Thiếu chất đạm (protein) có thể làm chậm phát triển trí tuệ pot

Thiếu chất đạm (protein) có thể làm
chậm phát triển trí tuệ


Protein đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe con người.
Nhờ có chất đồng vị phóng xạ, đến nay người ta đã xác định là một nửa chất
protein của cơ thể được đổi mới trong vòng 80 ngày. Trong một đời người,
chất protein có thể đổi mới tới 200 lần. Thông qua những hậu quả trực tiếp
và gián tiếp, suy dinh dưỡng do thiếu protein là nguyên nhân chủ yếu của
tình trạng sức khỏe kém. Tình trạng thiếu protein thường đi kèm theo thiếu
năng lượng và các yếu tố dinh dưỡng khác ở các mức độ khác nhau.
Suy dinh dưỡng do thiếu protein và năng lượng có thể gặp bất kỳ ở lứa tuổi
nào nhưng hay gặp nhất ở thời kỳ sau thôi bú. Ngoài ảnh hưởng tới tốc độ lớn,
thiếu protein nhẹ hay trung bình làm cho trẻ đặc biệt nhạy cảm với đường hô hấp
và đường ruột. Nhiều nghiên cứu còn cho thấy thiếu protein trong hai năm đầu của
cuộc đời không những đưa tới tình trạng bé nhỏ ở tuổi trưởng thành mà còn làm
chậm phát triển trí tuệ.
Thiếu protein còn ảnh hưởng rõ rệt tới phụ nữ có thai và cho con bú. Người
ta thấy có mối liên quan giữa chế độ ăn thiếu của người mẹ với tình trạng đẻ non
hay thiếu cân của trẻ sơ sinh. Do bài tiết sữa, nhu cầu của người mẹ tăng lên rất
nhiều. Khi ăn thiếu đạm, protein trong cơ thể mẹ bị sử dụng để sản xuất sữa.
Nhiều nhà khoa học cho rằng suy dinh dưỡng do thiếu protein là một trong những
vấn đề sức khỏe hàng đầu và cấp thiết trong thời đại hiện nay.
Thức ăn cung cấp cho người gồm hai nhóm lớn: nguồn thức ăn động vật
(thịt, cá, trứng, sữa ), nguồn thức ăn thực vật (gạo, khoai tây, bánh mì, một số
loại rau, đậu đỗ ). Các thức ăn có nguồn gốc động vật có chứa hàm lượng protein
nhiều hơn thức ăn thực vật. Hàm lượng protein có trong thức ăn thường được biểu
hiện bằng số phần trăm năng lượng mà protein của thức ăn cung cấp. Chế độ dinh
dưỡng tốt là chế độ trong đó protein cung cấp khoảng 10 - 15% năng lượng.
Thuật ngữ protein có xuất xứ từ tiếng Hy Lạp “protos” nghĩa là trước nhất,
quan trọng nhất. Protein là thành phần cơ bản của vật chất sống, nó tham gia vào

thành phần của mỗi một tế bào và là yếu tố tạo hình chính. Quá trình sống là sự
thoái hóa và tân tạo thường xuyên của protein.
Protein là thành phần nguyên sinh chất tế bào
Ở nguyên sinh chất tế bào không ngừng xảy ra quá trình thoái hóa protein
cùng với sự tổng hợp protein từ thức ăn. Protein cũng là thành phần quan trọng
của nhân tế bào và các chất giữa tế bào. Một số protein đặc hiệu có vai trò quan
trọng do sự tham gia của chúng vào hoạt động các men, nội tố, kháng thể và các
hợp chất khác. Ví dụ globin tham gia vào thành phần huyết sắc tố, miosin và actin
đảm bảo quá trình co cơ, g- globulin tham gia vào sự tạo thành rodopsin của võng
mạc mắt, chất này giúp cho quá trình cảm thụ ánh sáng được bình thường.
Protein cần thiết cho sự chuyển hóa
Mọi quá trình chuyển hóa của glucid, lipid, acid nucleic, vitamin và chất
khoáng đều cần có sự xúc tác của các enzym mà bản chất hóa học của enzym là
protein. Các quá trình chuyển hóa của các chất dù là phân giải hay tổng hợp đều
cần một nguồn năng lượng lớn, một phần năng lượng đáng kể do protein cung cấp.
Protein tham gia vào cân bằng năng lượng của cơ thể
Protein là nguồn năng lượng quan trọng cho cơ thể, cung cấp khoảng 10 -
15% năng lượng của khẩu phần.
Khi protein thấp có thể bị phù
Protein đóng vai trò như chất đệm, giữ cho pH máu ổn định do khả năng
liên kết với H+ và OH Các hoạt động của cơ thể rất nhạy cảm với sự thay đổi pH
máu, vì vậy vai trò duy trì cân bằng pH là rất quan trọng. Protein có nhiệm vụ kéo
nước từ trong tế bào vào mạch máu, khi lượng protein trong máu thấp, dưới áp lực
co bóp của tim, nước bị đẩy vào khoảng gian bào gây hiện tượng phù nề.
Bảo vệ và giải độc cho cơ thể
Cơ thể con người chống lại sự nhiễm trùng nhờ hệ thống miễn dịch. Hệ
thống miễn dịch sản xuất ra kháng thể có bản chất là các protein bảo vệ. Mỗi
kháng thể gắn với một phần đặc hiệu của vi khuẩn hoặc yếu tố lạ nhằm tiêu diệt
hoặc trung hòa chúng.
Cơ thể có hệ thống miễn dịch tốt khi được cung cấp đầy đủ acid amin cần

thiết để tổng hợp nên kháng thể. Cơ thể luôn bị đe dọa bởi các chất độc được hấp
thụ từ thực phẩm qua hệ thống tiêu hóa hoặc trực tiếp từ môi trường, các chất độc
này sẽ được gan giải độc. Khi quá trình tổng hợp protein bị suy giảm do thiếu dinh
dưỡng thì khả năng giải độc của cơ thể giảm.
Là chất kích thích ngon miệng
Do chức năng này mà protein giữ vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận
các chế độ ăn khác nhau. Trong cơ thể người, protein là chất có nhiều nhất sau
nước. Gần 1/2 trọng lượng khô của người trưởng thành là protein và phân phối
như sau: 1/3 ở cơ, 1/5 có ở xương và sụn, 1/10 ở da, phần còn lại ở các tổ chức và
dịch thể khác, trừ mật và nước tiểu bình thường không chứa protein. Protein cần
thiết cho chuyển hóa bình thường các chất dinh dưỡng khác, đặc biệt là các
vitamin và chất khoáng. Khi thiếu protein, nhiều vitamin không phát huy đầy đủ
chức năng của chúng mặc dù không thiếu về số lượng.
Tóm lại nếu không có protein thì không có sự sống. Ba chức phận chính
của vật chất sống là phát triển, sinh sản và dinh dưỡng đều liên quan chặt chẽ với
protein