bài giảng sử thi đam san

•

•

CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY

ĐAM SAN-NGƯỜI ANH HÙNG CHIẾN TRẬN




• I. PHẦN GIỚI THIỆU :
1. Thể loại : Sử thi dân gian của dân tộc Tây Nguyên –
Việt Nam một loại hình văn hóa dân gian độc đáo ở
Nam Tây Nguyên
a.Hình thức:Tiếng Êđê ,truyền miệng trong 2077câu thơ
b.Nội dung : Gồm 3 phần chính (Xem SGK )
(1)Đăm Săn làm chồng HơNhị, HơBhị và trở nên một tù
trưởng giàu có, danh tiếng .Các bộ tộc láng giềng
cướp phá, bắt cóc vợ,ĐS đánh bại, bộ tộc của chàng
càng giàu mạnh.
(2)ĐS chặt đổ cây smuk, giết chết vợ , nhưng lại cầu xin
Trời cứu vợ .
(3)ĐS tìm cách cưới nữ thần Mặt Trời và chết trong bùn.
ĐS cháu (gọi ĐS là cậu )kế nghiệp .


•C. Diễn xướng:Già làng
kể cho con cháu nghe
trong nhà rông, bên bếp
lửa .

Biện pháp Trùng Điệp: một khái
niệm được nhắc ba lần (ĐS tài giỏi)
1
Khi chàng múa
dưới thấp,vang
lên tiếng đĩa
khiên đồng

2
Khi chàng múa
trên cao,vang
lên tiếng đĩa
khiên kênh

3
Khi chàng múa
chạy nước
kiệu,quả núi ba
lần rạn nứt .

•d.Đặc điểm nghệ thuật :ngơn ngữ trang
trọng, ngợi ca,( lối trùng điệp, so sánh,
phóng đại )


• 4.Đọc- Từ khó :

-Nhà sàn : Lối kiến trúc thông dụng của người dân

tộc miền núi –bậc cầu thang đẽo hình bộ ngực mẹ


(2)

(1)

(3)

-Bộ tộc : Chỉ độ vài trăm người (thời điểm cách
nay độ 2700mnăm )do 3 yếu tố tạo nên : đất đai
cùng của cải (1),nhân dân(2) , tù trưởng (3).


Trang phục : chân đất, đóng khố,ở trần ( cả nam và nữ),
đeo rất nhiều trang sức .Đó là phong tục ,là văn hoá, ta
cần phải trân trọng


Ngực đụng ngực :
dân làng đông đảo, đa số trẻ trung, khoẻ mạnh .


• 2. Bố cục đoạn trích :
Phần 1: Nhà …làng : Mtao Mxây (tù trưởng
Sắt) cứơp vợ Đăm Săn, anh giết được kẻ
thù
a. Nhà…ta đây : Đăm Săn giao chiến với
Mxây qua lời nói
b. Đăm Săn rung khiên …thấy ơng trời ;Hai

bên hành động giao chiến
c. Ơi chao..bêu ngồi đường : Đăm Săn
giành chiến thắng
Phần 2: Ơ các con… hết: lễ hội mừng chiến
thắng.


•

II. PHẦN ĐỌC HIỂU VĂN BẢN :
1.
a.

Mtao Mxây cứơp vợ Đăm Săn, Đăm Săn giết được kẻ thùNhà…ta đây : Đăm Săn giao chiến với Mxây qua lời nói


a. ĐS đến gặp MX
• +Đăm Săn ở thế bị
động-có nhân cách
-ĐS đứng dưới sân,tỉnh táo,
hăm doạ (ta sẽ hun cái
nhà của ngươi )
-cao thượng (đến con lợn,
ta cũng không thèm đâm)
-gặp khó khăn (đâm
khơngthủng Mxây )

• + Mxây giành thế chủ
động-thiếu nhân cách
- khiêu khích ĐS (ta bận

ơmvợ hai ta ở trên nhà
này)
-Hèn hạ(ta sợ ngươi đâm ta
khi ta đang xuống)
-Trang bị chu đáo (áo dày
nút)


Đăm SĂn,
ngực quấn
chéo mền
chiến,
Tai đeo
nụ,mắt long
lanh,đầu đội
khăn
nhiễu ,bên
mình gươm
giáo

Đăm SĂn,


HơNhi- HơBhi : hai chị em ruột –vợ Đăm Săn ,
tạo lập chế độ mẫu hệ


Đăm Săn rung khiên …thấy ông trời ;Hai bên hành
động giao chiến
• ĐS giành thế chủ

động
- Khiêm tốn (khơng có
cậu, có bác )
- Tỏ rõ tài năng (xốc
tới, chạy vun vút )
- Thần linh,chínhnghĩa
phù trợ (mộng thấy
Trời, ném vành tai
Mxây )

• Mxây phải ở thế bị
động
- Khốc lác( học cậu,
bác,thần rồng )
- kém cõi(khiên kêu
lạch xạch, bước cao
bước thấp )
- Bị trừng trị đích
đáng(đầu bị bêu )


•XUNG
ĐỘT
GIỮA
HAI TÙ
Trưởng
ĐAM
SANMXÂY-

• 1. Đăm Săn ở thế bị động,vì sao ? Nêu
bốn nét chủ động trong Mxây ?Qua đó,
nêu ba nét trong tính cách của Đăm Săn ?
• 2. Đam SĂn thể hiện thế chủ đọng ra
sao ? Dẫn chứng các biện pháp trùng điệp
,so sánh ,phóng đại, giọng ngợi ca trang
trọng(đoàn người ..cõng nước ) Ý nghĩa
của các biện pháp này ?
• 3.Nêu hai nhận xét chung về con người
Đăm Săn ?


•ĐAM SAN TÀI NĂNGĐỨC ĐỘ

•MXÂY BẤT TÀI –KÉM
NHÂN CÁCH


ĐẦU MXÂY BỊ BÊU – BỘ TỘC CỦA HẮN BỊ
DIỆT


bắt tù binh làm nô
lệ

tich thu tài sản của bộ tộc
Mxây .
tài sản của bộ tộc Mxây bị tịch thu

TIỂU KẾT:
Bằng các biện pháp
trùng điệp ,so
sánh ,phóng đại,
giọng ngợi ca trang
trọng, nhân vật anh
hùng ĐĂm Săn hiện
rõ là người tài năng ,
đức độ của dân
tộcTây nguyên


2. Lễ hội mừng chiến thắng :
a.Lễ :
lời nguyện khi tế lễ: trang trọng, hùng tráng
(đánh chiêng cho đòn ngạch vỡ toác, xà
ngang gãy nát ), tạ ơn thần linh


lời nguyện khi tế lễ: thiêng liêng(vạn vật ngày đêm lặng
thinh nghe )vì để tạ ơn thần linh


Thịt (trong lễ hội ): làm từ gia súc (vật nuôi ,vật săn
bắt )->sản phẩm quý giá từ lao động của con người
– thiêng liêng:tạ ơn thần linh