Kiến thức lớp 10 Tấm cám -hình tượng cô tấm docx

Kiến thức lớp 10
Tấm cám
HÌNH TƯỢNG CÔ TẤM-phần 1

“Trên quê hương ta biết bao nhiêu cô Tấm xinh đẹp đảm
đang…”. Vâng, Cô Tấm từ trong quả thị từ xa xưa đến
nay luôn gần gũi thân thuộc với mỗi tâm hồn Việt Nam.
Tấm Cám gắn với lời kể của mẹ, lời hát của bà “Bống
bống, bang bang…” đưa ta vào không gian huyền ảo của
câu chuyện cổ tích thần kì thấm đượm cảm hứng nhân
văn này.

Tấm Cám đánh dấu sự rạn nứt trong các mối quan hệ xã
hội, khi bắt đầu nảy sinh những xung đột mang mầm
mống của cuộc đấu tranh giai cấp. Bởi thế câu chuyện
chính là sự phản chiếu tâm hồn của những người bị áp
bức mong muốn có một cuộc sống công bằng và tốt đẹp
hơn. Triết lí dân gian thể hiện sinh động trong nội dung
cuộc đấu tranh với mức độ ngày càng quyết liệt căng
thẳng giữa cô Tấm hiền dịu với mẹ con mụ dì ghẻ độc ác.
Triết lí ấy hàm chứa ước mơ của người bình dân : “Ở hiền
gặp lành, ở ác gặp dữ”.

Bắt đầu cho những xung đột của tác phẩm là mối quan hệ
dì ghẻ – con chồng, sự phân biệt đối xử giữa những đứa
con không cùng chung dòng máu. Sự bất công thể hiện
không chỉ ở những gì mà mụ dì ghẻ đối xử với Tấm kiểu
“con yêu – con ghét”, mà mầm mống ấy đã nảy nở sang
người em khác mẹ với cô: Cám được nuông chiều bởi sự
thiên vị đã tất yếu bộc lộ sự ích kỉ, tranh giành phần hơn,
xem việc Tấm bị thiệt thòi như một tất yếu. Mầm ác cứ lớn

dần từ việc Cám lừa Tấm tranh giỏ cá để được chiếc yếm
đỏ ban đầu cho đến việc hai mẹ con dì ghẻ dồn mọi việc
nặng nhọc sang cho Tấm, hành hạ cô chăn trâu cắt cỏ
đồng xa để bọn chúng ở nhà thực hiện những mưu mô
đen tối. Điều đáng nói là trong mối quan hệ này, hầu như
Tấm chưa hề có phản ứng gì mà chỉ biết bưng mặt khóc.

Bởi thế, dân gian đã sáng tạo ra hình tượng ông Bụt giúp
Tấm giành lại những quyền lợi đáng ra cô phải được
hưởng. Yếu tố ngẫu nhiên về con cá bống còn sót lại
trong giỏ cho đến khi bống thành người bạn thân thiết của
Tấm, cô gái mồ côi cô đơn, đã chuyển sang ý nghĩa triết
lí. Người hiền lành như Tấm phải được hưởng sự công
bằng, đó là lẽ trời. Thế nhưng, mầm thiện luôn bị chèn ép
bởi cội rễ cái ác cứ lớn dần. Mẹ con dì ghẻ đã tước đoạt
luôn niềm vui của cô bé khi dùng mẹo lừa Tấm đi xa để
bắt bống ăn thịt. Từ xung đột này, câu chuyện đã mang ý
nghĩa một xung đột chiều sâu : sự an phận đồng nghĩa với
việc để cho cái ác tiếp tục hoành hành. Một lần nữa Bụt
xuất hiện để an ủi Tấm, con gà cũng giúp cô tìm xương cá
bống…

Câu chuyện phát triển theo hướng xung đột càng trở nên
gay gắt: hai mẹ con Cám hưởng thụ niềm vui hội hè còn
Tấm phải âm thầm tủi hổ gạt qua khát khao được đi chơi
để hoàn thành công việc mà dì ghẻ bày ra hành hạ cô.
Lúc này bên cạnh Tấm có sự xuất hiện của đàn chim sẻ
trợ giúp. Xương cá bống bây giờ biến thành quần áo đẹp
giúp cô đi xem hội. Có thể nói chính nhân dân đã tạo ra
các yếu tố thần kì để bênh vực cho những quyền lợi chính

đáng cho cô gái đảm đang, Tấm xứng đáng được hưởng
sự công bằng.

Những tưởng cuộc đời Tấm sẽ sang trang sau khi thử
vừa chiếc hài đánh rơi, được đón về cung vua, giống như
cô bé Lọ Lem được hưởng hạnh phúc cùng hoàng tử
trong câu chuyện cổ nước ngoài. Thế nhưng truyện Tấm
Cám đã chuyển sang một loạt những xung đột mới gay
gắt hơn. Sự đố kị, lòng ích kỉ đã khiến cho hai mẹ con
Cám không buông tha Tấm. Chúng không chấp nhận
hạnh phúc đến dễ dàng với cô gái xinh đẹp dịu hiền. Tội
ác của mẹ con Cám phát triển ở mức độ tinh vi hơn, bắt
đầu từ một thủ đoạn lừa đảo đánh đúng lòng hiếu thảo
của Tấm. Tấm chết vì chính sự ngây thơ không mảy may
đề phòng dã tâm của mẹ con Cám. Nhưng cũng bắt đầu
từ thời điểm này, hàng loạt quá trình hoá thân thần kì của
Tấm đã thể hiện một nhận thức mới, gắn với triết lí của
nhân dân về cuộc đấu tranh chống lại cái ác. Có lẽ việc
tạo ra những hình tượng bất tử là một truyền thống độc
đáo của truyện cổ tích thần kì Việt Nam, khẳng định sức
sống mạnh mẽ và ý chí tranh đấu của người bình dân
vượt lên các thế lực bạo tàn.

Mạch truyện gắn với các tình tiết hoá thân kì ảo của nhân
vật. Mặc dù Cám được vào cung vua, thế nhưng Tấm mới
là người giành trọn được tình yêu thương của ông vua trẻ.
Nàng lần lượt biến thành chim vàng anh, cây xoan đào
quấn quít bên chồng. Chim vàng anh là biểu tượng của
một tình yêu khắng khít, cây xoan đào là biểu tượng dịu
dàng của người vợ chỉ mong muốn được chăm sóc

chồng. Tính chất xung đột càng lúc càng gay gắt hơn khi
lần lượt Cám giết chim vàng anh, chặt cây xoan đào, phá
tan mong muốn sum vầy hạnh phúc của Tấm. Bởi thế, nỗi
đau đớn vì hạnh phúc bị cướp đi đã biến thành tiếng rít
căm hờn của Tấm - khung cửi: “Cót ca cót két. Lấy tranh
chồng chị, chị khoét mắt ra!”. Không còn là một cô Tấm tủi
thân tủi phận ngày nào nữa, nàng đã bắt đầu cho cuộc
đấu tranh giành lại hạnh phúc của mình. Cuộc chiến chốn
hoàng cung lại tiếp diễn với phần thắng tạm nghiêng về
Cám, khi khung cửi bị đốt thành tro và tro bị vứt trả về với
đất bụi dân dã. Thế nhưng điều kì diệu về sức sống mãnh
liệt của Tấm bây giờ mới thật sự bắt đầu.

Tấm được trở về sống với bà lão hàng nước nghèo khổ
nhân hậu, trong hình hài quả thị thơm thảo như tấm lòng
của cô. Để rồi từ trong quả thị, cô bước ra trong hình hài
đẹp đẽ nhất, với tất cả vẻ dịu dàng đảm đang, quán xuyến
tảo tần: dọn dẹp nhà cửa, cơm lành canh ngọt. Tấm hiện
thân cho vẻ đẹp đặc trưng của người phụ nữ Việt Nam,
rất bình dị và trong sáng. Vẻ đẹp ấy tất yếu chỉ xuất hiện
trong cuộc sống dân dã, gắn bó những tâm hồn thuần hậu
chất phác trong dáng vẻ quê mùa, trong những công việc
thổi cơm, rót nước, gói bánh, têm trầu. Vẻ đẹp ấy thấm
được tinh thần nhân văn của người lao động.

Miếng trầu têm cánh phượng là dấu ấn gặp gỡ giữa Tấm
với vua – người chồng chung thủy không nguôi nhớ về cô
gái thảo hiền nết na xinh đẹp. Lẽ công bằng được lập lại,
lần này không do bàn tay của Bụt giúp, mà chính từ phẩm
chất của Tấm, từ sự sống bất tử của cái thiện vượt lên

mọi mưu mô độc ác. Vua không phải đại diện của thế lực
thống trị mà chỉ là hiện thân của một lẽ công bằng. Cung
vua và cuộc sống dân dã ấy không quá cách xa như
những câu truyện cổ tích về sau.

Không dừng lại như kết thúc của sách giáo khoa, lời kể
dân gian còn tiếp diễn với việc Cám bị trừng phạt vì chính
những tham vọng của mình, mụ dì ghẻ cũng phải đền tội
vì chính tội ác mụ gây ra cho người con chồng. Có lẽ đó là
một kết thúc hợp lí vì cái ác không thể tồn tại để gây hoạ
tiếp tục cho những người lương thiện… Đó cũng là thái độ
của nhân dân kiên quyết diệt trừ cái ác, đứng về cái thiện,
thể hiện khát khao cháy bỏng về lẽ công bằng ở đời. Đó
cũng là công lí và đạo lí dân gian, làm nên vẻ đẹp trọn vẹn
của câu chuyện cổ tích thần kì Tấm Cám.