Sự cháy: 3 yếu tố tạo nên ngọn lửa pot

Sự cháy: 3 yếu tố tạo nên ngọn lửa
Thí nghiệm này nhằm mục đích mô tả những yếu tố cơ bản
để hình thành nên sự cháy. Ba yếu tố chính tạo nên sự cháy
bao gồm: chất gây cháy, chất cháy và phần năng lượng
kích thích ban đầu cho sự cháy. Nếu thiếu một trong ba yếu
tố trên thì sự cháy sẽ không thể xảy ra.
1. Dụng cụ và hóa chất
 Kali nitrat
 Than củi nghiền thành bột mịn (cacbon)
 Cốc miệng hẹp (bằng thép không gỉ)
 Kẹp bằng củi
 Dây thép
 Đèn đốt Bunsen hoặc đèn đốt bằng ga
 Thìa lấy mẫu
2. Quy trình tiến hành thực nghiệm
 Dùng dây thép quấn quanh cốc với mục đích để tạo
giá đỡ cho cốc. Dùng kẹp gỗ để kẹp và giữ chắc cốc.
 Cho kali nitrat vào cốc và đun nóng nhờ ngọn lửa của
đèn Bunsen cho tới khi toàn bộ muối chuyển sang trạng
thái lỏng (khoảng một hoặc hai phút).
 Khi đó cho tiếp vào một hoặc hai thìa bột than củi
(cacbon). Một phản ứng tỏa nhiệt rất mạnh xảy ra với sự
phát sinh các tia lửa: sự cháy của than củi (cacbon) trong
muối kali nitrat. Lượng nhiệt của quá trình đốt cháy tỏa ra
có thể đủ lớn đốt thành cốc trở thành màu đỏ da cam.
 Nếu như kali nitrat chưa phản ứng hết, có thể thêm
tiếp vào cốc một thìa cacbon để cho phản ứng tiếp.
3. Giải thích
 Để hình thành sự cháy, cần thiết phải có ba yếu tố :
o Chất cháy, có nghĩa là chất đốt (trong trường
hợp trên là than củi), tất cả các chất đốt được kí hiệu bởi

các biểu tượng trên bao bì như hình vẽ ở phía dưới đây:
_ _

 Chất gây cháy, có nghĩa là một chất mang oxi (ở đây
là kali nitrat), chúng được kí hiệu bởi các biểu tượng trên
bao bì:

 Một năng lượng tối thiểu, trong trường hợp trên là
nhiệt, những tia lửa, một ngọn lửa, một áp suất, một sự cọ
sát
 Muối kali nitrat không thể tự phản ứng khi đốt nóng
nếu không có mặt chất cháy. Cacbon, khi đốt cháy được vì
nhờ có sự có mặt của oxi trong không khí (chất gây cháy).
Hỗn hợp (chất cháy và chất gây cháy) cũng không thể tự
phản ứng nếu không cung cấp cho nó một nãng lượng tối
thiểu ban đầu. Khi cung cấp cho hệ thống một lượng nhiệt
nhờ vào ngọn lửa khi đó sẽ xảy ra sự cháy.
 Sự cháy sẽ tự chấm dựt nếu thiếu một trong ba yếu tố
trên. Đây là một trong những khẩu hiệu của ngành cứu hỏa
dưới tên tam giác lửa, khi đó chỉ cần (ít nhiếu những khó
khăn) loai bỏ một trong những yếu tố trên để loại bỏ ngọn
lửa:
 Chúng ta có thể loại bỏ chất gây cháy, ví dụ như oxi
trong không khí, bằng cách dùng cát trùm lên ngọn lửa,
hoặc những lớp phủ dầy, bọt hay khí cacbonic (bình dập
lửa bằng ). Trong trường hợp này, cần phải định hướng
bình chữa cháy về phía chân ngọn lửa, ở đó chính là phần
chính của sự cháy (chứ không phải phần trên ngọn lửa).
 Hoặc có thể tìm cách loại bỏ năng lượng phát nhiệt
bằng cách tưới nước lên ngọn lửa, cũng tương tự ở phần

dươi của ngọn lửa. Nước sẽ bốc hơi khi tiếp xúc với nhiệt
nhưng cũng góp phần làm giảm nhiệt độ. (Một mặt nào đó
nó cũng góp phần dập tắt ngọn lửa).
 Một giải pháp cuối cùng là loại bỏ chất cháy để ngăn
cản sự cháy tiếp diễn. Kĩ thuật này không được phổ biến
trong việc dập tắt hỏa hoạn cho các tòa nhà, nhưng nó rất
hay được sử dụng khi có đám cháy ở trong rừng. Những
người lính cứu hỏa sẽ đốt cháy một dải cây có kiểm soát
nằm phía trước đám cháy. Khi đám cháy lan đến vùng
trống, vùng mà không còn bất cứ một chất cháy (cây) để
cháy, đám cháy sẽ dừng lại. Người ta gọi đây là phưong
pháp « ngăn các đám cháy rừng ».
 Chú ý 1 : Tồn tại một loại cháy khác cùng tính chất
nhưng không có sự có mặt của ngọn lửa, chỉ có duy nhất
một lượng nhiệt lớn : đó là sự nóng sáng. (than củi và thanh
sắt đỏ lên bởi ngọn lửa, xem thực nghiệm tạo các tia lửa) và
có thể tạo thành các đám cháy khi lựợng chất gây cháy đủ
lớn (minh họa trong thực nghiệm sự cháy trong oxi tinh
khiết). Sự nóng sáng được hiểu, theo từng trường hợp cụ
thể, là một « sự cháy ở trạng thái có mức độ » hay « không
hoàn toàn » (và nó ít nguy hiểm hơn).
 Chú ý 2 : Năng lượng tối thiểu ban đầu cần cung cấp
cho sự cháy tùy từng trường hợp khác nhau, nó phụ thuộc
nhiều vào chất cháy và hỗn hợp chất gây cháy. Hơn nữa,
năng lượng này có thể giảm rất mạnh nếu như có mặt một
chất xúc tác, được minh họa trong thực nghiệm đường ăn tự
bốc cháy.
4. Những điều cần lưu ý
Thực nghiệm cần tiến hành với sự cẩn thận vì tỏa ra một
lượng nhiệt lớn và tia lửa. Khi kết thúc thực nghiệm, nhúng

cốc trong nước lạnh.