Kiến thức lớp 10 PHÂN TÍCH TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG-nội dung tác phẩm ppsx

Kiến thức lớp 10
PHÂN TÍCH TRUYỆN "AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ
CHÂU - TRỌNG THỦY"-phần 4

Tìm hiểu Truyện An Dương Vương
và Mị Châu -Trọng Thuỷ

Mục đích :
- Nắm được đặc trưng thể truyền thuyết : lịch sử gắn với tưởng
tượng , thể hiện quan điểm của nhân dân .
- Nắm được bài học lịch sử từ bi kịch mất nước , bi kịch tình yêu .

I.Tìm hiểu chung

- Thể truyền thuyết : là loại truyện dân gian , kể về các sự kiện ,
nhân vật lịch sử , thể hiện nhận thức , quan điểm của nhân dân
về lịch sử . đặc điểm nổi bật của thể truyền thuyết : có sự hoà
quyện giữa tưởng tượng và lịch sử , không chú trọng đến tính
chân thực , xây dựng những hình tượng độc đáo .

- Truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu- Trọng Thuỷ :

+ Xuất xứ : Trích trong truyện “ Rùa vàng” , in trong quyển “ Lĩnh
Nam chích quái” ( thế kỉ 15 )

+ Bố cục : 2 phần : An Dương Vương là vua Âu Lạc xây thành ,
chế nỏ , giữ nước thành công và Bi kịch tình yêu của Mị Châu
gắn liền bi kịch mất nước của An Dương Vương .

- Tóm tắt :

An Dương Vương xây thành Cổ Loa , xây mãi vẫn đổ , nhờ có
Rùa Vàng giúp mới xây xong . Rùa cho nhà vua lẫy nỏ , nhờ đó
mà đánh bại quân xâm lược Triệu Đà . Triệu Đà cầu hoà , cho
con trai Trọng Thuỷ sang kết thân với Mị Châu , con gái An
Dương Vương và ở rể trong thành Cổ Loa . Trọng Thuỷ ăn cắp
lẫy nỏ , Triệu Đà liền cử quân sang tái xâm lược Âu Lạc . An
Dương Vương thua trận , đem theo Mị Châu chạy trốn . Đến bờ
biển , Rùa Vàng hiện lên kết tội Mị Châu , vua chém đầu con gái
rồi đi xuống biển . Trọng Thuỷ tiếc Mị Châu , tự vẫn ở giếng trong
thành . Mị Châu chết , máu thành ngọc trai , xác thành ngọc thạch
, ngọc đem rửa nước giếng trong thành thì sáng hơn .

- Chủ đề : Truyện đưa ra bài học giữ nước và bài học mất nước
của An Dương Vương đồng thời bộc lộ thái độ với các nhân vật
liên quan .

II. Tìm hiểu chi tiết .
1. Nhân vật An Dương Vương
a. Trong quá trình giữ nước .

- An Dương Vương trong những năm đầu đã làm được những
việc trọng đại , thu được những thành công to lớn : chuyển đô từ
miền núi về đồng bằng , xây được thành cao hào sâu , chế được
nỏ tốt , chiến thắng Triệu Đà , bảo vệ độc lập chủ quyền đất nước
.

- Nguyên nhân thành công :

+ do An Dương Vương kiên trì , quyết tâm , không nản chí trước
khó khăn , thất bại tạm thời .

+ do An Dương Vương thành tâm cầu tài : lập đàn cầu .


+ do ADV được sự trợ giúp của cả người và thần linh ( cụ già và
Rùa vàng ) sự ủng hộ của nhân dân .

+ vua có tinh thần cảnh giác cao , có sự lo tính , chuẩn bị sẵn
sàng đối phó với nguy cơ xâm lược của kẻ thù ( xây thành , chế
nỏ ) .

=> Nhận xét : ADV là vị vua anh hùng , thủ lĩnh sáng suốt của
người Âu Lạc , có trách nhiệm , tinh thần cảnh giác cao độ .

- Thái độ của nhân dân : tôn vinh, ngưỡng mộ ADV . Hình ảnh
Rùa Vàng và nỏ thần mà nhân dân sáng tạo ra chính là sự kỳ ảo
hoá , thần thánh hoá , bất tử hoá sự nghiệp dựng , giữ nước
chính nghĩa , hợp lòng dân của ADV . Nỏ thần là sự kỳ ảo hoá vũ
khí tinh xảo của người Việt xưa .

b. Trong quá trình mất nước .

- Nguyên nhân mất nước :

+ do ADV lơ là cảnh giác , không nhận ra dã tâm nham hiểm của
Triệu Đà .

+ Vua liên tiếp mắc sai lầm : nhận lời cầu thân của Triệu Đà , cho
phép Trọng Thuỷ ở rể trong thành mà không chút đề phòng , dạy
dỗ con gái không nghiêm , lơ là trong việc phòng thủ bảo vệ nước

, chủ quan khinh địch , sớm có mong muốn hưởng nhàn .

=> Nhận xét : ADV đã tự đánh mất mình , tự mãn , thiếu sáng
suốt , cảnh giác , không hiểu bản chất nham hiểm của kẻ thù nên
chuốc thất bại thảm hại . Ông thua là thua ở mưu kế hiểm độc ,
do bị phá ngầm bên trong chứ không phải thua do kém binh kém
tướng .

- Kết cục của ADV : Nhà vua rơi vào bi kịch nước mất nhà tan .
Ông chỉ tỉnh ngộ khi thành đã mất , lâm vào bước đường cùng ,
phía sau lưng là giặc , phía trước mặt là biển khơi mênh mông ,
không lối thoát ; tự tay ông phải chém đầu con gái yêu và kết thúc
cuộc đời mình . Đó là hành động trừng phạt nghiêm khắc , đích
đáng , đau đớn , đầy bi kịch .

- Thái độ của nhân dân với ADV :

+ một mặt nêu ra bài học đắt giá cho người thủ lĩnh mất cảnh
giác , để mất nước một cách bi thảm . Đó là sự trừng phạt
nghiêm khắc của lịch sử .

+ mặt khác nhân dân vẫn kính trọng những việc ông đã làm cho
đất nước nên đã giảm nhẹ tội cho ông bằng cách sáng tạo ra lỗi
lầm của Mị Châu và để ông cầm sừng tê đi xuống lòng biển về
với Lạc Long Quân bất tử .

+ cách hoá thân của An Dương Vương có ý nghĩa răn dạy vô
cùng sâu sắc nếu so sánh với cách hoá thân của Thánh Gióng .
Thánh Gióng có công cứu nước , khi hoá thì bay lên trời khiến
người đời sau nhớ đến thì ngước nhìn lên ngưỡng vọng . ADV

mang tội đánh mất nước , có cách hoá đi xuống lòng biển khiến
người đời sau khi nhớ đến ông phải cúi nhìn sâu vào mà luôn
cảnh giác với chính bản thân mình .

2. Mối tình Mị Châu-Trọng Thuỷ .
a. Mị Châu .

- Có vị trí cao trong đất nước lẽ ra phải ý thức sâu sắc được trách
nhiệm cá nhân của mình với đất nước nhưng lại chỉ biết đắm
chìm trong hạnh phúc lứa đôi cá nhân .

- Nàng ngây thơ cả tin đến mức sử dụng bí mật quốc gia cho tình
riêng , để bảo vật giữ nước bị đánh tráo mà không hay biết .

- Khi nước đã mất vào tay Triệu Đà , trên đường chạy trốn , vẫn
ngây thơ đánh dấu đường cho chồng , để nên nỗi hai cha con bị
dồn vào đường cùng không lói thoát .

- Hậu quả của sự ngây thơ , thiếu ý thức trách nhiệm : Mị Châu bị
kết tội là giặc , tình yêu đây là sự trừng phạt nghiêm khắc của,
niềm tin tan vỡ , bị vua cha chặt đầu lịch sử . Mị Châu phải trả
giá đắt cho tội lỗi của mình .

- Thái độ của nhân dân với Mị Châu :

+ một mặt đưa ra bản án nghiêm khắc , đích đáng trừng trị tội lỗi
của nàng . Từ bi kịch của Mị Châu , nhân dân muốn nhắc nhở
con cháu , đặc biệt là thế hệ trẻ cần có thái độ đúng đắn trong
việc giả quyết mối quan hệ giữa nước và nhà , chung và riêng .

+ một mặt thương cho nàng , bao dung cho nàng vì nàng có tâm
hồn trong sáng , phạm tội do vô tình chứ khong phải cố ý . Vì vậy
, nhân dân đã sáng tạo ra lời khấn linh nghiệm của Mị Châu :
máu biến thành ngọc trai , xác biến thành ngọc thạch .


b. Nhân vật Trọng Thuỷ .

- Là nhân vật truyền thuyết khá phức tạp , có nhiều mâu thuẫn .

+ trong thời kỳ đầu , Trọng Thuỷ đóng vai trò gián điệp , theo lệnh
vua cha sang dò la bí mật quốc gia của Âu Lạc , đánh cắp lãy nỏ .

+ trong quá trình sống chung với Mị Châu , có thể Trọng Thuỷ đã
yêu nàng thực sự . Câu nói trước lúc chia tay MC về nước phàn
nào thể hiện chân tình , sự lo lắng của Trọng Thuỷ về sự tan vỡ
của hạnh phúc . Khi Mị Châu chết , Trọng Thuỷ ôm xác vợ khóc
lóc , sau đó thì tự tử .

- cái chết của Trọng Thuỷ : cho thấy sự bế tắc , sự ân hận muộn
màng của y . Trọng Thuỷ vừa là kẻ thù của nhân dân Âu Lạc vừa
là nạn nhân trong tham vọng bá quyền của Triệu Đà . Trọng Thuỷ
bị kẹt giữa 2 tham vọng quyền lực và hạnh phúc lứa đôi . Hai
tham vọng đó không dung hoà được với nhau , tạo nên mâu
thuẫn không thể giải quyết trong chính con người Trọng Thuỷ , do
đó ,y chỉ còn mỗi cách kết liễu cuộc đời vì bế tắc .

- Thái độ nhân dân với Trọng Thuỷ :

+ một mặt nhân dân ta vẫn kết tội cướp nước của Trọng Thuỷ ,

cái chết vì mâu thuẫn giằng xé là cái giá hắn phải trả .

+ mặt khác , nhân dân ta vẫn bao dung vì dù sao Trọng Thuỷ đã
hối lỗi và phải trả giá , nên đã sáng tạo ra chi tiết ngọc trai biển
Đông nơi Mị Châu chết sẽ sáng hơn nếu đem vào rửa nước
giếng nơi Trọng Thuỷ tự vẫn thể hiện , đó coi như sự tha thứ của
Mị Châu cho hắn .

III. Tổng kết .

- Truyện nêu ra bài học sâu sắc , thấm thía về ý thức cảnh giác
trong dựng , giữ nước , bài học về cách xử lý mối quan hệ giữa
nước và nhà .

- Truyện có sự kết hợp hài hoà giữa yếu tố thần kỳ và cốt lõi lịch
sử , sáng tạo nhân vật giàu tính tư tưởng , sử dụng nhiều hình
ảnh ấn tượng .