SÁCH LINH KHU - THIÊN 39: HUYẾT LẠC LUẬN ppsx

SÁCH LINH KHU
THIÊN 39: HUYẾT LẠC LUẬN

Hoàng Đế hỏi: "Ta mong được nghe về kỳ tà (tức bệnh) không ở tại
kinh, thế nghĩa là gì ?"[1].
Kỳ Bá đáp : "Đó chính là do huyết lạc vậy"[2].
Hoàng Đế hỏi: "Có khi châm các huyết lạc mà người bệnh bị té nhào,
tại sao vậy ?[2] Châm xong huyết xuất ra có giọt bắn ra, tại sao vậy ?[3] .
Châm mà huyết ra ít nhưng đen mà dơ (trọc bẩn), tại sao vậy ?[4] . Châm mà
huyết ra trong, hơn phân nửa lại như chất trấp, tại sao vậy ?[5] . Vừa mới
châm là nơi châm bị sưng thũng lên, tại sao vậy ?[6]. Châm mà huyết xuất ra
lúc nhiều lúc ít, trong lúc đó sắc mặt lạnh xanh ngắt lên, tại sao vậy?[7].
Châm xong, sắc mặt không thay đổi nhưng trong lòng bị bứt rứt, tại sao
vậy?[8]. Châm vào ra máu nhiều nhưng người bệnh không bị lảo đảo, tại sao
vậy?, Ta mong được nghe về tất cả những nguyên nhân ấy"[9].
Kỳ Bá đáp : "Người nào mạch khí mạnh mà huyết hư, khi châm họ sẽ
bị thoát khí, bị thoát khí thì sẽ té nhào[10]. Khi nào huyết và khí đều thịnh
nhưng Âm khí nhiều hơn thì huyết trơn hoạt hơn, nếu châm vào thì máu sẽ
phún ra[11]. Khi nào Dương khí súc tích lâu ngày, nó lưu lại mà không được
tả ra, huyết sẽ đen và dơ, do đó mà không thể phụt ra[12]. Nếu vừa uống
nước vào, chất dịch sẽ thấm vào đến các lạc mạch nhưng chưa hòa hợp được
với huyết, cho nên huyết ra sẽ phân biệt giữa nước và trấp, nếu như không
phải do mới uống nước mà do trong người có sẵn nước, lâu ngày sẽ thành
chứng thũng[13]. Khi nào Âm khí tích ở trong Dương khí, khí này sẽ đi vào
các lạc mạch, cho nên khi châm vào, huyết chưa ra thì khí đã ra trước sẽ gây
thành chứng sưng thũng lên[14]. Khi nào khí Âm Dương vừa mới đến với
nhau nhưng chưa kịp hòa hợp nhau, lúc bấy giờ nếu chúng ta châm tả sẽ làm
cho cả Âm Dương đều thoát, biểu lý cùng rời nhau, do đó mà thoát sắc và
sắc mặt sẽ xanh ngắt lên[15]. Khi nào châm vào huyết ra nhiều, sắc mặt
không biến đổi nhưng lòng phiền muộn, đó là do ta châm vào lạc mạch mà
làm hư đến kinh mạch, khi mà kinh bị hư thuộc về Âm, Âm sẽ thoát và ta bị

bứt rứt"[16].
Âm Dương tương đắc với nhau rồi hợp lại thành chứng Tý, đây là
trường hợp bên trong thì tràn vào kinh, bên ngoài rót vào lạc, như vậy, Âm
Dương đều hữu dư, cho nên dù có xuất huyết nhiều, cũng không làm cho khí
hư được"[17].
Hoàng Đế hỏi: "Phải nhìn dấu vết như thế nào ?"[18].
Kỳ Bá đáp : "Huyết ở mạch thịnh và cứng lên nằm ngang dọc, màu đỏ
trên dưới không nhất định nơi nào, vết nào nhỏ thì như cây kim, vết nào lớn
thì như sợi gân, nếu được châm tả đi thì thật là vạn toàn[19]. Cho nên, không
nên châm sai với độ số (con đường xuất nhập của huyết mạch), tức là sai đi
cái độ số, tức là làm nghịch với phép châm, vậy chỉ nên châm tương ứng với
độ số của đường xuất nhập của kinh mạch"[20].
Hoàng Đế hỏi: "Khi châm kim vào thì cơ nhục như bị cứng làm cho
kim khó xoay trở, tại sao vậy ?"[21].
Kỳ Bá đáp : "Nhiệt khí bám vào kim làm cho kim cũng bị nhiệt, nhiệt
thì sẽ làm cho cơ nhục bị rít vào kim, cứng lại"[22].


THIÊN 40: ÂM DƯƠNG THANH TRỌC LUẬN

Hoàng Đế hỏi: "Ta nghe con người có 12 kinh mạch nhằm ứng với 12
kinh thủy, biểu hiện của ngũ sắc đều khác nhau, khí thanh trọc không giống
nhau, nếu như huyết và khí được hiểu là một thì sự ứng nhau sẽ thế nào
?"[1].
Kỳ Bá đáp : "Huyết khí của con người, nếu có thể hợp nhất làm một
thì thiên hạ sẽ cùng hợp nhất, làm gì có loạn xảy ra ?"[2].
Hoàng Đế hỏi: "Ta mong được nghe về một con người thôi, chứ ta
không hỏi mọi người trong thiên hạ"[3].
Kỳ Bá đáp : "Ôi ! Một con người nào đó cũng có loạn khí, mọi người
trong thiên hạ cũng có loạn nhân, cái lý giữa loạn khí và loạn nhân có thể

hợp làm một"[4].
Hoàng Đế hỏi: "Ta mong được nghe về khí thanh trọc của con
người"[5].
Kỳ Bá đáp : "Khí của con người thụ nhận ở cốc khí, đó là trọc, thụ
nhận ở Thiên khí, đó là thanh[6]. Khí thanh rót vào Âm, khí trọc rót vào
Dương[7]. Khí trọc theo với thanh để lên trên, xuất ra nơi cổ họng (yết), khí
thanh theo với trọc sẽ đi xuống phía dưới[8]. Thanh và trọc can dự vào nhau,
gọi là loạn khí"[9].
Hoàng Đế hỏi: "Ôi ! Âm thì thanh, Dương thì trọc, trong trọc có
thanh, trong thanh có trọc, làm thế nào để phân biệt được đâu là thanh trọc
?"[10].
Kỳ Bá đáp : "Sự phân biệt đại khái của khí, đó là thanh khí lên trên rót
vào Phế, trọc khí chạy xuống đến Vị[11]. Thanh khí của Vị lên trên xuất ra ở
miệng, trọc khí của Phế xuống dưới rót vào kinh, bên trong nó tích vào
biển"[12].
Hoàng Đế hỏi: "Các kinh Dương đều trọc, nhưng kinh nào là trọc nhất
?"[13].
Kỳ Bá đáp : "Kinh thủ Thái dương một mình thụ nhận trọc khí của
Dương, kinh thủ Thái âm một mình thụ nhận thanh khí của Âm[14]. Thanh
khí lên trên chạy ra không thiếu, trọc khí đi xuống dưới đến các kinh[15].
Các kinh Âm đều thanh, duy kinh túc Thái âm một mình nhận lấy trọc
khí"[16].
Hoàng Đế hỏi: "Phép trị phải thế nào ?"[17].
Kỳ Bá đáp : "Khí của thanh khí thì hoạt (trơn), khí của trọc khí thì sắc
rít, đó lẽ thường của khí, cho nên, nếu châm Âm khí thì châm sâu mà lưu
kim lâu, nếu châm Dương khí thì châm cạn mà rút kim ra nhanh[18]. Khi
nào khí thanh và trọc cùng can dự vào nhau thì tính theo đường số (tùy thuộc
vào sự xuất nhập của khí huyết) mà điều hòa"[19].