Kiến thức lớp 10 Tấm cám-hành trình đến với hạnh phúc của tấm ppt

Kiến thức lớp 10
Tấm cám-phần6
HÀNH TRÌNH ĐẾN VỚI HẠNH PHÚC CỦA
TẤM - TRUYỆN "TẤM CÁM"

Tấm Cám là một trong những truyện cổ tích thần kỳ tiêu biểu nhất
trong kho tàng văn học dân gian của dân tộc Việt Nam. Qua cốt
truyện về cô Tấm côi cút bị dì ghẻ và đứa em Cám cùng cha khác
mẹ hành hạ tủi cực nhưng kết thúc lại có hạnh phúc, những sung
sướng nhất định, các nghệ nhân dân gian phản ánh cuộc sống
chiến đấu dai dẳng, gian nan và không cân sức giữa người lao
động nghèo khổ và lực lượng thống trị. Họ chiến đấu với niềm tin
sẽ chiến thắng cả một thế lực đen tối trong xã hội phong kiến
ngày xưa. Mâu thuẫn giữa mẹ con Tấm Cám không chỉ bó hẹp
trong khuôn khổ gia đình mà còn là xung đột kịch liệt giữa cái
thiện và cái ác.

Mâu thuẫn này không chỉ diễn ra trong khoảng thời gian cố định
mà nó đã ngấm ngầm nảy sinh ngay từ lúc dì ghẻ thay quyền
người mẹ yểu mệnh đáng thương của Tấm. Cô bé mồ côi tội
nghiệp vấp phải cái quy luật nghiệt ngã nghìn đời:
“Mấy đời bánh đúc có xương
Mấy đời mẹ ghẻ có thương con chồng”
Cảnh người cùng cực và cô thế nhất trong cái xã hội vốn đầy rẫy
trái khoáng đẩy em bé gái nhỏ vào thế chông chênh, bơ vơ ngay
từ bước đi chập chững đầu tiên trên con đường đời khúc khuỷu.
Tấm là nạn nhân của chế độ phụ quyền: khi mà bố mẹ đã qua đời
cả thì mọi quyền hành đều thuộc về tay dì ghẻ. Suy cho cùng thì
gia đình chính là nguồi gốc của mọi khổ đau bủa vây lấy đời Tấm,
gia đình không là mái ấm! Vừa là phận gái, vừa mồ côi, vừa chịu
thế con riêng của chồng nên cái tủi nhục của Tấm càng chất

chồng lên cao. Biết thân biệt phận, nhân vật hiền lành nhẫn nhục
của chúng ta luôn chăm lo làm việc, sẵn sang “quần quật nửa
ngày trời, mải miết hớt đầy giỏ tôm tép” chỉ để mong ước có
được cái yếm đỏ, ước được sự cần thiết tối thiểu và chính đáng
của cô bé. Thế mà ngay cả cái niềm vui con con của tuổi thơ
bỗng chốc cũng trống hoác hệt như giỏ tép Cám đã tráo trở cướp
công vậy. Người ta đã lấy đi công lao của mình để mà hưởng
phần, Tấm biết nhưng biết làm gì hơn ngoài việc ngồi ôm mặt
khóc tức tưởi? Tấm buộc phải tự thu hẹp ước mơ của mình lại
trước khi bàn tay nhuốc nhơ kia bóp ngẹn lấy nó. Một con cá
bống nhỏ sống sót y hệt như một đám than hồng còn sót trong tro
nguội nhưng vẫn còn đủ hơi ấm để sưởi ấm niềm tin.
“Cái bống là cái bống bình,
Thổi cơm nấu nước một mình mồ hôi”.
“… Cái bống là cái bống bang,
Ăn cơm bằng sàng, uống nước bằng tay”.
Thân bống và thân Tấm có chung nỗi bất hạnh mà chỉ Tấm và
bống mới đồng cảm với nhau được. Câu hát gọi bống ăn còn là
cả lời chân tình đối với người bạn duy nhất thuở ấu thơ:
“Bống bống bang bang,
Lên ăn cơm vàng cơm bạc nhà ta,
Chớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà người”.
Một hạt cơm thừa từ bữa ăn ngon lành của mẹ con Cám thì vẫn
là “cơm vàng, cơm bạc”, vẫn là mồ hôi nước mắt của con người
luôn nâng niu mọi thứ xung quanh mình. Giết chết cá bống nào
đâu chỉ đơn giản là để đáp ứng khẩu vị của bọn giàu sang?
Chúng giết bống cốt là để dập tắt niềm hy vọng vốn đã vô cùng
hiếm hoi của Tấm. Hòn máu đỏ đọng lại mãi không tan là hiện
thân của tội ác không thể dung tha, là vết tích để lại cái chết oan
tàn nhẫn. Và rồi Tấm cũng chỉ biết “bưng mặt mà khóc òa lên”,

khóc căm hận và phẫn nộ nhưng vẫn không làm gì được. Một lần
nữa nhờ đến Bụt, nhờ đến ông lão hiền lành, tốt bụng đã được
dân gian hóa từ hình tượng Đức Phật, luôn xuất hiện trợ giúp
Tấm trên con đường đến hạnh phúc, Tấm lại tự nhen nhóm ánh
sang lẻ loi của niềm tin từ trong đống tro tàn. Thứ ánh sang đó
cho dù Tấm mang cả tâm hồn mình ra để cha chở nhưng vẫn
không cản nổi sự đày đọa của mẹ con Cám chủ ý giáng mạnh
vào thân xác nhỏ bé của cô gái khát khao một lần được đi hội
xuân. Bọn chúng trắng trợn trộn thóc với gạo nhằm dập tắt niềm
vui được gia cảm với đời của Tấm. Và Tấm lại khóc ấm ức làm
người ta thiết nghĩ nhân vật Tấm quá bị động, chị khóc từ đầu
đến cuối chờ Bụt giúp. Ngay cả chi tiết nhà vua vô tình lượm
được chiếc giày xinh xẻo Tấm làm rơi cũng quá phụ thuộc vào sự
may rủi. Nhưng hãy cứ nghĩ lại mà xam, chẳng phải chi tiết Tấm
ướm giày vừa như in tượng trưng cho sự đúng đắn và hợp ý lòng
mình hay sao? Có lẽ, vô chừng trong thâm tâm Tấm đã sống cho
cái quy luật muôn đời truyền tụng mà cô vẫn hằng ngày đặt niềm
tin: “Ở hiền gặp lành”. Tấm vẫn phải sống để thấy được điều
“lành” sẽ tới vớt mình như thế nào sau bao nhiêu năm “ở hiền”
như vậy? Và bản tính lương thiện, đôn hậu đã đưa cô gái nghèo
lên trên đỉnh cao của danh vọng, lên đến ngôi vị Hoàng hậu cao
sang. Trước đó không lâu mẹ con Cám dè bỉu õng ẹo:
“Chuông khánh còn chẳng ăn ai,
Nữa là mảnh chĩnh vứt ngoài bờ tre!”
Chúng cho rằng Tấm chẳng thể thay đổi được cái trật tự giàu
nghèo vốn đã được định đoạt. thế mới có cớ sự mụ dì ghẻ cũng
hăng hái hớn hở ướm giày như các cô gái trẻ, và khi thất bại
chúng sẵn sàng nhúng tay vào bất cứ tội ác nào.

Khi đã yên vị ở ngôi Hoàng hậu, Tấm nào ngờ có biết bao nhiêu

ánh mắt hiểm độc đang hướng về mình. Và Tấm tiếp tục là nạn
nhân bi thảm của tội ác, khi mà lắt léo cái lưỡi không xương, khi
mà tay cầm dao vấy máu đến nơi miệng vẫn thơn thớt, nỉ non
ngọt ngào: “Dì đuổi kiến cho con ấy mà!”. Cô Tấm hiền hậu đoan
trang ngả xuống thì một co Tấm quyết liệt và mạnh mẽ lại sống
dậy, trở về đòi cho bằng được hạnh phúc. Bốn lần hóa thân
thành chim vàng anh, cây xoan đào, quả thị là những vật bình dị
thân thương Tấm gửi gắm linh hồn mình trong đó; thể hiện sức
sống mãnh liệt, không thể tiêu diệt chịu chết một các oan ức của
cái thiện mà đã vùng dậy mạnh mẽ. Oái oăm thay, cái thiện đứng
dậy bao nhiêu thì cái ác cũng lấn lướt hòng dập tắt cái thiện bấy
nhiêu. Có một lúc nào đó chúng tạm thời thắng thế bước lên lầu
son gác tía của vương quyền, cung vua, những nơi không thuộc
về chúng, chim chóc đến với chúng chỉ để nguyền rủa, tiếng võng
trưa hè cũng cất lời đay nghiến chúng. Chúng bị dồn vào thế cô
lập và phải đương đầu với cả một mặt trận công lý. Chúng ta
không còn thấy Tấm khóc mà tự mình giành và giữ hạnh phúc
sao cho bền chặt. Sự hóa thân trở về trần thế thể hiện mơ ước
lớn lao về công bằng xã hội; không tìm hạnh phúc ở cõi Niết bàn
cực lạc như thuyết luân hồi nhà Phật mà tìm và giữ hạnh phúc
ngay ở cõi đời này. Sau bao lần thăng trầm trôi nổi, Tấm trở lại
thiêng liêng, dường như Tấm hiểu rằng không thể có hạnh phúc
trọn vẹn nếu cái ác còn tồn tại, cô lừa Cám để tự mẹ con nó tìm
đến cái chết. Kết thúc dẫu có hơi tàn bạo nhưng quả thật phù
hợp với mong ước của nhân dân về sự trừng phạt kẻ thù thích
đáng.

Tiếng hót chim vàng anh có nghĩa gì đối với trái tim những con
người dã thú đầy máu độc, bong xoan đào rợp mát nào xoa dịu
được lòng dạ ganh ghét, đố kỵ, tiếng khung cưởi giòn rã lại càng

làm cho những trái tim gai góc sùng sục bạo tàn… Cái thiện càng
bị áp bức, dồn đuổi đến đường cùng thì cái ác càng lộng hành
thể hiện mâu thuẫn đối kháng không thể dung hòa, không khí
căng thẳng nên xu thế buộc phải thay đổi. các tác giả dân gian
không đi sâu vào việc phân tích tâm lý nhân vật mà thiên về miêu
tả hành động và tính cách của nhân vật, kết hợp các yếu tố kỳ ảo
cùng các câu văn vần góp phần thi vị hóa lời văn và cốt truyện
được cố định.

Truyện được lưu truyền và gọt giũa qua thế gian, được nhiều
người ưa thích và nghiền ngẫm, lôi được ra ánh sang hình thù,
bản chất thô kệch, xấu xí của mẹ con Cám thể hiện hoài bão về
lẽ tất thắng của cái thiện đối với cái ác cho dù có khó khăn đến
đâu, có gian nan đến thế nào chăng nữa.