Thuốc ức chế miễn dịch doc

Thuốc ức chế miễn dịch

Đáp ứng miễn dịch của cơ thể bao gồm các phản ứng
nhằm loại trừ các tác hại do kháng nguyên gây ra.
Tuy nhiên khi đáp ứng miễn dịch quá mức sẽ sinh ra
hiện tượng quá mẫn, nguy hại cho cơ thể. Y học đã
tìm ra các loại thuốc để hạn chế các đáp ứng quá mẫn
đó và được gọi là thuốc ức chế miễn dịch.
Thuốc ức chế miễn dịch được chỉ định trong các bệnh
lý thuộc chuyên khoa: ung thư, bệnh máu, thận học,
tiêu hóa và đặc biệt là ghép tạng. Các thuốc ức chế
miễn dịch bao gồm:
Thuốc corticoid: Glucocorticoid là nội tiết tố của vỏ thượng thận, chịu ảnh hưởng của nội
tiết tố tuyến yên. Cortisol và các chế phẩm tương tự được tổng hợp ngày càng nhiều với
nhiều biệt dược. Nó ức chế sự hoạt hóa lympho T ở giai đoạn sớm, ức chế các lymphokin
đặc biệt IL1 và IL6 và ức chế tổng hợp TNF. Chúng khác nhau ở thời gian bán hủy, khả
năng kháng viêm, khả năng giữ natri và nước.
Hiện nay có các dược phẩm thường dùng: cortison viên 5mg; hydrocortison (cortison)
ống 25mg/1ml, lọ 125mg/5ml; depersolon (mazipredone HCl) ống 30mg; prednisolon
(cortancyl) viên 1mg, 5mg, 20mg; prednisolon viên 5mg; methylprednisolon: medrol
viên 16mg, medexa viên 16mg, solumedrol 20mg, 40mg, 80mg, methylprednisolon lọ
500mg, 1.000mg.
Thuốc được chỉ định theo các phác đồ chuyên khoa. Cần dựa vào cân nặng để tính tổng
liều, liều hàng ngày với tấn công, giảm dần và duy trì. Tránh ngừng thuốc đột ngột vì có
nguy cơ gây ra suy thượng thận cấp.
Người bệnh cần theo dõi chặt chẽ để phát hiện các biến chứng do dùng thuốc như: tăng
huyết áp, viêm loét dạ dày - tá tràng, đái tháo đường, loãng xương, rối loạn tâm thần, hội
chứng dạng Cushing
Thuốc độc tế bào gồm:

Hệ miễn dịch của cơ thể.

+ Cyclophosphamid (endoxan) viên 10mg, 50mg; lọ 100 - 200 - 500 - 1.000 và 2.000mg
để truyền.
+ Methotrexat viên 2,5mg, 5mg, 10mg; dịch truyền 25mg/ml, 100mg/ml.
+ Azathioprin (imuran, imurel) viên 5mg.
Liều 1 - 3mg/kg thể trọng ngày, theo phác đồ.
Thuốc kháng calcineurin gồm:
+ Cyclosporin A (sandimmum - neoral).
Thuốc tác động lên lympho T ở giai đoạn sớm của sự hoạt hóa bởi kháng nguyên. Nó
không tác động lên dòng lympho B.
Dùng theo đường uống hoặc tiêm truyền tĩnh mạch. Thuốc cũng gây độc cho thận. Cần
theo dõi và định lượng nồng độ trong máu.
+ Tacrolimus - proqrat: Có hoạt tính ức chế miễn dịch mạnh gấp 10 - 100 lần so với
cyclosporin. Thường có dạng viên nang 1 - 5mg; Dịch tiêm truyền tĩnh mạch 5mg/ml.
Thuốc kháng thể đa dòng và đơn dòng
ATG; OKT3; Kháng thể đơn dòng chống CD25 (basiliximab: simulex, daclizumab:
zenapax).
Các thuốc ức chế miễn dịch được chỉ định trong các bệnh lý với các phác đồ đơn trị liệu
hoặc đa trị liệu dựa vào cân nặng, thời gian, tổng liều, thay đổi liều lượng và cần theo dõi
các biến chứng do dùng thuốc như: viêm loét dạ dày - tá tràng; đái tháo đường; tăng
huyết áp; run, dị cảm, trầm cảm; mọc lông, tăng sản lợi; giảm bạch cầu, tiểu cầu, giảm
sản tủy; viêm phổi kẽ; viêm tụy cấp; nhiễm khuẩn huyết
Các thuốc ức chế miễn dịch góp phần to lớn, điều trị hiệu quả cho một số bệnh toàn thể,
tạo keo, tự miễn và ghép tạng. Tuy nhiên vì giá thành đắt, nhiều tác dụng phụ và nhiều
biến chứng nên thuốc ức chế miễn dịch vẫn chưa được áp dụng phổ biến trên lâm sàng.
PGS. Trần Văn Chất