Phát huy tiềm lực tư duy trong mỗi con người ppsx

Phát huy tiềm lực
tư duy trong mỗi
con người
Không khó khăn lắm để bắt gặp đâu đó quanh ta những người còn rất
trẻ những cách suy nghĩ thì quá cũ kỹ, nhạt nhoà, ngược lại có người
tuổi cao thậm chí rất cao, nhưng cách nghĩ lại rất trẻ trung, khoáng đạt.
Tuy vậy, thực tế đó không bác bỏ một sự thật cũng rất dễ kiểm nghiệm là
tuổi trẻ tiếp cận với cái mới, dễ dị ứng với sự trì trệ, không cam chịu với
những cái đã quen đang bào mòn sức sống, lẽ sống. Họ không chựu dễ
dàng dẫm theo những lối mòn làm chùn bước khát vọng khám phá.
Đương nhiên, không phải người trẻ tuổi nào cũng có được cái đó, nếu
giả dụ được cả như vậy, thì thật phúc lớn cho dân tộc!


Nhưng tại sao không?
Trước hết, thực tế đã bác bỏ một sự khái quát vội vã cái nghịch lý: trẻ
mà bảo thủ, già mà cách tân! Quả là nghịch lý, nếu có đầy đủ dữ kiện để
có thể rút ra kết luận ấy. Nhưng cuộc, may thay đã không tồn tại quá
nhiều nghịch lý như vậy. Ngược lại, trong những ngổn ngang bề bộn của
guồng máy xã hội đang vận hành, sức trẻ đang là dòng chảy mạnh mẽ,
hối hả lao về phía trước. Cũng có thể có sự cuốn hút nhất thời của một
bộ phận nhỏ nhoi nào đó trong dòng chảy đó nhưng về đại thể, không có
một lực đẩy khởi nguồn từ sức trẻ của tư duy, của bầu nhiệt huyết còn
rất sung sức ứ tràn trong tim, thì không thể có sự tuôn trào đó. Trong sự
nghiệp Đổi Mới nhằm khởi động quá trình công nghiệp hoá và hiện đại
hoá đất nước, tuổi trẻ là đội quân chủ lực, là lực lượng xung kích, đó là
một thực tế sống động. Mà hành động là minh chứng cho sự nhạy bén
với cái mới. Mặt khác, chính tư tưởng mới, tình cảm mới, hoặc nói chính
xác hơn, tu duy mới chỉ đạo cách làm, dẫn dắt tình cảm và tạo ra bản
lĩnh hành động.

Và sự mới cũ trong tư duy lại không chỉ đơn thuần lệ thuộc vào tuổi tác
mà chủ yếu được quyết định bởi chiều sâu văn hoá. Tôi nói chủ yếu, có
nghĩa là ngoài văn hoá ra, còn một số yếu tố khác nữa, song văn hoá là
cái quyết định nhất. Vì tư duy là giai đoạn cao của quá trình nhận thức
của con người mà văn hoá chính là cái nền vững chắc của sự nhận thức
ấy.

Cho nên, có người tuổi tuy cao, song vì cái chiều sâu văn hoá đã tạo ra
một sức tươi trẻ cho bộ óc cho đời sống tâm hồn, nên họ vẫn có thể bắt
nhịp được với cuộc sống với những biến động mới. Nói cách khác, bộ óc
của họ vẫn tiếp tục nhận được thông tin, vẫn xử lý được thông tin để
biến chúng thành tri thức, giúp vào việc nhận thức cuộc sống một cách
đúng đắn và cập nhật. Thế là, con người ấy nhờ có một tầm văn hoá cao
hướng dẫn, chỉ đạo cách nhìn, cách phân tích những sự kiện của cuộc
sống, nên đã hình thành một tư duy lành mạnh và khoe khoắn, bắt kịp
với sự vận động của cuộc sống. Đó là một tư duy đổi mới. Không nhiều
những con người như vậy, song cũng không là quá hiềm.

Xin gợi ra đây một trong những ví dụ mà tôi nghĩ là rất tiêu biểu, đó là
tầm cao văn hoá làm nền cho tư duy đổi mới của các tác giả cuốn sách
“văn hoá và đổi mới” nhà văn hoá lớn Phạm Văn Đồng khi viết cuốn
sách này, ông đã bước gần đến tuổi 90!
Tôi sẽ không làm cái công việc kể lại nội dung rất phong phú của cuốn
sách mỏng với 128 trang khổ nhỏ ra đời năm 1994. Chính vào thời điểm
này, ông nêu nhiều ý tưởng: “chúng ta đang đi trên một con đường chưa
có bản đồ”.

Bốn năm sau, tôi đọc được trên một cuốn sách do Rowan Gibson biên
tập từ những cuộc thảo luận của nhiều nhà khoa học hàng đầu ở mỹ về
một chủ đề cực kỳ lý thú: phải tư duy lại về tương lai “Rethinking The

Future: Business, priciples, competition, control & complexity,
leadership, markets and the world” (Nicolas Brealey publishing 1997)
những ý tưởng tương tự: “Con đường mà chúng ta đang đi trong nhiều
thập kỷ qua đã đến chỗ kết thúc. Từ đấy trở đi, cuộc hành trình đi đến
tương lai sẽ là diễn biến nằm ngoài kinh nghiệm đã trải qua và chúng ta
cần phải thay đổi tư duy một cách tương ứng. “Tôi muốn nói đến sự bắt
gặp của nhưng ý tưởng mạnh mẽ, vừa phản ánh những ý tưởng mạnh
mẽ, vừa phản ánh những bước đi của cuộc sống, vừa có sức cổ vũ những
bước đi ấy!

Cũng trong cuốn sách này, tôi cứ nghiền ngẫm mãi ý tưởng: “sự thật là
tương lai sẽ không phải là sự tiếp tục của quá khứ. Nó sẽ là một chuỗi
các gián đoạn… các con đường đều mang tính chất tuyến tính, và lối
mòn tư duy tuyến tính là vô ích trong một thế giới phi tuyến tính. Thay
vào đó, chúng ta phải tạo ra bước nhảy trí tuệ từ tuyến tính. Từ cái đã
biết sang cái chưa biết.” Những ý tưởng này khiến tôi nhớ lại khuyến
cáo của tác giả “Văn Hoá và Đổi Mới” đã nêu ra trước đó 4 năm mà tôi
thường hay trích dẫn trong các bài viết của mình: “trong lịch sử chưa có
một mô hình xã hội chủ nghĩa nào, thậm trí các nhà sáng lập học thuyết
Mác Lênin cũng chưa bao giờ đề ra một định nghĩa có tính chất hình
mẫu về chủ nghĩa xã hội khoa học, chính khoa học là ở chỗ đó… Chúng
ta đang gánh vác một trọng trách chưa có tiền lệ… Chúng ta phải lớn lên
của văn hoá và trí tuệ.”

Quả thật, khi đã đứng ở những tầm cao văn hoá, những tư tưởng lớn rất
rễ bi gặp nhau. Tầm văn hoá ấy cũng là tầm tư duy. Tầm tư duy khoáng
đạt, mạnh mẽ vừa là sự phản ánh sinh động cuộc sống đang dồn dập biến
động vừa có sức thúc đẩy sự vận động ấy. Đó cũng chính là tư duy đổi
mới. Nó không lệ thuộc vào tuổi tác là vì vậy. Cho nên, dù tuổi trẻ song
không làm cho bộ óc mình biết cách tiếp nhận thông tin và xử lý thông

tin, ăn ngon, ngủ yên trên cái vốn tri thức hết sức nghèo nàn của mình
thì tư duy lẩm cẩm, bảo thủ cũng là chuyện dễ hiểu. Sự già cỗi của trí óc
đáng sợ gấp nhiều lần sự già cỗi của cơ thể. Khi một nguời trẻ tuổi già
nua về trí tuệ và ốm yếu trong cảm nhận cuộc sống thì anh ta (hay chị ta)
đã tự đắp chiếu cho mình tuy rằng y vẫn đi lại, nói cười.
Văn hoá, nâng cao bản lĩnh văn hoá, đó là bài tập dưỡng sinh của tư duy
lành mạnh, sống động và khoáng đạt. Tuổi trẻ cần có kiểu tư duy như
vậy. Một tư duy đổi mới. Với SV, tôi nghĩ đây sẽ là và nên là phẩm chất
hàng đầu cần phải tự rèn luyện vì nó sẽ quyết định toàn bộ sự nghiệp họ
khi đảm trách nhiệm đòi hỏi của cuộc sống.
Theo Sinh viên Việt Nam