TRẦN HỮU TƯỚC
GIÁO SƯ, BS TRẦN HỮU TƯỚC (1913-1983)
Người thầy thuốc theo Bác Hồ về nước
Trong những ngày lễ lớn, trên vô tuyến truyền hình, thường chiếu lại
những phim tư liệu lịch sử. Đoạn phim có hình Bác Hồ cùng phái đoàn của
ta từ Pháp trở về nước năm 1946 sau Hội nghị Phông-ten-nơ-blô: khi Bác
bước lên cầu thang của một tàu biển quân sự của Pháp, có một người cao,
gầy đi liền sau Bác, đó là bác sĩ Trần Hữu Tước, một chuyên gia Tai Mũi
Họng (TMH), một Việt kiều ở Pháp.
Bác sĩ Trần Hữu Tước sinh ngày 13/10/1913 trong một gia đình trung
lưu tại làng Bạch Mai, xã Hoàn Long, tỉnh Hà Đông, nay thuộc quận Hai Bà
Trưng, thành phố Hà Nội, là một trong những học sinh Việt Nam xuất sắc
nhất của trường Trung học An-be Sa-rô (Albert Sarraut) vào đầu thập kỷ 30.
Ông được gửi sang Pháp học và thi đậu vào trường Đại học Y khoa
Paris. Từ thời niên thiếu, ông có hoài bão trở thành bác sĩ vì ông đã đau xót
nhìn thấy đồng bào mình, trong đó có những người cháu ruột thịt, bị chết vì
bệnh tật do thiếu thốn thuốc men, phương tiện chẩn đoán, điều trị ở một
nước thuộc địa. Ông cũng đã chọn chuyên ngành Tai mũi họng, mà theo
ông, chưa được biết đến nhiều ở Việt Nam. Bảo vệ luận án bác sĩ y khoa
xuất sắc năm 1937, ông được giữ lại làm trợ lý cho giáo sư Tai mũi họng
danh tiếng thời đó, ông Lơ-mi-e. Với đôi tay khéo léo, lại được đào tạo tại
một trường Đại học Y khoa vào loại tốt nhất thế giới, chẳng bao lâu ông đã
được nhiều bệnh viện mời hợp tác. Giữa lúc đó, nổ ra cuộc Đại chiến thế
giới lần thứ II. Ông nhanh chóng xác định được chỗ đứng của mình: tham
gia vào hàng ngũ những người kháng chiến yêu nước Pháp, chống lại quân
Đức.
Ông có ngờ đâu rằng những ngày tháng ở chiến trường kháng Đức đó
đã giúp cho ông bao nhiêu kinh nghiệm để sau này ông phục vụ cho chính
đồng bào mình trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Với sẵn có lòng yêu
nước, thương dân, một dịp may đã làm thay đổi hẳn cuộc đời của ông, đó là
việc Bác Hồ cùng phái đoàn ta sang Pháp đàm phán năm 1946. Từ bỏ ngay
lập tức mọi cám dỗ vật chất ở kinh đô ánh sáng, với một tay nải dụng cụ
chuyên môn, ông đã theo Bác Hồ về nước cùng với ông Võ Quý Huân và
ông Trần Đại Nghĩa.
Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, BS Trần Hữu Tước đã tham gia
giảng dạy tại Trường Đại học Y Dược Cách mạng và đào tạo các chuyên gia
TMH đầu tiên cho nước Việt Nam độc lập. Hòa bình được lập lại trên miền
Bắc năm 1954, ông được cử làm giáo sư Trường Đại học Y Dược Hà Nội,
phụ trách bộ môn và chuyên khoa TMH, đồng thời đảm nhận chức vụ giám
đốc bệnh viện đa khoa trung ương lớn nhất là bệnh viện Bạch Mai.
Ở những chức vụ này, ông đã góp phần quan trọng vào công tác điều
trị từ trung ương đến tỉnh, song song với việc xây dựng mạng lưới chuyên
khoa TMH rộng khắp, và đào tạo cán bộ TMH từ sơ cấp đến cao cấp. Với sự
nỗ lực của ông, Viện TMH Trung Ương ra đời năm 1969, và ông trở thành
người Viện trưởng đầu tiên. Từ đó cho đến những ngày cuối đời, GS Trần
Hữu Tước đã có điều kiện dốc toàn bộ sức lực góp phần xây dựng một
ngành TMH Việt Nam hoàn chỉnh, có nhiều chuyên khoa sâu, có những
đóng góp to lớn cho nền y học và y tế nước nhà, có tiếng vang trên trường
quốc tế.
Với những thành tích đó, ông được tặng danh hiệu Anh hùng Lao
Động và nhiều huân chương cao quý của Nhà nước.
Ông từ trần ngày 23.10.1983, hưởng thọ 70 tuổi.
Cuộc đời của GS Trần Hữu Tước thể hiện một chân lý đơn giản: một
người dù thông minh, uyên bác đến đâu, chỉ khi nào chọn được cho mình
một lý tưởng cao đẹp để phụng sự thì mới trở thành một người chân chính.
Với những công trình và cống hiến xuất sắc của ông trong ngành y tế,
ông được trao tặng danh hiệu Anh hùng lao động và Chủ tịch nước tặng Giải
thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học công nghệ đợt I (1996).
Các công trình được tặng giải thưởng HCM:
1. Chẩn đoán phát hiện điều trị ung thư vòm họng (1955-1965).
2. Phương pháp mổ mới ung thư thanh quản hạ họng (1960-1977).