Thuốc an thần và người cao tuổi pptx

Thuốc an thần và người cao tuổi

Tuổi già, khó ngủ, nhiều người tìm đến với thuốc an thần. Thuốc đến
tay các cụ có nhiều cách: được các sĩ biên toa cho hoặc do các bác kiếm mua
tại các tiệm thuốc tây quen biết hoặc xin bạn bè chia sẻ. Điều đáng nói là với
thuốc an thần, nếu chỉ dùng trong thời gian ngắn có thể không có chuyện gì
xảy ra, nhưng nếu dùng quá lâu e rằng có thể có nhiều điều bất lợi.

Điều cần chú ý là trong các giai đoạn bào chế, thuốc được thử nghiệm
trên súc vật rồi người trung niên khoẻ mạnh, mà không thử nghiệm ở người
tuổi cao. Cho nên tác dụng ngoại ý ở lớp người này ít được biết tới. Chính
quyền đã khuyến cáo các viện bào chế về thiếu sót đó.
Theo định nghĩa, thuốc an thần là các dược phẩm có tác dụng làm dịu
hoặc giải toả tâm trạng lo âu, sợ hãi căng thẳng, bất an trong lòng hoặc mất
ngủ. Thuốc có tác dụng thoa dịu lên hệ thần kinh trung ương, tương tự như
tác dụng của rượu.

– Thuốc an thần nhẹ như benzodiazepam, Xanax, Halcion, Ativan,
librium, ativan.
– Loại mạnh chuyên trị tâm bệnh với hoang tưởng, hoảng loạn, tâm
thần phân liệt.
Các loại thuốc này ngày càng được dùng nhiều vì việc chẩn đoán bệnh
chính xác hơn, người dân ít có ngộ nhận, e ngại về tâm bệnh và cũng do ảnh
hưởng của bất ổn định tình hình kinh tế, nếp sống. Thuốc thường là phải do
bác sĩ biên toa sau khi đã khám hỏi người bệnh. Lý do là thuốc có thể gây ra
nhiều tác dụng phụ hoặc trở thành quen với thuốc nếu không dùng đúng
cách, đúng bệnh.
Với thuốc an thần loại nhẹ, các tác dụng phụ e ngại nhất là sự phụ
thuộc vào thuốc và nhu cầu tăng liều lượng để có hiệu quả. Người dùng có
thể rơi vào tình trạng nhớ thuốc nếu không dùng hoặc không dùng liều lượng
cao hơn. Ngoài ra, thuốc cũng gây ra tình trạng nóng nảy, bất an, không tự

chủ, kém trí nhớ, mất phương hướng, lo sợ, ngây ngất, ác mộng, giảm ước
muốn tình dục thậm chí suy nhược chức năng gan. Thuốc an thần loại mạnh
có thể tác hại tới tim, máu, gan, gây ra kinh phong, tự tử…
Điều cần lưu ý là ở người cao tuổi, khả năng hấp thụ thuốc của bộ
máy tiêu hoá, biến hoá thuốc của gan, và bài tiết dược phẩm qua thận đều
giảm tới 40% so với tuổi trẻ, trung niên. Ngoài ra, thời gian bán huỷ thuốc ở
huyết tương cũng kéo dài, và độc tính của thuốc cũng tăng thêm.
Người cao tuổi cũng thường nhẹ cân, ít nước, nhiều mỡ béo hơn trung
niên. Tỷ lệ thuốc trong cơ thể cao hơn và thuốc hoà tan trong chất béo ở lại
cơ thể lâu hơn. Do đó tác dụng phụ dễ xảy ra.
Vấn đề đặc biệt quan trọng ở người cao tuổi là uống nhiều thuốc cho
nhiều bệnh hay nhiều triệu chứng. Nhiều thuốc thì tác dụng ngoại ý cũng
nhiều và đôi khi các thuốc có tác dụng tương phản nhau, gây không tốt cho
cơ thể.
Người cao tuổi dễ mẫn cảm với thuốc, đặc biệt loại an thần, thuốc
ngủ, thuốc chống dị ứng, kinh phong.
[b]Chú ý khi dùng thuốc an thần[/b]
– Chỉ dùng thuốc an thần sau khi được khám bệnh với chẩn đoán rõ
ràng. Dùng thuốc ngắn hạn. Không dùng chung với các thuốc có tác dụng
làm dịu thần kinh khác như rượu, thuốc ngủ với hậu quả là có thể gây bất
tỉnh, hôn mê.
Dùng thuốc an thần chung với thuốc trị loét bao tử có thể tăng tác
dụng của thuốc an thần. Lý do là thuốc trị loét bao tử sẽ trì hoãn sự thải của
thuốc an thần, kéo dài tác dụng.
Không đột nhiên ngưng thuốc đã được bác sĩ chỉ định để tránh rơi vào
tình trạng nhớ thuốc, không dùng lâu hơn nhu cầu để khỏi bị lệ thuộc, ghiền
thuốc. Nếu quên một liều lượng, không tự ý dùng gấp đôi để bù đắp.
Và cần nhớ rằng, với tuổi gia tăng, người cao tuổi càng trở nên mẫn
cảm với thuốc an thần, dễ dàng bị ngây ngất, ngủ gật, mất định hướng.
Nhưng, trừ những trường hợp cần thiết, có lẽ con cháu nên theo dõi

việc uống thuốc an thần ở người già. Khuyên họ nên dè dặt cẩn thận khi
dùng các thuốc an thần.
Cần chú ý với người già lo âu là trạng thái thường xảy ra trong đời
sống hàng ngày, khi phải đối diện với các tình thế căng thẳng như bệnh tật,
bất ổn kinh tế, tai nạn, tử vong của người thân yêu. Từ đó đưa tới bất ổn
định tinh thần, khó ngủ. Cố gắng giải quyết các khó khăn này qua tư vấn, hỗ
trợ gia đình, xã hội thay vì tìm đến thuốc an thần.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức

Thực phẩm bổ dưỡng
Rau củ bảo vệ mắt
Theo dinh dưỡng học hiện đại, những thực phẩm có ích cho thị lực
cần có chứa nhiều các chất như: vitamin A, beta-caroten, vitamin C, vitamin
E, lutein, selenium…
Như vậy, để nuôi dưỡng và bảo vệ hoạt động của mắt được tốt và lâu
bền, với thực phẩm trái cây, rau củ chúng ta nên sử dụng thường xuyên các
loại sau:
– Giàu beta-caroten (khi vào cơ thể sẽ biến đổi thành vitamin A): các
loại trái cây có màu vàng cam như càrốt, đu đủ, gấc, bí đỏ, khoai lang nghệ,
ớt vàng Đà Lạt…, các loại rau có màu xanh đậm như rau ngót, rau húng, tía
tô, rau dền, rau muống, rau ngỗ, rau cần, rau mồng tơi, cải bẹ xanh, rau
khoai lang, hẹ, súp lơ xanh…
– Giàu vitamin C: chanh, cam, quít, bưởi, dâu tây, cà chua, rau ngót,
rau đay, mồng tơi, súp lơ, cải bẹ trắng, ớt, kinh giới, rau ngò, thìa là, hành lá,
ổi, đu đủ, nhãn, táo tây, nho, dứa… (giúp phòng ngừa bệnh đục thuỷ tinh
thể, tăng cường thị lực).
– Giàu vitamin E (chống oxy hoá, giảm nguy cơ cườm mắt): dầu đậu
nành, dầu hướng dương, dầu mè, dầu đậu phộng, mầm lúa, mầm đậu, các
loại hạt (hướng dương, bí, hạt dưa…), các loại đậu hạt, măng tây.
– Giàu lutein (bảo vệ võng mạc mắt): bắp, cải bó xôi, cải xoăn…

– Giàu selenium (chống oxy hoá, bảo vệ mắt và não): ngũ cốc, dầu
hướng dương, dầu mè.
lương y Đinh Công Bảy