Thể thao trí tuệ - Môn cờ shogi doc

Thể thao trí tuệ - Môn cờ shogi
Shogi (將棋 hay Tướng kỳ) cùng với cờ vua và cờ tướng là các thành viên trong một gia
đình. Tất cả đều có chung một nguồn gốc từ trò chơi Saturanga của Ấn Độ từ thế kỷ 6.
Shogi rất phổ biến ở Nhật Bản và thường được gọi là cờ Nhật.
Trò chơi này độc đáo với nước thả quân: các quân bị bắt có thể được đưa lại vào bàn cờ
như quân của người đã bắt nó.
Mục lục
 1 Luật chơi
o 1.1 Mục đích
o 1.2 Bàn cờ và quân cờ
o 1.3 Xếp hạng
o 1.4 Thế cờ ban đầu
o 1.5 Cách chơi
o 1.6 Đi quân và bắt quân
 1.6.1 Vua
 1.6.2 Tướng vàng
 1.6.3 Tướng bạc
 1.6.4 Mã
 1.6.5 Hương xa
 1.6.6 Tượng
 1.6.7 Xe
 1.6.8 Tốt
o 1.7 Phong cấp
o 1.8 Thả quân
o 1.9 Chiếu và chiếu hết
o 1.10 Kết thúc ván cờ
 2 Chấp quân
 3 Ghi chép ván cờ
 4 Chiến lược và chiến thuật chơi Shogi

o 4.1 Nhập thành Yagura

 5 Sách về Shogi bằng tiếng Anh
 6 Các kỳ thủ chuyên nghiệp
o 6.1 Nam kỳ thủ chuyên nghiệp
o 6.2 Nữ kỳ thủ chuyên nghiệp
 7 Xem thêm
 8 Liên kết ngoài
o 8.1 Thông tin chung về shogi
o 8.2 Các liên đoàn shogi
o 8.3 Chơi shogi trên mạng
 9 Tham khảo
Luật chơi
Mục đích
Mục đích của Shogi là chiếu hết Vua đối phương.
[sửa] Bàn cờ và quân cờ

Các quân shogi lúc khởi đầu ván cờ. Phía đối diện là các quân cờ đã phong cấp
Hai người chơi, Đen và Trắng (hoặc sente và gote), trên một bàn cờ 9×9. Các ô không có
phân biệt gì về màu sắc như cờ vua.
Mỗi người chơi có một bộ quân gồm 20 quân hình nêm kích cỡ gần giống nhau, bao
gồm: (từ quân mạnh nhất đến yếu nhất)
 1 Vua
 1 Xe
 1 Tượng
 2 Tướng vàng
 2 Tướng bạc
 2 Mã
 2 Hương xa
 9 Tốt
Mỗi quân có tên gồm 2 chữ Hán thường được khắc trên mặt quân bằng mực đen. Trên
mỗi mặt trái của quân, trừ quân Vua và Tướng vàng, là một hay hai chữ khác thường

được khắc bằng mực đỏ, dùng để chỉ ra là quân này đã được phong cấp. Quân của 2
người chơi không khác nhau về màu sắc, thay vì vậy mỗi quân có hình như cái nêm và
hướng về phía trước, đối diện với đối phương. Nhìn hướng của quân sẽ biết quân đó
thuộc bên nào.
Chữ Hán trên mặt quân đã làm nản lòng nhiều người không biết chữ Hán đến với Shogi.
Điều này đã dẫn đến việc phát triển quân được phương Tây hóa, hoặc quốc tế hóa, bằng
cách thay các chữ Hán khó đọc bằng các chữ viết tắt của các quân (K, R, B v.v.). Tuy vậy
vì cũng chỉ có chừng đó chữ cái và quân cờ mạnh thì được làm to hơn, nên các quân cờ
như vậy không được phổ biến.
Sau đây là bảng tên các quân với chữ Nhật tương ứng. Tên viết tắt dùng trong việc bình
luận và ghi chép ván cờ.
Tên tiếng
Anh
Kanji

Rōmaji

Unicode

Hiragana Viết tắt Hán-Việt

Nghĩa
Black king 玉将

gyokushō

7389
5c06
ぎょくしょう

玉 (gyoku)

Ngọc
tướng
Tướng
ngọc
White king 王将

ōshō
738b
5c06
おうしょう 王 (ō)
Vương
tướng
Tướng vua

Rook 飛車

hisha
98db
8eca
ひしゃ 飛 (hi) Phi xa Xe bay
Promoted
rook
龍王

ryūō
7adc
738b
りゅうおう

龍 or 竜*
(ryū)
Long
vương
Vua rồng
Bishop 角行

kakugyō

89d2
884c
かくぎょう 角 (kaku) Giác hành

Di chuyển
góc
Promoted
bishop
龍馬

ryūma
7adc
99ac
りゅうま 馬 (uma) Long mã Ngựa rồng

Gold general

金将

kinshō
91d1

5c06
きんしょう 金 (kin)
Kim
tướng
Tướng
vàng
Silver
銀将

ginshō
9280
ぎんしょう 銀 (gin)
Ngân
Tướng bạc

general 5c06 tướng
Promoted
silver
成銀

narigin
6210
9280
なりぎん 全
Thành
ngân
Thành bạc

Knight 桂馬

keima
6842
99ac
けいま 桂 (kei) Quế mã Ngựa quế
Promoted
knight
成桂

narikei
6210
6842
なりけい 圭 hoặc 今

Thành
quế
Thành quế

Lance 香車

kyōsha
9999
8eca
きょうしゃ 香 (kyō) Hương xa

Xe hương
Promoted
lance
成香

narikyō

6210
9999
なりきょう 杏 hoặc 仝

Thành
hương
Thành
hương
Pawn 歩兵

fuhyō

6b69
5175
ふひょう 歩 (fu) Bộ binh
Lính đi
chân
Promoted
pawn
と金

tokin
3068
91d1
ときん と (to) ? kim
Thành
vàng
* 竜 là dạng đơn giản của 龍.
Chữ viết trên mặt trái, của các quân để chỉ ra quân đã được phong cấp, thường được viết
bằng mực đỏ theo kiểu chữ thảo rất khó đọc.

Xếp hạng
Hệ thống xếp hạng của shogi tương tự như ở cờ vây hay Judo. Có 2 hệ thống xếp hạng
riêng biệt: không chuyên và chuyên nghiệp.
Người mới tập chơi bắt đầu bằng xếp hạng không chuyên level 15-kyu, tiến lên dần tới 1-
kyu, sau đó chuyển sang 1-dan, tiếp tục tới 6-dan.
Không chuyên 6-dan tiếp tục lên tới xếp hạng chuyên nghiệp 4-dan, rồi tăng dần tới 9-
dan chuyên nghiệp là hạng cao nhất. Ở Nhật Bản để lên được đẳng (dan) cao hơn, các kỳ
thủ phải có các xếp hạng cao nhất trong giải đấu thăng hạng hằng năm.
Hiện nay hệ thống này được sử dụng song song với hệ thống tính điểm ELO như của cờ
vua. Khác biệt rõ nhất giữa 2 hệ thống là đẳng cấp dan-kyu chỉ tăng hoặc giữ nguyên
không cấp thêm chứ không lên xuống như hệ số ELO.
Xem [1].
Thế cờ ban đầu

Thế cờ ban đầu
Ở thế khởi đầu, quân được bố trí thành 3 hàng (xem hình).
Hàng cuối cùng được bố trí đối xứng. Vua ở giữa, từ ngoài vào trong là Hương xa, Mã,
Tướng bạc, Tướng vàng.
Hàng thứ hai có:
 Quân Tượng ở tay trái của người chơi, vị trí trên quân Mã trái.
 Quân Xe ở tay phải của người chơi, vị trí trên quân Mã phải.
Hàng thứ ba có 9 Tốt.
Cách chơi
Khởi đầu bên Đen đi trước, sau đó là tuần tự theo lượt. Khái niệm Đen/Trắng dùng để chỉ
các bên khi thảo luận về ván cờ chứ không phải chỉ màu quân. Có thể "đi quân" hoặc "thả
quân". Khi đi quân tới miền phong cấp thì có thể "phong cấp cho quân" thành quân mới.
Các ván cờ shogi chuyên nghiệp được chơi có đồng hồ tính giờ như cờ vua.
Đi quân và bắt quân
Sau đây là bảng cách đi của từng quân. Bên trái là quân ban đầu, bên phải là quân đã
được phong cấp.

○: Đi được 1 ô theo hướng đã định
│─＼／: Đi được số ô tùy ý theo hướng đã định (Xe và Tượng)


Vua (Trắng) Vua (Đen)
Vua có thể đi 1 ô theo
mọi hướng.

○

○

○


○

王

○


○

○

○

Vua có thể
đi 1 ô theo
mọi hướng.
Bên Đen đi
trước.

○

○

○


○

玉

○


○

○

○

Tướng Vàng
Tướng Vàng đi được một
ô theo mọi hướng trừ
nước đi chéo về phía sau
(6 cách đi).

○

○

○


○

金

○


○




Tướng v
àng không có phong
cấp.
Tướng Bạc Tướng Bạc phong cấp
Tướng bạc đi được 1 ô

theo 4 đường chéo + 1 ô
tiến về phía trước (5 cách
đi).

○

○

○



銀


○

○




Tướng bạc
khi được
phong c
ấp đi
như Tướng
vàng.

○

○

○


○

全

○


○




Tượng Tượng phong cấp
Tượng có thể đi theo 4
hướng đường chéo cho
đến khi gặp một quân
cản. Do chỉ đi chéo,
Tượng chưa phong cấp
chỉ kiểm soát một nửa số
ô của bàn cờ.
＼


／

＼


／



角



／


＼


Tượng
phong cấp
(Ngựa rồng)
có thể đi nh
ư
Tượng hoặc
như Vua.
＼


／

＼

○

／


○

馬

○



／

○

＼


／


＼

／


＼


Xe Xe phong cấp
Xe có thể đi ngang dọc
tùy ý cho đến khi gặp 1
quân cản.
│


│


─

─

飛

─

─

│


│

Xe phong
cấp (Vua
rồng) có thể
đi như Xe
hoặc như
Vua.
│


○

│

○


─

─

竜

─

─

○

│

○


│



Mã Mã phong cấp
Mã đi như Mã của cờ
vua, nhảy theo hình chữ
L về phía trước, nhưng
chỉ có 2 nước đi (xem
hình). Mã có thể nhảy
qua các quân khác.
Khi đi
đến hàng 8 hoặc 9 Mã sẽ
được tự động phong cấp.


☆


☆

桂


Mã được
phong c
ấp đi
như Tướng
vàng.

○

○

○


○

と

○





○

Hương xa Hương xa phong cấp
Hương xa chỉ có thể tiến
tùy ý theo hàng dọc trư
ớc
khi gặp 1 quân cản.
Hương xa sẽ tự động
được phong cấp khi tới
hàng 9.
│


│



香





Hương xa
được phong
cấp đi như
Tướng vàng.


○

○

○


○

と

○


○




Tốt Tốt phong cấp
Tốt chỉ đi thẳng 1 ô về
phía trước. Khi đến hàng
cuối cùng, Tốt được tự
động phong cấp. Có một
số hạn chế trong việc thả
quân Tốt (xem ở dưới).

○



歩

Tốt được
phong c
ấp đi
như Tướng
vàng.

○

○

○


○

と

○





○

Các quân cờ shogi
Mỗi quân của Shogi có cách đi riêng của nó.
Vua, Tướng vàng, Tướng bạc và Tốt đi từng ô một. Nếu một quân của bên đối địch đang
chiếm ô đó thì quân đó sẽ bị bắt, và lấy ra khỏi bàn cờ. Nếu một quân của cùng bên đang
chiếm ô đó thì kỳ thủ không thể di chuyển một quân khác đến cùng một ô.
Mã là quân độc nhất có thể "nhảy qua" các quân khác để đi đến một ô mới, các quân đó
có thể là cùng bên hay khác bên. Các quân bị nhảy qua không bị ảnh hưởng nào trong
việc Mã di chuyển.
Hương xa, Tượng và Xe có thể đi một hay nhiều ô theo các hướng khác nhau; Hương xa
chỉ có thể đi thẳng về phía trước, Tượng chỉ có thể đi theo 4 hướng chéo (trước trái, trước
phải, sau trái và sau phải) trong khi Xe đi theo 4 hướng thẳng (trước, sau, trái và phải).
Trên đường đi nếu chúng gặp một quân của bên đối địch, chúng sẽ bắt quân đó và dừng
tại ô đó. Nếu chúng gặp một quân của cùng bên thì chúng phải dừng tại ô trước ô đó.
Vua

Vua
Vua có thể:
 đi thẳng vào một trong 4 ô: trước, sau, trái hay phải, hoặc
 đi chéo vào một trong 4 ô: trước phải, trước trái, sau phải hay sau trái,
ngoại trừ khi ô đi đến đã bị chiếm bởi một quân của cùng bên.
Tổng cộng có 8 cách đi cho Vua.
Tướng vàng

Tướng vàng
Tướng vàng có thể:
 đi thẳng vào một trong 4 ô: trước, sau, trái hay phải, hoặc
 đi chéo vào một trong 2 ô: trước phải hay trước trái (không được đi chéo về phía
sau),
ngoại trừ khi ô đi đến đã bị chiếm bởi một quân của cùng bên.

Tổng cộng có 6 cách đi cho Tướng vàng.
Tướng vàng không bao giờ được phong cấp.
Tướng bạc

Tướng bạc

Tướng bạc phong cấp
Tướng bạc có thể:
 đi chéo vào một trong 4 ô: trước phải, trước trái, sau phải hay sau trái, hoặc
 đi thẳng vào ô ngay trước mặt,
ngoại trừ khi ô đi đến đã bị chiếm bởi một quân của cùng bên.
Tổng cộng có 5 cách đi cho Tướng bạc.
Một Tướng bạc chưa được phong cấp đi lùi nhanh hơn một Tướng bạc đã được phong
cấp, do đó trên bàn cờ thường có một Tướng bạc không được phong cấp.
Sau khi được phong cấp Tướng bạc đi như Tướng vàng.
Mã

Mã

Mã phong cấp
Giống như cờ vua, Mã của Shogi đi theo hình chữ L; khác với cờ vua, nó chỉ có thể đi về
phía trước, nếu ô đi đến chưa bị chiếm bởi một quân cùng bên. Do đó, tổng cộng có 2
cách đi cho Mã.
Điểm đáng chú ý là Mã của Shogi "nhảy" qua các quân khác để đi đến ô nó muốn đến, nó
không thể bị ngăn cản như trường hợp Mã của cờ tướng.
Vì khả năng "nhảy" đó người ta thường giữ một Mã không phong cấp tại vùng đối địch
của bàn cờ. Tuy nhiên, vì nó không thể đi ngang hay đi lùi, Mã phải được phong cấp khi
đến một trong hai hàng cuối của bàn cờ vì nếu không nó không đi được nữa.
Sau khi được phong cấp Mã đi như Tướng vàng.
Hương xa

Hương xa

Hương xa phong cấp
Hương xa có thể đi thẳng đến một ô bất kỳ nào về phía trước của nó, nếu không bị ngăn
cản bởi một quân của cùng bên. Nó không thể đi ngang hay đi lùi.
Bình thường người ta hay giữ một Hương xa không được phong cấp tại vùng đối địch của
bàn cờ. Vì không thể đi ngang hay đi lùi, Hương xa phải được phong cấp khi đến hàng
cuối của bàn cờ.
Sau khi được phong cấp Hương xa đi như Tướng vàng.
Tượng

Tượng

Tượng phong cấp
Tượng có thể đi chéo đến một ô bất kỳ nào trong 4 hướng chéo, nếu không bị ngăn cản
bởi một quân của cùng bên.
Vì Tượng chỉ đi chéo nên Tượng chưa được phong cấp chỉ có thể kiểm soát được nửa số
ô trên bàn cờ.
Sau khi được phong cấp Tượng giữ các bước đi của nó và thêm các bước đi của Vua.

Xe

Xe

Xe phong cấp
Xe có thể đi thẳng đến một ô bất kỳ nào trong 4 chiều thẳng: trước, sau, phải và trái, nếu
không bị ngăn cản bởi một quân của cùng bên.
Sau khi được phong cấp Xe giữ các bước đi của nó và thêm các bước đi của Vua.

Tốt

Tốt

Tốt phong cấp
Tốt chỉ có thể đi thẳng đến ô ngay trước mặt (nó không thể đi lùi hay đi ngang), nếu ô đó
không bị chiếm bởi một quân của cùng bên.
Vì Tốt không được đi lùi hay đi ngang, nó phải được phong cấp khi đến hàng cuối của
bàn cờ. Trên thực tế, người ta luôn tìm cách phong cấp cho Tốt.
Sau khi được phong cấp Tốt đi như Tướng vàng.
Có 2 luật ngăn cấm việc thả quân Tốt vào bàn cờ (xem bên dưới).
Phong cấp
Đối với một kỳ thủ, "vùng phong cấp" là 3 hàng cuối tại phía bên kia của bàn cờ, hay nói
một cách khác là 3 hàng sắp quân của bên đối địch khi ván cờ bắt đầu. Khi một quân cờ
đi ngang qua ranh giới của vùng phong cấp (dù là đi ngang qua để đi vào hay đi ngang
qua để đi ra, nhưng không phải là "thả quân") thì quân cờ đó có thể được phong cấp,
nhưng không bắt buộc. Khi chọn phong cấp thì quân cờ sẽ được lật ngược để hiện ra giá
trị mới của nó.
Một quân sau khi được phong cấp sẽ có cách đi mới. Luật phong cấp cho các quân là:
 Vua và Tướng vàng không bao giờ được phong cấp; và một quân đã được phong
cấp sẽ không được phong cấp thêm.
 Tướng bạc, Mã, Hương xa và Tốt, sau khi được phong cấp, sẽ không đi như cũ
mà đi như một Tướng vàng.
 Tượng và Xe, sau khi được phong cấp, sẽ giữ cách đi cũ và thêm cách đi của Vua.
Điều này có nghĩa là Tượng sau khi được phong cấp sẽ có thể đi đến toàn thể các
ô trên bàn cờ.
Tuy không bắt buộc nhưng khi một Tốt, Mã hay Hương xa đến hàng cuối cùng của bàn
cờ thì nó phải được phong cấp, nếu không nó sẽ không còn nước đi. Với cùng lý do, khi
một Mã đến hàng trước hàng cuối cùng thì nó cũng phải được phong cấp.
Sau khi bị bắt thì các quân phong cấp trở lại dạng bình thường (chưa phong cấp) của

chúng.
Thả quân
Trong Shogi các quân bị bắt theo đúng nghĩa đen. Có nghĩa là sau khi bị bắt chúng được
giữ lại "trong tay", và có thể được thả lại vào trong bàn cờ như là một quân của người đã
bắt nó. Khi đến lượt, thay vì đi quân, kỳ thủ có thể đưa một quân bị bắt từ trước và đặt
chúng (dưới dạng chưa phong cấp) ở bất kỳ ô nào còn trống. Quân được thả, kể từ đó, trở
thành một quân của kỳ thủ đó. Từ chuyên môn gọi là "thả quân".
Nước đi thả quân không được ăn quân của phe đối địch, và quân được thả không được
phong cấp ngay nếu được thả trong vùng phong cấp. Tuy nhiên nó có thể ăn quân và
được phong cấp ở các nước đi kế tiếp.
Quân được thả phải có khả năng thực hiện nước đi hợp lệ. Do đó Tốt, Mã, Hương xa
không được phép thả trên hàng xa nhất. Tương tự quân Mã cũng sẽ không được thả ở
hàng 8.
Có 2 luật hạn chế việc thả quân Tốt:
 Một quân Tốt không thể được thả trên cùng cột với một quân Tốt chưa được
phong cấp của cùng bên (phong cấp rồi không tính). Nếu kỳ thủ có Tốt chưa
phong cấp trên tất cả các cột sẽ không thả được quân Tốt nào. Vì lý do này, các
kỳ thủ thường thí 1 Tốt để rộng đường thả quân.
 Quân Tốt có thể thả để tạo thành thế chiếu Vua, nhưng không được thả để chiếu
hết. Các quân còn lại có thể được thả và chiếu hết Vua địch. Quân Tốt có sẵn trên
bàn cờ mới có thể được đi nước chiếu hết Vua, hoặc quân Tốt được thả đóng vai
trò hỗ trợ các quân khác chiếu hết.
Trong khai cuộc đổi tượng (kakukawari), hai bên tiến hành đổi Tượng ở ngay đầu ván cờ.
Quân Tượng "trong tay" này có thể dùng để thả khi tấn công cũng như khi phòng thủ.
Chiếu và chiếu hết
Khi một kỳ thủ đi một nước dọa bắt Vua đối phương ở nước đi tiếp theo, nước đi đó gọi
là nước "chiếu Vua" và Vua đó đang "bị chiếu". Nếu một Vua đang bị chiếu và không có
nước đi hợp lệ nào để thoát khỏi thì nước chiếu đó được gọi là "chiếu hết" và người chiếu
hết thắng ván cờ.
Để nói "chiếu!" bằng tiếng Nhật, nói "ōte!" (王手). Việc này không bắt buộc và có thể là

do ảnh hưởng của cờ vua. Trong tiếng Nhật, chiếu hết là tsume (詰め) hoặc ōtedzume
(王手詰め).
Kết thúc ván cờ
Một kỳ thủ bắt được Vua của đối phương là người thắng cuộc. Trong thực tế việc này ít
xảy ra vì một bên sẽ tự nhận thua khi thấy không cứu vãn được thất bại.
Nếu một bên không bị chiếu nhưng không có nước đi hợp lệ thì sẽ bị xử thua (giống cờ
tướng).
Trong Shogi chuyên nghiệp, một kỳ thủ đi sai luật sẽ bị xử thua ngay. Trong các giải
khác việc này được nhân nhượng đôi chút.
Có 2 cách hòa cờ trong shogi: lặp lại nước đi (千日手 sennichite) và Vua cùng tồn tại
(持将棋 jishōgi).
Nếu thế cờ lặp lại 4 lần với nước đi của cùng một kỳ thủ, thì ván cờ coi là không được
tính. Hai thế cờ được coi là giống nhau khi quân trong tay và thế cờ trên bàn cùng giống
nhau. Tuy nhiên, thế cờ đó không được là thế chiếu Vua, kỳ thủ nào chiếu lặp 4 lần sẽ bị
xử thua ngay.
Trong Shogi chuyên nghiệp các ván cờ hòa theo kiểu lặp nước này sẽ không tính là một
ván hòa mà các kỳ thủ sẽ chơi lại ngay ván khác, với màu quân thay đổi và thời gian ít
hơn.
Ván cờ hòa với Vua cùng tồn tại (jishōgi) khi cả hai quân Vua cùng vào vùng phong cấp
của bên mình và cả hai đều không còn khả năng chiếu hết đối phương hoặc ăn thêm quân.
Khi tình trạng này xảy ra thì dùng cách tính điểm các quân của từng bên để tìm ra người
thắng cuộc: mỗi quân Xe hoặc Tượng tính 5 điểm, và các quân khác trừ Vua tính 1 điểm
(quân phong cấp chỉ tính như quân thường). Bên nào có ít hơn 24 điểm sẽ bị xử thua. Nếu
cả 2 bên đều có ít hơn 24 điểm thì ván cờ sẽ không được tính.
Chấp quân
Để có các trận đấu hấp dẫn, bất kỳ khi nào trình độ giữa 2 đấu thủ quá chênh lệch thì đều
có chấp quân. Trong một ván cờ có chấp quân, một hay nhiều quân của Trắng được bỏ
hẳn ra ngoài trước khi Trắng luôn được đi nước đầu tiên. Chú ý là quân đã được chấp sẽ
không xuất hiện lại trong ván cờ và không thả được quân đó nữa. Khi chấp quân thì bên
chấp quân (gote) bao giờ cũng được đi trước.

Việc mất cân bằng khi chấp quân này không lớn như trong cờ vua vì lợi thế hơn quân
trong Shogi không lớn như vậy, và người chấp quân chỉ cần ăn quân nào là có thể dùng
quân đó.
Chấp quân không được áp dụng trong các giải thi đấu, nhưng được sử dụng nhiều trong
các trận đấu luyện tập hoặc giảng dạy.
Các cách chấp quân thông dụng, từ nhỏ đến lớn được dùng chính thức trong Liên đoàn
Shogi Nhật Bản (Nihon Shogi Renmei):
 Hương xa: bỏ quân Hương xa trái (1a) của Trắng.
 Tượng: bỏ quân Tượng của Trắng.
 Xe: bỏ quân Xe của Trắng.
 Xe và Hương xa: bỏ quân Xe và Hương xa trái của Trắng.
 Hai quân: bỏ quân Xe và quân Tượng của Trắng.
 Ba quân: bỏ quân Xe, Hương xa trái và quân Tượng của Trắng.
 Bốn quân: bỏ quân Xe, quân Tượng và 2 Hương xa của Trắng.
 Năm quân: bỏ quân Xe, quân Tượng, một quân Mã và 2 Hương xa của Trắng.
Chấp con Mã trái gọi là 5 quân trái, chấp con Mã phải là 5 quân phải.
 Sáu quân: bỏ quân Xe, quân Tượng, 2 Hương xa và 2 Mã của Trắng.
Các kỳ thủ chuyên nghiệp ít khi chấp 3 hoặc 5 quân, và rất ít khi chấp 6 quân. Các cách
chấp còn lại được sử dụng rất rộng rãi.
Các cách chấp khác: chấp 1 Tướng bạc, chấp Hương xa phải cũng thỉnh thoảng được
dùng. Tranh luận về mối liên quan giữa việc chấp bao nhiêu khi trình độ chênh lệch vẫn
chưa thống nhất.
Ghi chép ván cờ
Phương pháp được sử dụng trong tiếng Anh để ghi chép nước đi của shogi được sáng chế
bởi George Hodges năm 1976. Nó được chuyển hóa từ phương pháp ghi chép cờ vua,
nhưng có thay đổi ở nhiều mặt.
Ví dụ: P-8f. Chữ cái đầu tiên cho biết quân cờ được đi: p = tốt, L = hương xa, N = mã, S
= tướng bạc, G = tướng vàng, B = tượng, R = xe, K = vua. Quân đã phong có thêm dấu +
đứng trước, ví dụ như +P để chỉ tốt đã phong.
Sau ký hiệu quân là ký hiệu cách dùng quân: - = đi bình thường, x = bắt quân, * = thả

quân. Cuối cùng là tọa độ vị trí quân được đặt vào. Đứng trước là số chỉ hàng, rồi đến
chữ cái thường chỉ cột. 1a là góc trên cùng bên phải nhìn từ bên Đen, 9i là góc dưới cùng
bên trái nhìn từ bên Đen. Cách viết tọa độ có thể theo cách của Nhật, sử dụng chữ số
Nhật thay vì chữ cái. Ví dụ như 2c được thay bởi 2三.
Nước đi nào có thể dẫn tới việc phong cấp sẽ được ký hiệu bởi: + = quân được phong
cấp, hoặc = = không phong cấp. Ví dụ: Nx7c= có nghĩa là mã bắt quân ở 7c nhưng không
phong cấp (mặc dù nó được phép).
Trường hợp có nhiều quân cùng loại có thể tới cùng một ô, ô quân đó đứng trước khi đi
sẽ được ghi vào để tránh nhầm lẫn. Ví dụ: ở lúc bắt đầu Đen có 2 tướng vàng đều đi tới
được ô 5h trước vua. Khi đó, việc đi một tướng vàng vào ô đó sẽ được ký hiệu là G6i-5h
(bên trái đi) hoặc G4i-5h (cho bên phải).
Các nước đi thường được đánh số. Ví dụ:
1. P-7f P-3d
2. P-2f G-3b
3. P-2e Bx8h+
4. Sx8h S-2b
Khi chơi có chấp, Trắng đi trước, vì vậy nước đi đầu Đen không đi, và được ký hiệu bởi
dấu ba chấm ( ).
Chiến lược và chiến thuật chơi Shogi
Do quân của Shogi không bị chết mà chỉ bị bắt và thay đổi từ bên này qua bên kia nên
càng đổi quân, ván cờ càng phức tạp. Khai cuộc diễn biến chậm, trung cuộc tăng tốc và
tàn cuộc là một cuộc chạy đua ác liệt xem ai chiếu hết trước đối phương. Tỷ lệ hòa cờ, do
đó, chỉ là 1-2%.
Thả quân là một trong những điểm độc đáo và hấp dẫn nhất của Shogi so với cờ vua hay
cờ tướng. Khả năng này tạo ra một chiến lược mới, và người chơi phải tập trung phòng
thủ nhiều hơn. Tấn công chớp nhoáng sẽ tạo ra nhiều lỗ hổng trong thế trận ở nhà và tạo
điều kiện cho đối phương thả quân phản công ngay khi có quân cầm ở tay. Vì Tốt tấn
công trực diện và không thể bảo vệ lẫn nhau, chúng thường bị mất lúc khai cuộc và là
quân thích hợp để thả trong các trường hợp trên. Thả một quân Tốt sau tuyến phòng thủ
của đối phương, phong cấp cho nó và thả quân Tốt khác ngay sau để bảo vệ quân Tốt

trước là cách tấn công hiệu quả.
Phối hợp trong việc thả quân là một chiến thuật quan trọng của Shogi. Nên giữ một quân
Tốt trong tay để tấn công, và tính toán các thế thả quân có thể.
Quyết định ngay trong khai cuộc có nên trao đổi Tượng hay không cũng là một vấn đề
cần suy nghĩ. Nếu đổi, quân Tượng này có thể thả vào đất địch tấn công 2 quân của đối
phương cùng một lúc. Kể cả khi bị đuổi phải rút về, quân Tượng này có thể được phong
cấp và thống trị bàn cờ.
Tuy vậy, các quân tấn công có thể bị mắc kẹt lại ở phần đất địch khi đối phương thả một
quân Tốt chặn đường rút về. Vì vậy quân Xe mạnh nhất thường đứng xa từ sân nhà hỗ trợ
cho các quân khác yếu hơn tấn công.
Một loại tấn công phổ biến dùng Tướng bạc (bogin) là tấn công bằng cách đưa một quân
Tướng bạc lên cùng hàng với cột có quân Xe. Vì Tướng bạc có thể lùi dễ dàng trong khi
Tướng vàng lại bảo vệ tốt các quân ở cạnh mình, nên Tướng bạc dùng chủ yếu khi tấn
công, còn Tướng vàng chủ yếu cho phòng thủ.
Có rất nhiều các khai cuộc "chuyển Xe" (furibisya), trong đó quân Xe di chuyển về
hướng trung tâm hoặc bên trái của bàn cờ để hỗ trợ tấn công. Tuy vậy vì là quân mạnh
nên Xe cũng bị tập trung tấn công bởi các quân khác yếu hơn, nên thông thường Vua và
Xe được đặt ở hai cánh khác nhau để đảm bảo an toàn cho Vua.