Những điều cần biết khi sử dụng thuốc tránh thai

Những điều cần biết khi sử
dụng thuốc tránh thai

Hằng năm, ở nước ta
có tới trên một triệu ca
nạo phá thai. Điều đó
chứng tỏ sự hiểu biết
về các biện pháp tránh
đang là vấn đề đáng
phải quan tâm, cả về
phía nhân viên y tế và
cộng đồng.

Các phương pháp tránh thai

Có 2 phương pháp tránh thai hiện đang được sử
dụng: phương pháp tránh thai cơ học và phương
pháp tránh thai sử dụng hormone.



Phương pháp tránh thai cơ học bao gồm: sử dụng
bao cao su, thuốc diệt tinh trùng ngăn cản tinh trùng
đi vào tử cung, buồng trứng, vòng tránh thai (chống
chỉ định dùng ở phụ nữ chưa sinh con và có nguy cơ
hoặc đã từng bị viêm sinh dục).


Phương pháp tránh thai sử dụng hormone: viên thuốc
hormone tránh thai có tác dụng biến đổi tính thấm
chất nhầy cổ tử cung, ức chế sự làm tổ của trứng và

nhất là ngăn cản quá trình rụng trứng.

Việc sử dụng viên thuốc tránh thai rất đơn giản, hiệu
quả và thực sự là cuộc cách mạng to lớn trong công
tác kế hoạch hóa gia đình. Song thuốc tránh thai cũng
như các thuốc nội tiết khác, cũng có tác dụng phụ bất
lợi như:

- Vẫn bị mang thai (nếu sử dụng không đúng, nguy
cơ này rất nhỏ).

- Bệnh tim mạch và chuyển hóa: giữ nước, phù, tăng
cân, tăng huyết áp, tăng đường huyết, viêm tắc tĩnh
mạch… nhất là khi sử dụng các estroprogestin.

- Biến đổi cân bằng hormone và sự hành kinh (gây vô
kinh thứ phát), thường gặp khi sử dụng progestin.

- Thay đổi da: xạm da, tăng tiết bã nhờn gây trứng cá.

Do vậy, sử dụng thuốc tránh thai cần được bác sĩ
chuyên khoa chỉ định và theo dõi chứ không đơn
thuần như một loại thuốc thông dụng. Trước khi kê
đơn cần phải: hỏi tiền sử của bệnh nhân, khám lâm
sàng, xét nghiệm máu (với người có tiền sử gia đình
viêm tắc mạch cần xét nghiệm thêm antithrombin III,
protein C).

Các loại thuốc tránh thai

Đối với người bình thường, không mắc bệnh thì dùng
estro-progestin là giải pháp đơn giản và tin cậy nhất
cho phụ nữ dưới 40 tuổi, không hút thuốc lá nhiều
(dưới 5 điếu / ngày), cân nặng bình thường. Với
người có chu kỳ kinh dài, lượng máu nhiều, thường bị
đau kinh, không rậm lông, không có mụn trứng cá, có
u xơ, có lạc nội mạc tử cung, tăng tiết cổ tử cung:
những người này thuộc tạng estrogen nên dùng viên
tránh thai có hàm lượng estrogen thấp và progestin
cao (như viên marvelon). Với người thuộc tạng
progestin (có chu kỳ kinh bình thường hay ngắn,
lượng kinh ít…) nên dùng viên tránh thai có hàm
lượng estrogen cao và progestin thấp (viên triregol:
loại viên tránh thai có hàm lượng estrogen và
progestin thay đổi theo chu kỳ).

Chống chỉ định estro-progestin với bệnh nhân có tiền
sử viêm tắc tĩnh mạch hoặc động mạch. Bệnh dễ gây
tắc mạch (bệnh tim gây dễ đông máu, rung nhĩ, hoặc
bệnh tim mất bù, bệnh của hemoglobin, bệnh nặng
phải nằm lâu, tăng huyết áp, tăng mỡ máu, người
dưới 35 tuổi có hút thuốc lá, bệnh gan tiến triển, tiền
sử vàng da tắc mật nặng). Nếu có chống chỉ định
dùng estroprogestin thì thuốc tránh thai nên chọn là
progestin đơn thuần và nên dùng viên progestin liều
nhỏ. Với progestin liều bình thường (orgametril) cho
phép kiểm soát tiến triển của u xơ tử cung và chứng
đau cương vú. Nếu có chống chỉ định (do bị tăng cân,
trứng cá, vô kinh khi dùng thuốc này) có thể sử dụng
luteran hoặc surgestone, lutenyl. Nếu có rậm lông

nhiều đi kèm thì chỉ có cyproterone acetate (androcur,
diane) có tác dụng tốt. Tác dụng không mong muốn
vô kinh, nổi đốm trên da, khô âm đạo.

Lưu ý rằng, các protestin tiêm có tác dụng chậm
(depoproda-sone, depoprovera) sử dụng thuận tiện,
đơn giản (3 tháng mới phải tiêm 1 lần), song có nhiều
tác động không lợi lên chuyển hóa (tăng cân, tăng
huyết áp, tăng đường máu), gây vô kinh và rối loạn
kinh nguyệt. Do đó, không nên lạm dụng loại thuốc
này.

Sau khi dùng thuốc 3 tháng, cần kiểm tra lại. Ngoài ra