Giới thiệu sơ bộ về cơ cấu tổ chức hợp tác ASEAN

GIỚI THIỆU SƠ BỘ VỀ CƠ CẤU TỔ CHỨC HỢP TÁC CỦA
HIỆP HỘI CÁC QUỐC GIA ĐÔNG NAM Á (ASEAN)
1
1. Hội nghị những người đứng đầu Nhà nước hoặc Chính phủ các nước
ASEAN:
Hội nghị những người đứng đầu Nhà nước hoặc Chính phủ các nước
ASEAN là cơ cấu hợp tác tối cao, lãnh đạo và định hướng toàn bộ các
chương trình hợp tác mang tính chiến lược của ASEAN trên mọi lĩnh vực.
Hiện nay, Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN họp chính thức mỗi năm một lần,
gần đây nhất là Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ X, được tổ chức tại
Viêng-chăn vào tháng 11/2004
2
. Trong Hội nghị lần này, các Nhà Lãnh đạo
ASEAN đã thông qua một văn kiện quan trọng, đánh dấu một bước tiến
trong quan hệ hợp tác ASEAN, đó là văn kiện “Chương trình Hành động
Viêng Chăn ” ("Vientiane Action Programme - VAP).
2. Cơ cấu hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư:
Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN (AEM): Đây là cơ cấu điều
hành và hoạch định chính sách hợp tác cao nhất trong lĩnh vực kinh tế của
ASEAN. Hàng năm, các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN họp một phiên chính
thức và một phiên không chính thức (AEM Retreat). Tuỳ theo yêu cầu, các
phiên họp đặc biệt (Special AEM) có thể được tổ chức. Được sự phân công
của Chính phủ, Bộ Trưởng Thương mại nước ta tham dự các AEM. Hội nghị
1
Đọc thêm về cơ cấu tổ chức ASEAN: />2
Địa chỉ trang web chính thức của Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN X:
/>gần đây nhất, AEM lần thứ 36 (AEM-36), được tổ chức tại Jakarta,
Indonesia vào tháng 9/2004. Tháng 4/2005, Việt Nam đã đăng cai tổ chức
Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN không chính thức (AEM Retreat) tại
Hạ Long, Quảng Ninh. Hội nghị AEM –37 dự kiến sẽ được tổ chức tại
Viêng Chăn, Lào vào tháng 9/2005.

Hội đồng AFTA: Khu vực Thương mại Tự do ASEAN (The ASEAN
Free Trade Area - AFTA) là một trong những mục tiêu trọng tâm trong hợp
tác, hội nhập kinh tế ASEAN. Hiệp định về Chương trình Thuế quan Ưu đãi
Hiệu lực Chung (The Common Effective Preferential Tariff - CEPT) để thực
hiện Khu vực Thương mại Tự do ASEAN (CEPT - AFTA) được ký kết ngày
28/1/1992 giữa các nước ASEAN. Hội đồng AFTA được thành lập để trực
tiếp giám sát, điều hành và kiểm tra việc triển khai thực hiện CEPT. Hội
đồng AFTA là cơ quan cấp Bộ trưởng, gồm đại diện của các nước thành
viên và Tổng Thư ký ASEAN. Hội đồng họp khi cần thiết, nhưng ít nhất mỗi
năm một lần và báo cáo trực tiếp lên Hội nghị AEM. Bộ trưởng Tài chính
nước ta tham gia Hội đồng AFTA.
Hội nghị các quan chức kinh tế cấp cao (Senior Economic
Officials Meeting - SEOM): là cơ quan trực tiếp giúp việc cho AEM và Hội
đồng AFTA. SEOM cụ thể hoá các định hướng do AEM đề ra, xem xét mọi
vấn đề liên quan đến hợp tác kinh tế ASEAN và báo cáo, đề xuất giải pháp
để AEM xem xét, quyết định. SEOM họp 2-3 tháng một lần và có trách
nhiệm báo cáo lên AEM và Hội đồng AFTA. Trưởng SEOM của Việt Nam
là Vụ trưởng Phụ trách Hội nhập kinh tế ASEAN, Bộ Thương mại.
Hội đồng AIA (ASEAN Investment Agreement) và Uỷ Ban điều
phối về Đầu tư (Cordinating Committee on Investment - CCI): Để phối
hợp, giám sát và điều hành việc thực hiện Hiệp định khung về Khu vực Đầu
tư ASEAN (AIA) ký kết ngày 7/10/1998, Hội đồng AIA được thành lập với
cơ chế hoạt động tương tự như Hội đồng AFTA. Hội đồng AIA báo cáo trực
tiếp lên AEM. Uỷ ban Điều phối về Đầu tư là cơ quan cấp Vụ giúp việc cho
Hội đồng AIA. Việt Nam cử Bộ Kế hoạch và Đầu tư tham gia Hội đồng AIA
và CCI.
Uỷ ban Điều phối về Dịch vụ (Cordinating Committee on Services
- CCS): Được thành lập để xây dựng các phương án đàm phán, phối hợp,
giám sát và điều hành việc thực hiện kết quả đàm phán về dịch vụ theo Hiệp
định khung ASEAN về Dịch vụ (ASEAN Frame Agreement on Services -

AFAS) ký kết ngày 15/12/1995. CCS là cơ quan cấp Vụ và báo cáo lên
SEOM và AEM.
3. Cơ cấu hợp tác về ngoại giao:
Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (ASEAN Ministerial
Meeting - AMM): Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao được tổ chức mỗi năm
một lần để hoạch định các chính sách, điều phối các hoạt động chung của
ASEAN trên lĩnh vực hợp tác về chính trị, ngoại giao, phát triển xã hội. Cho
đến nay AMM đã tiến hành 37 cuộc họp chính thức. Hội nghị AMM lần thứ
37, gần đây nhất, diễn ra tại Jakarta, Indonesia, tháng 7/2004.
Uỷ ban Thường trực ASEAN (ASEAN Standing Committee -
ASC): Uỷ ban thường trực ASEAN (ASC) là cơ quan hoạch định chính sách
và điều phối các hoạt động của ASEAN giữa các cuộc họp của AMM, bao
gồm Bộ Trưởng Ngoại giao nước chủ trì cuộc họp AMM, Tổng Thư ký
ASEAN và các Tổng Vụ trưởng Ban Thư ký ASEAN các nước thành viên.
Hội nghị các Quan chức cao cấp (Senior Official Meeting - SOM):
Hội nghị các Quan chức cao cấp (SOM) được thành lập chủ yếu phục vụ cho
việc hợp tác về chính trị, ngoại giao của ASEAN. Hội nghị này sẽ được triệu
tập khi cần thiết và báo cáo lên Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao (AMM).

Các cuộc họp của ASEAN với các Bên đối thoại: ASEAN có 11
Bên đối thoại: Ô-xtrây-lia, Ca-na-đa, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Niu Di-lân,
Mỹ và UNDP, Nga, Trung Quốc, ấn Độ. ASEAN cũng có quan hệ đối thoại
theo từng lĩnh vực với Pa-kix-tan.
Trước khi có cuộc họp với các Bên đối thoại, các nước ASEAN tổ
chức cuộc họp trù bị để phối hợp có lập trường chung. Cuộc họp này do
quan chức cao cấp của nước điều phối (Coordinating Country) chủ trì và báo
cáo cho ASC.
Uỷ ban ASEAN ở các nước thứ ba: Nhằm mục đích tăng cường trao
đổi và thúc đẩy mối quan hệ giữa ASEAN với bên đối thoại đó và các tổ
chức quốc tế ASEAN thành lập các Ủy ban tại các nước đối thoại. Uỷ ban

này gồm những người đứng đầu các cơ quan ngoại giao của các nước
ASEAN tại nước sở tại. Hiện có 11 Uỷ ban ASEAN tại: Bon (CHLB Đức),
Bru-xen (Bỉ), Can-be-ra (Ô-xtrây-li-a), Ge-ne-vơ (Thuỵ Sĩ), Luân-đôn
(Anh), Ôt-ta-oa (Ca-na-da), Pa-ri (Pháp), Xơ-un (Hàn quốc), Oa-sinh-tơn
(Mỹ) và Oen-ling-tơn (Niu-di-lơn). Chủ tịch các uỷ ban này báo cáo cho
ASC và nhận chỉ thị từ ASC.
4. Cơ cấu hợp tác trên các lĩnh vực chuyên ngành:
Hội nghị Bộ trưởng chuyên ngành: Hội nghị Bộ trưởng của mỗi
ngành trong hợp tác kinh tế ASEAN sẽ được tổ chức khi cần thiết để thảo
luận việc hợp tác trong ngành cụ thể đó. Các Hội nghị Bộ trưởng chuyên
ngành có trách nhiệm báo cáo lên AEM. Cho đến nay, hợp tác chuyên ngành
của ASEAN đã được triển khai ở phạm vi rộng, các Hội nghị Bộ trưởng
chuyên ngành diễn ra theo định kỳ, luân phiên giữa các nước hàng năm, như
Hội nghị Bộ trưởng Giao thông, Hội nghị Bộ trưởng Nông - Lâm nghiệp,
Hội nghị Bộ trưởng Du lịch.
Hội nghị các quan chức cấp cao khác của các lĩnh vực chuyên
ngành (SOM): Hội nghị các quan chức cấp cao của mỗi ngành được tổ chức
để chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng chuyên ngành và giải quyết các khía
cạnh hợp tác chuyên ngành. Các cuộc họp này báo cáo tực tiếp lên các Hội
nghị Bộ trưởng chuyên ngành.
5. Tổng Thư ký ASEAN và Ban Thư ký ASEAN:
Tổng Thư ký ASEAN được Nguyên thủ các nước ASEAN bổ nhiệm
trên cơ sở đề cử của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao. Tổng Thư ký ASEAN
có hàm Bộ trưởng có nhiệm vụ đề xướng, tư vấn, điều phối và thực hiện mọi
hoạt động của ASEAN. Tổng Thư ký hiện nay của ASEAN là ông Ong
Keng Yong-người Singapore bắt đầu nhiệm kỳ ngày 1 tháng 1 năm 2003.
Ban Thư ký ASEAN có trụ sở đóng tại Jakarta (Indonesia), được
thành lập theo quyết định của Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ I năm
1976 tại Bali (Indonesia). Ban Thư ký có trách nhiệm thư ký cho các cuộc
họp, tổng hợp, đề xuất, khuyến nghị và phối hợp thực hiện các hoạt động

của ASEAN. Ban Thư ký được chia thành 6 bộ phận gồm nhiều chuyên viên
được tuyển chọn từ các nước ASEAN, trong đó Vụ Hội nhập Kinh tế chịu
trách nhiệm về các hoạt động kinh tế của ASEAN.
Quy định chi tiết về chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu của Ban Thư ký
ASEAN xin tham khảo www.aseansec.org