một số vấn đề về tội phạm tin học và đạo đức nghề nghiệp

Chơng 14 - Một số vấn đề về tội phạm tin học và đạo đức nghề nghiệp
CHNG 14. MT S VN V TI PHM TIN HC V
O C NGH NGHIP
Nhõn loi ang bc sang nn vn minh th ba, nn vn minh thụng tin vi mt
c trng l mi hot ng u gn lin vi vic x lý thụng tin v hiu qu hot
ng ch yu ph thuc vo thụng tin v kh nng x lý thụng tin. Trong hon
cnh ú, ngi ta ó núi nhiu n quyn lc ca CNTT. Cn hiu quyn lc ca
CNTT khụng ch nhng li ớch ln lao nú mang li cho con ngi m cũn c
khớa cnh nhng tỏc hi nú cú th gõy ra nu khụng c s dng ỳng n.
Vi vic kt ni mỏy tớnh vo mng, con ngi cú th m rng phm vi hot ng
ca mỡnh thỡ iu ú cng cú ngha l nhng tỏc hi cú th c nhõn lờn qua
mng. Vỡ th trong mt xó hi "ni mng", mi cỏ nhõn phi nhn thc c trỏch
nhim vi cng ng.
14.1. TIN TC - MT LOI TI PHM K THUT
T nhiu nm nay, cựng vi s phỏt trin nhanh chúng ca tin hc, ti phm tin
hc cng gia tng rt nhanh. Tỏc gi ca ti phm tin hc v mt k thut m ta
gi l "tin tc" (hacker) thng l nhng ngi rt gii v tin hc. Sau õy l mt
s loi hỡnh ti phm tin hc thng gp:
14.1.1. Virus tin hc
Virus l nhng chng trỡnh c vit theo mt c ch c bit cú nhng tớnh
nng nh sau:
Cú kh nng lõy lan, khi lt vo mt mỏy nú chim quyn iu khin mỏy
t nhõn bn nhm lõy lan t mỏy ny sang mỏy khỏc. Chớnh vỡ tớnh nng
tng t vi virus sinh hc ny m ngi ta gi cỏc chng trỡnh ny l virus.
Virus l cỏc chng trỡnh tng i nh, hiu qu cao v thng cú cỏc c
ch chng phỏt hin.
Cui cựng, virus cú mc ớch gõy nhiu hoc phỏ hoi. Nhng virus "hin"
thng ch gõy nhiu ch khụng phỏ hu d liu, vớ d virus Yankee Doodle,
c ỳng 17 gi l tm dng mỏy phỏt bn quc ca M hay virus "Th 6
ngy 13" thỡ c n th 6 hoc ngy 13 (ngy ngh ca nhng ngi theo o
Hi) thỡ khụng cho mỏy lm vic. Cú nhng virus hin lờn dũng ch "tụi úi" v

ai ỏnh ỳng ch "Cookie" ngha l bỏnh bớch quy thỡ nú cho mỏy tớnh lm vic
tip. Nhng virus "d" thỡ lm hng cỏc phn mm khỏc trong mỏy hoc lm
hng cỏc file d liu. Cú nhng virus tin hnh format a cng v hu ton b
thụng tin cú trờn a. Nm 1999 virus Chec-nụ-bn ca mt sinh viờn i Loan
ó gõy tỏc hi cho hng trm ngn mỏy tớnh trờn th gii gõy thit hi nhiu t
ụ la. Virus ny khụng nhng format a cng m cũn xoỏ cỏc chng trỡnh
iu khin ca mỏy tớnh trong flash RAM, khin phi thay li bng mch ca
mỏy tớnh hoc np li chng trỡnh iu khin. Virus "I love you" ca mt sinh
viờn Philippine nm 2000 lõy lan qua ng th in t cng gõy thit hi
nhiu t ụ la. Nm 2001 ngi ta c chng kin nhng loi virus gõy tờ lit
nhng mng ln bng cỏch gõy quỏ ti nh virus Code Red hay Nimda trong
thỏng 9/2001.
120
Chơng 14 - Một số vấn đề về tội phạm tin học và đạo đức nghề nghiệp
C ch lõy lan c tin tc tớnh toỏn rt k. Cho ti nay, ngi ta bit ti bn loi
viurs, loi virus file nhim vo cỏc file chng trỡnh, loi virus boot nhim vo vựng
khi ng ca a, virus macro lõy qua cỏc tp tin vn bn v sõu (worm) virus lõy
qua mng.
Virus file:
Vi vius file, khi cho chy chng trỡnh ó nhim virus, virus s phỏt tỏc. Thụng
thng virus sinh ra mt on mó thng trc trong b nh v chim ly iu
khin file ca h iu hnh. Nh vy mỏy ó b nhim virus. Khi chy mt chng
trỡnh cha b nhim virus, h iu hnh do b virus chim quyn trc s khụng thi
hnh ngay chng trỡnh m ghộp thờm on mó virus vo chng trỡnh ú, ghi li
lờn a sau ú mi cho thi hnh. Nh vy chng trỡnh va chy ó b nhim
virus. Nu ta mang chng trỡnh ó b nhim em chy mỏy khỏc thỡ virus s
lõy tip sang mỏy khỏc. Virus file li mt du vt d nhn l sau khi b nhim
virus, kớch thc ca file ln thờm.
Virus boot:
Mi mt a (cng hay mm) u dựng cỏc sector u tiờn mụ t cỏc thụng s

ca a v cú mt chng trỡnh nh giỳp khi ng h iu hnh. Khi t mt a
vo , mỏy tớnh s c cỏc thụng tin ú v thi hnh chng trỡnh khi ng nu
mỏy trong trng thỏi khi ng. C ch ny b cỏc tin tc li dng phỏt tỏn
vitus.
Khi t mt a ó b nhim virus boot vo mt mỏy tớnh ri c, virus s sinh ra
mt on mó thng trc trong b nh v chim ly iu khin file tng t nh
virus file. Nu ta t mt a mi vo mỏy, virus s thay li vựng a khi ng ca
a bng mt ni dung khỏc cú mó ca virus. Khi em a n mt mỏy khỏc virus
s c gii phúng hon thnh mt chu k lõy lan.
Virus macro:
Trc õy ớt khi ngi ta ngh n kh nng cỏc ti liu vn bn cng cú th l
mụi trng lõy lan virus. Trong cỏc ti liu theo chun ca Microsost cú mt c
ch t ng thc hin hng lot cỏc cụng vic theo mt kch bn nh sn gi l
macro. Vớ d mt ngi son ti liu toỏn hc, a vo mt du tớch phõn phi
thc hin khong 10 thao tỏc. Nu h to ra mt kch bn quy nh nu gừ phớm
Ctrl_I thỡ c 10 thao tỏc ú s c thc hin mt cỏch t ng thỡ rt tin.
Phng tin to macro ca Microsoft cú th cho mỏy hc cỏc kch bn, sau ú cú
th ghi li kch bn ú cựng vi ti liu v lu li trong mỏy t ng dựng li.
Microsoft cũn to ra c mt ngụn ng lp trỡnh xõy dng cỏc kch bn phc
tp, k c nhng hot ng xoỏ file hay lm vụ hiu hoỏ mt s hot ng ca
mỏy. Chớnh vỡ th macro c dõn tin tc tn dng lm mụi trng lõy lan virus.
Khi mt ti liu b nhim a sang mỏy khỏc son tho nú s lm cho mỏy mi
ghi li kch bn ca virus. Virus macro ó honh hnh sut mt thi gian di cho
ti khi Microsoft a vo cỏc phn mm vn phũng ca mỡnh chc nng cnh bỏo
cú macro ngi dựng cnh giỏc.
Virus lan qua mng (WORM):
Gn õy tin tc s dng Email phỏt tỏn virus vi mt tc v quy mụ rt ln.
Virus c gi kốm theo Email di dng cỏc file chng trỡnh kốm theo c
ngu trang. Cỏc virus khi phỏt tỏc s tỡm trong hp th ca mỏy b nhim ly danh
sỏch a ch ca nhng ngi cú trao i th in t vi ng s v gi li

121
Chơng 14 - Một số vấn đề về tội phạm tin học và đạo đức nghề nghiệp
nhng bc th cú mang virus. V c bn worm l virus file c gn vi c ch
phỏt tỏn tớch cc m email hay web ch l phng tin phỏt tỏn. Nhiu ngi
phõn bit mt cỏch rch rũi gia WORM v virus da theo s tng t vi c ch
sinh hc. Cng ging nh virus sinh hc, virus tin hc ch sng c nu ký sinh
c trờn vt ch. Cỏc on mó ca virus tin hc phi gn vo trong chng trỡnh
hoc vựng boot v phỏt tỏc khi chy chng trỡnh lõy nhim hoc c vựng boot
ca a. Sõu tin hc cng nh sõu sinh hc l mt thc th hon chnh t hot
ng m khụng cn ký sinh vo mt vt ch no mi cú th phỏt trin c.
14.1.2. Xõm nhp mỏy trỏi phộp
Cỏc h thng mỏy tớnh thng c bo v cn thn nhng khụng cú loi khoỏ
no cú th an ton tuyt i trc s tn cụng ca tin tc. Thụng thng cỏc mỏy
tớnh c bo v tng u tiờn bng mt khu, ch khi gừ vo ỳng tờn v mt
khu mi cú th ng nhp h thng c. Dõn tin tc cng cú rt nhiu cỏch
ly trm mt khu.
Phng thc n gin nht l chỳng cho chy mt chng trỡnh cú mn hỡnh
ging ht mn hỡnh mi ng nhp. Ngi s dng tng l ng nhp gừ tờn v
mt khu. Chng trỡnh ny thu li mt ch no ú, sau ú t hu. D nhiờn
ngi s dng khụng bit l ang ng nhp gi, h ch ngh rng cú mt trc trc
gỡ ú ca mỏy tớnh v ng nhp li. Ln ny thỡ mi vic bỡnh thng nhng mt
khu thỡ ó b l.
Mt cỏch khỏc l dựng cỏc chng trỡnh sinh tờn v mt khu ngu nhiờn v th
mt cỏch bn b, khi no thy ng nhp c thỡ ghi li.
Cng cú th n trm mt khu bng cỏch bt cỏc gúi tin ca mng phõn tớch.
Khi no thy gúi tin liờn quan n trao i xỏc thc trờn mng thỡ phõn tớch ly
ra mt khu. Vic ny ch lm c i vi cỏc h iu hnh mng yu, khụng mó
hoỏ tt cỏc giao dch xỏc thc trờn mng.
Mt cỏch khỏc khụn ngoan hn l a virus vo mỏy bng mt cỏch no ú. Sau
khi xõm nhp c, cỏc virus s ly mt khu gi li cho tin tc bng Email . Thi

gian qua Vit Nam bng cỏch ny rt nhiu ngi b l mt khu. Bn tin tc
(phn ln l sinh viờn CNTT) cũn lp hn mt Website trờn mng Internet t ti
M cụng b cỏc mt khu ỏnh cp c. Nhiu thuờ bao Internet Vit Nam
ch trong mt thi gian ngn ó mt hng chc triu ng tin thuờ bao Internet vỡ
nhng k mo danh.
i vi cỏc mng riờng, sau khi lt c vo mng cỏc tin tc cú th ly cỏc
thụng tin bờn trong v cng cú th sa i hoc xoỏ file.
14.1.3. Tn cụng gõy tờ lit
Mt loi hỡnh ti phm na l tn cụng vụ hiu hoỏ hot ng ca h thng mỏy
tớnh bng cỏch lm h thng quỏ ti. Chỳng lp mt chng trỡnh liờn tip gi cỏc
thụng ip n h thng bt h thng phi tr li vi mt nhp cao n mc h
thng khụng cũn lm c bt k vic gỡ khỏc na ngoi tr li cỏc thụng ip
phỏ ri ny. Cú hai phng tin m cỏc tin tc thng dựng.
Trong cỏc giao thc ca Internet cú giao thc ICMP, dựng kim tra hai mỏy cú
giao tip c vi nhau hay khụng. Khi mt mỏy tớnh ny gi n mỏy kia mt gúi
tin ca giao thc ICMP vi hm ý th "cú nhn c khụng" thỡ mỏy kia khi nhn
c s phỏt tr li mt gúi tin tr li vi hm ý "nhn c". Dõn tin tc cú th
vit mt chng trỡnh mi giõy phỏt i hng vn gúi tin nh th ti mt mỏy
122
Chơng 14 - Một số vấn đề về tội phạm tin học và đạo đức nghề nghiệp
mỏy ny sut ngy ch lm mi mt vic l phỏt tr thụng bỏo "ó nhn c" cõu
hi vụ ngha kia.
Cỏch th hai bn tin tc thng dựng l "di bom" cỏc h th. Chỳng cng dựng
cỏc chng trỡnh mi giõy gi hng vn th n mỏy ch th. Cỏc mỏy ch kim
tra a ch th, nu ỳng thỡ phi mt thi gian ghi li mt th vụ ngha, nu sai thỡ
phi phỳc ỏp li ni phỏt rng th khụng cú ngi nhn. Ch cn mt PC khụng
mnh lm di bom cng cú th vụ hiu hoỏ hon ton mt mỏy ch cung cp dch
v th.
14.2. CC TI PHM LIấN QUAN N LM DNG INTERNET Vè
NHNG MC CH XU

Khỏc vi ti phm ca tin tc (l nhng k phỏ hoi bng k thut cao) loi ti
phm ny liờn quan ti ni dung thụng tin. Cú th k n cỏc loi sau:
Phỏt tỏn hoc gieo rc cỏc ti liu phn vn hoỏ, vi phm an quc gia
Internet l mụi trng cụng cng, ai cng cú th s dng. Mt s ngi li dng
kh nng ca Internet ph bin cỏc ti liu phn vn hoỏ nh kớch ng bo
lc, ph bin vn hoỏ i tru, kớch ng bo lon, gõy ri, kớch ng cỏc xu
hng dõn tc hay tụn giỏp cc oan, hng dn cỏc phng phỏp khng b.
Trờn Internet cú ti hng vn WEBsite cú ni dung xu kiu ny. Mt s ngi cũn
li dng th in t, ch ng gi n nhng ti liu kiu ú cho ngi khỏc.
Trong thi gian va qua, nhiu ngi Vit nam trong nc thng xuyờn nhn
c th in t vi ni dung xu ca cỏc t chc phn ng nc ngoi.
Vi phm i sng riờng t ca ngi khỏc
Cú nhng ngi lm dng mng quy ri, e do, xỳc phm n ngi khỏc.
Cú nhng ngi b mt k khỏc mo danh a ra cỏc tuyờn b gõy thit hi Cú
nhiu cụng ty bng cỏch no ú ly c a ch th, liờn tc gi n cỏc th
qung cỏo sn phm hay dch v ca cụng ty minh. iu ny gõy ra rt nhiu
phin toỏi, mi khi m th in t phi xoỏ hng trm th qung cỏo v nhng
th khụng mong i. Vic lm dng th in t qung cỏo gi l "nhi th"
(spamming). Nhiu nc ang xem xột nhng o lut liờn quan n spamming
cú c phộp hay khụng.
14.3. S HU TR TU V BN QUYN
14.3.1. Tỡnh trng vi phm bn quyn phn mm
Tỡnh trng dựng phn mm sao chộp khụng cú bn quyn rt ph bin khụng ch
riờng cỏc nc ang phỏt trin. Ngay M cng cú n 1/3 s ngi dựng
phn mm khụng cú bn quyn. Nu tỡnh trng ny khụng kim soỏt c thỡ cỏc
cụng ty lm phn mm khụng th bỏn c sn phm v khụng th tỏi u t
c. Theo thng kờ ca cỏc t chc cú trỏch nhim, tỡnh trng dựng phn mm
khụng cú bn quyn ó gõy thit hi cho nhng ngi lm phn mm nhiu t ụ
la mi nm.
Vit Nam, nhiu cụng ty u t hng trm triu, mt hng nm lm ra mt

phn mm, ch sau khi phỏt hnh vi ngy, sn phm ca h ó b sao chộp bỏn
khp ni vi giỏ t 10 - 15.000 ng trờn a CD. Nu ai mua mỏy tớnh, cỏc ca
hng bỏn mỏy tớnh sn sng ci t min phớ cỏc phn mm.
123
Chơng 14 - Một số vấn đề về tội phạm tin học và đạo đức nghề nghiệp
Cỏc nh sn xut phn mm ó tỡm cỏc phng phỏp chng sao chộp nhng
khụng ngn cn c s phỏ hoi ca tin tc. Cho n nay, cha mt phn mm
no ca Vit Nam chng c nn b khoỏ.
Tỡnh trng dựng khụng cú bn quyn nh vy lm cho nhng ngi sn xut
phn mm úng gúi khụng dỏm u t.
14.3.2. S hu trớ tu trong tin hc
Bn quyn ch l mt trong cỏc yu t v s hu trớ tu v b vi phm nhiu
hn c. S hu trớ tu cũn cỏc vn khỏc na nh kiu dỏng cụng nghip, nhón
hiu, xut x sn phm , gii phỏp hu ớch. Mt vn ớt c ý ti l tỡnh
trng vi phm s hu trớ tu. Thụng thng trong khi xõy dng cỏc phn mm
hoc rng hn l xõy dng cỏc h thng thụng tin cú cỏc "bớ quyt cụng ngh".
Thm chớ ch cn cú mt ý tng tt ó l rt quan trng. iu ny dn n tỡnh
trng nhiu ngi tỡm cỏch ly cp bớ quyt di nhiu hỡnh thc. Thm chớ nhõn
viờn cỏc cụng ty cú th b vic v lm rũ r nhng bớ quyt cụng ngh.
Lut phỏp nhiu nc bo h phng phỏp gii quyt vn , nhón mỏc
sn phm, ch khụng bo h ý tng.
14.4. LUT LIấN QUAN N TI PHM TIN HC CA VIT NAM
Bt c mt nc phỏt trin no cng phi cú quy nh di dng cỏc vn bn
phỏp lut chng li cỏc ti phm tin hc.
Vit Nam, nhn thc c tớnh nghiờm trng ca cỏc ti phm tin hc, Quc
hi Cng ho Xó hi Ch ngha Vit Nam ó ban hnh mt s iu lut chng ti
phm tin hc trong b lut hỡnh s (13/1/2000).
iu 224. Ti to ra v lan truyn, phỏt tỏn cỏc chng trỡnh vi - rỳt tin hc
1. Ngi no to ra v c ý lan truyn, phỏt tỏn cỏc chng trỡnh vi-rỳt qua mng
mỏy tớnh hoc bng cỏc phng thc khỏc gõy ri lon hot ng, phong to

hoc lm bin dng, lm hu hoi cỏc d liu ca mỏy tớnh hoc ó b x lý k
lut, x pht hnh chớnh v hnh vi ny m cũn vi phm, thỡ b pht tin t nm
triu ng n mt trm triu ng hoc pht tự t sỏu thỏng n ba nm.
2. Phm ti gõy hu qu rt nghiờm trng hoc c bit nghiờm trng, thỡ b pht
tự t hai nm n by nm.
3. Ngi phm ti cũn cú th b pht tin t nm triu ng n nm mi triu
ng, cm m nhim chc v, cm hnh ngh hoc lm cụng vic nht nh t
mt nm n nm nm.
iu 225. Ti vi phm cỏc quy nh v vn hnh, khai thỏc v s dng mng mỏy
tớnh in t
1. Ngi no c s dng mng mỏy tớnh m vi phm cỏc quy nh v vn
hnh, khai thỏc v s dng mng mỏy tớnh gõy ri lon hot ng, phong to hoc
lm bin dng, lm hu hoi cỏc d liu ca mỏy tớnh hoc ó b x lý k lut, x
pht hnh chớnh v hnh vi ny m cũn vi phm, thỡ b pht tin t nm triu ng
n mt trm triu ng, ci to khụng giam gi n ba nm hoc pht tự t mt
nm n ba nm.
124
Chơng 14 - Một số vấn đề về tội phạm tin học và đạo đức nghề nghiệp
2. Phm ti thuc mt trong cỏc trng hp sau õy, thỡ b pht tự t hai nm n
nm nm:
a) Cú t chc.
b) Gõy hu qu rt nghiờm trng hoc c bờt nghiờm trng.
3. Ngi phm ti cũn cú th b pht tin t nm triu ng n nm mi triu
ng, cm m nhim chc v, cm hnh ngh hoc lm cụng vic nht nh t
mt nm n nm nm.
iu 226. Ti s dng trỏi phộp thụng tin trờn mng v trong mỏy tớnh
1. Ngi no s dng trỏi phộp thụng tin trờn mng v trong mỏy tớnh, cng nh
a vo mng mỏy tớnh nhng thụng tin trỏi vi quy nh ca phỏp lut gõy hu
qu nghiờm trng, ó b x lý k lut, x pht hnh chớnh m cũn vi phm, thỡ b
pht tin t nm triu ng n nm mi triu ng, ci to khụng giam gi n

ba nm hoc b pht tự t sỏu thỏng n ba nm.
2. Phm ti thuc mt trong cỏc trng hp sau õy, thỡ b pht tự t hai nm n
nm nm:
a) Cú t chc.
b) Gõy hu qu rt nghiờm trng hoc c bit nghiờm trng.
3. Ngi phm ti cũn cú th b pht tin t ba triu ng n ba mi triu ng,
cm m nhim chc v, cm hnh ngh hoc lm cụng vic nht nh t mt
nm n nm nm.
Trong thỏng 7/2001 ti thnh ph HCM, ó x pht hai trng hp u tiờn hai
trng hp chim ot mt khu, truy nhp trỏi phộp Internet, gõy thit hi kinh t
cho ngi thuờ bao Internet.
Ngh nh 55/2001/N-CP
Ngy 23/8/2001 Chớnh ph ban hnh ngh nh 55/2001/N-CP quy nh mt s
mc x pht cỏc vi phm khi s dng Internet.
iu 41 khon 2 quy nh:
"Pht tin t 200.000 ng n 1.000.000 ng i vi mt trong cỏc hnh vi vi
phm sau õy:
a) S dng mt khu, khoỏ mt mó, thụng tin riờng ca ngi khỏc truy nhp,
s dng dch v Internet trỏi phộp.
b) S dng cỏc cụng c phn mm truy nhp, s dng dch v Internet trỏi
phộp".
iu 41 khon 5 quy nh:
"Pht t 10.000.000 ng n 20.000.000 triu ng i vi mt trong cỏc hnh vi
vi phm sau õy:

g) S dng Internet nhm mc ớch e do, quy ri, xỳc phm danh d ,
nhõn phm ca ngi khỏc m cha n mc truy cu trỏch nhim hỡnh s.
125
Chơng 14 - Một số vấn đề về tội phạm tin học và đạo đức nghề nghiệp
h) a vo Internet hoc li dng Internet truyn bỏ cỏc thụng tin, hỡnh nh i

tru, hoc nhng thụng tin khỏc trỏi vi quy nh ca phỏp lut v ni dung thụng
tin trờn Internet m cha n mc truy cu trỏch nhim hỡnh s.
i) anh cp mt khu, khoỏ mt mó, thụng tin riờng ca t chc, cỏ nhõn v ph
bin cho ngi khỏc s dng.
k) Vi phm cỏc quy nh v vn hnh, khai thỏc v s dng mỏy tớnh gõy ri lon
hot ng, phong to hoc lm bin dng, lm hu hoi cỏc d liu trờn Internet
m cha n mc truy cu trỏch nhim hỡnh s".
iu 41 khon 6 quy nh
"Pht tin t 20.000.000 ng n 50.000.000 ng i vi mt trong cỏc hnh vi
vi phm sau õy:
a)
b) To ra v c ý lan truyn, phỏt tỏn cỏc chng trỡnh vi rỳt trờn Internet m cha
n mc truy cu trỏch nhim hỡnh s."
Cõu hi
1. Bn bit gỡ v virus v cỏc chng trỡnh chng virus?
2. Hóy nờu mt s hỡnh thc ti phm tin hc.
3. Bn bit nhng phn mm no do Vit Nam sn xut ang c bỏn khụng cú
bn quyn ?
Ti liu tham kho
1. Lờ Khc Thnh, H S m. Giỏo trỡnh tin hc nhúm ngnh I, II. i hc i
cng, i hc Quc gia H ni.
2. H S m, o Kin Quc, Nguyn Xuõn My. Giỏo trỡnh tin hc c s. Vit
theo t hng ca NXB HQG (cha in).
3. Nguyn Thỳc Hi. Mng mỏy tớnh v cỏc h thng m. NXB Giỏo dc.1998.
4. C.S. French. Computer Science 4th edition. DP Publication.1991.
5. Roger S. Pressman. Software Engineering. Practitioner's Aproarch. 5th edition.
McGraw Hill.2001.
6. Andrew S. Tanenbaum. Modern Operating System. Prentice Hall. 1992.
7. Andrew S. Tanenbaum. Computer Network. 3rd edition. Prentice Hall. 1996.
8. ACM. Computing Curricula 2001. Draft.6/2000.

9. B lut hỡnh s ca Quc hi CHXHCN Vit nam, ban hnh 13/1/2000.
10. Ngh nh 55-2001-CP ban hnh ngy 23/8/2001.
11. Mt s cỏc bi bỏo v tin tc trong tp chớ PC World v Tin hc v i sng.
126