Miễn dịch học lâm sàng part 2 pps

u này cho phép xy ra s n lc ca các t bào khác nhau vi
các phân t kt dính t bào có trên các t bào khác, hoc dc theo thành
mch. Ví d mt integrin có kí hiu là LFA-1 xut hin trên tt c các loi bch
cu, có th nhn dng mt phân t kt dính có tên là ICAM có trên nhiu loi
t  bào ni mô ca mao mc hot hoá. Mt
integrin khác có kí hiu là VLA-c hiu vi t bào lympho T, có
kh n dng phân t kt dính VCAM. Tm quan trng ca các phân t
integrin trong hing thoát mc chng minh trong bnh thiu
ht kt dính bch cu (Leukocyte Adhesion Deficiency - LAD). Ðây là mt bnh
di truyn ln t i hing nhim khun lp li và không
lành vng thiu ht kt dính bch cu là do t
trình tng hp mt chui ca th th dành cho integrin có mt trên bch cu.
S vng mt nhng th th này trên t bào lympho, t bào mono và bch cu
hn s thoát mch ca chúng t mch máu vào các mô. Do vy
các t bào ca h thng min dch không th i các kháng nguyên
t i bnh  nhim khun.
Có mt s phân t kt dính ca thành mc phân b  nhng mô nm 
nhng v trí nhnh. Nhng phân t c gi là “addressin mch máu”
bi vì chúng tham gia vào ving s thoát mch ca các t bào
lympho tái tung lympho ngoc bit. S phân
b  nhng mô nhnh ca các phân t c làm sáng t bi
s khác nhau trong kh n ca các kháng th u
ch có các t bào ni mô cao ca các mô khác nhau. Ví d mt s kháng
th  gn vi addressin mch máu trong tich có ni mô
cao ca mng Payer, trong khi các kháng th  gn vi
addressin mch máu trong tich có ni mô cao ca các hch lympho.
Các t bào lympho tái tu th b mt nhn dng
c các addressin mc hiu cho mô. Do các th th này
tham gia vào ving s tun hoàn ca các t bào lympho khác nhau
vào các mô riêng bit vì vy các th th c gi là các th th 
trú (homing receptors). Gc rng các qun

th t bào lympho khác nhau mang các th th ng d 
nhn dc các phân t addressin mch máu khác nhau và vì vng
dng lympho riêng bit. Ví d các t bào
ng lympho gn lin vi
niêm m bào lympho T lng
 các hch lympho.
Quá trình thoát mng d
c kt dính do các integrin
c th nht, các th th ng d mt t bào lympho
s i các phân t addressin mc hiu mô ca
tiu ch có nc th hai, s kt dính t c
ng do gn mt th th integrin có trên t bào lympho vi CAM có
trên tich có nc th hai còn có th xy ra s
gn gia integrin LFA-1 vi ICAM hoc gia integrin VLA-4 vi VCAM (xem
bng 3.6).
S tái tung da các t u hoà
bi h thng min dch theo mt s cách. S xut hin ca các phân t kt
dính bao gm CAM và VA chu ng ca các lymphokine nhnh c
sinh ra sm trong mng min dch. Ví d, IL-1, INF-(, và TNF-i
thc bào hot hoá tit ra có kh  xut hin ca ICAM trên các
t bào ni mô. S t hin ICAM xy ra sau khi hoi thc bào
bi kháng nguyên ch ca t bào lympho, t bào
mono, bch cu trung tính vào v trí hot hoá min dch. S ng d
t bào lympho còn chu ng ca trng thái hot hoá t bào lympho. Sau
khi hot hoá bi kháng nguyên các t bào lympho T ng mt các th
th ng da chúng. S mt các th th ng d
t i kháng nguyên s  
nguyên mà không tham gia vào tái tun hoàn na.
Bảng 3.6: Một vài thụ thể có liên quan đến quá trình cư trú và tái tuần hoàn
ca các t bào lympho

Th th
Thuc loi
Có trên các t bào
Ch
LFA-1
(CD11a)
VLA-4
(CDW49d)
ELAM-1
HCAM
MEL-14
LPAM-1
Th th kt
dính
Th th kt
dính
Th th kt
dính
Th th
ng dn

Bch cu
Bch cu
Ni mô mch máu
Các t bào lympho,
có nhiu trên các
lympho B
Các t bào lympho,
bch cu trung
tính, có nhiu trên

Gn vào ICAM-1 và ICAM-2 trên
các t bào ni mô mch máu
Gn vào VCAM-1 trên các t bào
ni mô mch máu
Gn vào các th th không xác
nh rõ trên các bch cu trung
tính
Gn vào các addressin mch máu
ca các TTMCNMC và MLGVMN
Th th
ng dn

Th th
ng dn

các t bào T
Các t bào lympho
Gn vào các addressin mch máu
ca các TTMCNMC ca hch
lympho ngoi vi
Gn vào các addressin mch máu
ca các TTMCNMC ca mng
Payer
Các thc nghiy s xut hin các th th ng dc
hiu mô ca lympho T xy ra trong quá trình chín ca t bào T ti tuyn c.
Các tin t bào T thoát khi tu h sinh to máu s gn vào
các t bào ni mô ca tuyn c và di chuyn vào tuyn c. Khi các thymo bào
chín trong tuyn c chúng mi có các th th ng dng th
th này s ng cho vic di chuyn ca chúng t
ngoi vi. Mt loi th th ng d c phát hin nh

kháng th u là MEL-i ta nhn thy loi th th
ng du ht các t bào T tun hoàn  máu ngoi vi
vi m u hi m
thp. Tuy vy mt t l nh các thymo bào  vùng v (1-
th này vi m cao; nhng t t hin các phân t b mt
 y s xut hin các th th phát
hin nh kháng th -t ch vi quá
trình chín ca t bào T trong tuyn c.
Ngoài vai trò kt dính t bào lympho vào các t bào ni mô mch máu, rt
nhiu phân t ka các t bào trong
h thng min dch. Ví d s a các t bào Th vi các t bào trình
din kháng nguyên, gia t bào Th vi t bào B, gia t bào Tc vi t 
Nhu này s c nói t
KẾT LUẬN
áp ng min dch có các bch cu. Tt c các bch cu này
u bt ngun t mt t bào gc to máu chung.
2. Các yu t phát trin to máu khác nhau (hay các cytokine) có tác dng gây
t hoá các t u hoà
mt cách cht ch  m bo duy trì cho mi loi t bào máu khác nhau ch
có nhng t bào nhnh.
3. Ch có các t bào lympho là các t bào trung tâm ca h thng min dch
mc hiu, trí nh min dch và kh n bit
nhng gì là ca b và nhng gì là l.
4. Các t i thc bào, bch cu trung tính là các t bào ph tr ca
h thng min dch, chúng có chc bào và thanh lc kháng
nguyên. Hing thc to thun nh quá trình opsonin hoá bi
kháng th và b th do opsonin hoá s  bám dính ca kháng
nguyên vào màng t bào thc bào.
5. Ngoài chi tht vai trò quan trng
trong vic hot hoá các t i thc bào x lý và trình din kháng

nguyên ra màng ngoài t bào cùng phân t MHC li thc bào ch tit
ra IL-1.
 bào lympho chín và tip xúc
vi kháng nguyên. Các t bào lympho T chín  trong tuyn c còn các t bào
lympho B thì chín  trong túi Fabricius  loài chim và  trong tu a
ng vt có vú.
i vi có cht gi 
các t i kháng nguyên và tri qua quá trình chn lc
clôn.
8. Các t bào lympho tái tun hoàn gia máu, d
k mô. Các th th  i các
phân t kc hiu mô có trên các tich sau mao mch. Ðiu
này có tác dng cho các t bào lympho tái tun hoàn ti các mô
c hiu.


BÀI 3. CÁC TẾ BÀO MIỄN DỊCH


H thng min dch bao gm nhing v cu
trúc và chc phân b kh. Nh c
phân làm hai loi da trên s khác bit v chcơ quan lympho trung
ương (central lymphoid organ) và cơ quan lympho ngoại vi (peripheral
p mng
thích hp cho s ng thành ca các t i
vi y các kháng nguyên t nhng mô nh
t cách hiu qu vi các kháng nguyên này. Ni gia
 thng mch máu và h thng mch lympho liên kt li
thành mt h thng chhnh.
Các t ng min dch mch

và tp hp li vu loi bch cu tham
ng min dch. Tuy nhiên trong s nhng t
bào này thì ch có các t bào lympho mc hiu, trí
nh min dch và kh n bit nhng gì thuc và không thuc v bn
. Tt c nhng t  tr ng
min dch thích ng, phc v cho s hot hoá t bào lympho, ho
hiu qu thanh lc kháng nguyên thông qua hing thc bào, hoc tit ra
các phân t có chn dch khác nhau. Mt s bch cc bit là
các lympho T, ch tic gi là các cytokine. Các
cytokine hou hoà min dch có vai trò quan trng
trong ving min d 
cn s hình thành ca các t m ca nhng t bào khác
nhau ca h thng min dch, và ch
Sự tạo máu
Tt c các t u bt ngun t mt loi t c gi là t bào gc
to máu (hematopoetic stem cell  HSC). T bào gc là nhng t bào có kh
t hoá thành các loi t bào khác. T bào gc có kh  tái sinh
bng hình th duy trì s ng ca chúng.  i, quá trình
hình thành và phát trin ca hng cu, bch cu bu din ra  túi noãn
hoàng trong nhng tuu ca thi k bào thai. T bào gc noãn
hoàng bit hoá thành các t bào dng hng cu nguyên thu có hemoglobin
bào thai. Ðn tháng th ba thì các t bào gc di chuyn t túi noãn hoàng ti
 yu trong quá
trình to máu t tháng th n tháng th by ca tha
 o máu ch yu. Ngay khi sinh ra thì gan và lách
ngng to máu.

Ðii t t hoá v 
din chu bt ngun t mt t bào gc chung. Khác vi các t bào
n nguyên chúng bit hoá thành mt loi t bào riêng, t bào gc to máu là

loi t  t hoá theo mt s ng và sinh ra
hng cu, t bào ht, t bào mono, t bào mast, t bào lympho và tiu cu m.
Các t bào gc có s ng ítng có t l th bào gc trong
100.000 t bào tu 

Vic nghiên cu t bào gc gp ph ng ít và do chúng khó
có th gi ng nuôi cy, vì vi ta còn hiu bit ít v
s u hoà kh sn và bit hoá ca chúng. Do kh  tr 
(self renewal), các t bào gc duy trì  m nh trong sut cuc
i. Tuy nhiên khi có yêu cu to máu thì các t bào gc s th hin kh 
nh m. Ðiu này có th chng minh  chut nh phá hu
hoàn toàn h thng to máu bng chiu x liu chí t (950 rad). Nhng chut
b chiu x y s cht trong vòng 10 ngày tr c truyn các
t bào tu ng ly t chut nhng gene. Mt chut nht
bình tng có 3´10
8
t bào tu, vì vy ch cn truyn 10
4
-10
5
t bào tu
  cho (chim 0,01 ti 0,1% tng s ng t bào tu 
  hi phc hoàn toàn h thng to máu. Ðiu này chng minh rng
các t bào gc ca tu  cho tu t hoá và
t ln.

n sm ca quá trình to máu mt t bào gt hoá
theo mng, s làm xut hin t bào tin thân dòng lympho
chung hay t bào tin thân dòng tu chung
Chng loi và s ng các yu t c bit

kim soát s bit hoá ca t bào gc và t bào ti
Trong quá trình phát trin ca các dòng lympho và dòng tu, các t bào gc s
bit hoá thành các t bào tin thân, các t bào tiêng thân mt kh  tr
n mt nhim v c bi bin thành mt dòng t bào nht
nh. Các t bào tin thân dòng lympho chung s sinh ra các t bào lympho B,
T và t bào git t nhiên (NK), và mt s t bào có tua. Các t bào tin thân
dòng tu s sinh ra các t bào tin thân ca hng cu, các loi bch cu (bch
cu trung tính, bch cu ái toan, bch cu ái kim, t bào mono, t bào mast,
t bào có tua) và tiu cu. Quá trình chuyc nhim ca t bào tin
thân ph thuc vào kh i vi các yu t ng và các
c bit. Khi có các yu t ng và cytokine thích hp, các t
bào tin thân s t hoá làm xut hin các type t ng
ng (hng cu, bch cu, tiu cu m). Các t bào này s 
các kênh  tu i t n hoàn.
 tu  bào to máu sinh sôi và chín trên mt mi t bào
thân gm các t bào không t tr s ng và bit hoá
ca các t bào to máu. Các t bào thân bao gm các t bào m, t bào ni
mô, nguyên bào si thc bào. Các t ng lên quá
trình bit hoá ca t bào gc to máu bng cách cung cp mng
kích thích to máu gm chn t bào và các yu t ng có tác
dy quá trình phát trin và bit hoá. Nhiu trong s các cht sinh
ng to máu này là các cht hoà tan, chúng tip cn vi t ng
c khuych tán. Các yu t ng khác li là nhng phân t
bám vào màng trên b mt ca các t u này cn có s 
tác t bào-t bào gia các t ng vi các t bào thân. Trong quá trình
nhim trùng thì s sinh tc kích thích bi các yu t ng to
i thc bào và các t bào T hot hoá to ra.
2. Các tế bào mono
H thng các t m v thc bào bao gm các t bào
i thc bào nm trong các mô. Trong quá

trình sinh to máu  tu  bào tin thân dng tu bit hoá thành
tin t p tc bit hoá thành các t bào
ng 8h, các t bào mono phát trin
to ra ri di chuyn vào các mô và bii thc bào. Trong quá
trình bit hoá t bào có mt s bic t 
quan n v s ng và tính phc tp c
 c bào và ch tit các yu t hoà tan khác nhau
i thc bào khu trú  các mô khác nhau có nhng ch
c gi tên theo v i thc bào  c gi là các t
i thc bào  phi gi thc bào ph i thc bào 
c gi là t bào thn kinh nh i thc bào  c gi là các
i thc bào dng lympho (hay t bào có tua).
Chức năng của các tế bào mono và đại thực bào
Ðng các t i thc bào ch có ch
là các t bào làm nhim v thn. Tuy nhiên, gi ta
t rng thc bào ch u tiên t bào thc hin vai trò mà chúng
thc hin trong mng min dch. Sau khi thc bào thì các t bào thc
hin chc k quan trt t bào trình din
kháng nguyên và t bào tit. Khi t bào mono bii thc bào thì
rt nhiu hong chng. Ð tìm hiu chc
i thn hành kho sát ba chu tiên
c bào, ch lý và trình din kháng nguyên, và chc
 tit.
Chức năng thực bào
Ði thc bào là các t bào làm nhim v thc bào hong có kh t
vào và tiêu hoá các kháng nguyên l t gây bnh còn nguyên
vn, các tiu th không hoà tan, các t bào ca c  cht hoc b tn
nh vn t bào và các yu t t hoá. c
hi thc bào b hp dn và chuyng v phía có mt s t
ng min dc gi là hoá

hc tip theo ca quá trình thc bào là s gn ca
i thc bào (các kháng nguyên hoàn ch
t bào vi khun hay các hng dính vào thành t i thc
bào và b thc bào nhanh chóng, còn các protein riêng l hay các vi khun có
nang bao b thc bào chn kháng
nguyên to ra các mu  trên màng t c gi là các gi túc
(pseudopodia) chy dài theo vn kt
Các gi p li vi nhau và vt li b vùi trong mt cu trúc gn vi
c gi là phagosome. Cng x
lý nng này thì phagosome di chuyn vào trong t bào ri
liên hp vi lysosome to thành phc hp phagolysosome. Các cht cha
trong lysosome là các hydrogen peroxide, các gc oxy t do, các peroxidase,
các lysozyme và các enzyme thu phân khác tip xúc vi các ch thc
bào vào và tiêu hoá chúng. Các ch tiêu hoá cha trong phagolysosome
c thi tr ra ngoài thông qua quá trình xut tit t bào

Hu ht các vi sinh vt sau khi b thc bào s b git cht bi các cht cha
trong lysosome và gii phóng vào phagosome. Tuy nhiên có mt s vi khun có
th tn ti và nhân lên trong phagosome ci thc bào. Ðó là các loi vi
khu
gonorrhoea, Mycobacterium avium, Mycobacterium tuberculosis,
Mycobacterium leprae, Brucella abortus, và nm Candida albicans. Mt s vi
khun gây bnh này có kh nn s liên hp ca lysosome và
phagosome và vì th chúng có th sinh sôi ny n trong các phagosome; các vi
khun khác thì có cu trúc thành vi khun cho phép chúng kháng c li các
thành phn ca lysosome; mt s vi khun khác còn có th thoát ra khi
i thc bào b nhim. Các vi
khun gây bnh ký sinh ni bào này có mt cách thc phòng v rt tinh ranh
 chng li h thng phòng th thc hiu và lc che ch
khng min dch c hi chúng ta có m phòng th

khác, m ng min dch qua trung gian t c bic gi là
quá mn type mu chiu vi các vi khun này s c trình by

Chức năng xử lý và trình diện kháng nguyên
Không phi tt c các kháng nguyên b i thc bào nuu b phân gii
và thi tr ra ngoài bi quá trình xut tit t bào. Các thí nghim s dng các
u phóng x y s có mt ca các thành phn
u phóng x  i thc bào sau khi hu ht
phân t  tiêu hoá và thi tr ra ngoài. Các kháng nguyên
sau khi b thc bào vào s b bii chuyng x lý ni
bào thành các peptide, các peptide này kt hp vi mt phân t MHC lp II.
Các phc hp peptide-phân t MHC lc chuyn ti màng t
bào và   x c trình din cho các t
bào T
H

Kháng nguyên phc trình din cùng vi phân t MHC lp II là mi
thit y hot hoá t bào T
H

Vic trình din kháng nguyên này gi ng min dch
dch th ng min dch qua trung gian t bào.
Chức năng chế tiết các yếu tố hoạt động
Ði thc bào ch tit mt s protein quan tr vai trò trung tâm cho s
phát trin ca mng min di thc bào nut kháng
c hot hoá và bu ch tit interleukin-1 (IL-1), cht
có tác di vi t bào T
H
và cn thit cho s hot hoá t bào xy ra sau khi
nhn din kháng nguyên

IL-ng lên các t bào ni mô ca mch máu vì th nó ng
u hoà nhit  i dn st.
i thc bào hot hoá còn ch tit mt s yu t n
ng viêm. Ðó là nhóm protein huyc gi là b th -
complement - có tác d loi tr các tác nhân gây bnh và
tc phn ng viêm. Các enzyme thu phân cha trong các lysosome
ci thi thc bào hot hoá tit ra ngoài. S tích t
các enzyme này  mô góp phn to nên phn ng viêm và trong mt s
ng hp có th gây ti thc bào hot
hoá còn ch tit các yu t u t gây hoi t u ((TNF-(), yu t
này có th git cht mt s loi t bào. Bng vic ch tit các yu t c
i thn gây thoái bii
 i thc bào hot hoá còn ch tit mt s
cytokine có tác dng kích thích quá trình sinh to máu.
Sự tăng cường các chức năng của đại thực bào
Hong ci thc bào có th t s phân t nhnh
ng min dch. Màng ci thc bào có các th
th dành cho các lp kháng th nhnh và cho các yu t b th nhnh.
Khi mt kháng nguyên (chng ht vi khuc ph bi kháng th
hoc yu t b th thích hp thì nó b gn vào màng t i thc bào
 và b th 
t cht opsonin (bt ngun t ch La Tinh opsonium có nghiã là làm cho
ngon mic gi là quá trình opsonin hoá. Theo mt
nghiên cu thì t thi 4.000 ln khi có mt ca kháng th
c hiu vi kháng nguyên. Hong ci th 
lên do mt s cht có tác dng chiêu m i thm
khui thc bào và t 
min dch bi mt lot các yu t ng - t do t bào T
hot hoá tit ra, các yu t b th và mt s yu t nhnh ca h thng


Mc dù vic thi thng ci
thc bào có th a nh các yu t ho-
( do t bào T hot hoá tit ra gn vào các th th i thc bào và
gây hoi thc hoy s  
thc bào và n các enzyme trong lysosome, và vì th kh t và
loi tr các tác nhân gây bnh s i thc bào
hot hoá này còn ch ti-i thc
bào loi tr c nhiu tác nhân gây bm các t bào b nhim
virus, các t n ký sinh ni thc bào
hot hoá biu l nhiu phân t MHC l bào
trình din kháng nguyên hiu qu  i thc bào và các
t bào T
H
có mt mi quan h  lng
min dch, t bào này to thun cho vic hot hoá t bào kia.
Các tế bào hạt
 m hình thái t bào và mu ci
ta chia các t bào ht thành các t bào trung tính, ái toan và ái kim. Bch cu
trung tính là các t a các ht bt mu vi c các thuc
nhum acid và thuc nhung gi chúng là các t bào
a chúng có nhiu múi. Bch cu ái toan là các t bào có
nhân hai múi, các ht mu gch non khi nhum bng
thuc nhum acid eosin Y (vì vy gi tên là bch cu ái toan). Bch cu ái kim
có mt nhân chia múi, các ht mu kim khi nhum
bng xanh methylen. Bch cu trung tính và bch cu ái toan là các t bào
thc bào còn bch cu ái kim không có kh c bào. Bch cu trung
tính chim 50 - 70% tng s bch cn gp nhiu ln
so vi bch cu ái toan (1 - 3%) hay bch cu ái kim (< 1%)
Bạch cầu trung tính
Bch cc hình thành  trong tu quá trình sinh

tn hoàn trong máu khong 7 - 10h ri
di chuyn vào mô, ti gian sng là 3 ngày. Khi quan sát s di
chuyn ca bch ci ta nhn thy ru tiên t bào dính
vào ni mô ca thành m hng gia các t bào
ni mô nm dc theo thành mch máu. S ch cu trung tính có th dính
vào các t bào ni mô thành mch là vì chúng có các th th khác nhau trên
màng. T nhng l hng này bch cu trung tính s a mao
mch và tin vào khong k các mô. Mt s t sinh ra trong quá trình
phn ng viêm hong chy s tp
trung ca bch cu trung tính t các chng
này có mt s thành phn b th, các yu t n phm do t
bào T hot hoá tit ra. Quá trình thc bào bi bch c
i thc bào, ch khác  ch là bch cu trung tính không có các
ch cu trung tính có cha các enzyme dung gii và các
cht dit khun trong các ht nguyên thu và các ht th phát. Nhng ht này
liên hp v tiêu hoá và loi b các vi
sinh vy ra  i thc bào.
Bạch cầu ái toan
Bch cch cu trung tính là nhng t ng
và thc bào. Chúng có th di chuyn t máu và khong gian các mô. Vai trò
thc bào ca nó kém quan tri bch ci ta
cho rng chúng có vai trò ch yu tr kháng chng ký sinh trùng. Vic tit
các cht cha trong các ht ái toan s làm ta ký sinh trùng.
Bạch cầu ái kiềm
Bch cu ái kim không phi là nhng t bào thc bào mà chúng hong
bng cách tit ra nht hot hoá có tác dc lý t nhng ht
a chúng. Chúng có vai trò ch yng d ng, chúng
gii phóng ra các cht cha trong các h ho 
hong ca t bào mast, ch khác  ch là bch cu ái ki
máu còn t bào mast thì khu trú ti các mô.

Các tế bào mast
Các t bào tin thân ca t c hình thành  tu 
trình sinh tc gii dng các t bào tin
t hoá ht và chúng ch bit hoá ti
các mô. T bào mast khu trú  nhiu mô khác nhau (da; mô liên kt ca nhiu
ng bì nhng tit niu sinh dc,
ng hô hch cu ái kim, t bào mast có mt
ng ln các ha histamin và các cht hoc lý
khác. Nhng t bào này cùng vi bch cu ái kim trong máu có vai trò quan
trng trong bnh sinh ca d ng.
Các tế bào có tua
y là vì chúng có các tua dài gi
tua ca t bào thn kinh
Rt khó có th nghiên cu v các t bào có tua vì nhng k thut phân lp t
bào lympho và các t bào khác ca h thng min dch d làm t
tua ca t bào này và t bào khó sng sau khi phân lp. Gng các k
thut tinh t s dc các t bào này
và nghiên cu chúng in vitro. Ngoài vic có các tua dài bng, các t bào
m chung v cu trúc và ch mt
ca chúng có nhiu phân t MHC lp II, chúng hong t bào
gii thi hot hoá t c kháng
nguyên  các mô, các t bào có tua di chuyng lympho
khác nhau. Ti thiu kháng nguyên cho các t bào lympho. Các
t bào có tua có mt c ng lympho, máu và dch
c h lympho (bng ).
Các t bào nm trong các mô không thuc h lympho bao gm các t bào
Langerhan  da và các t bào có tua  các mô khác (tim, phi, gan, thn,
ng tiêu hoá). Các t bào này thâu tóm kháng nguyên và chuyn kháng
n các hch lympho khu vc. Khi nhng t bào có tua không nm
trong các h thng lympho di chuyn vào máu và dch lympho, chúng ti

hình thái và tr thành các t ng t
bào này chim khong 0,1% tng s bch c bào có
tua c di chuyn t ch lympho
khu vc hot hoá t bào lympho T ci nhng min dch
chng li các kháng nguyên có mt trên mnh ghép.
Bảng 1: Các tế bào có tua
Vị trí
Loại tế bào
Các cơ quan không thuộc hệ
lympho
Da
Các cơ quan
Các cơ quan lympho
Trong tuần hoàn
Máu
Dịch lympho
Các t bào Langerhan
Các t bào có tua c
khác
Các t bào có tua xòe ngón
Các t bào có tua  bung trng
Các t bào có tua trong máu
 bào m
Các t bào có tua ca mô lympho gm có các t bào có tua xòe ngón và các t
bào có tua nang. Nhng t bào có tua xòe ngón có  trong nhng vùng giu t
bào T cng lympho (lách, hch lympho, tuyn c). Các t bào T và
nhng t bào có tua xòe ngón này to thành nhp ln gm
nhiu t y s gii thiu kháng nguyên cho các t bào T. Các t bào
có tua nang ch c tìm thy trong nhng vùng có cu trúc nang lympho ca
hch lympho vì vc gi là t bào có tua nang. Tu t bào B

i ta cho rng các t bào có tua nang làm nhim v by kháng nguyên
y quá trình hot hoá t bào B. Các t bào có tua nang có nhiu th
th trên màng t bào dành cho kháng th và b th. Các phc hp kháng
nguyên-kháng th tun hoàn s gn vào các th th này và tn ti trên màng
t bào có tua trong mt thi gian dài t vài tun hàng tháng. Mt lm
n t ca các phc hp kháng nguyên-kháng th bao ph các tua ca t
bào này. S có mt ca các phc hp kháng nguyên-kháng th  trên màng t
bào có tua nang có th có vai trò trong quá trình phát trin t bào B làm nhim
v ký c min dch.
Các t bào có tua khu trú  nhng v trí khác nhau có s khác nhau v hình
thái, chu phát trin t mt t bào tin thân chung và th
hin khác nhau trong quá trình bit hoá. Ch
hic các t bào tin thân ca t bào có tua thì vc mi
quan h ca chúng vi nhau.
Các tế bào dạng lympho
Các t bào lympho là nhng t bào bch cu chu trách nhi
ng min dch. Ðm chính ca chúng v n min d
dc hiu, ký c, nhn bit nhng gì là ca bn thân và không phi
ca bn thân. Các t bào lympho chin 40% tng s bch cu c
th  n vào k  quan dng
lympho. Da trên các du n b mt t i ta chia t bào lympho thành
3 loi ln: các t bào lympho B; t bào lympho T; và các t bào null. C 3 loi t
u là nhng t bào nhng. V mt hình thái thì không th
phân bic các loi t bào này vi nhau. Các t bào B và t 
phn ng vc gi là các t bào ngh  pha G0 ca
chu trình t bào. Nhng t bào ngh ng t bào lympho nh có
ng kính khoa chúng hình thành mt lp mng
xung quanh nhân. Nhng t bào ngh c,
mt s ít ty lp th và mt h thi nn
nghèo nàn. S a t bào T hoc t bào B s kích thích t bào

lyc vào các pha G1, S, G2 và M ca chu trình t bào

Khi din ra chu trình t bào, các t bào lympho to ra thành mt nguyên bào có
c gi là nguyên bào lympho. Nhng nguyên bào
lympho có t l u phc ha
t bào. Các nguyên bào lympho bit hoá tip thành các t bào thc hin khác
nhau hoc mt qun th t bào mang trí nh min dch. Nhìn chung các t bào
thc hin có thi gian sng ngng t n vài tun. Các t bào
plasma (hay còn gng t bào thc hin ca quá trình bit
hoá lympho B. Nhng t n hình cho s ch
tit tích ci ni nguyên sinh phong phú phân b thành các lp dc
và rt nhiu b máy Golgi. Các t bào thc hin ca dòng lympho T gm có các
t bào T
H
và T
C
. Các t bào mang trí nh min di sng dài, tn ti 
c hot hoá bc hiu.
Các dòng t bào bit hoá khác nhau hong thành có th
phân bic nh s xut hin ca các phân t trên màng t bào và có th
nhn bic các phân t này bng các kháng th c hiu. Ðu
tiên mi phân t c nhn din bi mt kháng th 
t tên bi các nhà nghiên cu phát hin ra chúng. Ðin ti
nhng tên gi khác nhau cho cùng mt phân t i tho
Quc t u tiên v các kháng nguyên bit hoá bch cc t
ch thng nht thut ng gi tên các phân t màng ca bch cu. Hi
thng nht rng cn phi tp hp tt c các kháng th 
phn ng vi mt phân t c bit thành mt nhóm và gi nhóm
này là cm bit hoá (Cluster of Differentiation, vit tt là CD). Nhng kháng
th i có kh g nhn bic các phân t ca màng bch cu

 xem chúng thuc vào mc hay là
mt CD mi nn bit mt phân t mi ca màng. Mc dù
thut ng u tiên khi nghiên cu nhng phân t màng bch
cu cn nay các phân t thun khit ca màng t bào các
t nht tên bng thut ng CD. Ph lc 1 lit
kê mt s nhóm CD ca bch ci.
Các tế bào lympho B
i ta gi chúng là các lympho B vì chúng chín  trong túi Fabricius (Bursa of
Fabricius)  loài chim. Ch i v ng thành ch yu ca các
t bào này  ng vt có vú là tu  phân bit các
t bào lympho B chín vi các t bào lympho khác bng s có mt ca các phân
t globulin min dch gn trên màng t bào (SIg vit tt ca ch Surface
 th dành cho kháng
nguyên. Có khong 1,5´10
5
phân t kháng th trên màng ca mt t bào B.
Mi mt phân t có mt v trí kt h
thích hp gia kháng nguyên và các th th ca chúng trên màng t bào B là
các kháng th cùng vi s i t i thc bào s to ra s
chn lc clone t bào B. T c chn lc s phân chia và bit hoá to ra
mt qun th t bào plasma và t bào mang trí nh min dch. Các t bào
plasma không có các kháng th g tit mt
cách ch ng mp kháng th. Tt c các t bào thuc dòng bit
hoá t mt t u s kt hc hiu vi cùng mt loi kháng
nguyên.
Các tế bào lympho T
i ta gi chúng là các lympho T vì chúng chín ch yu  tuyn c. Ging
 th trên màng dành cho
kháng nguyên. Th th trên màng t bào T dành cho kháng nguyên v mt cu
trúc thì khác các phân t globulin min dt s m

cu trúc ging vi phân t globulin min dc bit nht là  cu trúc  v
trí kt hp kháng nguyên ca nó. Du hi phân bit th th ca t bào T
vi các kháng th gn trên màng t  th ca t bào T
ch nhn dic kt hp vi phân t
MHC ca chính t c t bào T nhn din kháng nguyên kt hp vi
phân t MHC ca bn thân ch ra mt s n ging min
dch qua trung gian t ng min dch dch th. Trong khi các t bào
B có kh n vào các kháng nguyên hoà tan thì các t bào T ch nhn din
c trình din bi chính các t bào c. Kháng
nguyên này có th c trình din cùng vi các phân t hoà hp mô trên b
mt các t bào trình din kháng nguyên hoc trên các t m virus,
các t  bào ghép. H thng các t 
loi b các t bào ca b bii này. Nhng t i
này gây ra mng chng c.
Có th phân bit các tiu qun th t bào T vi nhau nh s có mt ca mt
trong hai phân t trên màng là CD4 hay CD8. Các t bào T mang du n CD4
nhn din các kháng nguyên kt hp vi phân t MHC l
t bào T mang du n CD8 nhn din các kháng nguyên kt hp vi phân t
MHC ly s biu l ca CD4 ng vi vic hong
ca t  gii hn bi phân t MHC lp II hay lp I. Nhìn chung thì s
biu l cc 2 tiu qun th lympho T mang
nhng ch yu. Các t ng có chc t
bào T h tr (T
H
) và b gii hn bi các phân t MHC lp II, còn các t bào
ng hong chng t c (T
C
) và b gii
hn bi các phân t MHC lp I. Sau khi nhn dic trình
din cùng phân t MHC lp II trên màng t bào trình din kháng nguyên thì

các t bào T
H
t cách  t. Các t bào T
H
ch tit nhiu cytokine
c g
quá trình hot hoá t bào B, t bào T
C
và nhiu t b
ng min dch. T bào T
C
c hot hoá nh a phc hp
kháng nguyên-phân t MHC trên b mt t bào ca b  bin
i (ví d các t m virus) khi có mt các lymphokine thích hp
Các t bào T
C
c gi là các t c có kh t
cht các t  bii. Bng vinh s ng t bào T mang các
du n CD4 và CD8 chúng ta có th c t s gia các t bào T
H
và T
C
. T
s này  trong máu máu ngoi vi cng vào khon 2.
Trong mt s bnh suy gim min dch mc phi (AIDS) hoc các
bnh t min thì t s này b bii rõ rt.
Mt tiu qun th  bào T c ch (vit tt là Ts - T-
c tha nhn thy rõ ràng có mt s
t bào T có kh c ch ng min dch qua trung gian t 
ng min dch th di ta vp và

c các t bào Ts thc s, vì th vn cc liu các t
bào Ts là mt tiu qun th  là hing c ch n
do hong c ch ca các tiu qun th Tc và Th.
Vic phân loi các t bào CD4+ b gii hn bi các phân t MHC lp II là các t
bào T
H
và các t bào CD8+ b gii hn bi các phân t MHC lp I là các t bào
T
C
không phi là tuyi. Tht vy mt s t bào có ch bào T
H
li
cho thy có mang du n CD8 và nhn din các kháng nguyên kt hp vi phân
t MHC lp I, và mt s t bào có chc n bào T
C
li b gii hn bi
phân t MHC lp II và mang du n CD4. Ngay c s phân loi v mt chc
i là tuyi. Chng hu t bào T
C
li ch tit
các lymphokine khác nhau và có ng lên các t bào khác ging n
dng ca t bào T
H
lên các t  s phân bit gia t bào T
H
và t
bào T
C
rõ ràng không phi là tuyi mà vn còn nhng mp m d nhm ln
gia hai loi. Tuy nhiên nhng s mp m này ch là ngoi l ch không thành

qui lui ng coi các t bào T
H
là các t bào mang du n CD4
và b gii hn bi các phân t MHC lp II và các t bào T
C
mang du n CD8 và
b gii hn bi các phân t MHC lp I.
Các tế bào null
Mt s ít t bào lympho trong máu ngoi vi có các phân t trên màng không rõ
 phân bit là t bào T hay t c gi là các t bào null. Các t bào
 th  gn vi kháng nguyên gia t bào
T hay t bào B và do vc hic min dch.
Trong s các t bào null có mt nhóm t bào chi là các t bào git
t nhiên (vit tt là t bào NK - Natural Killer). Ðây là các t bào lympho to có
ht chim t 5 - 10% tng s t bào lympho trong máu ngoi vi ci. Các
t bào NK lc mô t i ta thy mt s t
bào null th hin hoc chng li mt s ng ln t 
mà không cn bt k s mn ci ta
nhn thy rng các t t vai trò quan trng tronng ca
túc ch chng li các t   git cht bi mt
s yu t c do t bào NK tit ra. T bào NK có th i t bào
t s ng hp t bào NK tip xúc
màng trc tip vi t c hiu và không ph
thuc vào kháng th; tuy nhiên mt s t bào NK li bc l các th th trên
u tn cùng C ca phân t kháng th. Các t bào NK này có
th gn vào các kháng th n trên b mt các t bào ung
 t c gi là hiu qu
ADCC - c t bào bi mt t bào ph thuc kháng th (Antibody-
Dependent Cell-Mediated Cytotoxicity, ho c Antibody-Dependent Cellular
 ch chính xác ca hing này s c trình by trong

ng min dch qua trung gian t bào.
 i có mt bnh vi hi ch-Higashi do b thiu t bào NK làm
cho nhng bc các bnh lymphoma.  chut nht
ng có mt ma s thiu t bào NK vi vi
trin. Nhng chut nht có bii gene ln t thân gi là chut be do thiu
các t bào NK nên các chut này b 
t  chúng. Nhng phát hinh rõ
ràng rng các t bào NK có mt vai trò quan tr kháng ca túc ch
chng l
Các tế bào trình diện kháng nguyên
S hot hoá c ng min dch dch th ng min dch qua trung
gian t i s kích thích ca các lymphokine do t bào T
H
sn xut
ra. Mn là s hot hoá ca t bào T
H
phu hoà mt cách
cht ch bi vì n xng ca các t bào T
H
mt cách không thích
hp vi các cu thành ca bn thân thì có th dn nhng hu qu t mn
nghiêm trng. Ð c s u hoà cht ch các t bào T
H
cn phc
hot hoá sau khi nhn dng kháng nguyên. Ðiu này ch xy ra sau khi các
c trình din cùng vi các phân t MHC trên b mt các t
c bic gi là các t bào trình din kháng nguyên. Các t bào trình
din kháng nguyên là mt tp hp gm nhiu loi t bào, bao gm mt s i
thc bào, các t bào B, các t bào có tua, các t bào ni mô. Ðm chính
ca nhng t bào này là trên b mt ca chúng có rt nhiu phân t MHC lp

II. Ngoài ra chúng còn có kh  hing
thc bào hoc t hin mt phn các kháng nguyên này
trong khuôn kh kt hp vi phân t MHC lp II trên màng ca chúng. Nh s
gii thiu kháng nguyên này mà các t bào T
H
có th nhn dc kháng
nguyên mt cách thích hng min d
chi tit ca hong trình din kháng nguyên s c trình by trong các
.



BÀI 4. MIỄN DỊCH BẨM SINH

H thng min dch bm sinh bao gm các biu mô to nên lp rào chn
chng li s xâm nhp ca vi sinh vt, các t bào trong h tun hoàn và trong
các mô, và mt s protein huyn này có nhng vai trò
khác nhau  tr  n không cho vi sinh vt xâm
nhp vào các mô c, và mt khi vi sinh vi thì loi b
chúng.
Hàng rào biểu mô
Ba v trí tip giáp gi ng tiêu hoá và
ng hô hp. Vi sinh vt có th xâm nh t ng bên
ngoài qua nhng ch tip xúc trc tip, do nut hoc
hít vào. C ba cc che ph bi các biu mô ni lin vi nhau
có tác d cn không cho vi sinh vt xâm
nhp
Các t bào biu mô còn to ra các cht kháng sinh có bn cht là các peptide
có tác dng tiêu dit vi khun. Ngoài ra biu mô còn có mt loi t bào lympho
có tên là các tế bào lympho trong biểu mô (intraepithelial lymphocyte). Các t

bào này v bn cht là các t bào thui có các th
th dành cho kháng nguyên khá thun nht. Mt s t bào loi này có các th
th có cu trúc gm hai chu 
ging ht nhau thay vì là các th th có cu trúc t các chu
hu ht các t bào lympho T
Các t bào lympho trong biu mô, bao gm các t bào có th th cu trúc t
các chung nhn din các lipid ca vi sinh vt và các cu trúc khác
mà các vi sinh vt cùng long có ging nhau. Các t bào lympho trong
bii gác cm
trùng xâm nhp qua các biu mô. Tuy nhiên chúng ta còn hiu bit rt ít v
c hia các t bào này. Mt qun th các t bào
lympho B có tên gi là lympho B-  bào lympho T trong
biu mô, các t  th dành cho kháng nguyên có cu
i thun nht. Các t bào lympho B-1 không ch có  biu mô mà
hu hng thy  trong  bng. Các t bào lympho B-1   bng có th
ng chng li các vi sinh vc t ca chúng khi chúng chui qua thành
rut. Hu ht các kháng th IgM trong máu  nhng, còn
gi là các kháng th t nhiên, là sn phm do các t bào lympho B-1 to ra. Rt
nhiu trong s các kháng th c hiu vi các carbohydrade có trên vách
ca nhiu loi vi khun.

Các cha biu mô trong min dch bm sinh
Các tế bào làm nhiệm vụ thực bào
Hai loi t bào là nhim v thc bào (gi tt là các thc bào) trong máu là các
bch cu trung tính và các t  c
n các v trí có nhi nhn din ri nut các vi sinh vt và
git các vi sinh vbạch cầu trung tính (còn gi là các t bào bch cu
 polymorphonuclear leukocyte, vit tt là PMN) là các t bào
bch cu có t l cao nht trong máu, khon 10.000 t bào/ 1 mm
3

máu. Khi có nhim trùng thì tu ng sn xut các
bch cu trung tính và có th t ti s ng 20.000 t bào/ 1 mm
3
máu. Quá
trình sn xut các bch cu trung tính  tu c kích thích bi các
cytokine có tên gi là các yếu tố kích thích tạo bào lạc (colony-stimulating
factor  vit tt là CSF). Các yu t này do rt nhiu loi t bào to ra khi có
nhing lên các t bào gc  tu 
sinh và kích thích quá trình chín ca các t bào tin thân ca các bch cu
trung tính làm cho chúng nhanh chóng tr thành các bch cu trung tính. Các
bch cu trung tính là các t ng li hu ht các loi nhim
c bit là nhim vi khun và nhim nm. Chúng nut các vi sinh vt 
ch máu vào các mô
ti nhng v y ra nhim trùng. Tt các vi sinh
vt t.
Các tế bào mono thì chim t l thi các bch cu trung tính trong
máu. T l các t bào mono trong máu vào khon 1.000 t bào/ 1
mm
3
máu. Các t t các vi sinh vt trong máu và  các mô.
Khác vi các bch cu trung tính, các t bào mono sau khi thoát mch vào các
mô thì tn ti  i các mô, các t bào mono bit hoá thành các t
bào có tên gi là đại thực bào. Các t i thc bào
 n ca cùng mt dòng t bào và vì th ng
c gi là h thng các t m v thi thc
t và trong tt c , t
chúng có cùng chng t m v thc bào
va mng t máu vào mô.

n chín ca các t m v thc bào
Cách thc mà các bch cu trung tính và t bào mono thoát m vào mô
n ra nhi kt dính trên
các t bào ni mô ca mng ca nhng chng
c to ra khi vi sinh vt xâm nh. C th là khi vi sinh vt
lây nhic lp biu mô vào li thc
  nhn din các vi sinh vng li bng cách to ra
c gi là các cytokine (s c mô t chi tit trong phn
sau). Hai trong s các cytokine này là yếu tố hoại tử u (tumor necrosis factor 
vit tt là TNF) và interleukin-1 (vit tt là IL-ng lên các t bào ni mô
ca các mch máu nh ti v trí nhim trùng. Các cytokine này s kích thích các
t bào ni mô ca mch máu nhanh chóng bc l hai phân t kt dính có tên
gi là E-selectin và P-selectin (tên g c tính ca các phân
t này là gn vào các carbohydrate, mt thuc tính gia lectin). Các
bch cu trung tính và các t bào mono trong máu li có các phân t
carbohydrate trên b mt ca chúng nên chúng s bám nh vào các phân t
selectin và vì th các bch cu trung tính gip ni
mô ca mch máu. Do chúng ch c buc nh nên khi dòng máu chy qua
m làm t mi buc i buc khác lc
thit lp vì trên mi bch cu trung tính có nhiu phân t carbohydrate và trên
nu phân t  cho chúng bám vào. C y t
bào bch cu gi mt ca n
bào bch cu li còn có các phân t kt dính khác có tên là các integrin do các
phân t i nhu ngoi
lai vào b khung ca t ng  các t bào bch cc
hot hoá thì các integrin tn ti  trng thái có ái lc thp. Khi các bch cu
 mt nng thi thc bào  mô sau khi tip xúc
vi vi sinh vt thì tit ra các yu t TNF và IL-1, các yu t này s kích thích các

t bào ni mô sinh ra các cytokine khác có tên gi là các chemokine (ch
 ch các cytokine có hong 
chemoattractant cytokine). Các chemokine bám vào b mt  phía lòng mch
máu ca các t bào n cao  ch 
bch c kích thích làm cho các phân t
integrin trên b mt ca bch cnh ái lc ca chúng vi các phi t
ca chúng trên b mt nng thi vi vic kích thích sinh ra các
chemokine, TNF và IL-1 tng lên các t bào ni mô kích thích chúng bc l
các phi t ca integrin. S gn kt cht ch ca các phân t integrin vi các
phi t ca chúng gi các t ng li. B khung ca
t bào bch cu tái sp xp li làm cho hình dng ca t bào uyn chuy
t bào dt li và tri rng ra trên b mt ni mô mch máu. Ngoài ra, các
chemokine còn kích thích các bch cu chuyng, kt qu là các bch cu
bch máu và di chuyn theo chiu gradient n
ca các chemokine ti v trí nhim trùng. Kt qu ca
các bch cu trên b mt ni mô nh các phân t selectin ri bám cht và ni
mô nh các phân t i tác dng ca
ch cu t máu thoát m
nhim trùng ch trong vòng vài phút sau khi nhim trùng bu.
 th bào lympho hot hoá di chuyn
theo nh  n các mô nhim trùng). Các biu hin
thâm nhim bch cu ti ch nhim trùng cùng vi giãn mch cc b 
tính thm thành mch to ra hình nh ca phn ng viêm mà chúng ta thy
trên lâm sàng. Các d tt di truyn gây thiu ht s ng các phân t integrin
và các phi t ca selectin trên b mt bch cu s làm cho bch cu không có
kh  nhim trùng và các cá th  b nhim trùng
ng thái ri loc gi là các thiếu hụt tính kết dính của
bạch cầu (leukocyte adhesion deficiencies).

Chui các s kin din ra trong quá trình di chuyn ca các bch cu t máu
ti nhm trùng
Các bch ci thc bào nhn din các vi sinh vt trong máu và
trong các mô nh các th th trên b mt cc hiu vi các sn
phm do vi sinh vt to ra
Có mt s loi th th khác nhau, mi loc hiu vi các cu trúc hoc các
ng có  các vi sinh vt. Các thụ thể giống Toll (Toll-like
receptor  vit tt là TLR) là các th th có cu trúc git protein có 
rui Drosophila có tên là Toll. Protein này có vai trò thit yu giúp ru
kháng chng li nhim trùng. Các th th c hiu vi các thành phn khác
nhau ca vi sinh vt. Ví d -2 có vai trò thit yi thc bào
ng chng li mt s lipoglycan ca vi khun, TLR-c hiu vi các
lipopolysaccharide (vit tt là LPS, còn có tên gi khác là các nc t) ca vi
khun, TLR-c hiu vi flagellin (mt thành phn cu trúc nên các lông roi
ca vi khun), và TLR-c hiu vi vi các nucleotide CpG không methyl hoá
y có  các vi khun. Các tín hic to ra khi các
th th TLR gn vi các phi t ca chúng s hot hoá mt yu t phiên mã
gene có tên NF-kB (vit tt ca ch nuclear factor kB  yu t nhân kB), yu t
này kích thích sn xut các cytokine, các enzyme, và các protein khác tham gia
vào các chng vi sinh vt ca các t bào làm nhim v thc bào
hot hoá (s  cn  phn sau).
Các bch ci thc bào có các th th có kh n
din các cu trúc khác ca vi sinh vng kh 
thc bào và git các vi sinh vt ca chúng. Các th th này bao gm th th
nhn din các peptide có cha N-formylmethionine (loi peptide này ch có 
các vi sinh vt mà không có  các t bào ca túc ch), các th th c hiu vi
y  phn trên), các phân t integrin (ch yu là
loi có ký hiu Mac-1), và các th th 
th c hiu vi mt s phân t có  các vi sinh vt gây bnh và c  
th túc chi th th 

th th dành cho interferon-g (vit tt là IFN-g), mc to ra
ng min dch bm sinh và thích ng. IFN-g là mt cht hot hoá
rt mnh các cht vi sinh vt ci thc bào.
i thc bào còn có các th th dành cho các sn phm ca quá
trình hot hoá b th và các kháng th. Các th th này bám r
các vi sinh v ph bi các protein b th hoc các kháng th (các vi sinh
vt ph bi kháng th gng min dch thích ng). Quá trình ph
lên các vi sinh vt bng các protein b th hoc bng các kháng th  cho các