lưu ý đến
những sự cố có thể xảy ra. Tuy
nguy cơ bùn đỏ gây ô nhiễm cho
môi trường là rất lớn, nhưng chỉ có
thể xảy ra khi:
Bùn đỏ tràn bờ đập; phát tán bụi;
vỡ đập… gây ra hậu họa khôn
lường. Tuy nhiên, việc nứt đáy các
bãi chứa cũng sẽ làm bùn đỏ thẩm
thấu xuống lòng đất, gây ô nhiễm
nguồn nước ngầm.
Trong bất kỳ trường hợp nào cũng
cảnh giới mực nước ngầm trong
quá trình vận hành. Nếu mưa lớn
gây tràn, phải xả nước từ bãi thải,
thì cần được trung hòa trước khi xả.

Nếu nắm được những khả năng gây
hại có thể xảy ra, mà làm tốt các
phương pháp bảo vệ, thì xác suất
để ô nhiễm môi trường không gì
đáng lo ngại.