Kiến thức lớp 12
Thuốc –LỖ TẤN-phần1
truyện ngắn "Thuốc" của Lỗ Tấn
Tác phẩm Thuốc _lỗ Tấn
1- Tác giả Lỗ Tấn.
- Lỗ Tấn ( 1881-1936 ) tên thật là Chu Thụ Nhân , quê ở phủ
Thiệu Hưng tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc . Năm 13 tuổi , chứng
kiến cảnh người cha lâm bệnh mà chết vì không có thuốc , Lỗ
Tấn ôm ấp nguyện vọng học nghề thuốc,để chữa bệnh cho
những người nghèo như cha mình .
- Tuổi trẻ Lỗ Tấn nhiều lần đổi nghề để tìm con đường cống hiến
cho dân tộc : nghề hàng hải , khai mỏ rồi chuyển sang nghề y .
Đang học nghành y ở Nhật , một lần xem phim ông thấy những
người Trung Quốc khoẻ mạnh hớn hở đi xem quân Nhật chém
một người Trung Quốc chống Nhật . Ông giật mình nhận ra rằng :
Chữa bệnh thể xác không quan trọng bằng chữa bệnh tinh thần .
Và thế là ông chuyển sang làm văn nghệ để phanh phui căn bệnh
tinh thần của quốc dân , lưu ý mọi người tìm cách chạy chữa .
Con đường gian nan chọn nghề của Lỗ Tấn vừa mang đậm dấu
ấn của lịch sử Trung Hoa thời cận hiện đại vừa nói lên tâm huyết
của Lỗ Tấn với dân tộc.
- Lỗ Tấn là nhà văn cách mạng lỗi lạc của Trung Quốc đầu thế kỉ
XX : “Trước Lỗ Tấn , chưa hề có Lỗ Tấn , sau Lỗ Tấn , có vô vàn
Lỗ Tấn” (Quách Mạc Nhược ). Ông được tôn vinh là linh hồn dân
tộc . Ông chuyên vạch trần những thói hư tật xấu của nhân dân
để mọi người tìm cách chạy chữa , tự phấn đấu vươn lên , tự
cường dân tộc . Tác phẩm chính của Lỗ Tấn là AQ chính truyện ,
Cố hương…
2- Tác phẩm:
a-Hoàn cảnh ra đời : Truyện ngắn Thuốc của Lỗ Tấn viết năm
1919 , đúng vào lúc cuộc vận động Ngũ Tứ ( Phong trào đấu
tranh đòi tự do dân chủ của học sinh , sinh viên Bắc Kinh ) bùng
nổ.
b-Tóm tắt tác phẩm:
Một đêm mùa thu gần về sáng , Lão Hoa đem số tiền vợ chồng
dành dụm được ra pháp trường , gặp đao phủ mua một cái bánh
tẩm máu tử tù về cho thằng Thuyên ,con trai lão ăn để chữa bệnh
lao.(Mua thuốc , uống thuốc )(người kể chuyện là lão Hoa)
Trời sáng , quán trà của vợ chồng lão Hoa đông khách dần , mọi
người bàn tán về cái chết của tử tù . Tử tù là Hạ Du , một người
cách mạng bị xử chém vì chống Nhật . Mọi người cho Hạ Du là
thằng điên , thằng khốn nạn và khen Cụ Ba là khôn vì đã tố cáo
cháu mình để lấy tiền thưởng . Họ cũng cho vợ chồng lão Hoa là
may vì tìm được máu để tẩm bánh bao làm thuốc (bàn về
thuốc).(người kể chuyện biết tuốt)
Tiết thanh minh vào mùa xuân năm sau , bà Hoa đi thăm mộ con
( thằng Thuyên vẫn chết vì bệnh lao dù đã ăn bánh bao tẩm máu
người). Bà gặp bà mẹ của Hạ Du .Mẹ Hạ Du lúc đầu còn ngại
ngùng , nhưng sau đó bà Hoa đã bước qua ranh giới phân chia
khu nghĩa địa dành cho dành cho người nghèo sang khu dành
cho ngưòi chết chém để an ủi mẹ Hạ Du . Cả hai bà mẹ đều hết
sức kinh ngạc khi thấy trên mộ Hạ Du có một vòng hoa (hậu quả
của thuốc). (người kể chuyện là bà Hoa)
II – Phân tích :
1-Ý nghĩa nhan đề “Thuốc” và hình tượng chiếc bánh bao
tẩm máu người:
Nhan đề thiên truyện là Thuốc (nguyên văn là Dược) . Thuốc ở
đây chính là chiếc bánh bao tẩm máu người mà lão Hoa đã mua
về cho thằng Thuyên ăn để chữa bệnh lao.Nhan đề này có nhiều
nghĩa .
-Tầng nghĩa thứ nhất của Thuốc là nghĩa tường minh , chỉ
phương thuốc chữa bệnh lao bằng chiếc bánh bao tẩm máu
người . Đây là một phương thuốc mê tín lạc hậu tương tự như
hai vị thuốc mà ông thầy lang đã bốc cho cho bố Lỗ Tấn để chữa
bệnh phù thủng là rễ cây mía đã kinh sương ba năm và một đôi
dế đủ con đực , con cái dẫn đến cái chết của ông cụ.
-Tầng nghĩa thứ hai của Thuốc là nghĩa hàm ẩn , đó là phương
thuốc để chữa bệnh tinh thần : căn bệnh gia trưởng , căn bệnh u
mê lạc hậu về mặt khoa học của người dân Trung Quốc . Bố mẹ
thằng Thuyên vì lạc hậu và gia trưởng đã áp đặt cho nó một
phương thuốc là chiếc bánh bao tẩm máu người dẫn đến cái chết
của nó . Rồi tất cả đám người trong quán trà cũng sai lầm như
vậy. Chiếc bánh bao tẩm máu vô hại kia đã trở thành một thứ
thuốc độc vì người ta quá tin vào nó mà không lo tìm một thứ
thuốc khác .Người dân Trung Quốc phải tỉnh giấc , không được
“ngủ mê trong cái nhà hộp bằng sắt không có cửa sổ”.
-Tầng nghĩa thứ ba của Thuốc , của chiếc bánh bao tẩm máu
người là phương thuốc nhằm chữa căn bệnh u mê lạc hậu về
mặt chính trị của người dân Trung Quốc và căn bệnh xa rời quần
chúng của người cách mạng Trung Quốc thời bấy giờ . Máu để
tẩm chiếc bánh bao là dòng máu người chiến sĩ cánh mạng Hạ
Du đã đổ xuống để giải phóng cho nhân dân . Thế mà nhân dân
lại u mê cho anh là làm giặc , là thằng điên và mua máu anh để
tẩm bánh bánh bao. Còn Hạ Du làm cách mạng cứu nước ,cứu
dân mà lại quá xa rời quần chúng để nhân dân không hiểu anh đã
đành mà mẹ anh cũng không hiểu (đỏ mặt xấu hổ khi thăm mộ
con gặp bà Hoa) còn chú anh thì tố cáo cháu để lấy tiền thưởng.
Tóm lại: Nhan đề truyện và hình ảnh chiếc bánh bao tẩm máu
người đã thể hiện chủ đề tư tưởng tác phẩm: Lỗ Tấn đã đau nỗi
đau của dân tộc Trung Hoa thời cận đại : nhân dân thì “ngủ say
trong một cái nhà hộp bằng sắt” còn người cách mạng thì “bôn ba
trong chốn quạnh hiu”
2- Các nhân vật:
a-Hình ảnh đám đông quần chúng:
-Buổi sáng sớm, ở pháp trường , lão Hoa đi mua bánh bao tẩm
máu tử tù về chữa bệnh cho con thì bị một đám đông xô đẩy
nhau ào ào,chen bật lão suýt ngã.Đó là những người đi xem hành
hình nhà cách mạng Hạ Du .Đám đông này khiến ta liên tưởng
đến đám đông đi xem hành hình một người Trung Quốc chống
Nhật khiến Lỗ Tấn đi đến quyết định : Chữa bệnh thể xác không
quan trọng bằng chữa bệnh tinh thần cho quốc dân.
-Khi trời sáng hẳn, ở quán trà đã đông khách của lão Hoa , Cậu
Năm Gù ,Cả Khang ,người râu hoa râm…cùng bàn tán về cái
chết của Hạ Du với thái độ miệt thị. Họ cho anh là cái “thằng khốn
nạn”, “hắn điên thật rồi”.Và họ cho rằng trong cái chết của Hạ Du
có hai người gặp may . May nhất là Cụ Ba nhờ tố cáo cháu mình
nên được thưởng một số tiền lớn mà gia đình khỏi bị liên luỵ, còn
lão Hoa thì có máu Hạ Du để chấm bánh bao làm thuốc chữa
bệnh cho thằng Thuyên.
Tóm lại, qua hai sự việc trên,và bằng ngôn ngữ của người kể
chuyện , ta thấy đám đông quần chúng thật là mê muội. Sự hiểu
biết và thái độ của họ về những vấn đề của đất nước,về bệnh tật
,về cuộc đời còn quá hạn chế.Nói như Lỗ Tấn thì họ đang “ngủ
quên trong một cái nhà hộp bằng sắt không có cửa sổ .Phải làm
thế nào đó để thức tỉnh họ.Ta cũng thấy nhân vật Hạ Du là một
người yêu nước nhưng anh cũng thật cô đơn .
b-Nhân vật Hạ Du:
Nhân vật Hạ Du không xuất hiện trực tiếp trong tác phẩm mà
được giới thiệu thông qua các nhân vật khác và qua thái độ của
người kể chuyện .
Hạ Du là một người yêu nước , một nhà cách mạng tiên phong ,
dũng cảm xả thân vì nghĩa lớn.
Nhưng anh rất cô đơn ,không ai hiểu anh kể cả mẹ anh .Anh đã
đổ máu vì quần chúng thế mà họ lại lấy máu anh để tẩm bánh
bao chữa bệnh lao.
Hạ Du chính là hình ảnh tượng trưng của cuộc cách mạng Tân
Hợi, một cuộc cách mạng góp phần đánh đổ chế độ phong kiến
Trung Quốc nhưng lại xa rời quần chúng nên thất bại.Qua hình
tượng Hạ Du ,Lỗ Tấn muốn bày tỏ lòng kính trọng với cuộc cách
mạng này.
3-Cảnh hai bà mẹ đi thăm mộ con:
-Thời gian nghệ thuật của truyện tiến triển từ mùa thu Hạ Du bị
hành hình đến mùa xuân trong tiết thanh minh năm sau lúc hai bà
mẹ đi thăm mộ con.Cái chết của hai người con cũng như chiếc lá
rời cành để tích nhựa cho một mùa xuân hi vọng. .Thời gian nghệ
thuật đã thể hiện mạch suy tư lạc quan của tác giả.
-Nghĩa địa của làng mộ dày khít như bánh bao nhà giàu ngày
mừng thọ ,có một con đường mòn ở giữa chia làm hai:Nghĩa địa
người chết chém phía bên trái nghĩa địa người nghèo phía bên
phải .Con đường mòn là biểu tượng cho một tập quán xấu đã trở
thành thói quen.Hai bà mẹ đã bước qua con đường mòn để đến
gặp nhau vì đồng cảm ở tình thương con sâu sắc.
-Cả hai bà mẹ cùng rất kinh ngạc khi thấy trên mộ Hạ Du có một
vòng hoa : “hoa trắng hoa hồng nằm khoanh trên nấm mộ khum
khum”.Bà mẹ Hạ Du cứ lẩm bẩm câu hỏi “Thế này là thế
nào?”.Câu hỏi vừa hàm chứa sự sửng sốt ,vừa ẩn giấu niềm vui
vì có người đã hiểu con mình .Đồng thời đã là câu hỏi thì đòi hỏi
có câu trả lời. Việc làm của Hạ Du đã khiến mọi người phải suy
nghĩ một cách nghiêm túc.Với vòng hoa, Lỗ Tấn đã bày tỏ sự trân
trọng và tiếc thương đối với người chiến sĩ cách mạng tiên
phong.
2- Đặc sắc nghệ thuật:
-Truyện có lối viết cô đọng, súc tích ,giàu hình ảnh mang ý nghĩa
biểu tượng (chiếc bánh bao tẩm máu,vòng hoa,con đường
mòn…)
-Cách xây dựng nhân vật cũng rất đặc biệt: không đặt nhân vật
cách mạng vào vị trí chủ yếu mà đặt ở tuyến ngầm phía sau nhân
vật đám đông để khắc hoạ chủ đề thức tỉnh quần chúng của
truyện.
-Cách kể chuyện theo ngôi thứ ba truyền thống nhưng nhiều
đoạn đã chuyển điểm nhìn trần thuật sang nhân vật làm cho
truyện sinh động và giàu chất trữ tình hơn.