Hồ Xuân Hương với những khát vọng sống cá nhân docx

Hồ Xuân Hương với những khát vọng
sống cá nhân


Chúng tôi xin phép được tiếp cận một cách cởi mở và thăng hoa
về các suy tư và cảm xúc của nữ nhà thơ Việt Nam Hồ Xuân
Hương, người đã sống vào cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX
qua những bài thơ của bà

Hiện tại, không ai biết được chính xác bao nhiêu bài thơ mà Hồ
Xuân Hương đã viết. Mặc dù bà viết ra hàng chục bài nhưng đủ
để người đọc cảm nhận biết đó là một thế giới thơ mạnh mẽ và
nguyên bản, thơ bà xứng đáng được xếp vào hàng đầu của nền
thi ca Việt Nam. Chính vì lẽ đó nên thơ bà đã chu du khắp thế
giới.

Ở Rumani, một tập thơ được in song ngữ: Tiếng Rumani và tiếng
Việt với 70 bài thơ được xuất bản năm 2006 bởi Nhà xuất bản
Qilin. Đây là tập thơ đầu tiên của Hồ Xuân Hương được dịch ra
tiếng Rumani, tập thơ thật sự đã mang lại niềm vui cho công
chúng độc giả. Tập thơ đã đến với nhiều thư viện, nhiều cửa
hàng sách để đến tay bạn đọc.

Những cảm xúc trữ tình, lãng mạn của Hồ Xuân Hương đã được
tìm thấy sau những ngôn từ Rumani, đó là những vần thơ giàu
thế giới nội tâm, những rung cảm của một tâm hồn lớn và của
một trái tim đa cảm. Thơ của bà không giống với những gì đang
hiện hữu trước đó, không sao chép lại cuộc sống, thiên nhiên mà
thơ bà kiến tạo một thế giới khác, tự nhiên và đẹp đẽ hơn.

Nhà thơ giống như một nhà phù thuỷ có khả năng xuyên thấu các

tri thức bí ẩn của sự tồn tại. Bà đã ghi chép lại bằng những cảm
nhận và khuếch tán nó ra khắp vũ trụ để tiếp cận tới những giá trị
siêu việt nhất. Về phương diện này, thơ của bà đã nâng tầm tư
tưởng, hiện thực được thêu dệt thành những giấc mơ, hình ảnh
trở thành biểu tượng, chuyện thường ngày trở thành huyền thoại
và siêu thoát

Thơ của bà luôn thể hiện biết bao những trạng thái của tri thức,
luôn bám sát mọi chuyển động phong phú của cuộc sống; trong
thơ bà người đọc cảm nhận được biết bao sự bùng nổ được dồn
nén, những suy tư bất ngờ và căng thẳng và sự dâng trào từ bên
trong luôn va xiết với từng bước đi của cuộc sống.

Người đọc cảm nhận được trong nhiều vần thơ của bà không chỉ
được viết bằng những cảm xúc trữ tình, đầy mỹ cảm và có giá trị
tư tưởng. Thơ của bà không chỉ cụ thể hoá những định hướng
nghệ thuật mà vượt lên tất cả, hướng đến những nội dung xúc
cảm rộng lớn, siêu thoát chứ không chỉ dừng lại ở những suy
nghĩ riêng tư.

Những gì người đọc tìm thấy trong tác phẩm của Hồ Xuân
Hương đó là cuộc sống, là sự tôn vinh sự sống. Bà đã khám phá
ra nó và thế giới nhằm tìm kiếm sự hoàn thiện. Bà không đi trên
con đường mòn có sẵn mà bà luôn tìm kiếm những câu trả lời tại
những nơi mà con người cần đến để tìm được câu trả lời đúng
lúc.

Thơ của bà có thể đọc như một cuốn nhật ký bằng thơ, một cuốn
nhật ký được viết với một tâm hồn với những xúc cảm chân
thành, không vụ lợi; đôi khi thơ của bà còn xen lẫn cả sự đau

đớn
Chủ đề quen thuộc trong thơ của bà đó là tình yêu, những giấc
mơ trong sự tuôn chảy của thời gian và cuộc sống. Tôi gọi những
vần thơ của nữ thi sĩ Hồ Xuân Hương đó là những sự sáng tạo
bởi nỗi khát khao được sống của từng cá thể con người.

Bởi chất sống của tinh thần nữ tính đó nên bà được nhiều chuyên
gia xếp bà vào hàng số 1 của nền thi ca Việt Nam. Đặc biệt, đã
xuất hiện một số tài liệu trong đó cho thấy xuất hiện nhiều giai
thoại lưu truyền xung quanh thơ bà

Bà có quan hệ thân thiết với Phạm Đình Hổ (1768-1831); bố mẹ
bà sinh ra tại Nghệ An, còn bà sinh ra tại Hà Nội. Bà sớm mồ côi,
từ bé bà đã sớm có năng khiếu văn chương, sự say mê văn
chương đã đeo đuổi bà suốt cả cuộc đời. Bà sinh ra trong một
giai đoạn mà sách vở rất hiếm, bà đã say mê tìm hiểu văn học cổ
Trung Quốc và Việt Nam để từ đó chắt lọc cho mình những cách
viết riêng. Bà là một phụ nữ thông minh và nhạy cảm.

Bà đã hai lần kết hôn, trong đó một lần làm vợ lẽ; vì không được
là vợ cả nên bà đã thể hiện sự nổi loạn bằng những vần thơ:

Chém cha cái kiếp lấy chồng chung

Hồ Xuân Hương đã sống trong một thời điểm căng thẳng về
chính trị và xã hội. Đó là thời đại mà Việt Nam đang bị phân tranh
bởi nội chiến: Chúa Trịnh ở phía Bắc và Chúa Nguyễn ở phía
Nam

Đó là thời đại mà các giá trị đạo đức Nho giáo không còn thiêng

liêng như trước đó. Các tầng lớp trong xã hội: nông dân, tiểu thủ
công, tiểu thương đều đổ xô đi tìm kiếm chức tước thông qua thi
cử. Đang hình thành khuynh hướng tiểu thị dân chi phối đời sống
xã hội: Bắt đầu hình thành sự nhận thức về quyền con người và
hạnh phúc cá nhân. Bà làm rất nhiều thơ bằng chữ Nôm

Hồ Xuân Hương viết trực tiếp bằng thể loại thơ thất ngôn bát cú.
Ngôn ngữ thơ của bà giản dị, thể hiện trong sáng nhưng đa
nghĩa.

Với sự trừu tượng của ngôn từ đã cho phép bà trình bày những
khát vọng đích thực của phụ nữ, những suy nghĩ chân thành, tình
yêu tự do, những rung cảm về hạnh phúc, kể cả những đòi hỏi
của những ham muốn của thể xác, ham muốn về tình dục là
những điều mà văn học và nghệ thuật đã đề cập xuyên suốt hàng
thế kỷ nay. Với bất kể đề tài nào, thơ bà đều đạt tới sự tuyệt mỹ
của nghệ thuật ngôn từ và cảm xúc.

Khi đề cập tới tình yêu, bà đã viết một cách nhẹ nhàng và lạnh
lùng, hình như chính bà là người đứng ngoài cuộc chứng kiến
những cặp tình nhân đang yêu nhau. Với cách tiếp cận này, thơ
của bà đã trở nên trực diện hơn so với những thi sĩ cùng thời với
bà, đề cập tới được những vấn đề mang tính nhân loại. Thơ của
bà có thể so sánh với thơ của Francois Rabelais (1494-1553),
nhà thơ Pháp thời Phục hưng. Bà đã nhìn thấy và giúp người đọc
cảm nhận được đây đó, qua công việc hàng ngày, qua cảnh vật
xung quanh mà làm nổi lên sự hiện hữu mang tên "phép mầu"
phụ nữ; phép màu đã làm gia tăng vẻ đẹp, sự bất tử của những
khát vọng khôn cùng, chính những cái đó làm nên chiếc chìa
khoá của sự sống:

Trời đất sinh ra đá một chòm
Nứt ra hai mảnh hỏm hòm hom

Nguồn cảm hứng sáng tạo của nhà thơ được hình thành từ trên
mặt đất, với những suy tư sâu sắc, bà không tìm kiếm những ý
tưởng từ ngoài hành tinh mà ngay trên mảnh đất mà bà đang
sống, trong thế giới của những người sống xung quanh.

Thơ của bà thật hiện đại, thơ của bà không chỉ dành cho chúng ta
ngày hôm nay, những con người sống cách xa bà chừng ấy năm;
với sự thông tuệ, bà đã dâng tặng một vé khứ hồi của cuộc sống
có lý tưởng, một cuộc sống nhằm vượt lên cái hiện thực đáng
chán, đáng buồn.

Bà đặt chân lên mặt đất nhưng lại tìm cách thoát khỏi thế giới
thường nhật; những tiên nghiệm của nhà thơ được cụ thể hóa
qua ngôn ngữ hình thể để khiến cho tất cả mọi người đều có thể
cảm nhận được. Bà luôn có mặt giữa mọi người, bà luôn có mặt
khắp nơi, bà hiện diện cùng lúc với mọi biến cố và mọi ngóc
ngách của đất nước.

Trong những bài thơ vịnh cảnh của bà, người đọc luôn ám ảnh
bởi những hình ảnh trừu tượng. Đó là hình thức thể hiện trong
thơ xuất hiện trong nửa đầu thế kỷ XX. Với cách tiếp cận đó, nhà
thơ đã quay về và xuyên thấu được chân trời tiềm thức hoang
sơ, những suy nghĩ nguyên sơ của những con người đang sống
trong thời đại của bà; chính điều đó đã làm cho thơ bà trở nên vô
cùng giá trị.

Trước một thế giới kỳ lạ của một thời gian bất định, thời gian
trong thơ của Hồ Xuân Hương mang lại cho người đọc cảm giác
cuộc sống đang bị đóng băng, mọi thứ đều bị tận diệt kể cả ý
thức và tình cảm của con người. Còn không gian thì bị bó buộc,
cầm cố đến mức không thể bứt xé ra một lối thoát nhỏ nào. Đặc
điểm này chúng ta có thể tìm thấy trong những bài thơ đầu tiên
của bà, những bài thơ cho thấy đó là loại thời gian kỳ lạ, thứ thời
gian đẩy con người ta đến những nỗi tuyệt vọng trong một xã hội
buộc con người ta phải sống.

Trong những bài thơ bao hàm những âm hưởng sâu lắng, với
những điểm nhấn bí hiểm, tạo nên những khoảng tĩnh lặng của
cảm xúc đã khiến cho những hình ảnh trong thơ của bà trở nên
gần gũi.

Hồ Xuân Hương muốn phô bày khát vọng sống của mình, bà làm
cho nó trở nên nổi bật với một bút pháp diệu nghệ, nguyên bản;
điều đó đã làm cho thơ của bà luôn trở nên mới mẻ đối với người
đọc, tự nhiên và giản dị. Thơ bà gây sốc người đọc bởi bà luôn
dùng những ngôn từ thông tục hàng ngày, dân giã để góp phần
diễn giải những ý tưởng sâu xa, mầu nhiệm.

Tóm lại, với bút pháp này đã làm cho thơ bà mang được bản sắc
riêng, hàm súc về cuộc sống của chính tác giả; cộng với sự soi
chiếu thông qua những hình ảnh riêng tư mầu nhiệm. Người đọc
luôn bắt gặp sự chồng lấn giữa thơ và đời, giữa nhà thơ và công
chuyện hàng ngày; sự nhào lộn giữa sự náo động của tâm hồn
của một phụ nữ với cái được tôn vinh như là thứ cao cả nhất: Đó
là tình yêu.

Trong thơ của Hồ Xuân Hương, người đọc nhận thấy đó không
chỉ là những ý tưởng mang cảm thức phụ nữ, những ý tưởng của
cuộc sống mà của cả thế giới đàn ông điều đó đã làm cho thơ
của bà trở nên ngọt ngào.

Nhà thơ luôn hướng ngọn bút của mình đến những miền hoài
cảm và hoài cổ với những gì bản chất nhất được cài cắm trong
một khung cảnh tương thích, với một sự dàn cảnh bởi những yếu
tố tiêu biểu của thiên nhiên và cuộc sống. Bởi nhà thơ đã có biệt
tài sử dụng phép ẩn dụ nên đã làm thơ của bà ẩn giấu nhiều ý
nghĩa. Thơ của bà sáng tạo nên bởi một khung cảnh ẩn dụ mang
tầm vũ trụ, thơ của bà diễn tả được những gì thuộc về bản chất
nhất của cuộc sống được trình bày qua những diễn biến tâm lý,
chính điều đó đã làm cho thơ bà tạo nên sự cộng hưởng vang xa
trong lòng người đọc. Điều đó đã làm nên một trạng thái và giá trị
nguyên bản trong từng bài thơ thất ngôn, bát cú.

Như vậy, tọa độ của các giá trị thơ của Hồ Xuân Hương được
đánh giá và xem xét trong bối cảnh xã hội thiên nhiên của đất
nước của bà; nói cách khác, nhiệm vụ của bà là du ngoạn trong
đất nước của mình để tìm cảm xúc thơ và sáng tạo ra thơ.

Qua những phân tích kể trên, qua những nhận thức triết học về
thiên nhiên và cảm xúc thẩm mỹ, Hồ Xuân Hương đã nâng tầm
của các suy nghĩ và cảm xúc của cá nhân bà. Chính vì vậy mà bà
không chỉ là một nhà thơ lớn của Việt Nam mà bà đã chứng minh
được là một trong những nhà thơ lớn của nhân loại.

Hồ Xuân Hương, nhà thơ trữ tình với những vần thơ được sáng
tạo chân thành đã nâng tầm cao thẩm mỹ hướng tới những ý

tưởng trong sạch.

Hồ Xuân Hương đã tự tìm cho mình một con đường riêng, với
những sáng tạo rất riêng đã đạt tới đỉnh cao sáng tạo

Hồ Xuân Hương được ghi nhận như một nhà nhân đạo chủ
nghĩa, bà nhận biết được những điều được coi là bản chất nhất
của cuộc sống, bà cảm nhận và chia sẻ niềm vui và nỗi đau đớn
của nhân dân và những điều đó đã trở thành hạt giống ẩn dụ
nghệ thuật trong thơ của bà. Bằng một bút pháp nhất quán, với
sự thấu hiểu cuộc sống của con người bà đã chuyển tải trọn vẹn
trong thơ của mình.

Những bài thơ của Hồ Xuân Hương thật sự mang lại cho bà niềm
vinh quang vô tận, trong nhiều thế hệ, thời đại, không chỉ ở Việt
Nam mà của thế giới.