Đề đền Sầm Nghi Đống

Đề đền Sầm Nghi Đống
Hồ Xuân Hơng
I/ Chủ đề Bài thơ là cái nhìn khinh bỉ đối với ngôi đền thờ cũng nh sự
nghiệp anh hùng của tên Thái Thú bại trận Sầm Nghi Đống. Qua đó nhà
thơ cũng khẳng định đề cao tài trí của ngời phụ nữ chống lại cái trật
II/ Phân tích
Nếu ở Bà Huyện Thanh Quan, ta bắt gặp một phong cách thơ trang nhã
nhẹ nhàng mang tính chất cung đình, thì ở Hồ Xuân Hơng Bà Chúa thơ
Nôm lại có một phong cách khác : mạnh mẽ táo bạo. Sự mạnh mẽ táo bạo
tong thơ của bà không chỉ thể hiên qua nghệ thuật ngôn từ mà nó còn đợc
biểu hiện qua nội dung t tởng tác phẩm : Bà dám lớn tiềng bênh vực ngời
phụ nữ, đả kích nam quyền thần quyền. Đề đền Sầm Nghi Đống là
một trong những bài thơ nh vậy :
Ghé mắt trông ngang thấy bẳng treo
Kìa đền Thái Thú đứng cheo leo
Ví đây đổi phận làm trai đợc
Thì sự anh hùng há bấy nhiêu
1/ Hai câu đầu : Thái độ của nhà thơ đối với đền thờ Sầm Nghi Đống
Sầm nghi Đống tên tớng giặc nhà Thanh - đã thất trận ở nớc ta vào
mùa xuân năm 1789. Thể theo truyền thống nhân đạo, cũng là vì mối
bang giao của hai dân tộc, vua Quang Trung cho phép lập đền thờ. Tên
Thái thú họ Sầm đâu có thể ngờ đợc rằng sau này có một nữ sĩ đã qua đây
và
Ghé mắt trông ngang thấy bảng treo
Nhà thơ không nhìn thẳng, cũng không thèm quay sang để nhìn cho rõ mà
chỉ là nhìn nghiêng, nhìn chéo, có thể chỉ là liếc qua. Ngôi đền đối với bà
chẳng là cái gì cả, chỉ là nhân thể đi qua thì ghé mắt nhìn xem nó ra sao.
Cách nhìn ấy đã cho ta thấy ngay thái độ ngạo mạn của nhà thơ độc nhất
vô nhị này.
Và nhờ cái bảng treo, nữ sĩ mới biết đây là đền Thái Thú
Kìa đền Thái thú đứng cheo leo.

Đền vốn là nơi để thờ cúng lễ bái thành kính chứ đâu để bàn luận. ấy vậy
mà đối với Hồ Xuân Hơng, mắt nhìn, tay chỉ trỏ, mặt lộ rõ vẻ ngạc nhiên
kìa. Hoá ra là đền Thái thú! Tên tớng thất trận này có công lao gì mà
lập đền thờ ? Với cái nhìn ngạo mạn, nhà thơ cũng kịp nhận ra một ngôi
đền đứng cheo leo. Ngôi đền đợc xây ở trên cao nhng nó không tạo ra
đợc sự uy nghi đờng bệ mà ngợc lại nó rất nhỏ bé, chênh vênh, không có
gì chắc chắn, dễ đổ vỡ. Và nh thế Thái thú cùng ngôi đền của hắn hiện lên
thật thảm hại dới con mắt khinh bỉ của nữ sĩ họ Hồ.
2/ Hai câu sau : Nhà thơ khẳng định vai trò của ng ời phụ nữ
Hai câu thơ tiếp, nhà thơ không còn úp mở thái độ của mình, bà
khinh ra mặt :
Ví đây đổi phận làm trai đợc
Thì sự anh hùng há bấy nhiêu
Đây là đại từ ngôi thứ nhất, thờng để xng hô với ngời ngang hàng hoặc
dùng để tỏ thái độ coi thờng. Xuân Hơng tự xng là đây có nghĩa là nữ sĩ
đã đặt mình ngang hàng với nam giới, với thần. Nhà thơ đã ý thức thật rõ
rệt về giá trị của mình. Nhng nh thế cha đủ, bà còn tuyên bố: nếu đổi phận
làm trai thì ta đây cũng gơm cầm ngựa cỡi tung hoành ngang dọc không
thua kém ai chứ đâu có thể thua trận, treo cổ bỏ đời nh tên tớng bại trận
kia. Lời thơ châm chọc thật sâu cay. Nếu ở hai câu thơ đầu mới chỉ là cái
nhìn, cái chỉ trỏ ở t thế ngang tàng, thì ở hai câu cuối là sự phê phán,
khẳng định một cách trịch thợng trớc sự anh hùng hài hớc kia. Âm hởng
Trinh Thai Dung Page 1 n Sm nghi ng
của lời thơ đâu chỉ là sự thách thức mà còn là khát vọng đổi đời. Và hơn
thế nữa, tác giả còn khẳng định tài năng của ngời phụ nữ không thua kém
đấng mày râu quân tử
IV/ Kết luận
Trinh Thai Dung Page 2 n Sm nghi ng