Tề thái - Vị thuốc cầm máu doc

Tề thái - Vị thuốc cầm máu

Tề thái tên khác cây tề, địa mễ thái, cải dại, cỏ tam giác.
Tên khoa học: Capsella Bursa - pastoris (L.) Medik.
Bộ phận dùng làm thuốc là toàn cây thu hái lúc cây ra hoa.
Trong lá non tề thái có chứa acid ascobic, nhiều vitamin
K
1
, acid amin, các dẫn chất cholin, đường đơn và nguyên
tố kim loại. Theo Đông y, tề thái vị ngọt nhạt, tính mát;
vào can và vị. Có tác dụng thanh nhiệt, giảm ho, cầm máu,
lợi tiểu, tiêu thũng, trừ suyễn. Tác dụng bổ tỳ kiện vị,
thanh can minh mục, chỉ huyết lợi niệu. Dùng cho các
trường hợp chảy máu cam, thổ huyết khái huyết, niệu
huyết, tiện huyết, viêm sưng kết mạc mắt, phù nề đầy
trướng.
Liều dùng: cây tươi 50 - 100g, dạng khô 10 - 15g; nấu hãm, ép nước hoặc phối hợp với
các thuốc khác.
Sau đây là một số bài thuốc dùng tề thái:
- Chữa lỵ ra máu: Tề thái sao đen hay tồn tính 30g sắc uống.
- Chữa phế ung, ngực đầy tức, khó thở hoặc toàn thân phù thũng: Tề thái khô 20g, đại
táo 5 quả. Cắt hoặc xé đại táo; sắc chung với tề thái, ngày uống 1 thang.
- Chữa cổ trướng, chân tay gầy, đái sẻn ít: Tề thái 100g, đình lịch tử 100g. Tán nhỏ mịn,
làm viên hoàn mật, viên 10g. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 viên, uống với nước sắc trần bì.
Một số thực đơn có tề thái chữa bệnh:
+ Canh tề thái thịt lợn: Rau tề thái tươi 100g, xương lợn 80 - 100g. Ninh xương lợn cho
nhừ rồi cho tề thái thái nhỏ vào, thêm muối mắm gia vị. Ăn trong ngày 1 - 2 lần vào bữa
chính. Dùng cho các trường hợp chảy máu cam, đái ra huyết, đau mắt đỏ

Tề thái.
+ Canh tề thái trứng gà: Tề thái tươi 200g, trứng gà 1 hoặc 2 cái. Tề thái rửa sạch cắt

ngắn, cho vào nồi, thêm nước nấu thành canh. Khi rau chín nhừ, đập trứng gà, thêm muối
gia vị ăn. Dùng cho các trường hợp lao thận đái máu.
+ Chè tề thái mứt táo ngó sen: Tề thái 60g, ngó sen 20g, táo 5 quả, thêm nước nấu sắc
thành dạng canh hoặc chè đặc, ăn cả cái lẫn nước. Dùng cho các trường hợp chảy máu
cam, chảy máu chân răng.
Trong dân gian cũng dùng để nấu cháo, ép nước tươi để uống hoặc làm bánh dạng bánh
khúc tề thái, chỉ định cho các loại xuất huyết, phù nề đau mắt đỏ, viêm đường tiết niệu. Y
học dân gian Trung Quốc dùng tề thái chữa bệnh đái đục với liều 8 - 12g, sắc uống trong
ngày.
TS.Nguyễn Đức Quang