Bai van mau lop 9.

Âãư 4:
Phán têch bi thå “Âäưng chê” ca chênh Hỉỵu ( Ngỉỵ vàn 9 - Táûp 1).
HỈÅÏNG DÁÙN CẠCH VIÃÚT:
Bi thå
“Âäưng chê”
ra âåìi vo âáưu nàm 1948, sau chiãún dëch Viãût Bàõc ca qn v dán ta
âạnh thàõng cüc tiãún cäng quy mä låïn ca thỉûc dán Phạp cúi nàm 1947 lãn khu càn cỉï âëa Viãût
Bàõc. Nh thå Chênh Hỉỵu lục âọ l chênh trë viãn âải âäüi thüc trung âon Th âä, cng âån vë
ca mçnh tham gia chiãún âáúu sút chiãún dëch. Âáưu nàm 1948 Chênh Hỉỵu viãút bi thå ny. Bi
thå l kãút qu ca nhỉỵng tri nghiãûm thỉûc va ìnhỉỵng cm xục sáu xa ca tạc gi våïi âäưng âäüi
trong chiãún dëch Viãût Bàõc. Bi thå nọi vãư tçnh âäưng âäüi, âäưng chê thàõm thiãút, sáu nàûng ca
nhỉỵng ngỉåìi lênh cạch mảng m pháưn låïn h xút thán tỉì näng dán. Âäưng thåìi bi thå cng thãø
hãûn lãn hçnh nh chán thỉûc, gin dë m cao âẻp ca anh bäü âäüi trong thåìi kç âáưu ca cüc khạng
chiãún chäúng thỉûc dán Phạp cn ráút khọ khàn thiãúu thäún.
Bi thå
” Âäưng Chê”
viãút theo thãø thå tỉû do, våïi hai mỉåi dng thå, chia lm ba âoản. C
bi thå âãưu táûp trung vo thãø hiãûn ch âãư vãư tçnh
”Âäưng Chê”.
Cại bàõt gàûp âáưu tiãn ca nhỉỵng ngỉåìi lênh l tỉì nhỉỵng ngy âáưu gàûp màût. H âãưu cọ sỉû
tỉång âäưng vãư cnh ngäü ngho khọ
”q hỉång anh nỉåïc màûn âäưng chua, lnh täi ngho âáút cy
lãn si âạ”.
Nhỉỵng ngỉåìi lênh l nhỉỵng ngỉåìi ca lng q ngho lam l, váút v våïi cy cáúy,
rüng âäưng våïi nhỉỵng lng q khạc nhau. H tỉì cạc phỉång tråìi khäng hãư quen nhau
”tỉì mn
phỉång vãư tủ häüi trong hng ng ca nhỉỵng ngỉåìi lênh cạch mảng”.
Âọ chênh l cå såí ca tçnh
âäưng chê sỉû âäưng cm giai cáúp ca nhỉỵng ngỉåìi lênh cng chung nhiãûm vủ chiãún âáúu âãø gii
phọng q hỉång, âáút nỉåïc. Diãùn âảt nghéa âọ, tạc gi â diãùn t bàòng hçnh nh:
“Sụng bãn sụng, âáưu sạt bãn âáưu”.

“Sụng - âáưu”
sạt bãn nhau l tỉåüng trung cho chê v tçnh cm, cng chung lê tỉåíng,
nhiãûm vủ chiãún âáúu, sạt cạnh bãn nhau. Tçnh âäưng chê, âäưng âäüi ny nåí v hçnh thnh bãưn chàût
trong sỉû chan ho v chia s mi gian lao cng nhỉ niãưm vui. Âọ l mäúi tçnh tri kè ca nhỉỵng
ngỉåìi bản chê cäút m tạc gi â biãøu hiãûn bàòng mäüt hçnh nh củ thãø, gin dë m hãút sỉïc gåüi cm:
“Âãm rẹt chung chàn thnh âäi tri kè”.
Sau cáu thå ny, nh thå hả mäüt cáu, mäüt dng thå, hai
tiãúng
“Âäưng chê”
vang lãn nhỉ mäüt
“näút nháún”,
l sỉû kãút tinh ca mi cm xục, mi tçnh cm.
Cáu thå
“Âäưng chê”
vang lãn nhỉ mäüt phạt hiãûn, mäüt låìi khàóng âënh, âäưng thåìi lải nhỉ mäüt cại
bn lãư gàõn kãút âoản âáưu våïi âoản thỉï hai ca bi thå. Dng thå hai tiẹng
“Âäưng chê”
nhỉ khẹp
lải, nhỉ làõng sáu vo lng ngỉåìi cại tçnh sạu cáu thå âáưu ca bi thå, nhỉ mäüt sỉû lê gii vãư cå
såí ca tçnh âäưng chê. Sạu cáu thå trỉåïc hai tiãúng
“Âäưng chê”
áúy l cäüi ngưn v sỉû hçnh thnh
ca tçnh âäưng chê keo sån giỉỵa nhỉỵng ngỉåìi âäưng âäüi.
Mảch cm xục v suy nghé trong bi thå âỉåüc triãøn khai trong âoản thå thỉï hai l nhỉỵng
biãøu hiãûn củ thãø ca tçnh âäưng chê v sỉïc mảnh ca tçnh âäưng chê. Sỉû biãøu hiãûn ca tçnh âäưng chê
v sỉïc mảnh ca nọ âỉåüc tạc gi gåüi bàòng hçnh nh åí nhỉỵng cáu thå tiãúp:
“ Rüng nỉång anh gỉíi bản thán cy
Gian nh khäng màûc kãû giọ lung lay
Giãúng nỉåïc, gäúc âa nhåï ngỉåìi ra lênh”
“Âäưng chê”-

âọ l sỉû cm thäng sáu xa nhỉỵng tám tỉ, näùi lng ca nhau. Ba cáu thå trãn
âỉa ngỉåìi âc tråí lải våïi hon cnh riãng ca nhỉỵng ngỉåìi lênh väún l nhỉỵng ngỉåìi näng dán âọ.
H ra âi tråí thnh nhỉỵng ngỉåìi lênh nhỉng mäùi ngỉåìi cọ mäüt tám tỉ, mäüt näùi lng vãư hon cnh
gia âçnh, ngỉåìi thán, cäng viãûc âäưng q. H gỉíi lải táút c cho háûu phỉång, gỉíi bản thán cy cáúy
rüng nỉång ca mçnh. H nhåï lải nhỉỵng gian nhf träúng khäng
“màûc kãû giọ lung lay”.
Nhỉng
ânh âãø lải, ânh gỉíi lải, h phi ra âi vç nghéa låïn
“cỉïu nỉåïc, cỉïu nh.”
Giåì åí tiãưn tuún, h nhåï vãư háûu phỉång våïi mäüt tçnh cm lỉu luún khọ qn. Háûu
phỉång, tiãưn tuún
(ngỉåìi åí lải nåi giãúng nỉïåc, gäúc âa)
khäng ngi nhåï thỉång ngỉåìi thán ca
mçnh l nhỉỵng ngỉåìi lênh nåi tiãưn tuún. Tuy dỉït khoạt, mảnh m ra âi nhỉng nhỉỵng ngỉåìi lênh
khäng chụt vä tçnh. Trong chiãún âáúu gian khäø, hay trãn âỉåìng hnh qn h âãưu nhåï âãún háûu
phỉång- nhỉỵng ngỉåìi thán u nháút ca mçnh:
“ Äi! Nhỉỵng âãm di hnh qn nung náúu
Bäùng bäưi häưi nhåï màõt ngỉåìi u”
(Nguùn Âçnh Thi)
“Âäưng chê”-
âọ l cng chia s nhỉỵng gian lao, thiãúu thäún ca cüc âåìi ngỉåìi lênh våïi
nhỉỵng hçnh nh chán thỉûc, xục âäüng, gåüi t v gåüi hçnh
(tỉìng cån äúm lảnh säút run ngỉåìi, váưng
trạn ỉåït mäư häi,ạo rạch vai, qưn vi mnh vạ, miãûng cỉåìi bút giạ, chán khäng giy)
nhỉỵng
ngy thạng åí rỉìng.
Âãø diãøn t âỉåüc sỉû gàõn bọ, chia s, sỉû giäúng nhau vãú cnh ngäü ngỉåìi lênh tạc gi â xáy
dỉûng nhỉỵng cáu thå sọng âäi, âäúi ỉïng våïi nhau trong tỉìng càûp, tỉìng cáu:
“ Anh våïi täi biãút tỉìng cån äúm lảnh
Säút run ngỉåìi vỉìng trạn ỉåït mäư häi”

Miãûng cỉåìi bút giạ
Chán khäng giy”
Sỉïc mảnh no â giụp h vỉåüt qua táút c?
Hçnh nh
” thỉång nhau tay nàõm láúy bn tay”
biãøu hiãûn tháût gin âë v xục âäüng ca tçnh
cm âäưnh chê, âäưng âäüi thiãng liãng ca nhỉỵng ngỉåìi lênh. Tçnh cm âọ l ngưn sỉïc mảnh v
niãưm vui âãø h vỉåüt qua. Cại
“bàõt tay
”(nhỉ bn tay biãút nọi) chênh l tçnh cm ca ngỉåìi lênh
truưn cho nhau sỉïc mảnh v niãưm tin âãø h vỉåüt qua táút c nhỉỵng gian lao, thiãúu thäún, thỉí
thạch trong chiãún âáúu.
Tçnh âäưng chê, âäưng âäüi cn biãøu hiãûn åí sỉû thỉí thạch. Âoản thå cúi tháût cä âng bàòng
hçnh nh khi nh thå viãút:
Âãm nay rỉìng hoang sỉång múi
Âỉïng cảnh bãn nhau chåì giàûc tåïi
Âáưu sụng tràng treo”.
Âáy l mäüt bỉïc tranh âẻp ca tçnh âäưng chê, âäưng âäüi- mäüt bỉïc tranh âàûc sàõc v cọ
nghéa.
Bỉïc tranh trãn l mäüi cnh thỉûc trong mäüi âãm phủc kêch
“chåì giàûc tåïi”
tải mäüt cnh
”rỉìng hoang sỉång múi”
hoang vàõng lảnh lo näøi báûp lãn ba hçnh nh gàõn kãút våïi nhau
”váưng
tràng kháøu sụng v ngỉåìi lênh”
váưng tràng nhỉ treo kháøu sụng ca ngỉåìi lênh. Ngỉåìi lênh thç
“âỉïng cảnh bãn nhau chåì giàûc tåïi”.
Cáu thå

“âáưu sụng tràng treo”

(chè cọ 4 chỉỵ)
gáy cho ngỉåìi âc mäüt sỉû báút ngåì lê thụ
“
sụng v tràng”
sao lải ho quãn vo nhau âẻp thãú! Hçnh nh thå nọi lãn nghéa cao âẻp ca
cüc chiãún âáúu bo vãû Täø qúc ca anh bäü âäüi củ Häư trong nhỉỵng nàm âáưu khạnh chiãún chäúng
Phạp.
Bi thå cọ ba khäø, ba tỉï thå, ch úu tảo thnh chung xun sút ton bi thå
“Âäưng
chê”.“Âäưng ch ê -thỉång nhau nàõm láúy bn tay - âáưu sụng tràng treo”
Bi thỉ hm xục, mäüc mảc, chán thỉûc trong sỉí dủng ngän ngỉỵ, hçnh nh, giåüi t, cọ sỉïc
khại quạt cao, khàõc hoả âỉåüc mäüt trong nhỉỵng pháøm cháút täút âẻp ca anh bäü âäi củ Häư. Âọ l
mäúi tçnh âäưng chê, âäưng âäüi gàõn bọ, keo sån, thàõm âỉåüm tçnh cm, gian khäø cọ nhau, säúng chãút
cọ nhau. Bi thå cọ thỉûc, cọ må toả nãn v âẻp ca bi thå, gáy cho ngỉåìi âc nhỉỵng suy tỉ sáu
sàõc nhỉỵng cm xục sáu làõng. Bi thå
“Âäưng chê”
cọ nhỉỵng nẹt thnh cäng trong viãûc khàõc hoả
hçnh nh ngỉåìi lênh cạch mảng trong thå ca khạng chiãún.