Cách tác dụng của thuốc trong cơ thể pdf

Cách tác dụng của thuốc trong cơ thể

Trong chúng ta ai cũng đã phải dùng đến
thuốc. Thế nhưng có mấy ai biết rằng khi
vào cơ thể thuốc có những cách tác dụng
nào?
Tác dụng tại chỗ và tác dụng toàn thân
Tác dụng tại chỗ là tác dụng của thuốc ngay
tại nơi thuốc tiếp xúc. Ví dụ như các thuốc bôi ngoài da, thuốc bao bọc niêm mạc
đường tiêu hóa (kaolin, hydroxyd nhôm) Còn tác dụng toàn thân là tác dụng xảy
ra sau khi thuốc đã được hấp thu vào máu qua đường hô hấp, đường tiêu hóa hay
đường tiêm Như vậy, tác dụng toàn thân của thuốc không có nghĩa là thuốc tác
dụng khắp cơ thể mà chỉ là thuốc đã vào máu để "đi" khắp cơ thể phát huy tác
dụng.
Tác dụng chính và tác dụng phụ
Trong các tờ hướng dẫn sử dụng thuốc thường thấy có ghi tác dụng hoặc chỉ định
điều trị của thuốc đó và tác dụng phụ của thuốc. Vậy tác dụng chính của thuốc là
tác dụng để điều trị bệnh. Khi uống thuốc vào bệnh sẽ được chữa khỏi. Song bên
cạnh tác dụng điều trị này, thuốc còn có thể gây nên nhiều tác dụng khác còn gọi
là các tác dụng không mong muốn (ADR) do thuốc gây ra. Các ADR này có thể từ
nhẹ, chỉ gây khó chịu cho người dùng như: chóng mặt, buồn nôn, mất ngủ đến
nặng như loét dạ dày tá tràng, tụt huyết áp, sốc phản vệ
Ví dụ, aspirin là thuốc hạ nhiệt, chống viêm, giảm đau (tác dụng chính), nhưng lại
gây chảy máu tiêu hóa (tác dụng không mong muốn). Các tác dụng không mong
muốn này thậm chí xảy ra ở ngay liều điều trị. Vì vậy, trong điều trị người ta
thường tìm cách để khắc phục tác dụng phụ và làm tăng tác dụng chính của thuốc

như phối hợp thuốc, thay đổi đường dùng
Tác dụng hồi phục và không hồi phục
Sau khi vào cơ thể làm xong "nhiệm vụ" của mình thuốc bị thải trừ. Khi đó chức
phận của cơ quan lại trở về bình thường. Đó là tác dụng hồi phục của thuốc. Ví dụ,

bệnh nhân cần phẫu thuật phải dùng thuốc gây mê. Sau cuộc phẫu thuật đó (sau
khi thuốc mê đã thải trừ hết ra khỏi cơ thể) người bệnh lại trở lại trạng thái tỉnh
táo bình thường.
Bên cạnh đó cũng có những tác dụng phụ của thuốc có thể hồi phục. Ví dụ, uống
rifampicin trong điều trị lao, nước tiểu bệnh nhân thường có màu đỏ sẫm nhưng
khi ngừng thuốc hiện tượng này sẽ hết (còn gọi là tác dụng phụ không gây nguy
hiểm cho người bệnh).
Tác dụng không hồi phục nghĩa là thuốc làm mất hoàn toàn chức phận của tế bào,
cơ quan. Ví dụ, cloramphenicol có tai biến gây suy tủy xương, tetracyclin gây
vàng răng
Tác dụng chọn lọc
Tác dụng chọn lọc của thuốc là tác dụng điều trị xảy ra sớm nhất, rõ rệt nhất.
Digitalis gắn vào tim, não, gan, thận nhưng với liều điều trị chỉ có tác dụng trên
tim; albuterol (salbutamol, ventolin) trong điều trị hen phế quản chỉ kích thích
chọn lọc receptor b2 adrenergic Chính vì tác dụng chọn lọc của thuốc này làm
cho việc điều trị trở nên dễ dàng hơn, hiệu quả hơn, tránh được nhiều tác dụng
không mong muốn do thuốc gây ra.
BS. Đinh Ngọc San