kinh tế học vĩ mô dành cho chính sách công bài giảng thị trường độc quyền bán doc

Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
1
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Thò trường độc quyền bán
Các chủ đề thảo luận
 Độc quyền bán
 Nguyên nhân tồn tại độc quyền
 Tối đa hóa lợi nhuận của doanh nghiệp độc quyền bán
 Độc quyền với nhiều nhà máy trực thuộc
 Đo lường sức mạnh độc quyền
 Tổ thất xã hội do sức mạnh độc quyền bán
 Kiểm soát độc quyền
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
2
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Nhớ lại thị trường cạnh tranh hoàn hảo
 Sản phẩm đồng nhất
 Có rất nhiều người mua và người bán
 Thông tin hoàn hảo
 Doanh nghiệp là người chấp nhận giá
 P = LMC = LAC
 Doanh nghiệp có lợi nhuận kinh tế = 0
trong dài hạn
Thò trường cạnh tranh hoàn hảo
Q

q
P P
Thò trường Mỗi doanh nghiệp
D S
Q
0
P
0
P
0
d = MR = AR
q
0
LACLMC
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
3
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Độc quyền bán
1) Một người bán – Nhiều người mua
2) Một sản phẩm (không có sản phẩm
thay thế tốt)
3) Có những rào cản các doanh nghiệp
khác gia nhập ngành
3.12.2010 Đặng Văn Thanh 6
Độc quyền bán
 Các rào cản gia nhập ngành hay lý do tồn
tại độc quyền

 Kinh tế (ngành độc quyền tự nhiên)
 Kỹ thuật.
 Pháp lý
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
4
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Độc quyền bán
 Xác đònh doanh thu biên
 Là nhà sản xuất duy nhất, nhà độc quyền bán
sẽ căn cứ vào cầu thò trường để quyết đònh
mức sản lượng và giá bán.
 Giả sử một doanh nghiệp có đường cầu:
P = 11 - Q
Tổng doanh thu, doanh thu biên và
doanh thu trung bình
10 1 10 10 10
9 2 18 8 9
8 3 24 6 8
7 4 28 4 7
6 5 30 2 6
5 6 30 0 5
4 7 28 -2 4
3 8 24 -4 3
Tổng Doanh thu Doanh thu
Giá Lượng Doanh thu biên trung bình
P Q TR MR AR
Kinh tế Vi mô

Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
5
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Doanh thu trung bình và doanh thu biên
Q
0
$/sản phẩm
Doanh thu trung bình (Đường cầu)
Doanh thu
biên
Độc quyền bán
 Nhận xét
1) Khi giá giảm sẽ tăng được sản lượng bán
2) MR < P
3) So sánh với cạnh tranh hoàn hảo
 Giá không đổi khi số lượng bán thay đổi
 MR = P
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
6
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Lợi nhuận giảm
P
1
Q
1

Lợi nhuận giảm
MC
AC
Q
$/sản phẩm
D = AR
MR
P*
Q*
Lợi nhuận đạt tối đa khi doanh thu biên bằng
chi phí biên
P
2
Q
2
Tối đa hoá lợi nhuận
 Q < Q
*
, do MC < MR nên khi tăng sản lượng
lợi nhuận sẽ tăng thêm.
 Q > Q
*
, do MC > MR nên khi giảm sản lượng
lợi nhuận sẽ tăng thêm.
 Q = Q
*
thoả điều kiện MC = MR thì lợi nhuận
đạt tối đa
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12

Đặng Văn Thanh
7
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Độc quyền bán
 So sánh giá độc quyền bán với giá cạnh
tranh hoàn hảo:
 Độc quyền bán
P > MC
 Cạnh tranh hoàn hảo
P = MC
D
2
MR
2
D
1
MR
1
Đường cầu dòch chuyển làm thay đổi giá
nhưng sản lượng vẫn không đổi
Q
MC
$/Q
P
2
P
1
Q
1

= Q
2
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
8
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
D
1
MR
1
Đường cầu dòch chuyển làm thay đổi sản
lượng nhưng giá vẫn không đổi
MC
$/Q
MR
2
D
2
P
1
= P
2
Q
1
Q
2
Q
Độc quyền bán

 Nhận xét
 Dòch chuyển đường cầu thường gây ra sự thay đổi cả về
giá và lượng.
 Ở thò trường độc quyền bán không có đường cung vì khi
cầu thay đổi:
 Nhà độc quyền bán có thể cung cấp các mức sản lượng khác nhau
ở cùng một mức giá.
 Nhà độc quyền bán có thể cung cấp cùng một mức sản lượng
nhưng ở các mức giá khác nhau.
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
9
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Doanh nghiệp có nhiều nhà máy trực thuộc
 Đối với nhiều công ty, quá trình sản xuất
được thực hiện ở hai hay nhiều nhà máy, do
đó chi phí sản xuất có thể khác nhau.
 Chọn tổng sản lượng và sản lượng ở mỗi
nhà máy theo quy tắc:
 Chi phí biên ở các nhà máy bằng nhau.
 Chi phí biên bằng doanh thu biên
Độc quyền bán
0
)(
)()(
1
1
11

2211
Q
C
Q
PQ
Q
QCQCPQ
T
T
Doanh nghiệp có nhiều nhà máy
1
MCMR
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
10
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
3.12.2010 Đặng Văn Thanh 19
Độc quyền bán
0
)(
)()(
2
2
22
2211
Q
C
Q

PQ
Q
QCQCPQ
T
T
Doanh nghiệp có nhiều nhà máy
2
MCMR
Độc quyền bán
Điều kiện tối đa hoá lợi nhuận:
21
2
1
MCMCMR
MCMR
MCMR
Doanh nghiệp có nhiều nhà máy
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
11
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Sản xuất với hai nhà máy
Nguyên tắc tối đa hóa
lợi nhuận:
1) Q
1
+ Q
2

= Q
T
MC
T
= MC
1
= MC
2
2) MC
T
=MC
1
=MC
2
=MR
Q
$/Q
D = AR
MR
MC
1
MC
2
MC
T
MR*
Q
1
Q
2

Q
T
P*
Sức mạnh độc quyền bán
 Đo lường sức mạnh độc quyền
 Trong trường hợp cạnh tranh hoàn hảo:
P = MR = MC
 Sức mạnh độc quyền bán: P > MC
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
12
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Sức mạnh độc quyền bán
 Hệ số đo lường sức mạnh độc quyền bán
 L = (P - MC)/P
 Giá trò L càng lớn (trong khoảng 0 tới 1) thế
lực độc quyền bán càng lớn.
 L biểu diễn theo độ co giãn của cầu theo giá
 L = (P - MC)/P = -1/E
P
 E
P
là độ co giãn của cầu đối với một doanh
nghiệp, không phải đối với thò trường
Sức mạnh độc quyền bán
 Sức mạnh độc quyền bán không bảo đảm
doanh nghiệp có lợi nhuận.
 Lợi nhuận phụ thuộc vào mối tương quan

giữa chi phí bình quân với giá cả.
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
13
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Sức mạnh độc quyền bán
 Quy tắc về dấu hiệu đònh giá
 Việc đònh giá đối với doanh nghiệp độc quyền
bán
 Nếu E
P
lớn, lợi nhuận nhỏ
 Nếu E
P
nhỏ, lợi nhuận lớn
P
E
MC
P
11
Độ co giãn của cầu và lợi nhuận
$/Q $/Q
Q
Q
AR
MR
MR
AR

MC MC
Q* Q*
P*
P*
P*-MC
Cầu càng co giãn,
phần lợi nhuận càng
nhỏ
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
14
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Nguồn gốc sức mạnh độc quyền bán
 Tại sao một số doanh nghiệp lại có sức
mạnh độc quyền bán đáng kể, còn một số
khác lại có ít hoặc không có?
 Sức mạnh độc quyền bán của một doanh
nghiệp được quyết đònh bởi độ co giãn của
cầu của doanh nghiệp đó.
Nguồn gốc sức mạnh độc quyền bán
 Độ co giãn cầu của doanh nghiệp phụ
thuộc vào:
1) Độ co giãn cầu của thò trường
2) Số lượng các doanh nghiệp
3) Sự tương tác giữa các doanh nghiệp
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh

15
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
 Sức mạnh độc quyền bán làm cho giá cả
cao hơn và lượng sản phẩm ít hơn.
 Sức mạnh độc quyền bán thường làm cho
người tiêu dùng bò thiệt và nhà sản xuất
được lợi
 Tính chung lại, phúc lợi xã hội tốt hơn hay
xấu đi so với cạnh tranh?
Tổn thất xã hội do sức mạnh độc quyền bán
B
A
Thặng dư người tiêu dùng bò mất
DWL
Do giá cao hơn, người tiêu dùng mất
A+B và nhà sản xuất thu được A-C.
C
Tổn thất xã hội do sức mạnh độc quyền bán
Q
AR
MR
MC
Q
C
P
C
P
m
Q

m
$/Q
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
16
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
Tổn thất phúc lợi xã hội do độc quyền bán
 Giá cả độc quyền (P
M
) cao hơn giá cạnh tranh (P
C
)
hoặc chi phí biên (MC)
 Sản lượng độc quyền thấp hơn sản lượng có tính
cạnh tranh. (Q
M
<Q
C
)
 Giá cao làm cho nhà độc quyền có lợi nhuận vượt
trội từ việc chiếm giữ thặng dư của người tiêu dùng
 Sức mạnh độc quyền bán gây ra tổn thất vô ích
Tổng quát: Sử dụng nguồn lực kém hiệu quả (quá ít)
3.12.2010 32
Mục đích kiểm soát độc quyền
 Giá độc quyền thấp hơn, gần với giá cạnh
tranh (P
C

) hoặc chi phí biên (MC)
 Gia tăng sản lượng đến Q
C
 Điều tiết lợi nhuận vượt trội của độc quyền
để chi dùng chung cho xã hội.
 Giảm tổn thất vô ích
Tổng quát: Sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn
Kinh tế Vi mô
Bài giảng 12
Đặng Văn Thanh
17
Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
3.12.2010
3.12.2010 33
Biện pháp kiểm soát độc quyền
 Quy đònh giá tối đa
 Điều tiết thuế
 Luật chống độc quyền (Luật cạnh
tranh)