SANG KIEN KINH NGHIEM TO 2010

Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
Mục lục
Trang
Phần mở đầu 2
Phần nội dung 3
Phần kết luận 16
Tài liệu tham khảo 18
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 1
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
A-PHẦN MỞ ĐẦU
I. Bối cảnh của đề tài:
-Môn Tự nhiên xã hội (TNXH) là 1 môn học thể hiện sự tích hợp của hai môn tự
nhiên xã hội và sức khỏe.
-Nội dung của môn học này phát triển đồng tâm và mở rộng dần theo nguyên tắc từ
gần đến xa, từ đơn giản đến phức tạp, nội dung kiến thức được nâng dần lên theo mỗi
lớp học.
-Môn TNXH gần gũi với cuộc sống xung quanh các em, giúp các em nắm được
những kiến thức sơ giản về con người, về mối quan hệ xã hội về tự nhiên như cây cối,
động vật cũng như các hiện tượng tự nhiên được thể hiện rõ qua từng bài học.
-Môn TNXH không chỉ đơn thuần cung cấp cho học sinh (HS) một khối lượng tri
thức cần thiết, mà còn tập cho HS làm quen với cách tư duy khoa học rèn luyện kỹ
năng liên hệ kiến thức với thực tế.
II. Lí do chọn đề tài:
-Với những ý nghĩa trên, từ vị trí và tầm quan trọng của việc dạy học môn TNXH
cùng với thời lượng ở tiểu học, môn TNXH là một trong ba môn quan trọng trong
chương trình tiểu học cùng với môn Tiếng Việt và môn Toán. Tổ khối 3 chúng tôi
chọn đề tài: “Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3”
III. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu :
 Đối tượng là học sinh lớp Ba trường Tiểu học Phú Túc.
 Mục tiêu, chương trình, các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học Tự

nhiên xã hội lớp Ba.
 Nghiên cứu ở SGV
 Nghiên cứu ở SGK.
 Các tài liệu học tập bồi dưỡng chuyên môn.
 Một số kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy.
IV. Mục đích nghiên cứu :
 Giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 2
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
 Đề xuất một số giải pháp, biện pháp để dạy Tự nhiên xã hội lớp 3 đạt kết
quả cao.
V. Phương pháp nghiên cứu :
 Phương pháp điều tra.
 Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
B-PHẦN NỘI DUNG:
I. Thực trạng ban đầu:
1/Thuận lợi:
- Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường cùng các Ban ngành đoàn
thể.
- Giáo viên tổ khối 3 đã được tham gia các lớp tập huấn thay sách, nghiên cứu
chương trình bồi dưỡng thường xuyên và học tập các lớp Mô đun.
- Phương tiện giảng dạy, tài liệu nghiên cứu khá đầy đủ.
- Đội ngũ giáo viên khối 3 có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy.
2/ Khó khăn:
- Khả năng trình bày lời nói giao tiếp của học sinh còn hạn chế.
- Vốn sống của các em chưa được phong phú.
- Đồ dùng dạy học chưa đầy đủ.
II. Mục tiêu môn Tự nhiên xã hội (TNXH) lớp 3:
- Sau khi học xong môn Tự nhiên xã hội (TNXH) lớp 3, học sinh( HS) sẽ:

- Biết tên, chức năng và giữ vệ sinh các cơ quan hô hấp, tuần hoàn, bài tiết nước tiểu
và thần kinh.
- Biết tên và cách phòng tránh một số bệnh thường gặp ở cơ quan hô hấp, tuần hòan,
bài tiết nước tiểu, thần kinh.
-Biết mối quan hệ họ hàng, Nội, Ngoại.
-Biết phòng tránh cháy khi ở nhà.
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 3
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
-Biết được những hoạt động chủ yếu của nhà trường và giữ an toàn khi ở trường. Biết
tên một số cơ sở hành chính, văn hóa, giáo dục, y tế và một số hoạt động thông tin
liên lạc, nông nghiệp, công nghiệp, thương mại ở tỉnh ( thành phố) nơi HS ở.
- Biết một số qui tắc đối với người đi xe đạp.
- Biết về cuộc sống trước kia và hiện nay ở địa phương và giữ vệ sinh môi trường.
-Biết được sự đa dạng và phong phú của thực vật và động vật; chứa chức năng của
thân, rễ, lá, hoa, quả đối với đời sống của cây và ích lợi đối với con người; ích lợi
hoặc tác hại của một số động vật đối với đời sống con người.
- Biết vai trò của Mặt Trời đối với Trái Đất và đời sống con người; vị trí và sự
chuyển động của Trái Đất trong hệ Mặt Trời; sự chuyển động của Mặt Trăng quanh
Trái Đất; hình dạng, đặc điểm bề mặt Trái Đất.
- Biết ngày đêm năm tháng.
III/Nội dung chương trình môn TNXH lớp Ba:
-Nội dung chương trình môn TNXH gồm có 3 chủ đề:
Gồm 70 bài phân bố như sau:
1/ Chủ đề 1: Con người và sức khỏe: 18 bài
- Cơ quan hô hấp ( nhận biết trên sơ đồ ; tập thở sâu, thở không khí trong
sạch ; phòng một số bệnh lây qua đường hô hấp ).
- Cơ quan tuần hoàn ( nhận biết trên sơ đồ ; hoạt động lao động và tập thể
dục thể thao vừa sức ; phòng bệnh tim mạch ).
- Cơ quan bài tiết nước tiểu ( nhận biết trên sơ đồ ; biết giữ vệ sinh ).

- Cơ quan thần kinh ( nhận biết trên sơ đồ; biết ngủ; nghỉ ngơi , học tập và
làm việc điều độ).
2/ Chủ đề 2: Xã hội: 21 bài
- Gia đình: mối quan hệ họ hàng nội, ngoại ( cô dì, chú bác, cậu và các anh chị em
họ) ; quan hệ giữa sự gia tăng số người trong gia đình và số người trong cộng đồng ;
biết giữ an toàn khi ở nhà ( phòng cháy khi đun, nấu).
- Trường học: Một số hoạt động chính ở trừơng tiểu học, vai trò của giáo viên ( GV)
và HS trong các hoạt động đó ; biết giữ an toàn khi ở trường ( không chơi các trò chơi
nguy hiểm ).
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 4
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
- Tỉnh hoặc thành phố nơi em sống : Một số cơ sở hành chính , giáo dục, văn hóa, y
tế, ; làng quê và đô thị; giữ vệ sinh nơi công cộng; an toàn giao thông ( quy tắc đi
xe đạp).
3/ Chủ đề 3: Tự nhiên : 31 bài
Thực vật và động vật : Đặc điểm bên ngoài của cây xanh và một số con vật( n hận
biết đặc điểm chung và riêng của một số cây cối và con vật).
Mặt Trời và Trái Đất : Mặt Trời: nguồn sáng và nguồn nhiệt; vai trò của Mặt Trời đối
với sự sống trên trái đất ; Trái Đất trong hệ Mặt Trời; Mặt Trăng và Trái Đất. Trái
Đất : hình dạng , đặc điểm bề mặt và sự chuyển động của Trái Đất ; ngày đêm, năm
tháng, các mùa.
IV/ Cấu trúc sách giáo khoa Tự nhiên xã hội lớp Ba:
1) Cách trình bày chung của cuốn sách:
Có sự kết hợp chặt chẽ và cân đối giữa tỉ lệ kênh chữ và kênh hình trong toàn cuốn
sách.
So với các cuốn sách giáo khoa ( SGK) TNXH 1 và 2, tỉ lệ kênh chữ trong cuốn sách
SGK TNXH 3 nhiều hơn hẳn. Kênh chữ ngoài một hệ thống câu hỏi và những “ lệnh”
yêu cầu HS làm việc còn có phần cung cấp thông tin cho HS.
Những hình ảnh trong SGK đóng vai trò kép, vừa cung cấp thông tin, vừa chỉ dẫn

hoạt động học tập cho HS và cách tổ chức dạy học cho GV. Có 6 loại kí hiệu:
- “ Kính lúp” : Yêu cầu HS trước hết phải quan sát các tranh ảnh trong SGK rồi mới
trả lời câu hỏi.
- “ Dấu chấm hỏi”: Yêu cầu HS ngoài việc quan sát các hình ảnh trong SGK còn phải
liên hệ thực tế hoặc sử dụng vốn hiểu biết của bản thân để trả lời câu hỏi.
- “ Cái kéo và quả đấm”: Yêu câu HS thực hiện các trò chơi học tập.
- “Bút chì”: Yêu cầu HS vẽ về những gì đã học.
- “Ống nhòm”: Yêu cầu HS làm thực hiện hoặc thí nghiệm.
- “Bóng đèn tỏa sáng”: Cung cấp cho HS những thông tin chủ chốt mà các em cần
biết nhưng không yêu cầu phải học thuộc lòng.
2) Cách trình bày từng chủ đề:
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 5
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
Mỗi chủ đề, ở trang đầu có tên chủ đề và hình ảnh khái quát tượng trưng cho chủ đề
đó. Điều này góp phần làm rõ bố cục của cuốn sách. Ngoài ra mỗi chủ đề còn có
màu sắc và hình ảnh trang trí riêng. Các bài học thuộc chủ đề Con người và sức khỏe
có màu hồng và gương mặt một cậu bé; chủ đề Xã hội có màu xanh lá cây và gương
mặt một cô bé; chủ đề Tự nhiên có màu xanh da trời và Mặt Trời đang tỏa sáng.
3) Cách trình bày từng bài:
Mỗi bài được trình bày gọn trong hai trang mở liền nhau, giúp HS dễ dàng theo dõi
và có cái nhìn hệ thống toàn bài học.
Tiến trình mỗi bài học được sắp xếp theo một hệ thống hợp lí:
- Tên bài thường nêu lên vấn đề cần giải quyết.
Các hoạt động để tìm tòi, phát hiện ra tri thức mới thường theo thứ tự:
Khám phá Nhận biết Vận dụng
V/ Các phương pháp - biện pháp dạy học chủ yếu:
- Sử dụng phương pháp môn TNXH theo tinh thần tích cực hóa hoạt động học tập của
HS.
- Môn học TNXH bậc tiểu học nói chung (lớp 3 nói riêng) được xây dựng theo tư

tưởng tích hợp. Môn học đã hình thành từ các kiến thức về khoa học tự nhiên và khoa
học xã hội.
- Kiến thức bộ môn gần gũi và quen thuộc với học sinh. Do đó, nhiệm vụ của giáo
viên ( GV) là giúp học sinh khai thác phát triển, hệ thống những hiểu biết đó thành
những tri thức khoa học.
- Vì vậy những phương pháp truyền thống quan sát-hỏi đáp-thí nghiệm, kể chuyện,
kiểm tra đều có thể vận dụng để dạy môn học này nhưng phải theo tinh thần mới tức
là phát triển, kích thích và phát huy vai trò chủ động, tích cực nhận thức của học sinh.
- Để có tác dụng tích cực đến việc phát huy tính chủ động nhận thức của học sinh,
giáo viên nên kết hợp các hình thức dạy học như thảo luận, đóng vai, trò chơi… Đây
là các hình thức dạy học yêu cầu học sinh phải hoạt động tích cực với các nguồn tri
thức (Vật thật, tranh ảnh, bảng hình, dụng cụ thí nghiệm, bảng đồ, biểu bảng…) đồng
thời vận dụng vốn tri thức, kinh nghiệm có sẵn của mình để phát hiện tri thức.
1) Phương pháp quan sát:
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 6
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
a./ Khái niệm: Phương pháp quan sát là cách tổ chức hướng dẫn cho HS sử dụng thị
giác phối hợp với các giác quan khác (mắt thấy, tai nghe, tay sờ) xem xét các sự vật,
hiện tượng một cách có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, để thu nhập thông tin về sự
vật, hiện tượng.
b/ Tình huống sử dụng: GV nên sử dụng phương pháp quan sát để dạy các bài học
mà học sinh có thể chiếm lĩnh kiến thức từ các sự vật, hiện tượng diễn ra trong tự
nhiên và xã hội chung quanh hoặc từ mẫu vật, tranh ảnh, hình vẽ, sơ đồ, biểu đồ, bản
đồ, lược đồ…
c/ Yêu cầu: Tùy theo nội dung học tập, GV lựa chọn đối tượng quan sát phù hợp
với trình độ học sinh và điều kiện địa phương sau đó sẽ tổ chức hướng dẫn học sinh
quan sát đối tượng đó một cách có mục đích, có kế hoạch để các em rút ra những kết
luận khách quan, khoa học
d/ Lựa chọn đối tượng quan sát:

Đối tượng quan sát có thể là các hiện tượng đang diễn ra trong môi trường tự nhiên,
trong cuộc sống hàng ngày, vật thật hay tranh ảnh, hình, sơ đồ, bản đồ… khi lựa chọn
đối tượng quan sát cần tận dụng vật thật. Khi không có điều kiện cho học sinh tiếp
xúc với vật thật thì nên cho các em quan sát tranh, ảnh, mô hình. Trong nhiều trường
hợp cần thiết phải có sự kết hợp cho các em quan sát cả vật lẫn tranh ảnh, mô hình…
e/ Xác định mục đích quan sát: trong mỗi bài học không phải mọi kiến thức cần
cung cấp cho HS đều được rút ra từ quan sát. Do đó khi đã chuẩn bị đối tượng cho
HS quan sát thì GV cần xác định việc quan sát đạt được những mục đích nào.
g/ Tổ chức và hướng dẫn HS quan sát: có thể cho HS quan sát: cá nhân, nhóm, cả
lớp. Các nhóm có thể cùng nhau quan sát một đối tượng riêng giải quyết những
nhiệm vụ riêng. Khi quan sát HS phải sử dụng nhiều giác quan (mắt nhìn, tai nghe,
tay sờ) để phán đoán, cảm nhận sự vật và hiện tượng. Phải quan sát từ tổng thể rồi
mới đi đến bộ phận; từ bên ngoài rồi mới đi vào bên trong. Như thế mới nhận xét cụ
thể về sự vật và hiện tượng đã biết để tìm ra những điểm giống nhau và khác nhau, đi
đến kết luận chung.
Ví dụ: Bài lợn (heo) – lớp 3
- Đối tượng quan sát: tranh ảnh con lợn (heo)
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 7
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
- Mục đích quan sát:
+ Chỉ nêu tên, phân biệt các bộ phận chính của con lợn.
+ Nêu một số đặc điểm chung của con lợn.
- Tổ chức, hướng dẫn cho HS quan sát theo nhóm, giao cho mỗi nhóm một phiếu giao
việc quan sát hình 84 với nhiệm vụ:
+ Quan sát tổng thể: Con lợn chia làm mấy phần? Đó là những phần nào?
+ Quan sát chi tiết: Chỉ ra đâu là đầu, mình, chân của con lợn. Nêu đặc điểm của mắt,
tai, mũi – mõm.
- Rút ra kết luận:
+ Đại diện các nhóm báo cáo kết quả quan sát của nhóm mình, giáo viên cho các

nhóm khác nhận xét – GV nhận xét
+ Dựa vào kết quả quan sát vừa thu được của HS, GV cho HS (hình thức đồng loạt cả
lớp) so sánh sự giống và khác nhau giữa các bộ phận con lợn.
2/ Phương pháp hỏi đáp:
a/ Khái niệm: Phương pháp ( PP) hỏi đáp là hình thức đối thoại giữa GV và HS
nhằm khêu gợi dẫn dắt HS tự rút ra kết luận khoa học hoặc vận dụng những hiểu biết
của mình để giải các bài tập, những vấn đề của tự nhiên, xã hội và trong cuộc sống
thông qua các hoạt động tư duy, chính HS luôn cảm thấy “tự mình tìm ra” những kiến
thức mới.
b/ Tác dụng:
- PP hỏi-đáp được xem là một công cụ tốt nhất để dẫn dắt HS đi tới nhu cầu nhận
thức, tham gia giải quyết những vấn đề do bài học đặt ra.
- PP hỏi - đáp thường được phối hợp sử dụng với hầu hết các PP dạy học khác.
- PP hỏi - đáp chẳng những có tác dụng đến việc thu nhận kiến thức của HS mà còn
có tác dụng đánh giá kết quả thu nhận kiến thức của HS, nhờ đó GV điều chỉnh nội
dung và phương pháp dạy học (PPDH) của mình.
- Để tạo cho hiệu quả của việc sử dụng PP hỏi - đáp GV cần phải tổ chức đối thoại
theo nhiều chiều.
+ GV HS: GV nêu câu hỏi
+ HS HS: HS sửa chữa bổ sung cho nhau
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 8
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
+ HS GV: HS nêu thắc mắc với GV
- Khi HS có những ý kiến cần tranh luận với GV, người GV cần phải tôn trọng những
ý kiến trái ngược nhau với GV, từ đó bình tĩnh giải quyết thấu đáo những vấn đề HS
đặt ra “tại sao”, “vì sao” một cách thuyết phục nhất để tạo cho HS có được niềm tin
và sự học của họ.
- Có thể những vấn đề HS nêu ra không đúng, GV có thể chuyển thành một tình
huống có vấn đề đó thông qua PP – hỏi đáp, dẫn dắt gợi mở để những HS khác được

tham gia giải quyết vấn đề đó, tiết học trở nên sinh động.
c/ Những yêu cầu cơ bản khi sử dung PP – hỏi đáp:
- Để việc sử dụng PP hỏi đáp đạt chất lượng trước hết người giáo viên phải chuẩn bị
cho mình một hệ thống câu hỏi mang tính nghệ thuật cao cụ thể: các câu hỏi phải
được sắp xếp theo một trình tự logic, dẫn dắt vấn đề theo trình tự bài học, mỗi câu hỏi
là một bước để dần dần giải quyết được những vấn đề do bài học đặt ra. Có thể nói
việc soạn thảo câu hỏi có một ý nghiã vô cùng quan trọng.
- Câu hỏi nêu ra phải kích thích được suy nghĩ của HS và trả lời được trên những tri
thức đã có, qua thực tiễn cuộc sống xung quanh, qua quan sát sự vật, hiện tượng bằng
những thí nghiệm trong học tập để giúp các em nêu ra được những khái niệm những
kết luận khoa học hoặc vận dụng kiến thức vào thực tế từ đó làm phong phú
thêm nhận thức của HS.
- Nên sử dụng nhiều hình thức hỏi: hỏi bằng lời, hỏi bằng tranh, hỏi bằng câu đố: Câu
hỏi phải có mục đích dứt khoát rõ ràng để có thể giải quyết một nhiệm vụ có thể,
tránh những câu hỏi chung chung, không xoáy vào trọng tâm bài học và HS trả lời thế
nào cũng được.
- Bằng sự khéo léo dẫn dắt của giáo viên, tạo cho học sinh cảm giác chính các em đã
tìm ra kiến thức mới từ đó kích thích hứng thú học tập, ham mê tìm tòi, khám phá,
người ta gọi là phương pháp tìm tòi.
- Các câu hỏi do giáo viên nêu ra phải góp phần nâng cao trình độ tư duy, kích thích
sự tư duy của học sinh, loại câu hỏi này đòi hỏi học sinh ngoài việc trình bày các sự
kiện, phải đưa ra những ý kiến chứng minh, vạch rõ các mối liên hệ, xác lập mối quan
hệ tương đồng khác biệt.
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 9
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
- GV cần tập cho HS cách nêu câu hỏi, đây là một việc làm cần thiết và rất quan trọng
vì muốn nêu được câu hỏi, HS phải tích cực suy nghĩ độc lập, qua nội dung câu hỏi
GV có thể nắm được mức độ kiến thức của HS như thế nào và đây cũng là biểu hiện
bên ngoài của thái độ tri giác của học sinh đối với việc học tập.

- Câu hỏi phải có sự tiếp nối giữa các nội dung trong một bài sao cho câu hỏi trước là
tiền đề cho câu hỏi sau. Mỗi câu hỏi là một bước có tác dụng mở rộng sự vật và hiện
tượng và di chuyển kiến thức.
- Tùy theo nội dung kiến thức của bên học mà chuẩn bị sọan thảo một văn bản một
hệ thống câu hỏi phù hợp, nhưng thông thường mỗi bên học GV cần phải chuẩn bị từ
5 -> 10 câu hỏi cơ bản trọng tâm.
3. Đóng vai:
a/Khái niệm:
Phương pháp đóng vai là cách tổ chức học sinh tham gia giải quyết một tình huống
của nội dung học tập gắn liền với thực tế cuộc sống. Xuất phát từ việc người học sử
dụng một cách sáng tạo ý nghĩ và cách tưởng tượng của mình không có kịch bản,
không cần thuộc vai, không cần diễn tập. Đặc điểm chủ yếu là ở tính tức thời bình
diễn các vai.
b/ Tác dụng của trò chơi đóng vai:
- Nhằm hình thành, củng cố hoặc kiểm tra tri thức dưới hình thức trò chơi, nó có thể
thỏa mãn được tâm lý “vừa học vừa chơi” .
- Thông qua việc đóng vai, nhập vai việc học tập của học sinh được thoải mái, hào
hứng và tự giác.
- Sự nhập vai bằng các lời thoại, cử chỉ sáng tạo, học sinh có điều kiện để bộc lộ khả
năng tự nhận thức, đồng thời thể hiện rõ tính cách và cá tính của mình. Quan sát các
vai diễn của học sinh, giáo viên có thể kịp thời phát hiện những khiếm khuyết trong
nhận thức và trong tính cách của học sinh để tìm cách uốn nắn.
- Đóng vai còn được xếp trong phương pháp hoạt động, dạng hoạt động này mang
tính sáng tạo.
c/ Cách vận dụng:
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 10
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
- Giáo viên cần lựa chọn chủ đề phù hợp với nội dung bài học, đặt ra các tình huống
cụ thể và yêu cầu mỗi vai diễn tham gia giải quyết vấn đề trong tình huống đó.

- Cho học sinh tự giác nhận vai và sáng tạo các lời thoại, cũng như cử chỉ, không diễn
theo các lời thoại và cử chỉ áp đặt cho mỗi vai diễn.
- Mỗi tình huống có thể cho nhiều nhóm cùng diễn để có thể so sánh các cách giải
quyết các vấn đề khác nhau, đánh giá được mức độ nhận thức của học sinh.
- Cần chuẩn bị cho các học sinh khác đóng vào người quan sát: nhiệm vụ của người
quan sát là:
+ Tự đặt mình vào vị trí của vai diễn và nghĩ xem: nếu là diễn viên mình sẽ suy nghĩ
và hành động như thế nào :
+ Nhận xét về tính hiện thực trong cách giải quyết vấn đề của diễn viên đang diễn.
+ Quan sát diễn viên nhập vai ra sao ?
+ Suy nghĩ xem có cách nào khác để giải quyết vấn đề đó không ?
- Trong quá trình đóng vai, giáo viên chỉ là khán giả, không can thiệp vào trò chơi,
không nhắc vai. Giáo viên cần lắng nghe các lời thoại và quan sát các cử chỉ của mỗi
vai diễn, để có thể nhận xét và đánh giá một cách tinh tế trình độ nhận thức và tính
cách của học sinh. Qua vai diễn giáo viên sẽ phát hiện được năng lực năng khiếu của
học sinh.
- Tổng kết đánh giá để tìm ra cáh giải quyết hay nhất, hợp lý nhất, tổ chức khen
thưởng cho những vai diễn hay, nhóm diễn hay.
Ví dụ về trò chơi đóng vai:
Khi học các bài thuộc chủ đề quê hương.
- Những nơi công cộng.
Cho học sinh sắm vai:
Ví dụ : mua bán ở siêu thị, cửa hàng. (Bài dạy: hoạt động công nghiệp, thương mại –
lớp 3).
Giáo viên đưa ra những tình huống để học sinh thảo luận sắm vai.
Các em thường mua dụng cụ học tập ở đâu ?
Khi đi mua hàng em phải nói với người bán hàng như thế nào ?
Trong cửa hàng có nhiều người mua hàng, em phải làm gì ? và không nên làm gì ?
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 11

Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
Sau khi học sinh thảo luận xong, giáo viên cho các em tự nhận vai diễn:
1 em đóng vai người bán hàng
1 em đóng vai người đến mua dụng cụ học tập.
Và một số em đóng vai những người khách đến mua hàng, các em bắt đầu thể hiện
những vai diễn của mình qua việc giao tiếp giữa người bán hàng, người mua hàng.
4. Phương pháp trò chơi:
- Trò chơi là một hoạt động học tập gây được hứng thú đối với học sinh tiểu học, có
tác dụng kích thích hoạt động học tập của HS.
- Phát huy tính độc lập, sáng tạo, tinh thần tập thể.
- Các trò chơi đều hướng vào việc phát triển trí tuệ HS giúp các em có sự thi đua giữa
các nhóm, tập được để các em hòa nhập vào xã hội: “học khi chơi, chơi mà học”
a/ Các hình thức tổ chức:
- Trò chơi trong môn TNXH rất phong phú đa dạng, ở các chủ đề trong môn học đều
có thể tổ chức trò chơi cho học sinh.
- Loại trò chơi phát triển trí tuệ:
+ Câu đố: qua các bài học các em có thể nhận ra những đặc điểm các sự vật, hiện
tượng, từ đó để suy ra sự vật, hiện tượng.
b/ Tổ chức trò chơi:
- GV không nên lạm dụng hoạt động dễ làm cho HS mau chán.
- Trò chơi phải phù hợp với trình độ lứa tuổi, gắn với bài học, cũng như hoàn cảnh
thực tế của HS.
- Khuyến khích HS phát huy khả năng của mỗi em trong khi chơi. Tăng hiệu quả của
hoạt động học tập không có sự ganh đua ở các em.
- Khuyến khích hoạt động tập thể đề cao tinh thần hợp tác tập thể, đoàn kết, trao đổi,
học hỏi để cùng tiến bộ.
- Sau mỗi trò chơi, GV tổ chức cho HS trao đổi, thảo luận để rút ra từng vấn đề.
Ví dụ:
- Đố bạn lá gì : (Qua bài dạy lá cây – lớp 3)
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc

Trang 12
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
Giáo viên gọi từ 3 đến 5 em xếp thành hàng ngang, dùng khăn quàng bịt mắt và trao
cho mỗi em một chiếc lá, các em dùng các giác quan để nhận tên gọi của chiếc lá
mình đang có trong tay.
5. Phương pháp tham quan.
+ Tham quan cũng là một hình thức dạy học ở ngoài lớp nhưng yêu cầu thời gian dài
tới nửa ngày hoặc cả ngày. Tham quan để phục vụ môn học hoặc phối hợp với các
môn học khác.
- Tham quan các di tích lịch sử, các nhà bảo tàng .
- Tham quan một số cơ sở hành chính.
- Tham quan 1 khu chăn nuôi.
- Tham quan 1 cơ sở chăn nuôi vườn cây ao cá.
+ Một số điểm lưu ý khi tổ chức cho HS tham quan.
* Chuẩn bị tổ chức:
+ Lựa chọn địa điểm, liên hệ trước với những người phụ trách, người hướng dẫn nơi
HS sẽ đến tham quan.
+ Gắn mục đích và trọng tâm tham quan chặt chẽ với nội dung học tập trong nội khóa
theo các hình thức tham quan.
+ Tham quan để kết thúc một chủ đề.
+ Tham quan có mục đích, có kế hoạch và có thu hoạch, trong đó chú ý đến hiệu quả
của phương pháp quan sát và phương pháp hỏi đáp.
+ Các câu hỏi định hướng tham quan.
+ Hình thức tổ chức dạy học.
+ Hình thức thu nhập thông tin.
+ Người hướng dẫn tham quan thường là giáo viên.
* Tiến hành tham quan:
+ Giáo viên đưa học sinh đến địa điểm tham quan.
+ Yêu cầu học sinh biết giữ phép lịch sự khi đến nơi tham quan, quy định về giao tiếp
xã hội, tiếp xúc với máy móc, hiện vật an toàn.

Trong quá trình tham quan học sinh được quyền nêu ra các câu hỏi và những thắc
mắc.
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 13
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
* Kết thúc tham quan:
+ Giáo viên giải đáp những thắc mắc còn tồn tại của học sinh.
+ Thu hoạch sau tham quan.
+ Đánh giá về mặt nhận thức và tổ chức tham quan.
6. Phương pháp thảo luận nhóm:
a/ Tại sao tổ chức cho học sinh học theo nhóm lại quan trọng ?
Việc tổ chức cho học sinh học tập theo nhóm là quan trọng bởi nhiều lí do. Trước hết,
nó cho phép học sinh có nhiều cơ hội hơn để diễn đạt và khám phá ý tưởng của mình,
mở rộng suy nghĩ, hiểu biết và rèn luyện kĩ năng nói, kĩ năng giao tiếp, …. Nó cũng
cho phép học sinh vừa phát huy được vai trò trách nhiệm cá nhân vừa có cơ hội học
hỏi từ các bạn qua cách làm việc hợp tác, phối hợp giữa các thành viên trong nhóm.
Như vậy, tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm chính là đã tạo ra được một môi
trường xã hội thuận lợi để tự hình thành tính cách và phát triển những kĩ năng xã hội
(hay những kĩ năng sống) của mình.
b/ Tổ chức cho học sinh học theo nhóm:
- Một bài học của môn TN-XH thường được chia làm 3 phần chính:
+ Giới thiệu bài
+ Phát triển bài ( có từ 2 đến 3 hoạt động )
+ Kết luận/củng cố.
- Có 4 cách tổ chức cho học sinh học tập được sử dụng trong bài học của môn
TNXH.
+ Từng cá nhân (dùng cho một số hoạt động ở phần phát triển bài hoặc củng cố )
+ Theo cặp ( cũng dùng cho một số hoạt động ở phần phát triển bài )
+ Theo nhóm nhỏ từ 3 đến 6 HS (cũng dùng cho một số hoạt động ở phần phát triển
bài )

+ Cả lớp (dùng trong phần giới thiệu bài, giới thiệu từng hoạt động và phần kết luận
sau mỗi hoạt động hay cả bài)
- GV cần biết cách chia nhóm, thay đổi các HS trong nhóm một cách ngẫu nhiên hoặc
chia nhóm theo sở thích hoặc theo theo trình độ vì HS cần có cơ hội để tham gia các
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 14
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
nhóm khác nhau và các bạn khác nhau trong lớp để có cơ hội chia sẻ kinh nghiệm với
các bạn.
- GV cần chỉ dẫn cho HS biết vai trò, công việc của từng em trong nhóm một cách rõ
ràng, cặn kẽ, chi tiết. Từ nhóm trưởng đến các thành viên, ai cũng có thể nhắc lại
mình sẽ phải làm gì trước khi nhóm bắt đầu làm việc. Có như vậy các nhóm mới hoạt
động tốt.
c/ Dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ bao gồm những bước sau:
- Chuẩn bị:
+ Tổ chức các nhóm.
+ Giao nhiệm vụ cho từng nhóm (có thể tới từng HS)
- Hướng dẫn cách làm việc của các nhóm (có thể thông qua việc bồi dưỡng các nhóm
trưởng)
- Làm việc theo nhóm:
+ Từng cá nhân làm việc độc lập, theo sự phân công của nhóm. Ví dụ các cá nhân
phải quan sát kĩ một bức tranh, một mẫu vật hay thực hiện một nhiệm vụ nào đó.
( Bước này có thể xảy ra hoặc không thể xảy khi nhóm chuyển ngay sang cùng làm
việc chung hoặc thảo luận)
+ Tập hợp các kết quả làm việc của từng cá nhân để thành sản phẩm chung của nhóm
hoặc thảo luận nhóm phải thật sự có sự tham gia của mọi thành viên thể hiện.
 Các em phải nói lẫn nhau
 Đáp lại điều bạn khác nói
 Đưa ra ý kiến riêng của mình
+ Các nhóm có thể dời chỗ, đi lại quan sát kết quả của nhóm bạn. Các hoạt động này

giúp HS học tập kinh nghiệm lẫn nhau giữa các nhóm.( Bước này có thể xảy ra, có
thể không xảy ra khi GV chuyển luôn sang làm việc chung cả lớp).
+ Trong quá trình các nhóm hoạt động, GV cần theo dõi, hướng dẫn và uốn nắn kịp
thời.
- Làm việc chung cả lớp:
+ Đại diện các nhóm lần lượt báo cáo kết quả;
+ Các nhóm khác bổ sung, góp ý, ….
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 15
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
+ GV kết luận.
III. Hiệu quả:
Qua một học kỳ thực hiện , bước đầu học sinh có những chuyển biến rõ rệt .
Học sinh thích môn Tự nhiên xã hội. Cụ thể như sau:
Năm học 2009_2010:
+ Sĩ số học sinh tổ 3: ( )
A
+
: HS ( )
A : HS ( )
C-KẾT LUẬN
I.Bài học kinh nghiệm:
-Nắm vững mạnh kiến thức TNXH lớp 1, 2 làm nền tảng dạy tốt TNXH 3, nắm vững
cái gì các em đã học, cái gì các em chưa học và sẽ học để vận dụng kiến thức có sẵn
của các em, liên hệ tìm ra kiến thức mới.
-Nắm vững các PPDH - TNXH, để vận dụng nhuần nhuyễn, linh hoạt, sáng tạo vào
từng tiết học cụ thể.
-Có kế hoạch dạy cụ thể, luôn suy nghĩ, tìm tòi cách dạy tốt nhất
-Sau mỗi tiết dạy, GV đều có nhận xét rút kinh nghiệm để những năm học sau học tốt
hơn.

-Tận dụng đồ dùng dạy học hiện có, huy động đồ dùng của học sinh, những cái có
sẵn ở xung quanh em.
-Luôn quan tâm, chú ý đến mọi đối tượng học sinh, tạo điều kiện cho các em đều tích
cực tham gia học tập.
-Từng bước giúp học sinh tự giác học tập, biết nhận xét, đánh giá kết quả học tập của
bạn, của bản thân.
-Luôn học hỏi, trau dồi kinh nghiệm với bạn đồng nghiệp, luôn tìm tòi, học hỏi thông
qua các tài liệu sách báo.
-Thực hiện dạy học các nội dung TNXH 3 theo định hướng đổi mới PPDH ở tiểu học:
GV đứng vai trò là người điều khiển, tổ chức các hoạt động dạy, HS được phát huy
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 16
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
tính tích cực, chủ động cố gắng tự mình chiếm lĩnh kiến thức dưới sự hướng dẫn có
mức độ ở thầy.
II. Ý nghĩa:
-Điều quan trọng mang đến thành công cho tiết dạy, học TNXH là làm sao cho học
sinh yêu thích, hứng thú khi học TNXH, lời giảng của GV phải ngắn gọn, dễ hiểu,
khơi gợi, kích thích sự suy nghĩ của học sinh và vận dụng vốn sống của các em.
*Đề tài biện pháp giúp học sinh học tốt môn TNXH lớp 3 đến đây là hết rất mong sự
đóng góp xây dựng của quý thầy cô, để chuyên đề trở thành kinh nghiệm giảng dạy
tốt hơn trong thời gian tới./.
Phú Túc, ngày 25 tháng 2 năm 2010
TM.Tổ khối 3
Tổ trưởng
Nguyễn Thị Thu Ba
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 17
Biện pháp giúp học sinh học tốt môn Tự nhiên xã hội lớp 3
D-TÀI LIỆU THAM KHẢO

Phụ lục
1. Mạng Internet.
2. Sách Tự nhiên xã hội lớp Ba
3. Sách giáo viên Tự nhiên xã hội lớp Ba
4. Sách thiết kế Tự nhiên xã hội lớp Ba
Tổ khối 3 - Trường TH Phú Túc
Trang 18