Người già chơi thể thao lưu ý điều gì? pdf

Người già chơi thể thao
lưu ý điều gì?
Người lớn tuổi biết cơ thể mình thay đổi như thế nào để từ đó tự
mỗi người sẽ chọn một môn thể thao thích hợp.
* Thay đổi ở cơ. Tuổi càng lớn thì khối lượng và sức cơ càng giảm,
đặc biệt là sau 60 tuổi. Khi chơi thể thao, cả sức cơ lẫn sự dẻo dai của cơ đều
được cải thiện nhờ vào sự tăng diện tích mặt cắt ngang của sợi cơ và tăng
kích thước sợi cơ. Khả năng sử dụng oxy của các ti thể trong tế bào cơ cải
thiện một cách đáng kể với các bài tập sức dẻo dai. Trái lại các bài tập thể
thao không có ảnh hưởng gì trên quá trình giảm số lượng sợi cơ theo tuổi.
* Thay đổi ở khối lượng xương. Khối lượng xương con người sẽ
giảm sau khi đạt đến đỉnh ở độ tuổi 20-30. Tốc độ mất xương phụ thuộc
nhiều yếu tố, trong đó nồng độ hormone và các bài tập thể thao là quan
trọng. Tốc độ mất xương nhanh ở vùng cột sống của phụ nữ xảy ra vào
những năm đầu tiên của thời kỳ mãn kinh. Tốc độ mất xương của nam giới
bằng 2/3 của nữ giới ở cùng độ tuổi. Mặc dù rất khó để có thể làm tăng
khoáng xương ở người lớn tuổi, nhưng thể thao đã được chứng minh làm
giảm tốc độ mất xương. Thể thao làm giảm tỉ lệ té ngã, là nguyên nhân chính
gây ra gãy xương ở người bị loãng xương.
* Thay đổi trên hệ tim mạch. Người lớn tuổi thể tích nhát bóp sẽ
giảm, thành cơ tim phì đại, mặc dù nhịp tim lúc nghỉ ngơi không thay đổi
nhưng nhịp tim tối đa sẽ giảm đi mỗi năm một nhịp ở người có chơi thể
thao. Điều này dẫn đến cung lượng tim tối đa sẽ giảm khoảng 20% so với
người trẻ tuổi. Mặt khác, các mạch máu lớn sẽ giảm tính đàn hồi làm huyết
áp tâm thu ở người già tăng thêm 10mm Hg.
* Thay đổi trên hệ hô hấp. Tuổi tác làm giảm khả năng đàn hồi của
phổi và làm giảm sự di động của thành ngực, như vậy sẽ làm tăng thể tích
cặn và làm giảm dung tích sống. Khi chơi thể thao, người già phải tăng nhịp
thở thay vì tăng thể tích khí lưu thông. Điều này làm tăng thêm 20% công
làm việc.
* Thay đổi trên hệ thần kinh. Thời gian phản ứng chậm, giảm tốc độ

dẫn truyền của hệ thần kinh trung ương và ngoại biên làm khả năng phản xạ
của người già giảm đi trước các kích thích bên ngoài, kể cả trong lúc chơi
thể thao và các tình huống gây ngã như vấp chân…
* Thay đổi về chuyển hóa. Tốc độ chuyển hóa cơ bản và thể tích oxy
tối đa giảm, khả năng dung nạp glucose giảm và khối lượng mỡ tăng tương
đối so với khối lượng nạc của cơ thể giảm đi.
* Thay đổi trong thành phần cơ thể. Đã có một tỉ lệ đáng kể dân số
quá cân. Con số này ở Mỹ là 40% cho những người 60-69 tuổi. Như vậy tuổi
tác kết hợp giữa việc mất khối lượng cơ và tăng béo phì.
Thể thao đem lại lợi ích cho tất cả cơ quan trong cơ thể cũng như
về mặt tinh thần. Lợi ích quan trọng nhất là trên hệ tim mạch. Nó ngăn
ngừa bệnh lý mạch vành, giảm tỉ lệ bệnh tật và tử vong, giảm các triệu
chứng và giảm tỉ lệ tái nhập viện ở bệnh nhân tim mạch.
Nguyên do là thể thao làm cải thiện khả năng sử dụng oxy của cơ tim,
giãn mao mạch và tăng khả năng chuyển giao oxy và chất dinh dưỡng cho
cơ do khối lượng myoglobin tăng. Bên trong tế bào, các ti thể tăng làm tăng
khả năng chuyển hóa hiếu khí. Có sự tăng kho dự trữ glycogen ở cơ và cuối
cùng là thể thao làm giảm nhịp tim, như vậy kéo dài thời gian tâm trương
làm thể tích máu buồng tim tăng nên làm tăng thể tích nhát bóp, cải thiện
lượng máu vào mạch vành.
Các bài tập thể thao làm tăng HDL lipoprotein cholesterol là lipid bảo
vệ tim mạch và làm giảm LDL cholesterol là yếu tố gây hại cho tim mạch.
Các bài tập làm giảm huyết áp và giảm béo phì. Tất cả yếu tố trên làm giảm
cholesterol máu và làm giảm nguy cơ thiếu máu cơ tim.
Thể thao cải thiện chức năng hô hấp ở người già có bệnh lý tắc nghẽn
đường thở. Thể thao cải thiện khả năng kiểm soát đường huyết do làm giảm
tính kháng insuline ở mô và có thể làm giảm việc sử dụng thuốc tiểu đường.
Các bài tập có kháng lực và tính va chạm cao giúp duy trì khối lượng
xương. Chương trình tập thể thao cũng giúp người bị thoái hóa khớp cải
thiện khả năng cử động của khớp và tăng sức cơ.

Thể thao cải thiện về mặt tinh thần cho người già vì nó cải thiện cơ,
giảm cân, cải thiện hình ảnh cơ thể làm người ta không quá sợ hãi về tuổi
già. Thể thao làm giảm căng thẳng lo âu ở người lớn tuổi. Khi tham gia các
hoạt động thể thao, người lớn tuổi có thể có các mối liên hệ với người khác
làm giảm sự cô đơn vốn dĩ đang tồn tại ở các thành phố công nghiệp lớn.
Tuy vậy, cũng có nhiều nguy cơ xảy ra khi người lớn tuổi chơi thể
thao. Đó là việc chơi thể thao sẽ có thể thúc đẩy một cơn thiếu máu cơ tim
cấp dẫn đến nhồi máu hay đột tử. Đây là việc có khả năng xảy ra với những
người tiền căn có bệnh cơ tim thiếu máu. Tuy nhiên, việc khám sức khỏe kỹ
càng, tham vấn ý kiến bác sĩ y học thể thao sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ
này. Ngoài ra, các môn thể thao mang tính đối kháng cao như đá banh, võ
thuật, bóng bầu dục…, các môn dễ té ngã như trượt tuyết sẽ làm khả năng
chấn thương, gãy xương tăng lên.
Những người có tuổi lưu ý một số vấn đề mà một số thuốc có thể
gây ra khi dùng thuốc và chơi thể thao.
Nhóm thuốc ức chế men chuyển chủ yếu điều trị cao huyết áp, thích
hợp cho những người lớn tuổi cao huyết áp và chơi thể thao vì không giới
hạn sự hấp thụ oxy tối đa của cơ thể.
Nhóm thuốc chẹn bêta dùng điều trị cơn đau thắt ngực, run tay, đau
đầu kiểu migraine. Nhóm thuốc này làm giảm nhịp tim và cung lượng tim,
như vậy làm giảm đáp ứng với các bài tập thể thao. Những người lớn tuổi
khi dùng nhóm thuốc này sẽ hạn chế khả năng chơi thể thao, nhất là những
môn đòi hỏi sức bền như chạy bộ và đạp xe đường dài… Tác dụng phụ bao
gồm suyễn, mệt quá sức, bất lực, ngủ lịm, các bệnh lý mạch máu ngoại biên
và nguy cơ khác là che giấu các triệu chứng giảm đường huyết ở những
người đái tháo đường.
Nhóm thuốc lợi tiểu hay dùng trong điều trị cao huyết áp, suy tim ứ
nước. Những người lớn tuổi khi chơi thể thao trong môi trường từ ấm tới
nóng như khí hậu nước ta có uống thuốc này sẽ tăng nguy cơ mất nước. Tác
dụng phụ của nhóm thuốc này bao gồm tăng đường huyết ở nhóm người đái

tháo đường chơi thể thao và tăng nồng độ acid uric ở người mắc bệnh gút.
Nhóm thuốc lợi tiểu sẽ làm tăng nguy cơ loạn nhịp tim trong các hoạt động
thể lực.
Việc dùng thuốc chống cao huyết áp, chơi thể thao quá sức kèm theo
sự mất nước sẽ làm giảm thể tích máu trong lòng mạch gây tình trạng tụt
huyết áp tư thế - biểu hiện bằng việc nhức đầu nhẹ hay ngất. Để ngăn ngừa
nguy cơ trên, những người chơi thể thao có dùng thuốc này nhớ uống đủ
nước, tránh đứng ngay tức thì sau khi tập xong các bài tập thể thao.
Các nhóm thuốc tim mạch khác. Nhóm thuốc ức chế kênh canxi hay
dùng điều trị cơn đau thắt ngực và cao huyết áp, có thể làm giảm cung lượng
tim khi tập thể thao và như vậy sẽ làm giảm khả năng chơi thể thao. Nó có
thể gây ra tụt huyết áp tư thế. Nhóm thuốc glyceryl trinitrate dùng cho cơn
đau thắt ngực cũng gây tụt huyết áp tư thế và làm giảm cung lượng tim,
giảm khả năng chơi thể thao. Tuy nhiên, những tác dụng phụ này cần được
cân nhắc với lợi ích của nhóm thuốc là có tác dụng trực tiếp trong việc cải
thiện khả năng dung nạp các bài tập thể thao.
Nhóm thuốc chống loạn nhịp có tác dụng làm giảm cung lượng tim và
như vậy cũng giảm khả năng chơi thể thao.
Nhóm thuốc kháng viêm giảm đau không có corticoid dùng trong điều
trị đau nhức, viêm khớp Một nguy cơ của nhóm thuốc này là loét đường
tiêu hóa có thể gây xuất huyết. Ngưng ngay nhóm thuốc này nếu bệnh nhân
khó chịu trên đường tiêu hóa. Bệnh nhân có tiền sử loét đường tiêu hóa hay
đang dùng thuốc kháng đông không nên dùng nhóm thuốc này.
Nhóm thuốc giảm lo âu gồm các thuốc diazepam (seduxen),
oxazepam, lorazepam có thể ảnh hưởng đến khả năng lái xe, phản ứng với
các sự kiện, điều nhiệt của cơ thể. Như vậy khi dùng nhóm này, người lớn
tuổi vốn có thời gian phản ứng chậm với các sự kiện nay sẽ có nguy cơ chấn
thương cao hơn, nhất là trong các môn thể thao có va chạm. Thông thường
khi chơi thể thao nên giảm liều hay giảm sử dụng nhóm thuốc này.
Với thuốc insuline và nhóm hạ đường huyết uống nên hạ liều hay điều

chỉnh liều trước khi chơi thể thao, tránh tình trạng hạ đường huyết trong hay
sau khi chơi thể thao.