Nhà văn Lê Minh Khuê với "Những ngôi sao xa xôi"

Nhà văn Lê Minh Khuê với “Những ngôi sao xa xôi”
“Tôi đã chứng kiến cuộc sống của những cô gái thanh niên xung phong trong thời
chống Mỹ - nhà văn Lê Minh Khuê tâm sự về truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi”
của mình (được đưa vào SGK lớp 9, và có tên trong tuyển tập “The art of the short
story” (Nghệ thuật truyện ngắn thế giới)-
Những ngày ấy tôi thấy nhớ Hà Nội vô cùng và tất cả đã được gửi gắm vào trong tác
phẩm"
* Viết bằng kỷ niệm, kí ức và tình yêu Hà nội.…
Đây là một truyện ngắn rất khó có thể tóm tắt. Ba nữ TNXP làm thành một tổ trinh sát
mặt đường tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Nhiệm vụ của họ là quan
sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp, đánh dấu các trái bom cho nổ

Công việc của họ hết sức nguy hiểm. Họ phải đối mặt với thần chết trong khi phá bom
Nhưng cuộc sống của họ vẫn có những niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, những giây phút
thanh thản, mơ mộng
“Những ngôi Sao xa xôi” là một trong những tác phẩm đầu tiên trong sự nghệp cầm bút
của nhà văn Lê Minh Khuê. Bà kể lại: “Ngày đó tôi là phóng viên báo Tiền Phong, đã
từng đi đến rất nhiều các chiến trường để viết báo. Năm 1971 tôi cùng một binh chủng
làm đường đến đèo Côlanhip và đã ở lại một đêm trong một hang đá cùng một tiểu đội
công binh.

Họ cũng là những người trẻ, hầu hết là học sinh trung học, những sinh viên… đi tham
gia kháng chiến. Sống cùng nhau, cùng tuổi, cùng lý tưởng như nhau trong một hoàn
cảnh vô cùng ác liệt nên dễ dàng hiểu và chia sẻ cho nhau. Trong tâm hồn những cô gái
thanh niên xung phong, quê nhà bao giờ cũng hiện lên kỳ diệu. Và bởi vẻ đẹp kỳ diệu đó
Nhà văn Lê Minh Khê.
mà họ sẵn sàng hy sinh. Đó cũng chính là ý tưởng lớn nhất mà tôi muốn gửi gắm qua
truyện ngắn này”.
Tôi không sinh ra và lớn lên ở Hà Nội nhưng thời còn nhỏ, hè nào tôi cũng ra Hà Nội vì
họ hàng ở ngoài này nhiều. Khi lớn lên tôi làm việc tại Hà Nội. Vào những ngày cuối
tuần tôi thường cùng bạn bè cùng lứa trong đó có cả Lưu Quang Vũ đạp xe đi dọc các

con đường, những phố phường Hà Nội…Rồi đến khi vào chiến trường, dù trong hoàn
cảnh ác liệt nhưng những cảnh núi rừng Trường Sơn tuyệt đẹp cũng không khỏi khiến
người ta xao xuyến. Những cây cổ thụ cao vút dễ làm người ta liên tưởng đến những rừng
bạch dương trong nhạc Nga, rồi những ngày mưa mù mịt khiến những người sống bên
nhau như xích lại gần nhau hơn…để từ đó trong tôi nảy sinh những cảm xúc mãnh liệt để
đến khi trở về Hà Nội tôi đã chắp bút viết rất nhanh bằng kỷ niệm, bằng kí ức và một tình
yêu tha thiết với Hà Nội.
Mọi người hỏi tôi: “Tại sao chứng kiến cuộc sống của những cô gái thanh niên xung
phong mà nhà văn lại cảm thấy nhớ Hà Nội?”. Tôi trả lời rằng: “Tôi cũng giống như bao
nhiêu cô gái khác đã trở thành một thanh niên xung phong để góp một phần sức lực nhỏ
bé của mình vào cuộc chiến tranh giữ nước thần kỳ của dân tộc.

Cuộc chiến tranh ấy để bảo vệ vẻ đẹp, vẻ thanh bình cho những làng quê Việt mà trong
đó, Hà Nội là trái tim, là biểu tượng cao nhất của đất Mẹ Việt Nam. Bằng truyện ngắn
này tôi muốn phân tích cuộc sống, tình cảm của những cô gái thanh niên xung phong qua
cái nỗi nhớ 'tượng trưng" đó. Tất cả họ đều không ngại gian nguy để giữ cho đất nước
được yên bình. Những hình ảnh thành phố trong nỗi nhớ không đối lập với cuộc sống
gian khổ của các cô gái thanh niên xung phong mà đó là cái đích tượng trưng mà mỗi
ngưòi trong số họ đều sẵn sàng huy sinh”.
* “Tôi hạnh phúc vì được sống trong thời đại ấy”
Trong tác phẩm, cảm xúc về chiến tranh và Hà Nội đều rất thật dù câu chuyện không
hoàn toàn là sự thật. Tên tác phẩm là một câu nói của một nhân vật và cũng là một cái gì
đó xa xôi hư ảo…
Thời của chúng tôi, mọi thứ cứ mông lung nhưng trong sáng. Có lẽ trong thời đại bây giờ
khó có được những điều đó. Dường như mọi thứ giờ đây rõ ràng quá làm cho con người
mất đi sự bí ẩn về nhau. Trong cái thời đại mà chúng tôi ra đi không hẹn ngày về, gặp
nhau nơi chiến trường lửa đạn, gặp đấy, quen đấy, có khi thân ngay đấy nhưng chẳng bao
giờ dám nghĩ đến ngày gặp lại. Nhiều khi những con người ấy lướt qua mình như cổ tích
như huyền thoại làm nên sự bí ẩn về nhau của những con người.

Mấy chục năm đã trôi qua, tôi đã không còn gặp lại những
người lính năm xưa, mà có gặp có lẽ bây giờ cũng khác. Cái
thời của chúng tôi đã không còn nữa. Dù giờ đây đất nước đã
hòa bình và cũng chẳng ai mong đất nước gặp chiến tranh
nhưng với tôi, tôi thực sự hạnh phúc vì đã được sống một thời
tuổi trẻ với những người lính, với những điều mông lung và
đầy bí ẩn…
Có một điều khá lạ lùng mà chính tôi đã cảm nhận trong thời gian tôi ở chiến trường. Đó
là giữa bom đạn như vậy, giữa rừng núi bạt ngàn như vậy, con người lại cảm thấy rất
được tự do. Sau này khi đi thực tế, gặp gỡ các cô gái thanh niên xung phong tôi mới hiểu
ra rằng khi con người được lao động, được sống và được huy sinh cho cái lý tưởng lớn
lao trong tâm hồn mình thì con người đó sẽ cảm thấy rất tự do, vui vẻ. Nhân vật trong câu
chuyện quả thật rất thảnh thơi và vô tư lự nữa. Họ có lý tưởng bảo vệ cuộc sống bình yên
của đất nước và đang hàng ngày hàng giờ thực hiện lý tưởng đó. Thế cho nên trong
những giây phút nghỉ ngơi, họ sống hoàn toàn thoả mái. Bom đạn không thể làm nguôi đi
niềm vui sống trong tâm hồn họ”.
Tác phẩm này được in lần đầu tiên trong tạp chí “Tác phẩm mới” và cả trong tuyển tập
“The art of the short story” (Nghệ thuật truyện ngắn thế giới). Sau này, tôi rất vui khi biết
tác phẩm này được đưa vào giảng dạy trong SGK lớp 9.

Tôi cũng mong những thế hệ trẻ giờ đây sẽ hiểu được phần nào cuộc sống của một thế trẻ
trong chiến tranh. Cho dù các bạn không phải trải qua những tháng ngày như thế, thậm
chí cả những thầy cô giáo giảng dạy về những tác phẩm chiến tranh cũng không có cuộc
sống trải nghiệm.

Những quả thực, điều đó là rất khó. Bởi lẽ có sống mới thực hiểu được tất cả những gì
mà những người lính, những cô gái thanh niên xung phong đã trải qua. Cũng chỉ có thế
mới hiểu hết được giá trị thực sự của cuốc sống này. Và như đã nói ban đầu, tôi hạnh
phúc vì được sống trong thời đại ấy…”

Yên Khương
"Dường như mọi
thứ giờ đây rõ ràng
quá
làm cho con người mất
đi sự bí ẩn về nhau"