Miễn dịch học lâm sàng part 7 ppsx

nh các m neo bám vào màng là glycosyl phosphatidylinisitol. Trong b
huyt sc t kch phát v u
các m neo bám màng này s dn mt DAF và HRF  màng. Hu qu là các
t bào hng cu b tan ngay c  n b th tht nhiu và bnh
nhân b thiu máu huyt tán mn tính.



BÀI 10. HỆ THỐNG MIỄN DỊCH BẨM SINH

Tt c  m thc vng vng,
ng vu có nh   t bo v 
chúng chng li nhim vi sinh v  kháng này luôn luôn tn
ti, truyn t i sau theo di truyn, và t khi m
 trong trng thái sn sàng nhn din và loi b các vi sinh vc
gi là miễn dịch bẩm sinh (innate immunity). Kiu min dc gi
là miễn dịch tự nhiên (natural immunity hay native immunity).
Các thành phn ca min dch bm sinh to thành h thng min dch bm
m chung c min dch bn
ding li các vi sinh vt mà không phn ng chng li các cht không
phi ca vi sinh vt. Min dch b c châm ngòi bi các t
bào c b tng ca các vi sinh vt. Min dch bm
sinh có tác dng ngay khi vi sinh vt xâm nhp vào các mô c còn min
dch thích ng thì cn phi có s kích thích ca vi sinh v thng
min dch phn ng li s có mt ca vi sinh vt thì min dch thích ng mi có
tác dng min dch thích ng có th chng li các kháng
nguyên ca vi sinh vi ca vi sinh vt.

Trong nhii ta cho rng min dch bc hiu, yu
và không hiu qu chng li hu ht các nhim trùng. Tuy nhiên hin nay
t là min dch bng mc hiu ti các

vi sinh v  kháng rt công hiu  n sm, có kh 
kim soát và thm chí loi b c nhic khi min dch thích ng
có hiu lc. Min dch bm sinh không ch cung cp kh  kháng  giai
n sng cho h thng min dch thích ng li
các vi sinh vt khác nhau bng nhng cách khác nhau sao cho có th chng li
các vi sinh vt cách hiu qu nht.
c lng min dch thích ng s d ca
min dch b loi b nhim trùng. Vì th có mt mi liên h hai chiu
cht ch gia min dch bm sinh và min dch thích ng. Vi nh
i ta rt quan tâm ti vi ca min dch bm sinh và
tìm cách khai thác nh này nhm t  kháng
chng nhim trùng.
 mô t các phn  kháng sm ca min dch bm sinh
nhm tr li ba câu hi ln sau.
· H thng min dch bm sinh nhn din các vi sinh v nào?
· Các thành phn khác nhau ca h thng min dch bm sinh hong
  chng li các loi vi sinh vt khác nhau?
· Các phn ng min dch bng min dch thích ng
 nào?
Hệ thống miễn dịch bẩm sinh nhận diện các vi sinh vật
c hiu ca min dch bm sinh có mt s m khác bit so vc
hiu ca các t bào lympho là thành phn mu chn din
kháng nguyên và tc hiu cng min dch thích ng.

Các thành phn ca min dch bm sinh nhn din các cu trúc ging nhau
gia các vi sinh vt khác nhau mà c có trên các t bào ca
 túc ch. Mi thành phn ca min dch bm sinh có th nhn din
nhiu vi khun, virus, hoc nm. Thí d các t bào làm nhim v thc bào có
các th th dành cho các lipopolysaccharide (vit tt là LPS và còn gi là ni
c t  endotoxin) ca vi khun. LPS có  nhiu loi vi khun khác nhau

 có  các t bào cng vt có vú. Các th th khác ca t
bào làm nhim v thc bào nhn din các gng mannose  u tn cùng
ca các glycoprotein; các glycoprotein ca nhiu loi vi khun có phân t
ng mannose  u tng vt có
vú thì  u tn cùng li là phân t acid sialic hoc N-acetylgalactosamine.
Các t bào làm nhim v thc bào nhn ding chng li các phân t
ARN  dng xon kép  mt dng thy  nhiu loài virus mà không gp
 các t bào cng v methyl hoá
ng thy  ADN ca vi khun mà không thy  ADN cng vt có vú.
Các phân t có  các vi sinh vt là mc tiêu tn công ca min dch bm sinh
c gi là các kiểu mẫu phân tử  ám ch chúng
là nhng thành phn ging nhau ca các vi sinh vt cùng loi. Các th th ca
min dch bm sinh nhn din nhng cc gi là các thụ
thể nhận diện kiểu mẫu (pattern recognition receptor).
Mt s thành phn ca min dch bm sinh có kh  bào
c túc ch c bo v b hot hoá bi các t bào
ng hn na h thng b th bám vào
các t bào c túc ch thì s hot hoá ca các protein b th này b
n bi các phân t u hoà có trên b mt ca các t bào ca túc ch
mà không có trên các t bào vi sinh vt. Ví d này và các ví d khác na s
c trình by chi tit  phn sau ci min dch bm
sinh, h thng min dch thích ng lc hiu vi các cc gi là các
kháng nguyên. Các kháng nguyên có th có bn cht t vi sinh v
th không phi ca vi sinh vt thit là cu trúc chung ca
các loi vi sinh v là nhng cu trúc khác nhau
ca cùng mt loi vi sinh vt ( kháng nguyên).

Mm khác ca min dch bm sinh to cho dng min dch này tr
thành m  kháng rt hiu qu n ca h thng
min dch bc ti nhn din các cu trúc ca vi sinh vt

mà các cng có vai trò sng còn cho s tn ti và kh 
nhim ca vi sinh vt. Vì th mt vi sinh vt không th d dàng ln tránh khi
min dch bm sinh bt bin hoc không bc l các mc tiêu cho h
thng min dch bm sinh tn công na  vì mt khi chúng không b l các cu
trúc này thì chúng s mt kh 
th túc chc li thì các vi sinh vt lng lng min
dch thích ng bt bin các kháng nguyên b nhn din bi các t
bào lymng không có vai trò thit yu cho s
sng ca các vi sinh vt.

V n di truyn thì các th th ca h thng min dch bm sinh
c mã hoá  dòng gc to bi s tái t hp thân ca
các gene. Các th th nhn din kiu mc mã hoá  dòng gn
t dng thích ng có tính cht bo v chng li các vi sinh vt có
tic li thì các th th ca các t bào lympho
dành cho kháng nguyên (các kháng th trên b mt lympho B hoc th th
trên b mt lympho T dành cho kháng nguyên) lc to ra do s tái t hp
ca các gene mã hoá các th th ng thành ca các t bào
này ( 4). Quá trình tái t hp gene có th to ra s th th có cu trúc khác
nhau nhi th th c to ra bi các gene ca dòng gc, tuy nhiên
các th th khác nhau này lc hinh si vi
vi sinh v th ca min dch bm sinh. Vì th c hiu ca
min dch thích  du so vc hiu ca min dch bm
sinh và h thng min dch thích ng có kh n din rt nhiu loi cu
trúc hoá hc khác nhau.
c tính toàn b qun th các t bào lympho có th nhn dic trên mt
t kháng nguyên khác nhc li thì tt c các th th ca min dch bm
sinh ch có th nhn dic khoi mt nghìn mu vi sinh v
th na các th th ca h thng min dch thích c phân b i
di clone t bào (B hoc T) có mt th th c hiu

vi mt kháng nguyên nhc li, các th th ca h thng min
dch bm sinh lc phân b  th
ging hng có trên tt c các t bào cùng loi nhnh ví d 
i thc bào. Vì th nhiu t bào ca min dch bm sinh có th nhn din
cùng mt vi sinh vt.

H thng min dch bng li theo cùng mi vi nhng
ln tip xúc khác nhau vi cùng mt vi sinh v thng min
dch thích áp ng ngày càng hiu qu i ln giao chin vi
cùng mt vi sinh vt. Nói cách khác là h thng min dch thích ng ghi nh ri
u chnh sao cho thích hp sau mi ln phi chiu chng li mi vi sinh
vt. Hic gi là trí nh min dch. Trí nh min dch bm
cho các phn  kháng c có hiu qu cao chng li nhng
hp tái nhim hoc nhim trùng dai dng. Trí nh min dch là mm
a min dch thích u này không có  min dch bm sinh.

H thng min dch bm sinh không phn ng chng l. S không phn
ng chng li các t bào và phân t c phn nào có th c
hiu trong di truyn ca min dch bi vi các cu trúc ca vi sinh vt
và phn nào có th do các t bào cng vt có vú có các phân t u hoà
trên b mt cn ng min dch bm sinh tn
công chúng. H thng min dch thích  c
gia nhng gì là c và không phi ch (tài lii theo Ting
 thng min dch thích o ra các t
bào lympho có th nhn din các kháng nguyên ca b (còn gi là
các t  bào nào nhn din nh
b tiêu dit hoc bt hot khi chúng tip xúc vi kháng nguyên k trên.

n mt s m chung ca min dch bm sinh
và có so sánh vi min dch thích ng, phn tip theo chúng ta s tìm hiu chi

tit tng thành phn ca h thng min dch bm sinh và hong chc
  to ra s .


BÀI 11. MIỄN DICH GHÉP

Ghép là mt th thut chuyn các t bào, mô ho mt v trí
này sang mt v trí khác. Vào cui th k u th k 
cu các k thut ngo tin hành ghép. Vào nhu th k XX
mt nhà ngong ông ta có th m ct ri mt
thn ca mt con vi vào chính con v thn này vn
duy trc chng qu thc cy ri ghép vào
 ng vt khác thì chúng b gim cht cách nhanh chóng. Vào
nh-1930 nhiu tác gi n hành ghép thc nghim gia
nhng vt vt c u b tht bi. Khi tin hành gii phu
i ta thy các bch cu c túc ch thâm nhim
rt nhic mô ghép.
Vào nhn hành mt s quan sát giúp ông ta
tin rng s thi b mô ghép là kt qu ca mng min dch. Trong khi
u tr cho nhng bnh nhân b bng trong chin tranh th gii ln th II
Medawar nhn thy nu ly da t mt v  ghép sang mt v trí khác
ca cùng m u ly da t mt
 cùng huyt th ghép cho m khác thì mnh da b loi b.
Trong mng hp tác gi ly da c i em thì
mnh ghép b loi b; ny da t  ghép li ln th hai
thì s thi b xu. Nhn Medawar ti mt
thc nghing vy t bào c  mn c
b  nhn hành ghép da t   nhn
thì mnh ghép b thi b b 
rng thi b mô ghép xy ra là do mng min dch chng l

quan ghép. Trong nhc ch
Dù cho nhà ngoi khoa có lành ngh a thì nh
phi chu mt cuc tn công cng min dch. Chính h th
gia vào s nhn bit và phá hy các t bào ca b nh thay
i s hong nhn bit và phá hy các t bào l ca mô ghép. Phân môn
min dch ghép giúp chúng ta hic  min dch ca s thi b mô
ghép. Chính s hiu bii kh m hong ca h
thng min d chp nhn mô ghép. Nhiu tác nhân c ch min
dc phát hin và ng d i
Medawar công b công trình cc hin thành công ca
ghép thu tiên trên th gi
thành mu tr ph bin  nhin, tim, phi,
gan, tc thc hin ngày mt nhiu vi t l thành
công ngày m
Cơ sở miễn dịch học của sự thải bỏ mô ghép
 ng min dch chng li tùy theo kiu ghép.
Có nhng ki
- Ghép tự thân (autograft): tc là chuyn di mô ho mt v
trí này sang mt v trí khác trên cùng m. K thuc
tin hành vi các bnh nhân bng bng cách ly da t mt ch lành ghép vào
ch b bng.
- Ghép cùng gene (isograft): là vii mô ghép gi ging
nhau hoàn toàn v di truyn. Ði vi nhng dòng chut thun chng thì ghép
cùng gene xy ra khi ly mô hoc tng ca mt con chut này ghép sang con
chut khác cùng dòng.  c thc hin ch 
 nhn là nhng anh (chng.
- Ghép khác gene cùng loài (allograft): là vii ghép gia các
thành viên khác nhau v di truyt loài.  chut nht
ghép khác gene cùng loài khi chuyn mô ca mt con chut thuc dòng này
ghép sang cho mt con chut thuc dòng khác.  i phn lng

hc thc hiu là ghép khác gene cùng loài, tr khi
i nhng ging nhau hoàn
toàn v di truyn.
- Ghép khác loài (xenograft): i ghép gi
khác loài chng hy tim cng hoc li.
C ng hp ghép t ng gene luôn luôn thành công là do s
ng nht v di truyn gi  nhn (Hình x-1a). Do mô
ghép luôn luôn khác bit v di truyn v túc ch bi vc
h thng min dch nhn bit vt l và thi b mô ghép thc cht là
mt phn ng min dch chng li các kháng nguyên ghép. Rõ ràng là ghép
khác loài có m khác nhau v di truyn ln nht và vì th phn ng thi b
c lit nht.


Hình 18-1:  quá trình lin và thi b mnh ghép. (a) Mnh ghép t thân
c chp nhn và lin trong vòng 1214 ngày. (b) Thi ghép lu ca
mng loài bu 710 ngày sau ghép, mnh ghép b
thi loi hoàn toàn sau 1014 ngày. (c) Thi ghép ln hai ca mnh ghép khác
ng loài bu trong vòng 34 và mnh ghép b thi loi hoàn toàn
sau 56 ngày. Các t bào thâm nhim và mng loài (b,c)
bao gm các t bào lympho, các t bào làm nhim v thc bào và các t bào
viêm khác.
Phản ứng thải bỏ mô ghép mang thính đặc hiệu và có trí nhớ miễn dịch
Trình t theo thi gian ca phn ng thi b mô ghép khác gene cùng loài thay
i tùy thuc vào loi mô ghép. Nhìn chung các mô ghép da b thi b nhanh
n và tim. Mc dù th
ng min dch gây ra thi b mô ghép luôn luôn c hiu và có trí nh
min dch. Nu chut nht thuc dòng thun chc ghép da ly t
dòng thun chng B thì phn ng thi b mô ghép s xi b
lu (Hình x-u tiên mc tái to mch máu trong vòng 3-

7 n ng phát trin, các t bào lympho, t bào mono và các
loi bch cu khác thâm nhp vào trong mô ghép làm gim quá trình tân to
mch trong mô ghép, trong vòng 7-10 ngày, hoi t xut hin vào khong ngày
th 10, và mnh ghép b thi b hoàn toàn sau 12-14 ngày.
Nu ly da ca chut nht dòng B ghép li cho chut nhi b
mô ghép lu thì phn ng thi b mô ghép xut hii
thi ghép lng sau 5-6 ngày). Ðó là phn ng thi b mô ghép ln
hai (Hình x-1c). Ðiu này chng t thi b mô ghép có trí nh min dch. Nu
thay mô ghép da ca dòng chut B bng mô ghép da ca dòng chut C thì thi
b mô ghép không xi b mô ghép ln hai mà li ging ht
i b mô ghép lu. Ðiu này chng t thi b mô ghép mang tính
c hiu.
Vai trò của đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào
Trong nhu ca thp k n hành thí nghim
gây min dn và chng minh rng lympho bào có th chuyn trng
thái min dt thanh cha kháng th li không gây ra
s chuyn trng thái min dch ghép. Nhng nghiên c ra vai
trò ca t bào T trong phn ng thi b mô ghép. Ví d: loài chut nht nude
không có tuyn c, do vy không có t bào T ho
n ng thi b mô ghép, chúng luôn luôn chp nhn các mô
ghép k c mô ghép khác loài. Nu ly t bào T t chut nhi b mô
ghép l chuyn sang m 
 du thì thì mô ghép da s b thi b theo kiu
phn ng thi b mô ghép ln hai (Hình x-2).
Khi phân tích các tiu qun th t bào T tham gia vào phn ng thi b mô
i ta thy có c các t bào CD4
+
ln t bào CD8
+


kháng th  tiêu dit mt loi tiu qun th t bào T (hoc CD4
+

hoc CD8
+
) hoc tiêu dit c hai tiu qun th  ca phn
ng thi b mô ghép. Kt qu nghiên cu cho thy nu ch tiêu dit mt tiu
qun th TCD8
+
thì thi gian sa mô ghép không b i và mô
 thi b gi các con chut  nhóm chng (15 ngày). Nu
loi b tiu qun th TCD4
+
thì mô ghép da sng kéo dài t 15 ti 30 ngày.
Nu loi b c hai tiu qun th CD4
+
và CD8
+
thì mô ghép sng ti 60 ngày.
y c hai tiu qun th CD4
+
và CD8
+
u tham gia vào phn ng thi b
mô ghép.

Hình x-2: Thí nghim chng mình rng các t bào T có th chuyn trng thái
thng loài. Nu ly các t bào T t chut nh
thi b mô ghép l chuyn sang m 
 này mô ghép da t dòng chu du thì thì mô ghép

 b thi b theo kiu phn ng thi b mô ghép ln hai.

Hình 18-3: Vai trò ca các t bào T CD4
+
và CD8
+
trong thi b mô ghép khác
c minh ho bng biu din thi gian sa
mnh ghép da gia các chut nht không hoà hp mô.

1.3. Các kháng nguyên ghép
Nhng mô ghép có tính cht di truyn ging nhau c gi là có kh 
hp mô. Nhng min dch và không dn
n phn ng thi b mô ghép. Nhng mô ghép th hin tính di truyn khác
c gi là không có kh p mô. Nhng mô ghép này s sinh
ng min dch và dn thi b mô ghép. Các kháng nguyên khác
nhau quynh tính cht hòa hc mã hóa bi trên 40 locus khác
ng locus chu trách nhim mã hóa các kháng nguyên gây ra
phn ng thi b mô ghép mnh s c phân b trong phc hp hòa hp
mô ch yu (MHC) -  chut nht phc hp hòa hp mô ch yc gi là
H-2, còn  i là phc hp HLA. Do các locus trong phc hp hòa hp mô
ch yu nm  nhng v trí gng liên kt cht ch vi nhau
trong di truy thành mt phc hp hoàn chc gi là haplotype e.
Trong mt dòng chut nht thun chng thì tt c ng vng hp t
ti mi locus. Khi chut nht ca hai dòng thun chng khác nhau giao phi
vi nhau thì tt c các con lai  th h F1 s tha ng mt haplotype t b
và mt haplotype t m. Nhng con lai  th h u có th chp nhn
mô ghép hoc t b, hoc t m. Tuy nhiên các con vt  dòng b ln dòng
m u không chp nhn mô ghép t con lai F1 vì các dòng b m thiu 1
haplotype ca con lai F1. S di truyn ca các locus trong phc hp hòa hp

mô ch yu ca mt qun th không thun chng xy ra phc ti vì
tng locus có kiu này to ra trng thái d hp t ca hu
ht các locus. Khi các chut nht không thun chng giao phi vi nhau thì xác
su  lai th h F1 thng các haplotype ging nhau là 25%,
tr khi hai b m có cùng chung mt haplotype. Bi v 
hoc ta các anh em cùng cha cùng m thì kh ng nhau v
phc hp hòa hp mô là 25%. Khi ghép mô t b m sang con thì gi
th luôn có mt haplotype ging nhau và khác nhau v haplotype kia.
S ng dng v mô trong phc hp hòa hp mô ch yi là mt
yu t quynh s chp nhn mô. Khi ghép mô gi khác nhau v
di truyn thì dù cho có các kháng nguyên hòa hp mô ch yu ging nhau thì
 b loi b do còn có s khác nhau v các locus hòa hp
mô th yu. Khác vi các kháng nguyên hòa hp mô ch yc các t bào
T
H
và T
C
nhn dng, các kháng nguyên hòa hp mô th yu ch c nhn
dc trình din trong mt phc hp vi các phân t hòa hp
mô ch yu ca bn thân. Ngoài ra, s thi b mô ghép do khác nhau v hòa
hp mô th yng xy ra kém rm r i thi b mô ghép do s
khác nhau v hòa hp mô ch yu. Tuy vy phn n
n thi b  có các kháng nguyên
HLA gi nhn vn c phi dùng các thuc c ch min dch.
1.3. Ðịnh type mô
Vì s khác nhau v nhóm máu và các kháng nguyên hòa hp mô ch yu là
nguyên nhân ca hu ht các phn ng thi b mô ghép và vì v
xây d nh type mô nhm mc các
  nhng th hòa hp mô gia h.
Ð  nhn phnh nhóm máu thuc h

ABO bnh type kháng nguyên ca hng cu. Các kháng nguyên
nhóm máu biu hin trên hng cu, t bào biu mô, t bào ni mô. Các kháng
th  nhn sn xu chng li các kháng nguyên này
s phn ng vi các kháng nguyên có trên b mt các t bào có trong mô ghép
và hot hóa b th ri gây ra phá v các t bào. Vì vy vic phù hp các nhóm
máu trong h ABO là mu kin tiên quy tin hành ghép. Tt nhiên s
phù hp v u kin cn thit không
th thic.

Hình x-4: nh týp HLA bng k thuc t i cho d tuyn s
1 có chung các kháng nguyên HLA-c nhn dng bi các kháng th  các
ging 1 và 7 vi nhi cho d tuyn s 2 thì không có chung
kháng nguyên nào vi nhn.
Ðnh type HLA c  nhc tin hành bng thí nghim
c t bào (Hình x-4). Trong thí nghim này bch cu ca nhi
cho d tuyi nhc phân b vào các ging ca mt khay phn
 c hii vi tng allele ca
MHC lp I và lp II vào các ging khác nhau. Sau khi i ta cho thêm b
th vào các gi các t bào b c bng m
nhum hoc không nhum cht mu (xanh trypan hoc eosin Y) ca các t
bào. Nu bch cu trong mt ging có kháng nguyên hòa hp mô ch yu
ng vi kháng th  bào s b hy
hoi màng và cht mu s ngm vào bên trong. Vinh type HLA da trên
thí nghim này có th ch ra s có mt hoc vng mt ca các kháng nguyên
hòa hp mô ch yu khác nhau.
Ngay c khi gi  nhn không có s phù hp hoàn toàn v
HLA thì vn có th ting hi ta thc
hin phn ng nuôi cy bch cu hn hp mt chi  ng,
m phù hp kháng nguyên hoà hp mô ch yu lp II gi cho và
 nhn (Hình x-5). Trong thí nghii ta ly t bào lympho t

mi cho d tuy x lý vi mytomyxin C hoc chiu tia X và s dng
chng t bào kích thích và ly lympho bào t i nh làm t
ng. M a các lympho T ci nhn th hin
m hot hoá t ng m tích hp thymidine (
3
H) vào
ADN ca t bào. Nu phn  càng ln thì chng t s khác nhau
v kháng nguyên hoà hp mô ch yu lp II gi  nhn
càng nhing ca vic ghép càng xu. Thí nghim nuôi cy t bào
hn hnh type bng thí nghic t bào  ch nó
biu th  hot hóa ca t bào T
H
ng
chng li các kháng nguyên hoà hp mô ch yu lp II ca mô ghép d tuyn.
m ca thí nghim này là phi tin hành m
ng dng hi cho là t thi, do tng ghép phc
ghép ngay sau khi ly ra khi t ng hp này phi da vào k
thuc t bào, k thut này có th tin hành ch trong vài gi.

Hình x-5: Phn ng nuôi cy bch cu hn hp mt chiu
1.4. Các  tham gia vào phn ng thi b mô ghép

Phn ng thi b mô ghép xy ra ch yng min dch qua trung
gian t bào chng li các kháng nguyên khác gene cùng loài xut hin trên b
mt t bào mô ghép. C ng min dch qua trung gian t bào kiu quá
mn mun lng min dch qua trung gian t bào kic trc tip
u tham gia vào phn ng thi b mô ghép. Quá trình ca phn ng thi b
mô ghép có th n mn c
các lympho bào phn ng vi kháng nguyên c nh 
ng vn

thc hiy ra s phá h min dch.
n mn cm

n mn cm các t bào TCD4+ và TCD8+ nhn bit các kháng
nguyên khác gene cùng loài có trên các t bào ca mô ghép l ng bng
 nhn dng xy ra c i vi kháng nguyên hòa hp mô ch
yu ln th yng vi kháng nguyên hòa hp mô th yu
din ra yu t.
y ra s phi hng chng li nhiu kháng
nguyên hòa hp mô th yn rm r. Các t bào
TCD4+ và TCD8+ c nhn có kh n bit trc tip các phân t
kháng nguyên hòa hp mô ch yu lp I và lp II. Có l u này xy ra do các
phân t này rt ging vi các phân t hòa hp mô ca bn thân dùng làm
m t gn vi các kháng nguyên. Các t bào trình din kháng nguyên khi
xâm nh t các kháng nguyên khác gene
cùng loài (c các phân t kháng nguyên hòa hp mô ch yu ln th yu) ri
phô bi dc x lý cùng vi các phân t hòa
hp mô ch yu ca bn thân.

S tham gia ca các thành phn min di tùy theo kiu mô ghép
khác nhau. Ví d u tiên mô da ghép không cha các mch máu
hong. Các lympho bào ca túc ch ng mao mch hong
bch huyi mô ghép, chúng thâu tóm các kháng nguyên l ca mô da
ng bch mch v các hch lympho khu vc. T sinh
ra các lympho bào thc hii h tr li mô ghép gây ra tn
công min dch. Ði vi mô ghép là thn hoc tim thì s cung cc
duy trì liên tc do khâu ni mch máu ca mô ghép vi túc ch, lympho bào
trong dòng máu s thâu tóm các kháng nguyên ca mô ghép rng
mch máu ti lách hong bch mch ti các hch lympho. Các t
bào lympho hoc sinh ra  trong lách hoc hch lympho s quay

tr li mô ghép bng ng bch huyt.
Mt s loi t i tùy theo kiu mô ghép) s t vai trò quan
trng trong vic gii thiu kháng nguyên cho các lympho bào ca túc ch.
Ði vi mt s n, tuyn o ty thì mt s t bào ca mô
ghép có tên là bch c  di chuyn t mô
ghép vào các hch lympho khu vc. Do các bch c u th các
kháng nguyên hòa hp mô ch yu khác gene cùng loài ca mô ghép nên
c nhn dt vt l và s ng min dch ca
các lympho bào T trong hch lympho (hình 1). Các bch cu  
là các t bào có tua, trên b mt có nhiu phân t hòa hp mô l
các phân t hòa hp mô lp I  mng).
c phân b rng rãi trong phn ln các mô cng vt có vú tr
não. Các bch cu  ng trong vic gii thiu
các kháng nguyên khác gene cùng loài vi h thng min dch ca túc ch. Nu
i ta loi tr c các t bào này khc khi ghép thì mô
ghép s có thi gian s loi tr các t bào bch cu
 
m  c ch min dch ry mô ghép
 khác gene cùng loài khác.
Khi mô ghép tn ti    c ch min dch, các
bc cu   ri kh túc ch này. Vì vy khi
c ghép l ng loài khác thì các bch
cu   kit và kém kh n ng thi b
th làm kit các bch c c khi
ghép. Trong mt nghiên ci ta nhn thy vic làm kit các t bào bch
c o ty b
c chp nh chut nht.

Các bch c i là nhng t bào duy nht trong mô ghép
gii thiu các kháng nguyên khác gene cùng loài vi h thng min dch ca

túc ch. Tht vy trong các mô ghép da và mt s loi mô ghép khác bch cu
 . Các loi t  bào
Langerhan, t bào ni mô ca mch máu li thiu kháng
nguyên vi h thng min dch ca túc ch. C hai loi t u biu th
các kháng nguyên hòa hp mô ch yu lp I và lp II. S nhn dng kháng
nguyên l trên t bào mô ghép s sinh ra s m r ca t bào T
trong túc ch. Có th chng minh s ng phn ng nuôi
lympho bào hn hp in vitro.
C t bào có tua ln t bào ni mô mch máu ca mô ghép khác gene cùng
u có th làm cho t bào T ca túc ch m r khi nuôi cy in
vitro. Loi t  yu là t bào TCD4
+
, t bào này nhn bic
c các kháng nguyên lp II khác gene cùng loài mt cách trc tip và các
c x lý và gii thiu bi các t bào gii thiu
kháng nguyên ca túc ch. Ðiu này làm khuyi qun th T
H
hot hóa và
 thc
hi dn ti thi b mô ghép.

Các bch c  mch lympho khu vc ca túc
ch hot hóa các t bào Th ca túc ch ng vi các kháng nguyên hòa hp
mô lp II trên b mt t bào bch c  bào T
H
hot hóa s
cm  bào T
DTH
hoc T
C

là các t ng
min dch thi b mô ghép.
n thc hin
Có nhi thc hin tham gia vào phn ng thi b mô ghép. Thông
ng nht là phn ng min dch qua trung gian t bào bao gm c kiu quá
mn mun ln kic trc tip. Ít x làm tan t bào bi
b th và kháng th hoc phá hy t  ADCC. Ði quân ch lc
tham gia vào các phn ng min dch t bào gây ra thi b mô ghép là các t
i thc bào xâm ln vào mô ghép. V n mô hc
trong nhing hp s thâm nhim t bào rt ging vi s thâm nhim
xy ra trong quá mn mun.
Trong quá trình thâm nhim này các t bào T
DTH
sn sinh ra các lymphokine có
tác dy s thâm nhim ci thc bào. Các t bào T
C
ca túc ch
có kh n bit các phân t lp I l và tr thành các t i
vi mô ghép. Trong mt s ng hp phn ng thi b mô ghép còn gây ra
bi các t bào TCD4
+
chúng hong t  gii
hn bi các kháng nguyên hòa hp mô ch yu lp II.

Trong t thc hi bào Th tit ra
t vai trò trung tâm. Ví d IL-2, IFN-( và TNF-c chng minh là
nhng cht trung gian quan trng trong phn ng thi b mô ghép. IL-2 thúc
y s a t  bào T
C
(hình 2). IFN-( có tác dng

phát tring min dch qua trung gian t bào kiu quá mn mun vì nó
có tác dng kích thích s thâm nhim ci thc bào vào mô ghép và
tii th có kh y các t bào
ghép nhi-( có tác dc trc tip trên t bào mô ghép.
Mt s loi cytokine khác gây ra thi b mô ghép bng cách kích thích s xut
hin các phân t hòa hp mô lp II trên t bào mô ghép. IFN ((, ( và (), TNF-(,
TNF- xut hin các phân t hòa hp mô lp I. IFN-
xut hin các phân t lp II. Ví d trong mô hình ghép tim khác gene cùng loài
 chut cu ch có các t bào có tua biu th các kháng nguyên lp II,
n ng thi b mô ghép bu thì s xut hin ca IFN-( trong
c t bào ni mô ca mch máu và các t bào có tua bt
u biu th các phân t lp II.
2. Các biểu hiện lâm sàng của thải bỏ mô ghép

Các phn ng thi b mô ghép có tin trình thi gian khác nhau ph thuc vào
kiu mô ghép hong min dch tham gia. Thi b
ti cp là mt phn ng xy ra trong 24 gi u sau ghép. Thi b cp là phn
ng thi b xy ra trong nhng tuu sau ghép. Thi b mn là phn ng
xut hin nhiu tháng hay nhi
2.1. Thi b ti cp

Thng ít xu xng là ngay lp tc sau khi ghép,
n np có các mch máu tân to. Phn ng ti cp
xy ra là do trong huyt thanh ca túc ch có sn các kháng th c hiu vi
các kháng nguyên ca mô ghép. Phc hp kháng nguyên-kháng th c hình
thành s hot hóa h thng b th gây ra thâm nhim bch cu trung tính vào
trong mô ghép.
Mt phn ng viêm cp tính s dn hình thành các ci rác
trong các mao mch làm tn vic sinh các mch máu trong
mô ghép và vì vy mô ghép s b hoi t nhanh chóng (hình 3). S n

các kháng th c hiu vi các kháng nguyên ghép khác gene cùng loài là do
 nhc truyn máu lp li nhiu ln (vic truyy kích
thích túc ch sinh kháng th chng các kháng nguyên ghép trên b mt các t
bào bch cu trong máu truyn vào).
 nhng hp ghép lp li thì kháng th c hình thành trong
nhng lu tiên và khi ghép tiy ra phn ng thi b ti
cp. Ph n ch nhiu l chng li các kháng
nguyên ghép ci chng có mt  n khi h nhn mô ghép có
các kháng nguyên hòa h n cm
thì có th b thi b ti cp. Nhng cá th c nh
có các kháng th kháng các kháng nguyên ghép vi n cao. Nhng kháng
th này có th gây ra thi b ti ci vi bt k ln ghép ti
Trong mt s ng hp các kháng th có sn gây ra thi b ti cp là loi
kháng th c hiu vi kháng nguyên nhóm máu. Vì vi
ta phnh nhóm máu ABO và phát hin các kháng th có sn  
nh góp phn loi b phn ng thi b ti cp.
2.2. Thi b cp

Phn ng thi b i b cp
khi nó xut hi có nhng biu hin do các t
bào gây ra. Ví d  xâm nhim dc ci thc bào và lympho
bào ty mô ghép. Có nhiu bng chng cho tht qu ca
s hoa các t bào T
H
.
2.3. Thi b mn tính

Thi b mn tính xy ra nhiu tháng hay nhing
i b c có s than gia ca c ng
min dch th dch lng min dch qua trung gian t ng

khó có th u chc phn ng thi b mn tính bng các thuc c ch
min dng phi tin hành ghép li.
Ức chế miễn dịch trong ghép

ng hp ghép khác gene cùng loài luu tr c ch
min d cho mc tn ti. Phn lu tr
c ch min dm  c hiu ca chúng, vì vy nó
ng dn vic c ch min dch lan t nhn vào tình
trnh nhim khun. Ngoài ra rt nhiu bin pháp
c ch min dch làm chc
hon các t bào
khác có kh  bào biu mô rut, t bào gc
to máu  ty mà có th dn nhiu bin chng nguy him
n tính mng c.
4.1. Các cht c ch phân bào

Azathioprine (Imuran) là mt cht c ch phân bào mnh mc
c  làm gim s a t 
ng chng li các kháng nguyên khác gene cùng loài ca mô ghép.
Azathioprine hong trên t n S ca chu trình t bào, nó có
tác dng phong b hong ca acid inosinic là mt cht tin thân ca acid
adenylic và guanylic thuc loi purin. C s a t u
gim khi dùng azathioprine. Các thí nghim nuôi cy lympho bào hn hp, gây
c t bào trc tip bi t bào T, các phn ng ca t bào T gây quá mn
muu b giu tr bng azathioprine.

Hai cht c ch c dùng phi hp là
cyclophosphamide và methotrexate. Cyclophosphamide là mt cht gây alkyl
hóa có kh  ADN dn phá hy chui ADN. Nó có hiu
qu trong vic làm gim s phân chia t bào và vì vi ta dùng vi mc

 c ch s a t bào T. Methotrexate hot
chi kháng vi acid folic và vì vy có tác dng phong b tng hp purin.
4.2. Các corticoid

i dng prednisone, prednisolone và
methylprednisolone. Bn cht ái lipid ca các hormone này làm cho chúng d
a t bào và gn vào các th th 
Phc hp gn vi th th s c chuyn vn vào nhân t
bào.   gn vi chuc hi c
làm gim s sao mã. Các corticoid là nhng cht chng viêm mnh m, th
hin tác dng min dch  nhiu m. Khi dùng corticoid thì
ng lympho bào tun hoàn git do corticoid có th làm dung gii
t bào lympho hoi kiu cách tun hoàn ca t bào lympho dn
n ging lympho bào  máu ngoi vi.
Có mt s loài vt rt nhy cm vi corticoid và lympho bào ca chúng d b
dung git vàng, chut nht, chut cng, th.  nhng loài vt
này corticoid vi liu thp (10
-7
 làm dung gii nhiu t bào lympho,
làm gim 90% trng tuyn c, làm lng lo lách và hc bit
corticoid rt d làm cht các t bào tuyn u bng chng
cho thy phc hp to ra gia corticoid và các th th có kh t hóa
y s thoái hóa ADN. Các t bào tuyn c
chín có th thiu enzyme này vì vy không b dung gii khi có mt corticoid. 
i, chut lang, kh corticoid không gây nên dung gi
i kiu cách luân chuyn ca lympho bào và vì vm
trng tuyn c và làm gi s t bào lympho tun hoàn.

im kh t và git ci thc bào và bch cu
trung tính, do vy có tác dng chng viêm. Ngoài ra corticoid còn làm gim

hing vì vy rt ít t c v trí có s hot
hóa t bào T
H
. Khi có mt corticoid thì s biu th các kháng nguyên hòa hp
mô lp II và s sn xut IL-1 ci thc bào b giu này có th
dn làm gim s hot hóa ca t bào T
H
. Các corticoid có tác dng làm n
m gii phóng các enzyme lysosome ti v trí
viêm.
4.3. Cyclosporin

Cyclosporin là mt cht chuyn hóa ca nm có tác dc hiu trên các
lympho bào T hot hóa bi kháng nguyên. Do cyclosporin có ho
i chn lc nên thuc s dt thu gây ra trng
thái c ch min dch trong ghép tim, thn, gan, t
b hong sao mã ca các gene mã hóa mt s lymphokine trong t bào T
H

-2, IL-4 và TNF-(. Ngoài ra nó còn c ch s xut hin ca th th dành
cho IL-2. Mt  hong c
nhng nghiên cu gy cyclosporin có th c ch s chuyn
np tín hiu t th th ca t bào T vào trong nhân t n
s sao mã ca các gene mã hóa các lymphokine khác nhau.
Quá trình hot hóa t bào T có s tham gia ca mt s protein gn vi nhân,
các protein này gn vào các chui ADN ty lymphokine.
Mt trong nhu t nhân ca các t bào T
ho gn vi vy sn xut IL-2 và do vy s
sao mã ca gene IL-2. Khi có mt cyclosporin thì quá trình sao mã này s b
phong b. S gim sn xuc bit là IL-2 s làm gim s

a t bào T
H
và hong ca các t bào thc hi
t bào T
DTH
, T
C
i thc bào hot hóa và t bào NK.

Cyclosporin kéo dài thi gian sa thn, gan, tim, tim-phi. Trong mt
nghiên cng hp ghép thn t t thi thì t l s
là 64%  nhóm bc u tr bng thuc c ch min dch khác và
80%  nhóm bu tr bng cyclosporin. Ði vi ghép gan nu
không dùng cyclosporin thì t l sng 6 tháng ch là 33%, nu dùng cyclosporin
thì t l là 76%. Tuy có tác dng c ch min dch tt nh
cyclosporin có mt s tác dng không mong muc bit là tác dc
i vi thng là tình trng nhic cp và trong mt s ng hp
s dn nhic mn và suy thn.

4.4. Chiu x vào h thng lympho toàn thân
Các t bào lympho rt nhy cm vi tia X và vì vy có th chiu tia X toàn thân
 làm gim cha các t  nhn
ghép nhiu lc chiu tia X tp trung vào tuyn c, lách, hch lympho
n hình là chiu tia X hàng ngày vi liu 200 Rad/
ngày kéo dài vài tu có tng liu là 3.400 Rad. Do không chiu vào ty
 bào gc to máu vn tn ti và có th to ra mt qun th
mi lympho bào. Nhng lympho bào mi hình thành này t ra dung np 
i vi các kháng nguyên ca mô ghép.
4.5. Huyt thanh kháng lympho bào
Huyc sn xut bng cách dùng t bào tuyn

c, t bào lách, t bào hch lympho hoc lympho bào ng ng mn cm
cho nga hoc th. Khi tiêm huyt thanh kháng lympho bào ti thm ghép
s làm ging lympho bào tun hoàn và dn ti ging min dch
qua trung gian t bào. Min dch dch th  ng  mt chng mc
 gim s ng lympho bào  máu ngoi là
do kháng th và b th mà là do kháng th bao ph lên t bào lympho, hot
t kháng th y hing thc bào (hình ?
 thng b th).

ng vt thc nghim huyt thanh này có tác dng kéo dài
thi gian sa mô ghép thn, gan và tim.  i huyng
c s dng cùng vi các thuc c ch min dch khác và vì vnh
c hiu qu riêng bit c na khó có th d c
hiu qu ca mt m huyt thanh vì nng  kháng th c hiu vi mt phân
t màng lympho bào b i hoc do s bii ca các isotype kháng th
ch yu. Mt s huyt thanh kháng lympho bào có hiu qu cao trong vic làm
gim t  khác li có tác dng yu. Vic s dng các huyt
thanh này có th gây ra các bin chnh huyt thanh hoc sc phn
v.
5. Ðiều trị bằng kháng thể đơn clone
Hn ch ch yu ca tng loc ch min dch là tác dng
c hiu ca chúng và bi vy ít hay nhiy ra trng thái c
ch min dch lan t nh mc các bnh
nhim trùng. Thng khi có mt cht c ch min dc hiu v
n kháng nguyên tc là nó ch c ch min di vi kháng
nguyên có trong mô ghép mà không ng min di vi
các kháng nguyên khác. Các kháng th a mt cht
c ch min dc hiy mc dù qui trình k thut vn còn trong
thai nghén.
h  c

ch hong ca t bào T hoc mt tiu qun th ca t n
xuc kháng th c ch i vi các t c hot
hóa bi kháng nguyên ghép. Các kháng th c
dù phong b hong ca t bào T. Khi tiêm kháng th này thì s ng
t bào T trong máu ngoi vi gii thc bào nut các t bào
c bao ph kháng th kháng CD3. Kháng th c dùng trong
n thi b cc phn ng thi b
sn xuc kháng th  th dành cho IL-2 và dùng chúng
 kéo dài thi gian sa mô ghép.
Th th dành cho IL-2 ch xut hin trên các t bào T hot hóa, vì vy tiêm
kháng th này sau k s a t c
hong chng li các kháng nguyên ghép. Kt qu này th hin
rõ trên các mô hình ghép tim và ghép thn  chut cng. C phân t CD3 ln
th th dành cho IL-u có trên tt c các t bào T hot hóa vì vy chúng làm
n toàn th t bào T. Ð hn ch tác dng không mong mun
này n xut kháng th n thy chúng
ng kéo dài thi gian sa mô ghép trên mô hình ghép
thn  kh.
Ðic bit là kháng th này không làm gim s ng t bào TCD4
+
mà ch
làm cho các t ng thái b c ch min dch. Viu tr
bng kháng th ng nhm mm hoc bt hot t
 nhn ghép,  x lý mô
c bit là t làm kit các t bào
lympho T có thm quyn min dch  n chúng gây ra
bnh mô ghép chng túc ch. Tác dng này có th t tng cách chn
la kháng th t cht hot
hóa ti vi h thng b th.

Mt bt li ch yu ca vic dùng kháng th  kéo dài thi gian
sa mnh ghép là chúng có ngun gc t t bào chut nht vì v
th nhng sinh ra mng kháng th kháng li protein chut nht
và làm thanh lc nhanh kháng th này kh. Hi
gng to các kháng th n gc t t  thay th
cho kháng th n gc t t bào chut nht.

Do các cytokine có mt tm quan trc bit trong vic thi b mô ghép
nên có th s dng các kháng th  u tr
trong ghép. Kháng th -( có tác dng kéo dài hiu qu
ghép tt nht và làm gim biu hin ca bnh mô
ghép chng túc ch. Các kháng th -( hoc IL-2 có tác
dng kéo dài thi gian sa tim ghép trên chut cng. Tuy vy các
kháng th i.

Mt s lo bong các glycoprotein  b mt ca chúng sau khi
n vi kháng th. Ngoài lp glycoprotein bao ph ca Plasmodium có
cha mc hiu cho t bào T và nhng epitope này nm trong
nhng vùng ca glycoprotein rt d b bii kháng ngyên.
i ln nên giun sán là loi ký sinh trùng sng bên
ngoài t bào và ch b tn công bi kháng th ng ch b nhim ít
giun sán và chúng không nhân lên   vì vy h thng min
dch rt hn ch trong vic tip xúc vi giun sán và m min dch sinh ra
ng thp.

BÀI 12. NHẬN DIỆN KHÁNG NGUYÊN

ng min dch thích c hiu v
khng chúng. Lý do là vì quá trình hot hoá ca các t c
châm ngòi t s nhn din kháng nguyên. Vic nhn dic hiu các kháng

c thc hin nh hai loi protein có c nhau trên b
mt các t  th ca t bào B dành cho kháng nguyên
mà bn cht là các phân t kháng th trên b mt t bào B ( kháng th) và các
th th ca t bào T dành cho kháng nguyên trên b mt các t bào lympho T.

Các th th ca các t bào trong h thng min d
h thng sinh hc khác thc hin hai chn ra các kích
thích ngoi vi h thng min dch thích ng) và
ng ca các t bào có các th th  nhn din mt
s ng ln các kháng nguyên khác nhau, các th th ca t bào lympho dành
cho kháng nguyên phi có kh c gia vô vàn
các cu trúc hoá hng thì các cu trúc này li có liên quan cht ch
vi nhau. Các th th t c phân b
i dng các clone, tc là mi mt clone t bào lympho có mc hiu
riêng và có mt th th c hiu không ging vi th th trên bt k clone nào
khác (chú ý là mt clone thì bao gm c t bào m và các t bào con cháu).
Tp hp toàn b c hiu ca các clone t bào lympho hay còn gi là mc
 ng v c hiu ca t bào lympho (lymphocyte repertoire) là vô
cùng phong phú vì h thng min dch có rt nhiu clone khác nhau và mi
clone có mc hiu riêng bit. Mc dù mi clone t bào lympho B hoc
lympho T nhn din m n thì cách thc các t
bào B và T nhn din kháng nguyên là ging nhau. Vi cht ni hot
ng nhn din kháng nguyên vi quá trình hot hoá các t bào lympho, các
th th dành cho kháng nguyên dn truyn các tín hiu hoá sinh. V n thì
kiu dn truyn tín hiu này là ging nhau trong tt c các t bào lympho và
c hiu kháng nguyên ca chúng. Nhm
nhn din kháng nguyên ca t bào lympho và cu trúc ca các th th dành
t ra hai câu hi.
· Làm th nào mà các th th ca t bào lympho dành cho kháng nguyên
li có th nhn dic vô vàn các kháng nguyên khác bit nhau và dn

truyn các tín hiu hot hoá khá nh cho các t bào?

· Bng cách nào mà các t bào lympho có th to ra các th th có cu
trúc rt khác bi dành cho vô s các kháng nguyên khác nhau? Tính
ng ca quá trình nhn din kháng nguyên phn ánh s tn ti ca vô s
các th th có cu trúc khác nhau, nhi s ng protein mà b gene
di truyn (dòng gc) có th y ph c bit nào
 tng này.
 tìm hiu cu trúc ca th th ca các t bào
lympho T và B dành cho kháng nguyên và cách thc các th th này nhn din
 tìm hiu bng ca
các th th dành cho kháng nguyên có th c to ra trong quá trình chín
ca các t  dng y ca các th th to cho m
c hiu ca các t bào lympho chín tr nên li
cùng chúng ta s tìn hiu quá trình hot hoá các t ng
ca các kháng nguyên.