thời đại đồ đồng ở việt nam

III. THỜI ĐẠI ĐỒ ĐỒNG Ở ViỆT NAM.
III. THỜI ĐẠI ĐỒ ĐỒNG Ở ViỆT NAM.
1. Khu vực đồng bằng và trung du Bắc Bộ :
1. Khu vực đồng bằng và trung du Bắc Bộ :
Những di tích được phát hiện vào khoảng cuối thiên niên kỉ
Những di tích được phát hiện vào khoảng cuối thiên niên kỉ
thứ III đến cuối thiên niên kỉ thứ II TCN. Phân thành 3
thứ III đến cuối thiên niên kỉ thứ II TCN. Phân thành 3
giai đoạn chính: Phùng Nguyên, Đồng Đậu và Gò Mun.
giai đoạn chính: Phùng Nguyên, Đồng Đậu và Gò Mun.
a.
a.
Giai đoạn Phùng Nguyên:
Giai đoạn Phùng Nguyên:
Được đặt theo tên di chỉ Phùng Nguyên(Vĩnh Phú) có qui mô
Được đặt theo tên di chỉ Phùng Nguyên(Vĩnh Phú) có qui mô
lớn, phát hiện năm 1959 với tổng diện tích là 3960m
lớn, phát hiện năm 1959 với tổng diện tích là 3960m
2
2
.
.
Có 52 địa điểm thuộc giai đoạn Phùng Nguyên phân bố ở vùng
Có 52 địa điểm thuộc giai đoạn Phùng Nguyên phân bố ở vùng
trung du, đồng bằng Bắc Bộ, nhiều nhất vùng hợp lưu
trung du, đồng bằng Bắc Bộ, nhiều nhất vùng hợp lưu
sông Hồng, sông Đà, sông Lô…
sông Hồng, sông Đà, sông Lô…
Chủ yếu là di tích cồn đất ngoài trời, doi đất cao,dưới chân đồi

Chủ yếu là di tích cồn đất ngoài trời, doi đất cao,dưới chân đồi
núi. Đây là những di tích của làng mạc định cư đông đúc.
núi. Đây là những di tích của làng mạc định cư đông đúc.
Các khu mộ địa thường nằm ngay trong khu cư trú. Mộ huyệt
Các khu mộ địa thường nằm ngay trong khu cư trú. Mộ huyệt
đất, đơn táng và công cụ đồ trang sức bằng đá và đồ gốm
đất, đơn táng và công cụ đồ trang sức bằng đá và đồ gốm
chôn theo.
chôn theo.


Một số di chỉ cư trú có dấu vết của công xưởng chế tác đá như Hồng
Một số di chỉ cư trú có dấu vết của công xưởng chế tác đá như Hồng
Đà(Vĩnh Phú), Tràng Kênh(Hải Phòng).
Đà(Vĩnh Phú), Tràng Kênh(Hải Phòng).
Đồ đá giai đoạn này rất phong phú về hình loại và số lượng. Công cụ, vũ
Đồ đá giai đoạn này rất phong phú về hình loại và số lượng. Công cụ, vũ
khí có đủ các loại rìu, bôn, đục, dao ,lao, mũ khoan,bàn mài, bàn dập
khí có đủ các loại rìu, bôn, đục, dao ,lao, mũ khoan,bàn mài, bàn dập
gốm…
gốm…
Đồ trang sức bằng đá phong phú về số lượng cũng như kiểu dáng, chế
Đồ trang sức bằng đá phong phú về số lượng cũng như kiểu dáng, chế
tạo công phu.
tạo công phu.
Đồ gốm Phùng Nguyên rất dày đặc và đạt tới trình độ cao trong kĩ thuật
Đồ gốm Phùng Nguyên rất dày đặc và đạt tới trình độ cao trong kĩ thuật
chế tạo. Phần lớn được chế tạo bằng bàn xoay, một số ít được nặn
chế tạo. Phần lớn được chế tạo bằng bàn xoay, một số ít được nặn
bằng tay.

bằng tay.
Hoa văn phong phú: văn thừng mịn, văn chải mịn, văn khắc vạch kết
Hoa văn phong phú: văn thừng mịn, văn chải mịn, văn khắc vạch kết
hợp chấm dải tạo thành những đồ án đối xứng, sinh động.
hợp chấm dải tạo thành những đồ án đối xứng, sinh động.
Về mô típ hoa văn: văn hình chữ S, văn hình tam giác đối xứng với
Về mô típ hoa văn: văn hình chữ S, văn hình tam giác đối xứng với
các kiểu đơn, kép, ngang, dọc, nối tiếp nhau thành dải.
các kiểu đơn, kép, ngang, dọc, nối tiếp nhau thành dải.
Về kiểu dáng: ngoài các loại nồi vò miệng lọc, đáy tròn, bát chân đế
Về kiểu dáng: ngoài các loại nồi vò miệng lọc, đáy tròn, bát chân đế
hình vành khăn có các loại hình mâm bồng chân đế cao và chõ.
hình vành khăn có các loại hình mâm bồng chân đế cao và chõ.
Kiểu tay gốm: “chân giò”, “chạc gốm”.
Kiểu tay gốm: “chân giò”, “chạc gốm”.




Đồ đồng giai đoạn Phùng Nguyên thu được còn rất ít: một số cục xi đồng
Đồ đồng giai đoạn Phùng Nguyên thu được còn rất ít: một số cục xi đồng
nhỏ như hạt ngô.
nhỏ như hạt ngô.

Giai đoạn văn hoá Phùng Nguyên thuộc buổi đầu thời đại đồ đồng
Giai đoạn văn hoá Phùng Nguyên thuộc buổi đầu thời đại đồ đồng
thau.
thau.
Dân cư: cư dân giai đoạn văn hoá Phùng Nguyên đã bắt đầu làm chủ
Dân cư: cư dân giai đoạn văn hoá Phùng Nguyên đã bắt đầu làm chủ

vùng trung du và đồng bằng Bắc Bộ đưa nông nghiệp lên ngành sản
vùng trung du và đồng bằng Bắc Bộ đưa nông nghiệp lên ngành sản
xuất chủ yếu. Họ định cư thành những làng xóm rộng lớn.
xuất chủ yếu. Họ định cư thành những làng xóm rộng lớn.
Thủ công nghiệp: phát triển mạnh.
Thủ công nghiệp: phát triển mạnh.
Nghề dệt phát triển: dệt ra được những sợi vải nhỏ, mịn và săn.
Nghề dệt phát triển: dệt ra được những sợi vải nhỏ, mịn và săn.
Trình độ tư duy mỹ học, tư duy khoa học của chủ nhân văn hoá Phùng
Trình độ tư duy mỹ học, tư duy khoa học của chủ nhân văn hoá Phùng
Nguyên phát triển cao hơn nhiều so với các thời kì trước.
Nguyên phát triển cao hơn nhiều so với các thời kì trước.

b. Giai đoạn Đồng Đậu:
b. Giai đoạn Đồng Đậu:
Đồng Đậu là tên một di tích ở xã Minh Tân(Vĩnh Phú) phát
Đồng Đậu là tên một di tích ở xã Minh Tân(Vĩnh Phú) phát
hiện năm 1961khai quật 3 lần với tổng diện tích là 550m
hiện năm 1961khai quật 3 lần với tổng diện tích là 550m
2
2
.
.
Di tích này có tầng văn hoá dày gồm 3 giai đoạn phát trển của
Di tích này có tầng văn hoá dày gồm 3 giai đoạn phát trển của
thời đại đồng thau ở vùng trung du và đồng bằng Bắc Bộ.
thời đại đồng thau ở vùng trung du và đồng bằng Bắc Bộ.
Đã phát hiện 15 di chỉ thuộc giai đoạn Đồng Đậu.
Đã phát hiện 15 di chỉ thuộc giai đoạn Đồng Đậu.
Về đồ đá: các loại rìu, bôn, bàn mài cơ bản cũng có những đặc

Về đồ đá: các loại rìu, bôn, bàn mài cơ bản cũng có những đặc
trưng giống như giai đoạn Phùng Nguyên, nhưng loại rìu
trưng giống như giai đoạn Phùng Nguyên, nhưng loại rìu
gần vuông giảm đi, loại riu dài thân mài mỏng tăng lên.
gần vuông giảm đi, loại riu dài thân mài mỏng tăng lên.
Đồ trang sức:
Đồ trang sức:
Vòng trang sức tương đối rõ nét, vòng cắt ngang hình chữ
Vòng trang sức tương đối rõ nét, vòng cắt ngang hình chữ
nhật dẹt giảm, vòng hình tam giác và chữ D tăng.
nhật dẹt giảm, vòng hình tam giác và chữ D tăng.
Hoa tai: hoa tai vuông 4 mấu phát triển thành hoa tai tròn
Hoa tai: hoa tai vuông 4 mấu phát triển thành hoa tai tròn
với núm nhỏ và xuất hiện ống chuỗi hình gối quạ.
với núm nhỏ và xuất hiện ống chuỗi hình gối quạ.


Đồ gốm:
Đồ gốm:

Có thành dày và cứng hơn, độ nung cao, phổ biến là loại
Có thành dày và cứng hơn, độ nung cao, phổ biến là loại
gốm màu xám.
gốm màu xám.

Hoa văn: mô típ hình chữ S nhưng trang trí với phong cách
Hoa văn: mô típ hình chữ S nhưng trang trí với phong cách
mới, văn chỉ khuông nhạc thành các đồ án chữ S nối đuôi
mới, văn chỉ khuông nhạc thành các đồ án chữ S nối đuôi
nhau, văn hình sâu đo và các kiêu dáng văn bện thừng…

nhau, văn hình sâu đo và các kiêu dáng văn bện thừng…

Kiểu dáng: chân đế hình vành khăn thấp lùn hơn trước.
Kiểu dáng: chân đế hình vành khăn thấp lùn hơn trước.
Đặc trưng: đồ đá đồng. Hiên vật tiêu biểu là rìu xoè cân, rìu
Đặc trưng: đồ đá đồng. Hiên vật tiêu biểu là rìu xoè cân, rìu
hình chữ nhật và rìu lưỡi lệch, mũi lao, lao có ngạnh, mũi
hình chữ nhật và rìu lưỡi lệch, mũi lao, lao có ngạnh, mũi
tên hình cánh én, dũa 4 góc nhọn cạnh thẳng hoặc lõm…
tên hình cánh én, dũa 4 góc nhọn cạnh thẳng hoặc lõm…


Giai đoạn Đồng Đậu là một bước phát triển tất yếu ,có qui
Giai đoạn Đồng Đậu là một bước phát triển tất yếu ,có qui
luật trên cơ sở biến chuyển đã hình thành từ giai đoạn
luật trên cơ sở biến chuyển đã hình thành từ giai đoạn
Phùng Nguyên. Có sự chuyển biến từ thấp đến cao, từ giai
Phùng Nguyên. Có sự chuyển biến từ thấp đến cao, từ giai
đoạn Phùng Nguyên sang giai đoạn Đồng Đậu đến Gò Mun,
đoạn Phùng Nguyên sang giai đoạn Đồng Đậu đến Gò Mun,
đó là sự phát triển liên tục, nối tiếp nhau. Giai đoạn Đồng
đó là sự phát triển liên tục, nối tiếp nhau. Giai đoạn Đồng
Đậu thuộc trung kì thời đại đồng thau, tồn tại vào khoảng
Đậu thuộc trung kì thời đại đồng thau, tồn tại vào khoảng
thiên niên kỉ thứ II TCN.
thiên niên kỉ thứ II TCN.

c. Giai đoạn Gò Mun:
c. Giai đoạn Gò Mun:
Được gọi theo tên một địa điểm thuộc xã Tứ Xã(Vĩnh Phú)

Được gọi theo tên một địa điểm thuộc xã Tứ Xã(Vĩnh Phú)
phát hiện năm 1961 khai quật 4 lần với tổng diện tích hơn
phát hiện năm 1961 khai quật 4 lần với tổng diện tích hơn
1000m
1000m
2
2
.
.
Đã phát hiện 25 di tích, phạm vi phân bố cũng giống như phạm
Đã phát hiện 25 di tích, phạm vi phân bố cũng giống như phạm
vi phân bố của các di tích thuộc hai giai đoạn văn hoá trước
vi phân bố của các di tích thuộc hai giai đoạn văn hoá trước
nhưng mở rộng hơn ở các vùng gò thấp ở ven sông Hồng,
nhưng mở rộng hơn ở các vùng gò thấp ở ven sông Hồng,
sông Cầu, sông Đáy…
sông Cầu, sông Đáy…
Công cụ và vũ khí bằng đồng thau chiếm tỷ lệ trên 50% gồm:
Công cụ và vũ khí bằng đồng thau chiếm tỷ lệ trên 50% gồm:
Các loại mũi tên, mũi nhọn, giáo, lưỡi câu, dao, dây, kim,
Các loại mũi tên, mũi nhọn, giáo, lưỡi câu, dao, dây, kim,
dùi, đục…
dùi, đục…
Loại rìu lưỡi xéo hoàn chỉnh, mũi rìu hơi chúc, lưỡi hơi
Loại rìu lưỡi xéo hoàn chỉnh, mũi rìu hơi chúc, lưỡi hơi
cong.
cong.
Đồng thau đã được sử dụng làm lưỡi hái, vòng đeo tay
Đồng thau đã được sử dụng làm lưỡi hái, vòng đeo tay
Loại giáo búp đa có họng tra cán và mũi tên hình lá là đặc

Loại giáo búp đa có họng tra cán và mũi tên hình lá là đặc
trưng của đồ đồng trong giai đoạn Gò Mun.
trưng của đồ đồng trong giai đoạn Gò Mun.


Về đồ gốm:
Về đồ gốm:
Làm bằng bàn xoay có đô nung cao, trung bình khoảng
Làm bằng bàn xoay có đô nung cao, trung bình khoảng
900
900
0
0
C, có mảnh được nung gần thành sành.
C, có mảnh được nung gần thành sành.
Hoa văn trang trí hình học hoá với các đường nét gấp
Hoa văn trang trí hình học hoá với các đường nét gấp
khúc ,hình tam giác,hình bình hành ,hình chữ nhật,hình chữ
khúc ,hình tam giác,hình bình hành ,hình chữ nhật,hình chữ
S…Đặc biệt xuất hiện hoa văn hình chim cá…
S…Đặc biệt xuất hiện hoa văn hình chim cá…
Về hình dáng phổ biến loại nồi,vò miệng gãy gập,mặt trên
Về hình dáng phổ biến loại nồi,vò miệng gãy gập,mặt trên
thành miệng và gờ miệng được trang trí hoa văn.Chân đế
thành miệng và gờ miệng được trang trí hoa văn.Chân đế
bình,bát thấp hơn so với giai đoạn trước.
bình,bát thấp hơn so với giai đoạn trước.
Đồ đá đã giảm sút nhưng kiểu dáng các loại rìu bôn không
Đồ đá đã giảm sút nhưng kiểu dáng các loại rìu bôn không
khác trước.

khác trước.
Đồ trang sức:vòng trang sức bằng đá ít dần chủ yếu là khuyên
Đồ trang sức:vòng trang sức bằng đá ít dần chủ yếu là khuyên
tai hình vành khăn dẹt được mài mỏng và loại khuyên tròn
tai hình vành khăn dẹt được mài mỏng và loại khuyên tròn
bốn mấu.
bốn mấu.