Miễn dịch học lâm sàng part 3 ppsx

  th dành cho kháng nguyên
 nhn din k bào lympho T. Các t bào NK nhn
din các t bào ca túc ch  bii do nhim vi sinh vt hoc do chuyn
dng thành t  nhn din ca t bào NK còn
c hiu bi t rng các t bào NK có các
th th dành cho các phân t có trên b mt ca các t bào ca túc ch. Trong
s các th th t s có tác dng hot hoá t bào NK, mt s có tác
dng c ch t bào NK. Các th th hot hoá là các th th nhn din các phân
t  trên b mt ca t bào - ng thy trên b mt ca các t bào ca túc
ch b nhim virus và trên b mt ci thc bào b nhim virus hoc
a các vi sinh vt nhim vào. Các th th hot hoá khác gm có các
th th nhn din các phân t trên b mt ca các t ng c
th. V mt lý thuyt thì các phân t này có tác dng hot hoá các t bào NK
git các t ng cng li không
xy ra vì các t bào NK còn có các th th c ch có kh n ra nhng t
ng c và c ch s hot hoá các t bào NK. Các th th
c ch c hiu vi các phân t c mã hoá bi các allele nm trong
phức hợp gene hoà hợp mô chủ yếu (major immunohistocompatibility
complex  vit tt là MHC) lp I ct c các
t bào có nhân ca mi cá th  trình by v chng
ca các phân t MHC trong vic trình din các kháng nguyên là các peptide
cho các t bào lympho T). Có hai h th th c ch chính  các t bào NK là h
các thụ thể giống kháng thể của tế bào giết tự nhiên (killer cell
immunoglobulin-like receptor  vit tt là KIR). S  th c gi
y vì chúng có c u trúc ca phân t kháng th
s c trình b th th th hai là các th th có cha
mt phân t protein mang ký hiu CD94 và mt tiu phn có ký hiu là NKG2.
 các lãnh vc (domain) na c hai h th th c ch
u có cha các motif cc gi là các motif ức chế dựa vào
tyrosine của thụ thể miễn dịch (immunoreceptor tyrosine-based inhibitory
motif  vit tt là ITIM). Hong c ch c di

th c ch có cha các motif này gn vào các phân t MHC lp I thì các motif
này s b phosphryl hoá (gn thêm gc phosphate) ti các gc tyrosine. Các
 gy s hot hoá
ca các enzyme tyrosine phosphatase  
phosphatase có tác dng loi b các gc phosphate ra khi các gc tyrosine
ca nhiu loi phân t có vai trò trong quá trình dn truyn tín hiu và vì th
c quá trình hot hoá t bào NK bng cách hot hoá các th th
c ch ca chúng. B th ca t bào NK nhn ra các
phân t MHC c thì các t  ng
Nhiu loi virus có kh  n s biu l ca các
phân t MHC lp I trên b mt ca các t bào mà chúng nhim vào và bng
ó chúng có th ln tránh khi s tn công bi các t bào lympho T gây
độc tế bào (cytolytic T lymphocyte  vit tt là CTL) mang du n CD8
+
là các t
bào có kh c hiu các t bào nhim virus ( 6). Tuy nhiên
nhc các t bào NK vì nu này xy ra
thì khi các t bào NK gp các t bào nhi th c ch ca các
t bào NK s không có các phân t  cho chúng bám vào và do vy các
th th này tr nên hot hoá và t bào NK s t loi b các t 
nhi ng nhim trùng ca các t 
nc kích thích bi các cytokine di thc bào tit ra khi
chúng tip xúc vi các vi sinh vt. Mt trong s i thc
bào tit ra có tác dng hot hoá t bào NK là interleukin-12 (IL-12). Các t bào
NK còn có các th th dành cho phn Fc ca mt s kháng th IgG và t bào NK
s dng các th th  bám vào các t c ph kháng th (opsonin
hoá bi kháng th). Vai trò ca phn ng này trong min dch dch th do các
kháng th thc hin s  c
Khi các t c hot hoá chúng s ng theo hai cách
Theo cách th nht, quá trình hot hoá s châm ngòi làm gii phóng các

protein cha trong các ha t bào NK v phía t bào b
nhim. Các protein cha trong các ht này ca t bào NK bao gm các phân t
có kh o ra các l thng trên màng nguyên sinh cht ca t bào b
nhing thi các phân t khác trong s các protein  bào
b nhi hot hoá các enzyme ca chính t bào b nhim y làm kích hot
quá trình chết tế bào theo chương trình (programmed cell death  còn gi là
 làm tan t a các t 
 do các t c s d git các t bào b nhim
vi sinh vt
Kt qu ca các phn ng này là các t bào NK git cht các t bào ca túc ch
 nhim vi sinh vt. Bng cách git các t bào ca túc ch b nhim vi sinh
vËt, các t  c thc hin ch
loi b các  nhim trùng tim n bên trong các t bào ca túc ch bng cách
tiêu dit các vi sinh vt lây nhim và nhân lên bên trong t bào ca túc ch
 bào NK hot hoá tng hp và ch tit ra cytokine
IFN-g, mt yu t hoi th t các vi sinh vt
 i thc bào nut vào. Các t i thc bào hong
hp tác v loi b các vi sinh vt ni thc bào nut các vi
sinh vt và sn xut ra IL-12, IL-12 hot hoá các t bào NK ch tit IFN-g, sau
-g li hoi thc bào git các vi sinh vt mà chúng nut vào.
 c trình b n trình t các phn ng ca
các t bào NK và các t bào lympho T là ging nhau trong vi
ng min dch qua trung gian t bào.

Các chc a các t bào NK
y, c túc ch và các vi sinh vu tham gia vào cuu tranh sinh
tn liên tc và dai dng. Túc ch thì s dng các t 
nhn din các kháng nguyên ca virus do các phân t MHC trình din. V phn
mình các virus ln s biu l ca các phân t MHC. Các t 
ti i phó vi vic bin mt ca các phân t t túc ch

hay vi sinh vt s là k chin thng, kt qu ca cuc chin này s quynh
nhim trùng có xy ra hay không.

Cha các th th c ch  các t bào NK
Hệ thống bổ thể
H thng b th là mt tp hp các protein g
hành trong h thng tun hoàn có vai trò quan tr kháng chng vi
sinh vt. Rt nhiu trong s các protein ca h thng b th là các enzyme
thu phân protein và quá trình hot hoá b th chính là s hot hoá k tip
nhau cc g
(enzymatic cascade). H thng b th có th c hot hoá bng mt trong ba
ng khác nhau
Con đường cổ điển c khng sau khi các kháng th
gn vào các vi sinh vng gn vi
ng min dch dch th. Con đường không cổ điển (Ting Anh là
alternative pathway  ng khác; tên gng không c n
nhm phân bit vng c c khng khi mt s protein
ca b th c hot hoá  trên b mt các vi sinh vt. Các vi sinh vt không
c quá trình này do chúng khôu hoà b th
mà ch có các t bào c mng không c
n là mt thành phn ca min dch bm sinh. Con đường thông qua lectin,
gi tt là ng lectin c hot hoá khi mt protein
ca huylectin gắn mannose (mannose-binding lectin) gn
vào các gc mannose  u tn cùng ca các glycoprotein trên b mt ca các
vi sinh vt. Phân t lectin này s hot hoá các protein cng c n,
tuy nhiên quá trình này li không cn có s tham gia ca các phân t kháng
th và do vn cng min dch bm
sinh.
Các protein ca b th c hot hoá có chng
enzyme thu phân protein có tác dng phân ct các protein khác ca chính h

thng b th. Thành phn trung tâm ca h thng b th là mt protein huyt
u t này b phân ct bc to ra  các
a quá trình hot hoá b th. Sn phm chính sau khi C3 b
thu phân là mnh có ký hiu C3b, mnh này gn theo king hóa tr vào
các vi sinh vt và có kh t hoá các protein khác  c tip theo
ca chui phn ng hot hoá b th din ra ngay trên b mt các vi sinh vt.
ng hot hoá b th khác nhau  cách khng mng
u ging nhau  nhc cu
cui cùng cu ging nhau.


ng hot hoá b th
H thng b th có ba ch kháng c. Ch
nhc thc hin nh mnh C3b, mnh này ph lên các vi sinh vt to
thun li cho các t bào làm nhim v thc bào có các th th dành cho C3b
d dàng bt gi t các vi sinh v hai do mt
s sn phm phân ct các ca các protein b th có tác dng
(hp dn hoá hc làm các t bào di chuyi vi các bch cu trung tính và
các t y phn ng viêm tn ra hot hoá b th.
Ch  th tham gia to thành các phc hp
protein thu c gi là phức hợp tấn công màng (membrane attack
c cài vào màng ca vi sinh vt thì phc hp này s to ra các
l thc và các ion t bên ngoài chui vào trong làm cht các vi
sinh vt. Chi tit quá trình hot hoá và cha b th s c trình by

Các cytokine của miễn dịch bẩm sinh
Khi có các vi sinh vt xâm nhi thc bào và các t ng
li bng cách ch tic gi là các cytokine có tác dng tham
gia vào rt nhia các t bào vng min dch
bm sinh

Các cytokine là các protein hoà tan tham gia vào các phn ng min dch và
phn n tin qua li gia các bch cu
vi nhau và gia các bch cu vi các t bào khác. Hu h
nh v n phân t c gi là các
 phn ánh ngun gc các phân t này là t các bch cu và tác
dch cu (tên Ti
 nên quá hp vì thc t có rt nhic to ra bi nhiu
loi t ng lên nhiu loi t bào khác không ch riêng
các bch ca có nhi các tiêu chun trên
c gi vi tên gi khác do các yu t lch s t tên chúng vào
thi ta tìm ra chúng. Trong min dch bm sinh thì các cytokine
ch yc to ra bi thc bào hot hoá khi chúng nhn din các vi
sinh vt. Ví d  th ca chúng trên b mt các
i thc bào s kích thích rt mi thc bào ti
y, các vi khui thc bào ch tit các cytokine khi
chúng bám vào các th th c hiu dành cho chúng trên b mi thc bào.
Rt nhiu trong s các th th này là các th th thuc h th th ging Toll.
c tng min dch qua trung gian t bào.
Trong dng min d li ch yc to ra bi
các t bào lympho T h tr ( 5).

Tt c c to ra vi mng rt nh khi có các tác nhân
kích thích ngot. Các cytokine gn vào các th th có ái
lc rt cao dành cho chúng  trên b mt các t bào. Hu ht các cytokine tác
ng lên chính các t o ra chúng và kic gi là tác
động tự tiết (autocrine) hong lên các t bào lân cn và king
c gi là tác động cận tiết (paracrine). Trong các phn ng ca min
dch bm sinh chng nhim trùng thì s i tho
c to ra là khá ln và do vy có th ng lên c các
t bào  cách xa v chí ch tit, kic gng theo

kiu nội tiết (endocrine).


ng ch tit cytokine ci thc bào và cha các cytokine do
i thc bào ch tit
Bảng 2.1: Các cytokine tham gia vào đáp ứng miễn dịch bẩm sinh
Cytokine
T bào ch tit chính
T chính
Yu t hoi t u
(tumor necrosis
factor  TNF)
i thc bào, các
t bào T
- Các t bào ni mô: ho
máu)
- Bch cu trung tính: hot hoá
- i: st
- Gan: tng hp các protein ca pha cp
- : d hoá (suy mòn)
- Nhiu loi t bào khác: cht t bào theo

Interleukin-1 (IL-1)
i thc bào, các
t bào ni mô, mt s
t bào biu mô
- Các t bào ni mô: ho
máu)
- i: st
- Gan: tng hp các protein ca pha cp

Các chemokine
i thc bào, các
t bào ni mô, các t
bào T, các nguyên
bào si, tiu cu
- Bch cng, hot hoá
Interleukin-12 (IL-
12)
i thc bào, các
t bào có tua
- Các t bào NK và t bào T: tng hp IFN-
t tính gâc (tan) t bào
- Các t bào T: bing thành
t bào T
H
1
Interferon-g (IFN-g)
Các t bào NK, các t
bào lympho T
Hoi thc bào, kích thích mt s
ng to kháng th
Các IFN type 1
(IFN-a, IFN-b)
IFN-i thc
bào
IFN-b: Các nguyên
bào si
- Tt c các t bào: kh 
u l các phân t MHC lp I
- Các t bào NK: hot hoá

Interleukin-10 (IL-
10)
i thc bào, các
t bào T (ch yu là
T
H
2)
i thc bào: c ch sn xut IL-12,
gim biu l ng kích thích t và các
phân t MHC lp II
Interleukin-6 (IL-6)
i thc bào, các
t bào ni mô, các t
bào T
- Gan: tng hp các protein ca pha cp
- Các t  bào to
kháng th
Interleukin-15 (IL-
15)
i thc bào, các
t bào khác
- Các t 
- Các t 
Interleukin-18 (IL-
18)
i thc bào
Các t bào NK và t bào T: tng hp IFN-g
ng min dch bm sinh có mt s vai trò khác nhau
 kháng ca túc chy  phc c
TNF, IL-u

ng các bch cu trung tính và các t n các v trí nhim trùng.
Vi ny quá trình to ra các cn
mch và gim huyt áp do tác dng phi hp gia gi
mng hp nhim vi khun gram âm nng và ri rác thì có th
dn ti hi chng sốc nhiễm khuẩn (septic shock) có th gây t c
m ca hi chng này là tt huyt áp gây sc, ri loi rác ni
mch, và ri lon chuyn hoá. Tt c các biu hin lâm sàng và bnh lý hc ca
sc nhim khuu là hu qu ci thc bào ch tit ra
khi các LPS ca vi khui thng vi các LPS và
nhiu loi vi sinh vi thc bào còn ch tit ra c IL-
12. IL-12 có tác dng hot hoá t bào NK và cui cùng lt hoá tr
li thc trình by  phn trên. Các t bào NK ch tit
ra IFN-g có tác dt cytokine hoi thc
trình by  phn trên. Do các IFN-c to ra bi các t bào lympho T
c cho là có vai trò trong c ng min dch bm sinh
ng min dch thích ng. Trong nhii thc bào và các
t bào khác b nhim virus s sn sinh ra các cytokine thuc nhóm các
interferon (vit tt là IFN) type I có tác dng c ch không cho virus nhân lên
a s lan rng ca virus ti các t  nhim. Mt trong s
các IFN type I là IFN-c s d u tr ng
hp viêm gan virus mn tính.

Các protein huya min dch bm sinh

Ngoài các protein ca h thng b th thì mt s 
tham gia vào to nên s kháng chng nhim trùng. Các phân t lectin gắn
mannose (mannose-binding lectin  vit tt là MBL) là mt protein có kh
n din các carbohydrate ca vi sinh vt và có th ph lên các vi sinh
vt y làm cho chúng d b các t bào làm nhim v thc bào bt gi 
hoc gây hot hoá b th ng lectin. MBL là thành viên ca h các

protein collectin là các protein có c a
mt lãnh vc gn carbohydrate (lectin). Các protein ca hot dch trong phi
c h collectin và có tác dng tham gia bo v ng hô hp chng
nhim trùng. Protein phn ng C (C-reactive protein  vit tt là CRP) bám vào
phosphorylcholine trên các vi sinh vt và ph lên các vi sinh v i
thc bào, là các t bào có các th th c hiu, d tip cn các vi sinh v
chúng. N các protein huy
sau khi có nhim trùng.
ng bo v c gi là đáp ứng pha cấp (acute phase response)
chng nhim trùng.
ng min dch bi vi các loi vi sinh vt khác nhau có th
u chnh sao cho thích hp nh loi b các vi sinh vt
n ngoi bào và nng b n bi các t bào làm
nhim v thc bào và h thông b th hoc bi các protein ca pha c
kháng chng các vi khun nc thc hin bi các t bào làm
nhim v thc bào và các t bào NK cùng vi các cytokine là nhng nhân t
tham gia truyt thông tin qua li gia các loi t bào này.

BÀI 5. KHÁNG NGUYÊN ( ANTIGEN)



1. Khái niệm
1.1. Kháng nguyên
Kháng nguyên (antigen) là nhng phân t l hoc vt lng là các protein,
khi xâm nh ch thì có kh  ch sinh ra các
ng min dc hiu chng li chúng.
1.2. Tính sinh miễn dịch và tính kháng nguyên
Tính sinh min dch và tính kháng nguyên là hai phm trù n nhau
n nhau.

Tính sinh miễn dịch (immunogenicity) là kh ng
min dch dch th hong min dch qua trung gian t c hiu vi
kháng nguyên:
T bào B + Kháng nguyên ® ng min dch dch th
T bào T + Kháng nguyên ® ng min dch qua trung gian t bào
V gi mt tên khác chính
t sinh min dch (immunogen).
Tính kháng nguyên (antigenticity) là kh nt hp mc hiu ca
kháng nguyên vi các sn phm cui cùng cng trên (tc là vi
kháng th ng min dch dch th hoc các th th ca t bào
ng min dch qua trung gian t
bào).
Mc dù tt c các phân t có tính sinh min du có tính kháng nguyên.
c li không phi bt k mt phân t nào có tính kháng nguyên thì
u có tính sinh min dch. Mt s phân t c gi là hapten có tính
n thân chúng không có kh t
ng min dc hiu. Nói mt cách khác các hapten có tính kháng
n dch.
c gn vi mt protein thích hc hp hapten-
protein này li tr nên có tính sinh min dng min dch do phc
hp này kích thích sinh ra ch yu là chng lc hiu vi phn
hapten; phân t protein gn vc gi là protein ti (carrier
y phc hp hapten-protein ti là cht sinh min dch hoàn
chnh vi hai yêu cu c là tính kháng nguyên (do hapten cung cp) và
tính sinh min dch (do protein ti cung cp). Rt nhiu cht quan trng v
n min dch hc bao gm thuc, các hormon peptide và các
hormon steroid có th ho
2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tính sinh miễn dịch
2.1. Những tính chất của bản thân kháng nguyên ảnh hưởng đến tính sinh
miễn dịch

Có bm ca cht sinh min dch góp phn quynh tính sinh min
dch cc phân t, thành phn và tính không thun
nht v n hoá hc, và kh  có th c x lý và
trình din cùng vi mt phân t MHC trên màng t bào trình din kháng
nguyên hoc t bào c b bii.
- Tính lạ:   sinh ra mng min dch thì phân t kích
thích này phc nhn bit phân t không phi ca b
th c s không phi c hoc c  nhn nhm).
S nhn bit nhng gì là ca chính bn thân mình xut hin rt sm trong quá
trình phát trin bào thai, ngay khi các t c tip xúc
vi các thành phn ca b.
Bt k mt phân t c h thng min dch nhn bit trong giai
n này thì s c nhn bii là ca b 
nói cách khác là l. Khi mt kháng nguyên xâm nhp vào m thì mc
 sinh min dch ca chúng ph thuc vào m l. Nhìn chung khong
cách tin hoá càng xa gia hai loài thì s khác bit v di truyn và s khác bit
v kháng nguyên gi s càng ln, hay nói cách khác là càng l. Ví
d albumin huyt thanh bò s ng min dch  gà mnh
 mt loài gn v
Tuy vt s ngoi l ca qui lut này: mt s i phân t 
collagen và cytochrome C có ci theo tii có tính
sinh min dch yu gia các loài vi nhau. Trái li, mt s yu t ca bn thân
c, tinh dch) do chúng nm  nhng v t vi h
thng min d h thng min dch coi là l n n
 cn dch mnh
(nhn nhm là l p xúc bao gi).
- Kích thước phân tử:
Có mt mi quan h gic ci phân t và tính sinh min dch
ca chúng. Các kháng nguyên có tính sinh min dch tng phi có trng
ng phân t lng phân t có

trng phân t th 500 n 10.000 Da có tính sinh min dch
yu. Tuy nhiên trong mt s ng hp mt s phân t có trng phân
t th n dch.
- Thành phần hoá học và tính không thuần nhất: Ch c và tính l
  nh tính sinh min dch, mà cn phi có các tính cht khác. Ví
d các homopolymer tng hp (tc là nhng polymer gm có ch mt loi acid
amine hoc oza) không có tính sinh min dc ca chúng có
l nào.
Vic tng hp các copolymer to thành t 
sáng t vai trò ca cu trúc hoá hi vi tính sinh min dch. Các copolymer
có hai hay nhiu lo ln thì có tính sinh min
dch cao. Nu b sung thêm các loc
phenylalanine thì tính sinh min dch ca các polymer tng h
rt.
Ví d mt copolymer tng hp gm acid glutamic và lysine mun có tính sinh
min dch thì cn phi có trng phân t n 40.000 Da. Nu
b sung tyrosine vào copolymer này thì trng phân t ch cn t 10.000
  có tính sinh min dch. Nu b sung c tyrosine và
phenylalanine thì ch cn trng phân t n
dch. C 4 m cu trúc protein bc 1, bc 2, bc 3 và bu có nh
n tính phc tp trong cu trúc ca mt protein và vì vnh
n tính sinh min dch.
- Khả năng giáng hoá:
S ng min dch dch th ng min dch qua trung
gian t i s a t bào T vi các quynh kháng
c x lý và trình din cùng phân t MHC trên b mt t bào. Vi t
bào T
H
thì kháng nguyên phc trình din cùng vi các phân t MHC lp II
trên b mt các t bào trình din kháng nguyên, còn vi t bào T

C
thì kháng
nguyên phc trình din cùng vi các phân t MHC lp I trên b mt các
t bào ca b i. Vì vi phân t nc ch
bin, x  ri có th c trình din cùng các phân t MHC thì có tính sinh
min dch thu này có th chng minh vi các polymer tng hp ca các
acid amine D. Các acid amine D là các chng phân lp th ca các acid
amine L.
Các enzyme ci thc bào ch có th phân ct các protein cha các acid
amine L mà không có tác dng phân lp th ca chúng là các
acid amine D. Vì vy, các polymer ca các acid amine D s c x lý
bi thn dch rt thp.

Nhìn chung các phân t không hoà tan có tính sinh min dch l
t nh và hoà tan bi vì chúng d b i thc bào nut và x lý. To liên
kt hoá hc chéo gia các phân tp bng nhit và gn vào các
khuôn không hoà tan là nh 
hoà tan ci phân t và do vy to thun li thc bào nut
n dch ca chúng.
2.2. Những tính chất của hệ thống sinh học ảnh hưởng đến tính sinh miễn
dịch
Ngay c  u ki có tính sinh min d, kích
c phân t, tính phc tp v cu trúc, kh i phân t
thì tính sinh min dch vn còn ph thuc vào các tính cht ca h thng sinh
hc mà kháng nguyên xâm nhp. Các tính cht này bao gm kiu hình di
truyn ca túc ch, ling vào ca kháng nguyên, có hay không s
dng các tá cht min dch.
- Kiểu hình của túc chủ: Cu trúc di truyn ca túc ch có ng ln
kh ng min dch ca túc ch  cng
ng minh rng hai dòng chut nht thun chng khác

ng min dch rt khác nhau vi cùng mt kháng nguyên
polypeptide tng hp.
Sau khi tip xúc vi kháng nguyên mt dòng sinh ra kháng th vi n cao,
trong khi dòng kia sinh ra kháng th vi n thp. Nu cho lai chéo hai
dòng vi nhau thì các con lai  th h ng vi kháng nguyên này 
m trung bình. B
nh v c gene kim song min dch  mt vùng nm trong
phc hp gene hoà hp mô ch yu (phc hp MHC). Nhiu thc nghim
ng minh s liên quan gia vic kim soát di truyn ca tính sinh
min dch vi các gene nm trong phc hp MHC.
 ra rng các protein là sn phm ca các gene này (tc các phân
t MHC) tham gia vào quá trình trình din kháng nguyên cho t 
vai trò trung tâm trong vic quynh m cng min dch vi mt
ng ca mt túc ch vi mt kháng nguyên còn ph thuc
bi các gene mã hoá các th th ca t bào B và t bào T dành cho kháng

ng min dch. S i di truyn ca tt c các gene này s làm nh
hn tính sinh min dch ca túc ch i vi mt phân t kháng nguyên
bic.
- Liều lượng kháng nguyên và đường vào của kháng nguyên: i vi bt k
mt kháng nguyên thc nghin phi có s kt hp gia liu
ng ti vào ca kháng nguyên và qui trình gây mn cm thì mi to
c mng min d cao nht. Liu kháng nguyên
thp thì không th tng min d 
hot hoá các t bào lympho hoc do chúng gây ra mt tình trng kh
ng (dung np liu thc li mt liu quá l
ng min dch vì chúng làm cho các t bào lympho
ng (dung np liu cao).
Thc nghit nht vi kháng nguyên polysaccharide v ph
cu tinh ch y tm quan trng ca ling: vi liu 0,5 mg kháng

ng min di liu
1.000 ln th
-4
mg) lng to kháng th vi
c cao. Hing min dc tip xúc vi liu
kháng nguyên quá thp hoc gi là dung np min dch.
N ch mt lng ch kích thích sinh ra
ng min dch vn thp. Trái li, nt kháng
nguyên vào m p li nhiu ln trong vòng thi gian vài tun
thì lng min dch v c li kháng
 y s có tác dng kích thích làm cho các t bào
c hiu v
t bào.
Có th c nghi túc ch bng
i da, tiêm bp hoc tiêm
phúc mc. Li vào ca kháng nguyên s quyn dch nào và
qun th t bào nào s tip xúc v tham gia vào s 
ng min dc tiên s c
chuyi da s v hch lympho. S khác bit
ca các qun th  to nên s khác nhau
v chng cng min dch.
- Tá chất: Tá cht (adjuvant, bt ngun t t adjuvare trong Ting La Tinh có
 tr ho) là nhng chc trn vi kháng nguyên và
tiêm cùng vi chúng s n dch ci
ng s dng tá ch ng min dch khi kháng nguyên có
tính sinh min dch thp hoc khi ch c mng nh kháng nguyên.
Ví d ng to kháng th  chut chng li albumin huyt thanh bò s 
lên 5 ln hoa nu trn albumin huyt thanh bò vi tá chn
t rõ b nào mà tá chng min
dch. Có mt s  c gi thit (bng 1). Mt s tá cht có tác dng kéo

dài s tn ti c túc ch gây min dch. Ví d khi
trn kháng nguyên vi sulphat kali nhôm (còn gi là alum) thì mui này s gây
ta protein kháng nguyên. Khi tiêm ta này thì các kháng nguyên s c gii
phóng ch  túc ch, vì vy thi gian tip xúc vi
kháng nguyên ch là vài ngày nu không có tá cht s n nu
c trn vi tá cht.
S c ca tu qu ca tá cht bi
phân t d i thc bào nuc trong du ca
Freund gm có kháng nguyên trong dung dc, du khoáng và mt cht
u thành các git
nh bao quanh kháng nguyên vì vc gii phóng rt chm
t . Tá cht Freund hoàn ch
 git bng nhi
c trong du có hiu li tá cht Freund không hoàn chnh
i vì các thành phn muramyl dipeptide ca
vách t bào Mycobarterium s hoi thng thc
u l các phân t MHC lp II và các phân t B7 trên màng t bào,
ng th ti-1.
Phân t i thc bào ting kích thích t kích
thích hot hoá các t bào T
H
. C hong trình din kháng nguyên và các tín
hing kích thích t bào T
H
t. Các tá ch
các polyribonucleotide tng hp và các lipopolysaccharide vi khun kích thích
c hiu ca t bào lympho vì vng
kh n la clone t bào lympho do kháng nguyên kích thích. Mt s tá
cht kích thích phn ng viêm ti ch và mn tính do vy thu hút các t bào
làm nhim v th thâm nhim

các t bào này tng dn hình thành các u ht. C
alum ln các tá chu có th gây nên các u ht. S  i
thc bào ti u hi thc bào  i thc bào hot hoá nên
t hoá các t bào T
H
.

B ng theo suy lun ca các tá chng dùng
Tá chất
Cơ chế tác động (suy luận, chưa chắc
chắn)
Kéo dài thi
gian có mt
ca kháng
nguyên

tín hiu
ng
kích
thích
To
u
ht
Kích thích
c
hiu t bào
lympho
Tá chất Freund không hoà chỉnh
+
+

+
-
Tá chất Freund hoà chỉnh
+
++
++
-
Sulphat kali nhôm (alum)
+
?
+
-
Mycobacterium tuberculosis
-
?
+
-
Bordetella pertusis
-
?
-
+
Lipopolysaccharide (LPS) của vi
khuẩn
-
+
-
+
Polynucleotide tổng hợp (poly
IC/poly AU)

-
?
-
+
3. Quyết định kháng nguyên
Các t bào min dch không phn ng vi hoc không nhn din toàn b phân
t kháng nguyên mà chúng ch nhn din nhng v trí nhnh trên phân t
kháng nguyên. Nhng v c gi là các epitope hay các quyết định
kháng nguyên. Quynh kháng nguyên là nhng vùng hong v 
din min dch ca mt kháng nguyên có th kt hp mc hiu vi
các th th dành cho kháng nguyên  trên b mt t bào lympho hoc vi
kháng th do t bào lympho B tit ra.

Mt phân t kháng nguyên có th có nhiu quynh kháng nguyên ging
ho ch có kh ng long min dch
riêng cho tng loi quynh kháng nguyên theo kii nào vung 
vy gng min dc hiu. Kháng nguyên có ch mt loi quyt
nh kháng nguyên (có th là nhiu quy
ging hc gi là kháng nguyên đơn giá. Kháng nguyên có t hai
quynh kháng nguyên khác nhau thì gi là kháng nguyên đa giá.Gia các
phân t kháng nguyên khác nhau có th có mt s quynh kháng nguyên
gic gi là quyết định kháng nguyên phản ứng chéo.

S a t bào lympho và mt kháng nguyên phc tp có th xy ra
 các m cng hp kháng
nguyên là protein thì cu trúc ca quynh kháng nguyên có th là cu trúc
bc 1 (mch thng), bc 2, b là cu trúc bc 4 (lp th).
4. Một số loại kháng nguyên
4.1. Kháng nguyên nhóm máu
S hiu bit v kháng nguyên nhóm máu là rt cn thit vì truyn máu là mt

u tr c ng dng r
ng hiu bi v kháng nguyên nhóm máu, rt nhing
hp truyn nhng tai bin nguy hii nhn máu,
mc dù nhi này lc truyn máu. Ngày nay, chúng ta
hiu rng nguyên nhân ca các tai bi có mt ca kháng th trong
 nhn chng li các kháng nguyên có tính sinh min dch cao có mt trên
hng cu ci cho.

Trên b mt hng ci có nhiu loi kháng nguyên khác nhau; các kháng
c sp xp thành các h kháng nguyên, chúng do các locus khác
nhau kim soát và tn tc lp vi nhau trên cùng mt t bào hng cu. H
thng nhóm máu là mt hoc nhiu locus qunh cu trúc ca mt s kháng
nguyên nhnh trên b mt các t bào hng cy, mi h thng
nhóm máu có ít nh
c 20 h thng nhóm máu khác nhau, vi khong trên 200 kháng
nguyên trên b mt hng ci. Mt s h thng nhóm máu quan trng
gm có h ABO, h Rh, h Lewis, h MNS, h P, h Kell, h Duffy, h Kidd.
Trong s  ABO và h Rh có tm quan tr.
4.1.1. Hệ ABO:
H này bao gm 4 nhóm máu (phenotyp) khác nhau là nhóm A, nhóm B, nhóm
AB và nhóm O. Ký hiu nhóm máu biu th kháng nguyên trên b mt hng
c nhóm máu A có kháng nguyên A trên b mt hng c
  nhóm máu AB có c
hai kháng nguyên A  nhóm máu O không có kháng nguyên A ln
B trên b mt hng cu. Kháng th kháng các kháng nguyên hng cu h ABO
là kháng th t t trong các cá th i mt cách
bm sinh.
 mi s không có kháng th chng kháng nguyên
hng cu ca chính bng thái dung np min d
vy,   nhóm máu A có kháng th ch có

nhóm máu B có kháng th ch nhóm máu AB không
có kháng th chng A và ch nhóm máu O có c kháng th
chng A và chng B. Kháng th chng A và B ch yu thuc lp IgM, có kh
n t rt cao. Trên thc tnh nhóm
máu h ABO bng phn t hng cu vi các kháng th kháng A và
kháng B.
i ta cho rng các kháng nguyên thuc h ABO do mt locus vi 3
allen A,B và O ki
các genotype và phenotype cùng vi kháng th trong huyt thanh  
khác nhau:
Genotyp
Phenotyp
Kháng thể
A/A, A/O
A
Chng B
B/B, B/O
B
Chng A
O/O
O
Chng A, chng B
A/B
AB
Không có KT chng A và chng B
Dùng các proteaza ct dn các acid amine trong ci
ta thc hiu c
 ct các gc -oza ra khi phn polysaccharide trong cu trúc kháng
c hiu ca kháng nguyên b  kt lun
rc hiu ca kháng nguyên hng cu h ABO c quynh bi s

có mt ca mt s gc -oza trong phn polysaccharide.
i ta thy tt c u có chung m
sphingolipit polysaccharide. Nc gn thêm gc fucoza (nh s xúc
tác ca enzyme fucosyl transferaza) thì to thành cht H, cht này có trên b
mt hng cu ca hu ht n to nên
kháng nguyên A và kháng nguyên B.
Nu ti v trí galactoza cui cùng ca cht H có gn thêm gc n-acetyl
galactozamin (nh s xúc tác ca enzyme n-acetyl galactozamin transferaza)
thì to thành kháng nguyên A, còn ni v trí galactoza cu
gn thêm mt gc galactoza na (vi s xúc tác ca enzyme galactozyl
transferaza) thì to thành kháng nguyên B
Vi vic phát hin ra bn cht các kháng nguyên nhóm máu h ABO, có th
hiu v  hình thành các kháng nguyên nhóm máu h ABO có
s tham gia ca hai h thng gien, h thng gene ABO và h thng gene Hh.
Các h thng này di truyn mc lp vi nhau, và sn phm trc tip
ca chúng là các enzyme xúc tác vic gn mt gc -oza lên cht nn: enzyme
fucozyl transferaza là sn phm trc tip ca gene H, enzyme n-axetyl
galactozamin transferaza là sn phm trc tip ca gene A, và enzyme
galactozyl transferaza là sn phm trc tip ci có nhóm máu A
có c gene A l mt hng cu có chng thi do
có enzyme n-axetyl galactozamin transferaza (là sn phm ca gene A) nên có
kh n cht H thành kháng nguyên  nhi này
có kháng nguyên A trên b mt hng cu.
 i nhóm máu B có c cht H và kháng nguyên B trên b
mt hng ci nhóm máu AB có c cht H ln kháng nguyên A và B
trên b mt hng cu. Tuy nhiên, vi nhi nhóm máu O theo cách xác
nh nhóm máu ABO truyn thng (phn t hng cu s dng
kháng huyt thanh mu chng A và chng B), v tr nên phc t
 nhi này có gene H (genotype HH hot
H trên b mt hng cu, song vì h không có gene A và/hoc gene B nên không

có kháng nguyên A và/hoc B trên b mt hng cu, khi làm xét nghim nhóm
c ghi nhn là nhóm O (song trên b mt hng cu ca h có cht H).
Còn li mt s i không có gene H (genotype hh) nên không có cht H
trên b mt hng c có kháng nguyên A và/hoc B
trên b mt hng cu; khi làm phn nh nhóm máu, h c ghi
nhn là nhóm O, song trong huyt thanh nhi này có th có kháng th
chng cht H. Khi truyn máu ci nhóm máu O mà b mt hng cu có
chi nhóm máu O không có cht H, có th xy ra tai bin truyn
nhc bit này có tên gi là nhóm O Bombay.
4.1.2. Hệ Rh
Landsteiner và Wiener n thu ly hng cu kh
Rhesus gây min dch cho th, thì huyt thanh th không nhng có kh 
t hng cu kh mà còn có th t hng cu ca mt s
u, nhi có hng cu b t bi huyt thanh th
  c xp vào nhóm Rh
+
, và nhi có hng cu không
b c xp vào nhóm Rh
-
, hình thành mt h thng nhóm máu gi
là h thng nhóm máu Rh. Trong h thng nhóm máu Rh có nhiu kháng
nguyên, phn ln trong s chúng có tính phn ng chéo và có tính sinh min
dch yu, tr kháng nguyên D có tính sinh min dch mnh. Khi trên b mt
hng cu ca m  c gi là Rh
+
mà
không c n các kháng nguyên khác trong h  nào.

Kháng th kháng D không xut hin t nhiên trong huyt thanh, mà chúng ch
c hình thành   Rh

-
 Rh
-
c gây min dch bng hng cu
có kháng nguyên D (Rh
+
), chng hng hp truyn máu ci
Rh
+
i Rh
-
, hong hi m Rh
-
mang thai Rh
+
; trong các
ng hp này, kháng th ch yu thuc lp IgG.

Vinh nhóm máu h Rh rt phc tp do tính phn ng chéo ca kháng
nguyên, do kháng nguyên yu và do huyt mnh
i vi h ABO. Trong thc t phát hin các kháng nguyên trong h Rh
hoc phát hin kháng th kháng D trong huyng làm
phn ng Coombs trc tip hoc gián tip. Chng h phát hin kháng th
kháng D trong mt mu huyc i ta trn huy
vi mt hn dch hng ca hng cu ri cho
thêm huyt thanh th i; nu xy ra hit
hng cu thì có th kt lun rng trong mu huyc xét nghim có
mt kháng th kháng D. V này s c bàn k n
ng kháng nguyên - kháng th
4.2. Các kháng nguyên vi sinh vật

Mt t bào vi khun có cu trúc kháng nguyên khá phc tp: chúng có th là
các kháng nguyên v (kháng nguyên b mt), kháng nguyên vách, kháng
nguyên lông, kháng nguyên ngoi t bào (ngoc t
Các kháng nguyên v vi khung có bn cht là polysaccharide, và có th
dc hiu c nh type vi khun trong
mt loài vi khung hn, da vào kháng nguyên v, có th phân
c ti khong 80 type huyt thanh khác nhau ca vi khun Diplococcus
pneumoniae.
Các kháng nguyên lông vi khun có bn cht là protein. Kháng nguyên lông
c hiu vi các type vi khun; vi Salmonella chng hn,
i ta có th c trên 1000 type huyt thanh khác nhau da
c hiu ca kháng nguyên lông.

Các kháng nguyên ngoi t bào ca vi khun (ngoc t
bn cht là protein. Các c hiu vi type vi khun,
 c ng d cht thanh hc nhim khun.
Mt ví d n hình là kháng nguyên ngoi t bào ca Streptococcus,
c ng dng trong cht thanh hc nhim
Streptococcus (phn ng ASLO - phát hin kháng th kháng streptolyzin O
trong huyt thanh bnh nhân nghi ng nhim Streptococcus). Ngoài ra, mt s
vi khun un ván, bch hi phóng ngoc t gây bnh,
c t này có tính sinh min d. Nu làm bt hot các ngoc t
t hoc ca ngoc t n gi c
tính sinh min dch cc gic t (toxoid), và có
th s dng các gic t làm vaccine phòng bnh. Mt khác, có th s dng
gic t  gây min dch to huyt thanh chng ngoc t (còn gi là
c t - antitoxin) s du tr (chng hn huyt thanh kháng
un ván - SAT).

Các kháng nguyên virus có th  b mt (capsid) hoc  bên trong. Tu theo

c hiu ca các kháng nguyên này, có th c các nhóm
virus, các type virus và các type ph ca virus. Ví d, kháng nguyên
nucleoproteic (NPA) là kháng nguyên chung cho tt c các virus pox. Mt s
virus có kh i kháng nguyên b mt, to ra các type ph.
4.3. Kháng nguyên phù hợp tổ chức (Kháng nguyên hoà hợp mô):
Khi ghép mt b phn (chng hn mt mnh da) t mt cá
th này sang mt cá th khác, n ging nhau hoàn toàn v mt di
truyn (ví d ng, hong vt trong cùng
dòng thun chng) thì mnh ghép s phát tri nhn
ng hp còn li, mnh ghép là mt vt l i v
nh th nhng min dch chng li
mn ng thi ghép. Các kháng nguyên trong mnh ghép có
kh  nhn ghép sinh ra phn ng thc gi là
kháng nguyên ghép, hay kháng nguyên phù hp t chc (histocompatibility
antigen). Các kháng nguyên phù hp t chc mã hoá bi các gene phù
hp t chc, còn gi là gene H (histocompatibility gene). V này s c
n k n d

BÀI 6. KHÁNG THỂ (ANTIBODY)


Hình : Mt phân t kháng th

Các kháng th (antibody) hay còn gi là các globulin min dch
(immunoglobulin - ám ch thành phn cung cp kh n dch nm 
phn globulin ca huyt thanh khi phân tích bn di) là nhng phân t
protein hong th th trên b mt t  nhn
din kháng nguyên hong sn phm tit ca t bào plasma. V
ngun gc, t bào plasma chính là t n din kháng
nguyên, hot hoá và bit hoá thành. Nhng kháng th do t bào plasma tit ra

c hiu vi kháng nguyên ging hc hiu ca phân t
kháng th trên b mt t  th dành cho kháng nguyên
n diu. Các kháng th này s 
và bch huyt, chúng hong thành phn thc hin cng
min dch dch th bng cách phát hin và trung hoà hoc loi b các kháng
nguyên. Các kháng th thc hin hai chn mc
hiu vào mt kháng nguyên và chúng tham gia trong mt s chh
h tp trung vào v cu trúc ca các phân
t kháng thm cc hiu và cha
nhng phân t này.
Cấu trúc cơ bản của kháng thể
T u th k t rng các kháng th là các phân t thc hin
cng min dch dch th xut hin trong huy
n hành phát hin phn protein huyt thanh
cha các kháng th. Các tác gi n dch cho th bng ovalbumin sau
yt thanh ca th c gây min dch thành hai phn bng nhau.
Phn th nhc di phân tách thành bn thành phn: albumin và
các a-, b- và g- globulin; Phn th c cho phn ng v
hình thành cht kt ti b cht ta này ri s dng phn huyt
thanh còn l n di. So sánh hình n di ca hai mu huyt thanh
này, các tác gi phát hin thy trong mn di th hai các thành phn trong
phn g-globulin gi
y phn g-globulin có cha các kháng th ca huyt thanh và vì vy
t tên là globulin min d phân bit vi các protein khác
còn li trong phn g-globulin.
Vào nh- ng minh cu trúc
n ca globulin min dch. Công trình này có m và hai
nhà khoa hc trao ging Nobel v y h
tip cn thc nghim ca Edelman và ca Porter rt khác nhau. Porter phân
ct các phân t globulin min dch b c các mnh

 globulin min dch bng cách
kh các cu disulfide liên chui. Kt qu ca m sung cho
nhau và cho phép chúng ta hic cn ca phân t globulin
min dch. C Porter và Edelman ln g-globulin ca
huyt thanh b c hai phn nh: phn th nht có
trng phân t cao có hng s lng là 19S; phn th hai có trng
phân t thp và hng s lng là 7S. Các tác gi g phnh
c trng phân t là 150.000 Da và ký hiu là globulin min dch G
t IgG bng enzyme papain thành các mnh khác nhau.
Mc dù papain là mt enzyme hong thu c hiu và
phân ct toàn b phân t u thi gian tác dng ngn thì
enzyme này ch phân ct các cu disulfide nhy cm nhu ki
vt phân t IgG thành hai mnh ging nhau (mi mnh có
trng phân t c gi là các mnh Fab (antigen binding
fragment), bi vì mnh Fab vn gi nguyên kh n vi kháng nguyên
ca phân t kháng th nguyên vn. Ngoài hai mnh Fab tác gi c
mt mnh na có trng phân t c gi là mnh Fc vì khi
bo qun trong lnh chúng b kt tinh hoá (ch c bt ngun t ch cristalliable
 t tinh)
p cn nghiên cu b 
pepsin thay cho enzyme papain. Khi cho pepsin tác dng ngn vi phân t IgG
thì tc mt mnh có trng phân t 100.000 gm 2 mnh Fab gp
li và ký hiu là F(ab')2. Mt ta kháng nguyên. Tuy
nhiên khi x lý bc mt s
mnh peptide nh.
Cu trúc chui ca IgG lc nghiên cu bi Edelman và sau này
c khnh b các cu disulfide ca phân t IgG
bng mercaptoethanol ri tin di trên gel tinh bng
 kh các cu disulfide trong chui và liên chui làm cho phân t
c tri ra mà không gp. Tác gi c 2 vu này chng t

rng phân t IgG có nhit chun thí
nghim này bng cách to ra phn ng kh nh  ct các cu
disulfide liên chun hành alkyl hoá các nhóm sulfhydryl
(SH) l ra bên ngoài b n s tái to ngu nhiên
ca các cu disulfide. Ngoài ra tác gi còn cho thêm acid propionic h
n s p. Sau n hành sc ký trên c  phân tách các
phân t dc ca chúng
Thí nghiy phân t IgG có trng phân t 150.000 Da
c hp thành bi hai chui peptide, mi chui có trng phân t
c ký hiu là các chui nng (chui H - heavy chain) và hai chui mi
chui có trng phân t c ký hiu là các chui nh (chui L -
light chain).
V còn lnh xem các sn phm phân ct bi enzyme, Fab,