Miễn dịch học lâm sàng part 5 ppsx

B ngh n phi có s gn ca kháng nguyên vào kháng th n trên
màng t n phi có các tín hic to ra bi
IL-1 và IL-4. Các t  c hot hoá bng các cht kích thích
i vi t bào B, là các lipopolysaccharide, hoc bng kháng th
kháng IgM gn vào IgM trên b mt t bào cùng vi tín hing kích thích là
IL-4.
c rng s a kháng nguyên và kháng
th có sn trên màng t t tín hiu m y t
bào B ngh  n G1 sm và  n này thì t
bào bng vi IL-4.  thm này s a IL-4 vi các t
t tín hiu m ng chuyn t bào t n G1
sm sang G1 mun. Interleukin-4 còn có cht tín hiy
 m gii hn G1 vào pha S ca chu trình t bào (hình 11.9b).
S hot hoá ca t bào B, vai trò ca IL-4 và các cytokine khác s c trình
by chi ting min dch th dch.
Vai trò của cytokine trong đáp ứng viêm
ng vng hp nhim trùng hoc tg mô thì mt
chui hoàn chnh các yu t c hiu hay còn gng trong pha
cp (acute-phase response - c kh cung c kh
 sm bng cách hn ch t tp trung  v trí
nhim trùng hoc v n thôi. Ðáp ng trong pha cp bao gm c
ng toàn thân và ti ch. Ðáp ng viêm ti ch phát trin khi các yu
t c to ra trong huyn ti s hot hoá các cc
máu, s to thành cng tiêu si fibrin.
y là có ng viêm ti
ch thông qua kh y c kh a các t bào
viêm vào các t bào ni mô mch máu và kh n xuyên qua thành
mch vào k mô. Ðiu này dn s t tp ca các t bào lympho, bch cu
trung tính, các t bào mono, bch cu ái toan, bch cu ái kim và các t bào
mast ti v trí mô t bào này s tham gia vào quá trình
thanh lc các kháng nguyên.

Ðáp ng toàn thân bao gm phn ng sng h
o bch cn xut mt s ng ln
các protein ca pha viêm cp có ngun gc t t bào gan bao gm protein
phn ng C (C-reactive protein - CRP) và yu t dng tinh bt A huyt thanh
(SAA). Thân nhic ch s phát trin ca mt s tác nhân gây bnh và
ng min dch chng li tác nhân gây bnh. Protein
phn ng C là mt protein xut hiu tiên trong pha viêm cp mà n
ca nó trong huyn 1000 lng viêm cp.
Protein này bao gm 5 polypeptide ging ht nhau liên kt vi nhau bng các
liên kng hoá tr. Protein C có th gn vào rt nhiu vi sinh vt khác
nhau và hot hoá b th dn lng yu t b th C3b trên b mt vi
sinh vt. Các t bào làm nhim v thc bào thì li có th th dành cho C3b và
vì th thc bào các vi sinh v gn C3b trên b mt.

Phn ng viêm trong pha viêm cc bu sau khi có s hot hoá ca
ci thc bào mô và gi--1 và IL-6. Ba
cytokine này hong hing vi nhau to ra rt nhii toàn thân
và ti ch mà ta thy trong pha viêm cp. C ng ti ch
lên các nguyên bào si và các t bào np t 
thm thành mch. C TNF và IL-u l các phân t kt dính trên b
mt các t bào ni mô mt hin ca ELAM-1 mt
phân t kt dính bch cu ni mô gn chn lc vào các bch cu trung tính. IL-
t hin ca ICAM-1 và VCAM-1 là các phân t gây kt dính t bào
vào t bào dành cho các t bào lympho và t bào mono.
Các bch cu trung tính, t bào mono và các lympho bào tun hoàn trong máu
khi nhn ra các phân t kt dính này s dính vào thành m
chui qua thành m vào k mô (hình 11-10a). IL-ng lên
i thc bào và các t bào ni mô làm cho các t bào này sn xut ra IL-8.
IL-8 tham gia vào vic tp trung các bch cu trung tính ti mt v 

b a các t bào này vào các t bào ni mô
mch máu và bng cách hot yu t ng mnh.
i vi rt
nhiu qun th bch cu khác nhau, ví d -( hp dn theo kiu hoá
i vi thc bào d ng các t bào thc
bào ti v a IFN-( và TNF hoi
thc bào và bch cng hong thc bào và gii
phoáng các enzym có tác dng phá hu vào k mô.

Hong phi hp ca IL-1, TNF và IL-t nhiu bin
i toàn thân trong pha viêm cp. Mi mt trong s ng
u gây ra stn 24 gi ca pha viêm cp,
n ca IL-1, TNF và IL- bào gan sn xut các
protein ca pha viêm cp. TNF còn hong trên các t bào ni mô mch
i thc bào gây ch tit các yu t kích thích to thành các bào
l-CSF, G-CSF và GM-CSF. S to thành ca các yu t kích thích to
bào lc s dn s sn xut ca các yu t to máu dm thi
s ng bch cu cn thi chng li nhim trùng.

TNF, IL-1 và IL-6 không phc to ra do chính các t bào có kh n
xut ra chúng mà là do các yu t kích thích khác nhau bao gm mt s virus
nhnh, thành phc t ca thành t bào vi khu
bn thân các cytokine. C TNF và IL-u cho thy là có kh t
hin lt hin IL-6.
c các gene mã hoá TNF, IL-1 và IL-6 và bu xác
c các yu t nhân gn vào gene khu hon xúc tin.
Chng hn vi IL-t rn gene khu có cha mt s
u hoà mà các protein liên kt ADN s gn vào (hình 11.10b). Ba trong
s các protein liên ku t nhân IL-6 (NF-IL6), nguyên t 
ng (MRE) và yu t nhân (B (NF-(B). C ba protein liên kt ADN này u

c to ra bi IL-1 và bi TNF và vì th khi mà n IL-1 ho
s sn xut IL-
Ðiu quan tr dài th cng viêm phc
kim soát mt cách cht ch  u hoà ty cá
ch sa cha mô cn thit cho quá trình lin v-
quan trng trong vic gii hng viêm. Yu t y s tp
a các nguyên bào si và s lng ca các ch
bn ngoi bào cn thit cho quá trình sa chc hoàn thin.
Các cytokine và bệnh
Các khim khuyt trong các h thu hoà rt hoàn ho kim soát s xut
hin ca các cytokine và các th th ng bin
chng trong mt s bnh. S xut hin quá nhiu hay quá ít ca mt cytokine
ng hoc ca th th 
th góp phn vào vic to ra mt quá trình bnh lý. Trong phn này chúng ta
s  cn mt s bnh do nguyên nhân bng v cytokine và kh
 du tr.
Sốc do nhiễm khuẩn
Vai trò ca s xut hin quá nhiu cytokine trong quá trình sinh bnh hc có
th c minh ho bng hp sc do nhim khun. Trng thái bnh lý
này có th phát trin trong vòng vài gi sau khi nhim mt s vi khun gram
âm nh
Enterobacter aerogenes và Neisseria meningitidis. Các triu chng sc nhim
khung dn ti t vong, bao gm tt huyt áp, st, a chy và xut hin
các cn xut xut hin sc
ng hp nhim vi khc tính vào khong 5
trong s 1.000 bnh nhân vào vin. T l t u tr bng các
ng ít có kt qu.

Sc do nhim khun xut hin khi các nc t trong thành phn thành ca
t bào vi khui thc bào sn xut quá nhiu IL-1 và TNF-(.

ng IL-c nhim khun. Trong mt nghiên c
thy n ca TNF-(  bnh nhân t 
vi  bnh nhân khi b na chúng ta có th to ra mt trng thái
gic do nhim khun  ng hp không nhim vi khun gram
âm bng cách tiêm TNF-( tái t hp. Các nghiên cu gy hy vng
s dng các kháng th c các ch trung hoà hot
tính ca TNF-( hoc IL-1 có th d ng hp sc do nhim
khun này.
ng vt cho thy kháng th -( có th
d c st liu chí t nc t  ng vt.
Mt nghiên cy khi tiêm chi kháng th th dành cho
IL-1 tái t hp, cht này có th n s gn ca IL-1 vào th th ca nó, có
tác dng làm gim rõ rt t l t vong do sc do nhim khun  thi ta
hy vng rng các kt qu nghiên cu thc nghim này s có ích v 
din tr liu tr ng hp sc do nhim khun  i.
Sốc do độc tố của vi khuẩn và các bệnh liên quan
Mt s vi sinh vt khác nhau sn xuc t ho
kháng nguyên kích thích mt s ng ln các t ng vi
c hiu kháng nguyên c
nguyên, các siêu kháng nguyên gn mt cách t nhiên vào mt phân t MHC
lp II và vào vùng V( ca th th trên t bào T, hot hoá tt c các t bào T
mang các peptide thuc h c bit (hình 4.15). Khác vi các kháng nguyên
ng, siêu kháng nguyên không b nut vào, ch bin và trình din bi
các t bào trình din kháng nguyên.
n trc tip vào phân t MHC lp II và có v n vào
mt ngoài ca vt gn kháng nguyên ca phân t MHC. Khi mà siêu kháng
c gn vào phân t MHC lp II, nó gn vào phc bit ca
chui V( ca th th trên t bào T. Khác vng ca t bào T vi các kháng
 gii hn bi MHC, các t bào T có th b các siêu
kháng nguyên hot hoá và gn vào các phân t ng loài và

thm trí d loài. Vì l  c li vi qui
lun ca vic hot hoá các t i gii hn bi MHC.
S a siêu kháng nguyên vi th th trên t bào T có v liên quan
n các vùng ca chui V( và các vùng này nm cách xa hnh
b cu ca th th trên t u này cho thy rng các siêu kháng
i mt v trí khác hn v trí gn vi phc hp kháng nguyên
ng-phân t MHC trên th th ca t i ta cho rng siêu
kháng nguyên gn vào mt vùng nm trên np gp ( bc l v phía bên ca th
th trên t bào T. Siêu kháng nguyên hot hoá mt s ng ln các lympho T.
 n 1/ 106 trong tng s t ng vi các
ng và t ng vi các siêu kháng
nguyên. S ng ln các t ng v
ng vi s gene mã hoá V( có trong b gien,  chut nht có khong 20 gene
i ta gi thit rng mc xut hin vi mt tn
xung và do vy tn xut mi siêu kháng nguyên s i
khong 1/ 20 tng s t bào T.

Mt s siêu kháng nguyên có ngun gc vi khuc chng minh là các
tác nhân gây bnh trong mt s bnh. Trong s này có các nc t ca
Staphylococcal aureus (SEA, B, C1-c t gây tróc vy (A và B),
c t gây hi chng sc t (TSST-1); ca Streptococcal pyogenes có
c t gây st (A, B và C) và dch ni nuôi cy ca Mycoplasma arthritidis
(MAS). Khi mt s ln t bào T b hot hoá bi các siêu kháng nguyên này s
dn sn sinh ra mng ln các cytokine gây ra các bm
c thc t gây t vong. Ví d c t gây hi chc sc
c t cho thy là nó to ra mng rt cao các yu t TNF và IL-
 cp trong phn sc do nguyên nhân nhim khun, các cytokine này có
th gây ra các phn i rác trong lòng mch
và sc.
Các ung thư máu dòng tuỷ và dòng lympho

Các bng trong vic sn xu xut hin ca các
th th n mt s 
và dòng tu. Chng h bào B là các t bào ch tit IL-6,
cht này hot cht kích thích theo kiu autocrine tc là t kích
thích chính bn thân các t n. Khi cho thêm các
kháng th -ng nuôi cy in vitro các t bào
c ch c s phát trin ca chúng. Có l ng hn
hình nht cho s kt hp gia s xut hin mng ca th
th dành cho cytokine và m ác tính cng h
bào T  i lng gây t vong kt hp vi nhing
tính vi các t bào lympho ci týp 1 (HTLV-1 retrovirus).
Các t c l các th th ái lc cao dành cho IL-2 mà không cn
phc hot hoá bi kháng nguyên hoc các ch phân
t ca s khim khuyt trong vic bc l các th th dành cho IL-2 liên quan
n gene tax trong b gene ca HTLV-1. Gene này mã hoá protein 40-kD gn
n xúc tin  vùng lp ln cui dài trong b gene cy
nhanh quá trình hot hoá virut. Protein tax còn to ra mt yu t t bào (hoc
nhiu yu t) gn vào các vùng khu ca các gene mã hoá IL-2 và th th
ca nó và vì th hot hoá các gene này. Do vy mt t bào b nhim HTLV-1 t
nó s bc l IL-2 và th th dành cho IL-2 mà không cn phc hot hoá
bi kháng nguyên hoc các cht gây phân bào và t  
ng vi IL-2.
Bệnh Chagas
nh Chagas, bnh có
m là b c ch min dch mt cách trm trng. Có th quan sát kh
c ch min dch ca T. cruzi bng thí nghim nuôi các
lympho T ca máu ngoi vi trong s có mt hoc vng mt ca T. cruzi ri sau
ng min dch ca chúng.
ng thì các kháng nguyên, cht gây phân bào hoc kháng th kháng CD3
hot ca T. cruzi thì các lympho T li

không b hot hoá bi các tác nhân này. S sai lch c
m mt cách rõ rt tiu phn ( 55kD ca th th dành
cho IL-c nuôi cùng vi T. cruzi, b
nhum bng kháng th kháng Tac gn hunh quang cho thy có ti 90% s
lympho T gim xut hin tiu phn 55 kD này.
c nghi nhn, tiu phn ( 55kD này là mt cu thành cn thit ca
th th ái lc cao dành cho IL-2. T. cruzi c ch s xut hin ca tiu phn này
 nào vn còn phc tip tc nghiên cu. Có mt bng chng
cho thy rng có mt yu t do T. cruzi ch ti
quá trình c ch này vì s c ch vn có th din ra qua mt màng l
n s tip xúc gip
c yu t y có th s có vô s ng dng lâm sàng trong viu hoà
s  các lympho T hot hoá trong các bch cu
và các bnh t min.
Các biện pháp điều trị có liên quan đến cytokine
Kh  các cytokine và các th th hoà tan dành cho
cytokine  làm thành các ch phm sn sàng cho s dn trin vng
v các biu tr c hiu trên lâm sàng nhu chnh các ki
ng min dch khác nhau. Chng hn s hoa các t bào
ng li các kháng nguyên khác ng hp
 hot hoá các t bào Tc và hu qu là thi loi
mnh ghép. Mt s thành tc th trên thc nghim c ch 
ca các t bào Th và vì th kéo dài thi gian sa mnh ghép (hình
11.11).
Kháng th u phn ( ca th th dành cho IL-
thy là có kh n s hot hoá ca các t bào Th bi IL-2 và kéo
dài thi gian sa các tim ghép trên chut cng. Mt loi th th hoà
tan dành cho IL-c clone hoá thiu yu t vn chuy
vc nguyên sinh chn s hot hoá ca các t ng li
các kháng nguyên khác gene cùng loài và kéo dài thi gian sa tim

ng vt. Các cytokine gn vc t khác nhau,
chng hi ( cc t bch hy là có kh 
gim thi tim và thn ghép  ng vt. Các cytokine này gn mt cách chn lc
vào và git cht tt c các t bào Th hot hoá. Các ch -2 còn
nguyên kh t các hot tính sinh hc có kh 
n hong ca IL-2. Các cht này
c to ra bt bim trc tip các gene mã hoá IL-
c clone hoá.

Trong các bng suy gim min dch thì chúng ta li c hot hoá t
m hot hoá chúng. Các bin pháp can thip có s dng IL-
2, IFN-( và TNF-c to ra bi chu cho
các m thành công nhnh trên lâm sàng. Vic nuôi cy các qun th t
bào NK hoc t ng có IL-2 vi n 
tc các t t hu hic gi là các
t bào LAK. Vai trò ca các t u tr  s c trình by
ng min d

Ðiu tr bng cytokine hoá ra còn có ích c u tr ng hp d
ng. Vic cho ra các tác di kháng ca IL-2 và IL-4 trong vic to ra mt
 t cách chn lc m
mun. c ch chn lc IgE có th có li cho các bnh nhân b d ng. Ví d
kháng th - làm gim sn xut IgE trên
ng vt. Rõ ràng là các thành tu này có vô vàn ng dng lâm
sàng cho hàng trii b d ng.

Tuy nhiên biu tr m hn
ch. Trong mng min dc to ra ngay ti ch
ba các t bào và n c ng ti ch 
th c ru này thì không th t

th nng có thi gian bán hu rt ngn vì v duy trì
n tác di phi tiêm nhn li. Ví d -2 tái t hp ca
i có thi gian bán hu ch ch. Cui cùng là
các tác du ca nhiu cytokine có th gây ra các tác dng ph không
mong muc. Chng hng ph khi
dùng IL-2 tái t hng t nh t, phát ban, a chi
thiu máu, gim tiu cu, sc, suy hô hp và hôn mê.


BÀI 8. BẮT GIỮ, XỬ LÝ VÀ TRÌNH DIỆN KHÁNG NGUYÊN



ng min dch thích ng bu khi các th th ca các t bào
lympho dành cho kháng nguyên nhn ra kháng nguyên. Các t bào lympho T và
B nhn din các loi kháng nguyên khác nhau. Các th th ca t bào lympho B
dành cho kháng nguyên, v bn cht thì chính là các kháng th gn trên màng
t c gi là các kháng th màng (membrane antibody
- vit tt là MIg) hay kháng th b mt (surface antibody - vit t
phân bit vi các kháng th ch tit). Các th th này có kh n din
nhiu loi phân t khác nhau (ví d 
và các nucleit hoá hc nh i dng
cht hoà tan hoc dng gn trên b mt các t bào. Vì th ng min
dch dch th do các t bào lympho B thc hin có th chng li rt nhiu loi
ên trên vách ca vi sinh vt.
c li thì hu ht các t bào lympho T ch có th nhn dic các mnh
peptide ca các kháng nguyên có bn ch có th nhn
dic trình din cho chúng bi các phân t
chuyên bit làm nhim v trình din peptide trên các t bào ca túc ch. Vì
th ng min dch qua trung gian t bào T ch có th chng li các kháng

nguyên protein ca vi sinh vt có gn vi các t bào ca túc ch
này chúng ta s tìm hiu bn cht cc nhn din bi
các t  mô t v các th th mà các t bào lympho
 nhn din các kháng nguyên này.
Vic tng min dch chng li mt kháng nguyên bt k là mt
c bit pht qua rt nhiu rào cng ch
c. Tr ngu tiên là ch có mt t l rt thp các t bào lympho
 c hiu vi mt kháng nguyên nhnh. T l này
có th thc 1 trên 100.000 t bào. S ng ít i các t bào lympho
này c phnh v và phn ng mt cách nhanh chóng vi kháng
nguyên, bt k khi nào kháng nguyên này xâm nh. Tr ngi th
hai là các loi vi sinh vt khác nhau thì cn phng min dch thích
 chng li chúng. Trên thc t h thng min dch phi hot
i nhiu hình th chng li cùng mt loi vi sinh vt 
i ca nó. Ví d 
thâm nhp vào vòng tun hoàn và tn ti t do trong máu thì h thng min
dch cn phi to ra các kháng th có kh  
nó không thâm nhp vào các t bào ca túc ch và có th loi b c virus
c và bên trong t bào thì các
kháng th không còn tác dng vi virus na và lúc này li cn phi hot hoá
các t c (cytolytic T lymphocyte  vit t tiêu
dit t i b ngun gc lây nhim. Vì th có hai câu
hi lt ra là.
· Làm th nào mà s ng him hoi các t c hiu vi mt
kháng nguyên bt k ca vi sinh vc vi sinh vt c
bit là vi sinh vt này có th thâm nhp vào bt k ch nào ca c?
· Làm th nào mà h thng min dch có th to ra các t bào và phân t
có chc hin tt nh loi b mt loi nhim trùng nhnh, ví
d   chng li các vi sinh vt ngoi bào và các t bào
 tiêu dit các t bào b nhim vi sinh vt có cha các vi

sinh vt a chúng?
Câu tr li cho c hai câu hi này nm  ch h thng min dn
thành mt h thng có tính chuyên bi bt gi và trình din các kháng
nguyên cho các t bào lympho. Hàng lot nhng nghiên cu min dch hc, t
bào hc và sinh hoá hu mt cách cn k quá trình các
kháng nguyên protein b bt gi, b phá v cc trình din
cho các t bào lympho T nhn di i dung chính
s c trình bng hiu bit v quá trình
bt gi và nhn din kháng nguyên ca các t bào lympho B còn rt hn ch,
cu m qua nhng hiu bit y v quá trình các t
bào lympho B nhn din các kháng nguyên có bn cht là protein và không
phi protein.
Các kháng nguyên được nhận diện bởi các tế bào lympho T
Hu ht các t bào lympho T nhn dic
gn vào và trình din bi các phân t c mã hoá bi phc hp gene
hoà hp mô ch yu (major histocompatibility complex - gi tt là phc hp
MHC) ca các t bào trình din kháng nguyên. Phc hp MHC là mt locus
nm trong b gene di truyn mà các sn phm do chúng mã hoá có ch
ng phân t trình din peptide cho h thng min dch.  mi cá th,
các clone t bào T khác nhau ch có th nhn din các peptide khi các peptide
c trình din bi các phân t c mã hoá bi phc hp MHC
(gi tt là các phân t MHC) ca chính cá th m nhn din này ca
t c gi là nhn din kháng nguyên trong gii hn ca phân t MHC
(MHC restriction).
y t c hi th ca t bào
T dành cho kháng ngng thi nhn din mt s gc hoá hc ca peptide
n din mt s gc hoá hc trên phân t MHC làm
nhim v trình dim ca phân
t MHC và tm quan trng ca vic gii hn bi MHC s c trình by trong
phn tip theo cng cách nào mà các t c

cách nhn dic trình din bi ch các phân t MHC c
th s c trình b còn có mt
ng nh các t bào T có kh n din các kháng nguyên có bn cht là
lipid và các kháng nguyên khác không phi là peptide. Các kháng nguyên này
c trình din bi các phân t gi MHC lp I. Tuy nhiên
nhng hiu bit v cha các t bào T này còn rt hn ch.


Mô hình mt th th ca t bào T dành cho kháng nguyên nhn din
phc hc trình din bi mt phân t MHC
Các t bào chuyên bit có kh t gi các kháng nguyên ca vi sinh vt
ri trình din chúng cho các t bào lympho T nhn dic gi là các tế bào
trình diện kháng nguyên (antigen-presenting cell  vit tt là APC).
Các t n phn m
t bào trình dii thi có th khi
ng min dch chng ly
t ng  kh a các t bào
này không ch phô by các kháng nguyên cho các t bào T nhn din mà còn
cung cp các tín hiu ph tr khác cn thit cho quá trình hot hoá ca t bào
 bào T thc hit hoá rn nhn mt các
c trình din bi các t bào trình din kháng nguyên khác
 hot hoá các chc hin ca các t ng
min dch dch th ng min dch qua trung gian t 
chúng ta s tìm hiu cách thc các t bào trình din kháng nguyên trình din
 ng min d
s tìm hiu vai trò ca các phân t MHC trong các quá trình này.
Các tế bào trình diện kháng nguyên bắt giữ các kháng nguyên protein
Các kháng nguyên protein ca vi sinh vt xâm nh s b bt gi bi
các t bào trình din kháng nguyên chuyên nghic tp trung
ng min dc bu .

Các vi sinh vt thâm nh ch yu qua da (do tip xúc hay sây sát),
ng tiêu hoá (do nung hô hp (do hít vào). (Mt s
vi sinh vt có th  ri vào vòng tun hoàn khi
t hoc cn). Toàn b các mt giáp ranh gi  ng bên
c che ph bi h thng các biu mô liên tc có cht
hàng rào sinh lý bo v chng li nhim trùng. Các biu mô có cha mt qun
th các t bào trình din kháng nguyên chuyên nghip thuc dòng các t bào
có tua gi bào có mt  nhng vùng giu t bào T c
quan lympho ngo hu hi s

 da, các t bào có tua ca bic gi là các t bào Langerhans. Các
t bào có tua này ca bic cho 
không có kh  bào lympho T. Các t bào có tua bt gi
các kháng nguyên ca vi sinh vt xâm nhp qua biu mô bng các hình thc
i vi mt s kháng nguyên hu hình và m bào
i vi các kháng nguyên hòa tan . Các t bào này bc l các th
th trên b m giúp chúng có kh t. Mt trong
s nhng th th y nhn din các gng mannose  u tn cùng ca
các phân t glycoprotein, mt dc tính cc bit ch có 
glycoprotein ca các sinh vt ch không có  glycoprotein cng vt có vú.
i thc bào và các t bào biu mô  các mô chm trán vi các vi sinh
vt thì các t bào này s ng li bng cách tit ra các cytokine ví d
 yu t hoi t u (tumor necrosis factor  vit tt là TNF) và interleukin-1
(IL-1). Vic sn xut các cytokine này là mt phn cng min dch t
nhiên chng li các vi sinh vt .
TNF và IL-ng lên các t bào có tua ca bit gi các kháng
nguyên ca vi sinh vt làm cho các t bào có tua y vo tròn li và mt tính bám
dính vào biu mô. Lúc này các t bào có tua n sàng ri khi biu mô
vi gói hành lý chính là các kháng nguyên.
Các t bào có tua còn có các th th trên b mt dành cho nhóm các cytokine

ng (gc to ra  nhng vùng
giu t bào T ca hng các t bào có
i bi di chuyn vào các mch lympho ti các hch
lympho tip nhn dch lympho t khu vc bi
Trong quá trình di chuyn, các t ng thành dng
chuyên nghip hoá t các t bào mi ch có kh t gi kháng nguyên
thành t bào trình din kháng nguyên có thêm kh  bào
lympho T. S ng thành này th hin  ch có s ng tng hp và
bc l mt cách nh các phân t MHC làm nhim v phô by kháng
nguyên cho các t bào T cùng các phân t ng kích thích cn thi
ng ca t  nht (s mô t chi t phn sau ca
 ng thành ca các t c cho là mng
i vi các sn phm ca vi sinh vt mà các t bào này gp phi. Nu mt vi
sinh vt phá v c biu mô và xâm nhc vào mô liên kt ho
quan ngay t b bt gi bi các t ng
thành có mt  nhc vn chuyn v các
hch lympho. Các kháng nguyên hòa tan  trong dc thâu np
bi các t c
vn chuyn theo máu thì v c thâu n
bi các t bào có tua ca lách.

Bt gi và trình din các kháng nguyên ca vi sinh vt
Kt qu ca chui các s kin trên là các kháng nguyên protein ca vi sinh vt
xâm nh c vn chuyn các hch lympho. T
c tp trung li và s i mt vi các t bào lympho T. Các t bào lympho T
ng xuyên tái tun hoàn qua các hc
tính rng mi t  ghé qua các hch lympho ít nht là
mt ln trong mt ngày. T gp g các t bào trình din kháng
nguyên chuyên nghip phô b
lý. Quá trình này din ra rt hiu qu c tính nu có vi sinh vt thâm nhp

vào bt k v  thì ch n 18 ting là các t 
ng vi các kháng nguyên ca các vi sinh vt này trong các hch
lympho tip nhn dch bch huyt t khu vc mà vi sinh vp.

Quá trình bt gi và trình din các kháng nguyên protein bi các t bào có tua
Các loi t bào trình din kháng nguyên khác nhau có vai trò khác hn nhau
trong vic tng min dch ph thuc t bào T (còn gng
min dch ph thuc tuyn c do tuyn n sinh ra các t bào T).
Các t bào có tua là các t bào chính tng này vì chúng là nhng
t bào trình din kháng nguyên hiu qu nht cho các t trinh
nt hoá. Các t bào có tua không ch khng ca t
bào T mà có th còn n bn cht cng y. Ví d 
tiu qun th t bào có tua có kh ng quá trình bit hoá ca các
t bào TCD4
+
nn th t bào khác nhau hong chng
li các loi vi sinh vt khác nhau ( 5). Loi t bào trình din kháng nguyên quan
tri thc bào. Các t bào này ch yu  trong các mô. Trong
ng min dch qua trung gian t bào, i tht
ri phô by các kháng nguyên ca các vi sinh vt y cho các t bào T thc hin
 chúng hoi thi thc bào git các vi sinh
vt hiu qu  bào lympho B thì nut các kháng nguyên protein
ri trình din chúng cho các t bào T h tr. Quá trình này có vai trò quan
trng min dch dch th   cn  phn
sau c bào có nhân có th trình din các kháng nguyên có
ngun gc t các vi sinh vt  a chúng cho các t bào
c.

Các t bào trình din kháng nguyên trình din chéo các kháng nguyên ca vi
sinh vt nhim vào các t bào ca túc ch cho t bào T

Các t bào trình din kháng nguyên chuyên nghip còn có th tham gia vào
vic khng ca các t bào lympho TCD8
+
chng li các kháng
nguyên ca các vi sinh vt ni bào. Các hiu bit v quá trình bt gi và vn
chuyn kháng nguyên ca các vi sinh vt ngoi bào. Tuy nhiên mt s vi sinh
vt, chng hi nhanh chóng nhim vào các t bào ca túc
ch và chúng ch b loi b khi các t c phá hu các t bào
b nhi thng min dc bit là các t bào lympho TCD8
+

cn phi nhn ding li các kháng nguyên ca nhng vi sinh vt ni
bào này. Tuy nhiên các virus có th lây nhim vào bt k loi t bào nào ca
túc ch ch không ch riêng các t bào trình din kháng nguyên chuyên
nghip, và các loi t bào này thì li không th tc tt c các tín hiu
cn thi làm hot hoá các t bào lympho T. Bng cách nào mà các t bào
lympho TCD8
+
i có th c vi các kháng nguyên  bên
trong các t bào b nhim? M có th gii thích cho hing này là
các t bào trình din kháng nguyên chuyên nghip nut các t bào b nhim và
n các kháng nguyên bên trong t bào b nhim cho các t bào
lympho TCD8
+
nhn dic gi là trình diện chéo
(cross-presentation) hay còn gi là mẫn cảm chéo kz đầu (cross-
ch vic mt loi t bào (t bào trình din kháng nguyên chuyên nghip) có th
trình din các kháng nguyên ca các t bào khác (t bào ca túc ch b nhim
vi sinh vt) và mn cm k u (hoc hot hoá) các t 
Các t bào trình din kháng nguyên chuyên nghip khi nut các t bào b

nhim còn có th trình din các kháng nguyên ca vi sinh vt cho các t bào
lympho T h tr CD4
+
. B hai loi t bào lympho T (TCD4
+
và
TCD8
+
c hiu vi cùng mt vi sinh vc hot hoá khá gn nhau.
 trình bó th có vai trò quan trng
trong vic bit hoá ca các t bào lympho TCD8
+

c thc hii kích thích cng
cn có s h tr ca các t bào TCD4
+
. Khi các t bào TCD8
+
t hoá thành
các t c thì các t bào này s git các t bào ca túc ch b
nhim vi sinh vt mà không cn các t bào trình din kháng nguyên chuyên
nghip hoc các tín hiu khác, ngoi tr vic nhn din kháng nguyên .
t các kháng nguyên protein b bt gi, vn chuyn và
tp hp li t nào. Câu hi tip theo là
c trình di nào cho các t bào lympho T?
 tr li câu hc ht chúng ta cn tìm hiu v các phân t MHC
(phân t hoà hp mô ch yu) và xem chúng ho nào trong các
ng min dch.
Cấu trúc và chức năng của các phân tử MHC
Các phân tử MHC là các protein trên màng ca các t bào trình din kháng

nguyên có vai trò trình din  cho các t bào
lympho T nhn din. Phc hp gene hoà hp mô ch yu lc
phát hinh vic chp nhn hay
loi b ca các mô ghép t cá th này sang cá th khác. Các cá th có locus
MHC ging hng vt thun chng hoc các c
trng) s chp nhn mnh ghép ca nhau còn các cá th có các locus MHC
khác nhau thì s thi b các mnh ghép c thng nht v thut ng
c tên gi phức hợp MHC ám ch phc hp gene còn phân tử
MHC là ch các phân t protein do các gene ca phc hp MHC mã hoá. Tuy
nhiên thi ghép li không phi là mt hing sinh hc din ra trong t
y các gene trong phc hp MHC và các phân t mà các gene
này mã hoá chc chn hoá ch  thi ta
t rng cha các phân t MHC là trình din các peptide
có ngun gc t  cho các t c
hiu vi peptide kháng nguyên y nhn din. Chn
ng các t bào T nhn din kháng nguyên trong gii hn ca phân t MHC
 cp.

Các gene trong lucus gene hoà hp mô ch yu (phc hp MHC)
Locus MHC là mt tp hp các gene thy  tt c các ng vt có vú (Hình 8.6).
 i các phân t c gi là các kháng nguyên bch cu ci
(human leukocyte antigen  vit tt là HLA) do các phân t này lu tiên
c phát hing kháng nguyên trên các t bào bch cu khi th vi
các kháng th c hiu. Các gene mã hoá nhng phân t này to thành locus
MHC. Trong tt c các loài thì locus MHC có hai nhóm gene ru hình
c gi là các gene MHC lp I và lp II. Các gene này lt mã hoá cho các
phân t MHC lp I và lp II có chn các peptide cho các t bào
T nhn diu hình thì locus MHC còn cha rt
nhiu hình. Mt s gene thuc nhóm này mã hoá cho các
n quá trình trình din kháng nguyên còn mt s khác thì

i ta va
chúng.
Các phân t MHC lp I và lp II là các protein trên màng t bào.  u N tn
ca mi phân t u có cha mt rãnh gn peptide (peptide-
binding cleft). Mc dù thành phn chi tit ca các phân t MHC lp I khác vi
phân t MHC l cu trúc tng th thì chúng rt ging nhau (Hình
8.7). Mi phân t MHC lp I có mt chui a gng hoá tr vào mt
phân t b2-microglobulin. Phân t b2-microgc mã hoá bi mt
gene nm ngoài phc hp MHC. Các lãnh vc a1 và a2  u N tn ca chui a
ca phân t MHC lp I to nên mt rãnh g l
có th tip nhc t n 11 acid amine.
a rãnh gn kháng nguyên là vùng g trình din cho các t
bào lympho T còn thành bên và mép trên ca rãnh là nhng vùng tip xúc vi
th th ca t bào T (các th th ca t p xúc vi mt phn
c trình din  8.1). Các ga kiu hình ca phân t MHC lp I
(ti khác nhau gia các phân t MHC ca các cá th
khác nhau) nm chính trong các lãnh vc a1 và a2 ca chui a. Mt vài gc
trong s các gu hình này to nên nhi  a rãnh gn
y n kh n peptide ca các phân t
MHC khác nhau. Các gu hình khác thì to nên nhi  trên
mép cy n vic nhn din bi các t bào T.
Lãnh vi và vùng này có cha v trí kt hp ca phân t
CD8, mng th th ca t  trình b
trình hot hoá t bào T cn có hai s kin ding th th ca
t bào T dành cho kháng nguyên nhn din peptide kháng nguyên do phân t
MHC trình ding th th ca t bào T (phân t CD4 hoc CD8) nhn
din phân t MHC. B bào TCD8
+
ch ng vi các
peptide kháng nguyên do các phân t MHC lp I trình din vì ch có phân t

CD8 mi nhn din c phân t MHC lp I.


Cu trúc ca các phân t MHC lp I và lp II
Mi phân t MHC lp II gm có 2 chui là các chui a và chui b. Nhng vùng
 u N tn ca hai chui này (tc là các lãnh vc a1 và b1) có cha các g
kiu hình và to nên rãnh g  tip nhn các
c t n 30 acid amine. Lãnh vu hình
b2 thì cha v trí kt hp ca phân t ng th th ca t bào T là CD4. Do
CD4 ch gn vi các phân t MHC lp II nên các t bào TCD4
+
ch ng vi
c trình din bi các phân t MHC lp II.
Bng 8.1 lit kê mt s m quan trng ca các gene và phân t MHC liên
n chng ca các phân t này.

Bảng 8.1: Một số đặc điểm quan trọng của các gene và phân tử MHC
m
Tm quan trng

Biu hing
tri:
Các allele ca
mi gene MHC
ca c b ln m
c biu
hin
 ng các
phân t MHC khác
 có th trình

din các peptide cho
các t bào T

u
hình:
Trong mt qun
th có rt nhiu
allele khác nhau
Bm cho các cá
th khác nhau có kh
n và
ng vi các
peptide ca vi sinh
vt khác nhau
Loi t bào biu
l MHC:
Lp II: Các t bào
trình din kháng
nguyên chuyên
nghii thc
bào, các t bào B
Lp I: Tt c các
t bào có nhân
Các t bào lympho T
h tr CD4
+

tác vi các t bào có
i thc bào
và các lympho B

c
CD8
+
có th git bt
k t bào có nhân
nào b nhim virus
ng trác allele di truyn t b và
m c biu hi i, do có ba gene lu hình là các
gene HLA-A, HLA-B, và HLA-C nên mi cá th s thng mt tp hp các
gene này t i b và mt tp hp t i m. Mi t bào ca cá th 
có th biu l sáu phân t MHC lp II
u hình là các gene HLA-DR, HLA-DQ, và HLA-ng hp
này thì c chui a và chuu hình và chuc mã hoá t
mt allele có th kt hp vi chui b do mt allele khác mã hoá. Khiu pha
try có th to ra mt s phân t MHC l có th có
tn 20 phân t MHC lp II khác nhau.

Các gene MHC là các gene rt nhiu allele khác
nhau trong các cá th khác nhau trong cùng mt qun thu hình
này có th ln mc mà không h có hai cá th trong mt qun th không
thun chng có các gene và phân t MHC ging ht nhau. Do các gu
hình quynh các peptide nào s c các phân t MHC nào gii thiu, vì
th s tn ti ca nhiu allele s bm rng trong mt qun th thì luôn
luôn có mt s thành viên có kh c kháng nguyên protein
ca bt k mt vi sinh vu này cho thy rng s tin hoá v tín
kiu hình cm cho mi qun th không b tht bc mt
loi vi sinh vt mi xut hin hoc vi sinh vt bin các protein
ca chúng. Lý do là vì trong mt qun th thì ít nht s có mt vài cá th có th
tc cáng min dch hiu qu chng li các kháng nguyên
peptide ca các vi sinh vt mi xut hin hoc mt bin. Các phân t MHC

c mã hoá bi các trình t ADN di truyn và các bin th (t
kiu hình) ch c to ra do tái t hp ng hp các th
th dành cho kháng nguyên

Cách thc gn ca peptide vào các phân t MHC
Các phân t MHC lp I có  trên tt c các t bào có nhân c còn các
phân t MHC lp II thì ch yu ch có trên các t bào trình din kháng nguyên
chuyên nghi i thc bào và các t bào
a s biu l khác bit mt cách l ng các phân
t y s c trình by trong phn tip theo c

Các rãnh gn kháng nguyên ca các phân t MHC gn các peptide có ngun
gc t các kháng nguyên protein và trình din các peptide này cho các t bào T
nhn dia rãnh gn peptide ca hu ht các phân t MHC
i bên ca các acid amine ca peptide kháng
nguyên s ng gi u
trong rãnh gn peptide. Các chu u peptide c
gi là các gu bng
các gu ri còn có các gng lên trên và chính các gc này s
c nhn din bi các th th ca t bào T dành cho kháng nguyên.
Bng 8.2. lit kê mt s m quan trng ca các peptide
kháng nguyên vi các phân t n chn
peptide ca các phân t MHC.
Ti mt thm thì mi phân t MHC ch có th trình dic mt peptide
vì chúng ch có mt rãnh gi phân t MHC li có th trình
din nhiu loi peptide khác nhau mia phân t MHC có th
tip nhc các gu ca peptide. Ch có mt hoc hai gc ca
phân t peptide là nm trong rãnh gn peptide ca phân t MHC và vì th các
phân t c hii vi các peptide mà
chúng gn vào. Mi phân t MHC có th gc vi nhi

phi là vi tt c m mu cht bi
mi cá th ch có vài loi phân t i phi trình din
mt s ng vô s các kháng nguyên khác nhau. Ngoi tr mt vài ngoi l
còn li thì các phân t MHC ch gn vi các peptide mà không gn vi các loi
 bào lympho TCD4
+
và TCD8
+

nhn din kháng nguyên trong gii hn ca phân t MHC ch có th nhn din
c vi các kháng nguyên có bn cht là protein (ngun t nhiên
cung cp các peptide). Các peptide gn vào phân t MHC vi mt ái lc thp.
Mc dù có ái lc thtrong dung di có t tách
hai phân t ra khi nhau (off-rate) rt chm, kéo dài ti hàng gi thm chí
hàng ngày. Vii ch cn ái lc th m b
  cu trúc, giúp cho nhiu peptide khác nhau có th gc
vào cùng mt phân t MHC. T tách ri ch bm cho mt khi
phân t c peptide thì nó s trình din peptide này trong
mt thi gian dài, ti cao nht cho các t bào T tìm ki
khng ca mình.
Các phân t c sinh tng
hp và lp ghép li vi nhau bên trong t bào. Vì th các phân t MHC trình
din các peptide có ngun gc t các vi sinh vt tn ti bên trong các t bào
ca túc chi sao các t bào lympho T nhn dic các vi
sinh vt bên trong các t bào và tr thành nhân vng min
dch chng các vi sinh vt ni bào. Các phân t MHC lp I tip nhn các
peptide có ngun gc t các protein t 
MHC lp II thì tip nhn các peptide có ngun gc t các protein cha trong
các bng bên trong t  và tm quan trng ca các quá trình này s
 cp trong phn tip theo c có các phân t 

tip nhn peptide mc phô by trên b mt t bào mt cách nh. Lý
do là vì hai chui ca mi phân t MHC phc lp ráp li vi nhau và phi
có peptide gn vào na mi tc mt cu trúc có tính  tn
ti, còn các phân t MHC không có peptide gn vào s không có tính nh
và b loi b ngay bên trong các t bào. Yêu cu cn phi có peptide gn vào
 bm cho có các phân t c vic là các phân t có trình
din peptide) mc bc l trên b mt t bào  cho các t bào T nhn
din.
 mi cá th thì các phân t MHC có th trình din các peptide có ngun gc
ngoi lai (ví d t hoc các protein l
ngun gc t chính các protein ca cá th y. Vic phân t MHC không phân
bich--
vt ra hai câu hi. Th nht, ti mi thm s ng các protein c
th nhit nhiu so vi các protein ca vi sinh vt, vy ti sao các phân
t MHC sau c lp ráp hoàn chnh lng không gn vi các
peptide c  c kháng nguyên
l? Câu tr l MHC mc sinh tng
hp ra và sn sàng tip nhn các peptide và các phân t 
dàng thâu tóm bt k peptide nào có mt trong t bào. Ngoài ra mi t bào T
có th  cn nhn din mc trình din bi phân t MHC
vi tn sut rt thp ch khon 1% trong tng s khong 100.000
phân t MHC trên mt t bào trình din kháng nguyên. Do vy mà ngay c khi
ch có rt ít phân t MHC trình din m  khng mt
ng min dch. Câu hi th hai là, nu các phân t ng xuyên
trình din các peptide c thì ti sao chúng ta li không có nh
ng min dch chng li nhng kháng nguyên ca chính b chúng
ta hay còn gng t min dch? Câu tr li là các t c hiu
vi các kháng nguyên c (các t ng s b tiêu dit
hoc bt hot (quá trình này s c trình by chi tit trong phn dung np
min dch và bnh t min). Mi ta còn có v c chn

lm v vic các phân t MHC trình din các peptide ca bn thân, th
là mu cht ca chng ca các t bào T. Các t bào
ng tun tiu kh  tìm kic gn vi các
phân t MHC, chúng không phn ng vi các peptide có ngun gc t các
protein c  ng li vi s ng ít i các
peptide ca vi sinh vt.
t các phân t MHC có kh n các peptide
ch không phi c phân t kháng nguyên protein nguyên vn ca vi sinh vt.
Vy phi có nh  chuyn các protein tng có trong t
 t  gn vào vi phân t MHC.
S chuyy din ra trong mt quá
c gi là x lý hay ch bin kháng nguyên (antigen processing) s
c mô t 
Xử lý các kháng nguyên protein
Các protein  bên ngoài t c các t bào trình din kháng nguyên thâu
tóm vào trong các bng ri x 
c các phân t MHC lp II trình din ra b mt t c li, các
protein  a các t bào có nhân s c x lý thành các
c các phân t MHC lp I trình din ra b mt t bào. Hai
hình thc x c thc hin nh các bào quan và
c lit kê trong bng 8.3. Các bào quan và protein
c thit k  tip nhn tt c các protein có ngun gc bt k t môi
ng bên ngoài hay bên trong t bào. S phân lung thành hai hình thc x
 m bo rng các loi t bào T khác nhau
s nhn din các kháng nguyên t các khu vc trình by

Bảng 8.3: Đặc điểm của các con đường xử lý kháng nguyên
Đặc điểm
Con đường MHC lớp II
Con đường MHC lớp I

Thành phần của phức
hợp peptide-phân tử
MHC ở trạng thái ổn
định
Các chuu hình a
và b, peptide
Chuu hình a, b-2
microglobulin, peptide
Loại tế bào trình diện
kháng nguyên
Các t bào có tua, các t

nhim v thc bào, các
lympho B, các t bào ni
mô, biu mô tuyn c
Tt c các t bào có nhân
Các tế bào T đáp ứng
Các t bào TCD4
+
(ch
yu là các t bào T h
tr)
Các t bào TCD8
+

Nguồn kháng nguyên
protein
Các protein có trong
endosome hoc
Các protein có trong bào

u hc