Y ÁN VỀ HỆ HÔ HẤP - HEN PHẾ QUẢN pot

Y ÁN VỀ HỆ HÔ HẤP
HEN PHẾ QUẢN
(Trích trong ‘Thiên Gia Diệu Phương’ của Lý Văn
Lượng, Trung Quốc)
Dung X, nam, 3 8 tuổi. Bị hen phế quản kéo dài đã 6 năm. Lúc đầu,
mỗi năm lên cơn 1-2 lần, phần nhiều vào mùa đông xuân, sau khi bị lạnh.
Thường thường uống Ephedrin hoặc các thuốc Đông Y thì có thể dứt cơn
được. Trong 2 năm gần đây, càng bị nhiều cơn hơn, cứ mấy ngày lại lên một
cơn hen, mỗi lần bị mất hàng tuần lễ mới dứt dần, dùng các loại thuốc Đông
Tây Y, chỉ có thể tạm thời dễ chịu hơn một chút, mà không giảm bớt được
nhiệt độ cơn hen.
Chẩn đoán: Hàn tà phạm Phế, khí cơ thất lợi.
Điều trị: Tán hàn, bình suyễn.
Cho uống bài Cao Trị Hen:

Nam tinh (chế ) 15g Ngũ vị tử 15g
Ma hoàng (sống) 9g Bán hạ (chế) 15g
Bạch tô tử 9g Dầu gai 200g

Cam thảo (sống) 15g Tế tân 5g
Khoản đông hoa 9g Bạch mật 12g
Nước cốt Gừng 120g

Hạnh nhân 15g
Tử uyển (sống) 9g Bạch tô tử 9g
Xuyên bối 15g
Dùng các vị thuốc, ngâm vào trong Dầu gai (Ma du) trong 24 giờ,
đem sao cho đặc, lọc bỏ bã, lấy nước, sau đó cho thêm Mật trắng (Bạch mật)
và nước Gừng tươi, đun cô thành cao, cho tới lúc để mật nhỏ vào nước thì
thành giọt châu. Lấy được khoảng 440g. Mỗi ngày, vào lúc gà gáy canh 5,
uống 4 - 6g với nước đun sôi để nguội. Khi dùng hết khoảng 250g (hơn một

nửa thuốc) thì dứt hết cơn hen. Tiếp tục cho uống tới tất cả 2500g, đồng thời
phối hợp cho dùng một số Kim Quỹ Thận Khí Hoàn, Bột Nhau Thai. Sau
khi khỏi bệnh, đã theo dõi 21 năm mà không thấy tái phát.

HEN PHẾ QUẢN
(Trích trong ‘Thiên Gia Diệu Phương’ của Lý Văn Lượng, Trung
Quốc).
Lý X, nữ, 21 tuổi, 3 năn trước bị cảm kéo dài hơn một tháng mới khỏi.
Sau khi khỏi, vẫn cảm thấy tức ngực, họng không thông. Lúc đó, không
được điều trị dứt điểm, sau đó sinh suyễn. Mỗi năm đến kỳ xuân sang hè,
sau khi tức giận, bực bội là bệnh lại càng thêm nặng, khi lên cơn hen, không
nằm thẳng trên giường được, ho ra đờm không nhiều, đã dùng nhiều cách
điều trị mà vẫn không dứt được cơn hen. Khi đã qua cuối xuân, đầu hè hoặc
khi hết tức giận, bực bội thì các triệu chứng tự giảm hết. Lần này cơn hen đã
kéo dài 5 ngày, do bực tức chuyện gia đình mà tái phát. Họng có tiếng đờm
khò khè, suyễn, khó thở, không nằm được, ngực tức, bụng đầy, không muốn
ăn uống, mạch Hoãn, Huyền, có lực, lưỡi nhạt, rêu lưỡi mỏng.
Chẩn đoán: Can khí uất kết, khí cơ không được điều hòa, tạo thành
khí nghịch không giáng được, dâng khí lên thành suyễn.
Điều trị: Giải uất, tiết nhiệt, điều Can, giáng nghịch. Cho uống bài
Ngũ Ma Ẩm hợp với bài Tứ Nghịch Tán Gia Giảm:
Cam
6g

Hoàng
9g

Ô dược

10g

thảo liên
Chỉ xác

12g

Mộc
hương
6g
Trầm
hương
6g
Đại
bạch
12g

Nhục
quế
4g
Sài hồ 12g

Hàng
thược
20g


Đem Hoàng liên và Hàng thược sắc trước, lấy nước, sau đó dùng ngày
nước thuốc này, xay những vị khác còn lại cho thật nhỏ. Rồi lại đem tất cả,
sắc nhỏ lửa, lấy nước. Mỗi ngày uống một thang, chia làm bốn lần.
Sau khi uống một tuần, bệnh đỡ, cơn tái phát nhẹï đi, thời gian lên

cơn ngắn lại, hết tức ngực, hết nấc. Tiếp tục cho dùng bài này, thêm Xạ can
10g, cùng đem sắc với Hàng thược, Hoàng liên, rồi xay với các vị khác.
Uống được hơn một tháng, bệnh khỏi hẳn.
Hen suyễn là do sự bất thường của việc thăng giáng ra vào của khí
gây ra. Người bệnh lúc thường là người khỏe mạnh, không có biểu hiện hư
khí, vì vậy cho dùng bài Ngũ Ma Ẩm để điều khí giáng nghịch, làm thông
đạt khí cơ. Dùng bài Tứ Nghịch Tán để sơ Can, giải uất, điều hòa Can Vị,
làm cho trên dưới điều hòa, khí cơ không bị trở ngại. Không trị suyễn mà
suyễn phải lui. Hai bài này không phải chủ trương trị suyễn nhưng khi dùng
kết hợp lại tác dụng vào đúng cơ chế sinh bệnh, bản chất là trị căn nguyên
mà khỏi chứng bệnh.
Dùng nước sắc Hàng thược, Hoàng liên để xay các vị còn lại là vì các
vị thuốc này hàm chứa nhiều khí vị, xay ra sẽ thu được đầy đủ khí vị, không
làm mất đi tí nào. Sau đó, đun sắc nhỏ lửa làm cho khí vị thuần hòa, phát
huy được đầy đủ tác dụng của các vị thuốc. Phương pháp xay thuốc thường
bị người sau xem nhẹ, thầy thuốc cần phải nghiên cứu kỹ nguyên lý chế
thuốc để hiểu ý của người xưa khi xây dựng làm thuốc”.
61b- HEN PHẾ QUẢN
(Trích trong sách ‘Châm Cứu Lâm Chứng Thực Nghiệm’ của
Tôn Học Quyền).
Bệnh nhân Ngưu, nữ, 56 tuổi, nông dân, nhập điều trị ngoại trú ngày
21/11/1969.
Bệnh nhân trước đây có những cơn hen kịch phát tái diễn khoảng 4
năm và đã được điều trị bằng Ephedrine, Aminophỵlline, Sulfaminidine khi
lên cơn. Lần này cô phải đến khám là vì đột ngột khó thở, xanh tím kéo dài 6
giờ. Khám thấy môi và mặt xanh tím, miệng há và rút vai, thở hổn hển, khò
khè trong hai phổi. Chẩn đoán là hen phế quản.
Điều trị: Dùng kim dài ba thốn châm xiên góc 12o từ huyệt Phong
môn xuyên đến huyệt Quyết âm du, nâng lên (đề), đẩy xuống (án) vàvê kim
một lúc. Châm một bên sau đó bên kia, rồi giác các huyệt đã châm khoảng

10 - 15 phút.
Sau đó khó thở giảm một cách rõ rệt. 6 giờ sau, sau một lần điều trị
nữa, tiếng rít cũng đã giảm nhiều. Hôm sau, bệnh nhân đã trở nên khỏe hơn,
có thể ngủ nằm ngửa và cơn khó thở đã dịu xuống. Khám nghiệm cơ thể:
lồng ngực bình thường ngoại trừ âm thở hơi thô ở phổi phải.
Châm trị như cũ, bệnh khỏi hoàn toàn. Tiếp tục điều trị thêm để củng
cố hiệu quả chữa bệnh