Miễn dịch học lâm sàng part 8 ppt

Hình 9.6: Th th ca t bào T dành cho kháng nguyên
nhn din phc hp peptide-phân t MHC
Khong t n 10% tng s t  li có các th th
dành cho kháng nguyên không có cu trúc t hai chu
là các chui g và d có c vi chúng. Các t bào này cc
hiu khác hn vi các t ng. Các t bào lympho T có
th th cu trúc t các chui g và d có th nhn din mt s kháng nguyên
khác nhau có bn cht là protein hoc không phi protein và các kháng nguyên
c trình din bi các phân t MHC. Các t bào này ch
yu có mt  các biu này cho thy các t bào lympho T có th th
cu trúc t các chui g và d nhn din các vi sinh vng gp  các b mt
niêm mc.
u ht v c hi
ca các t bào này. Mt tiu qun th t bào lympho khác chim khoi
5% tng s t bào lympho li có các du n ca các t bào git t nhiên (t bào
c gi là các t bào T git t nhiên (NK-T cell). Các t bào T git t
nhiên thì có th th ca t bào T dành cho kháng nguyên cu trúc t các chui
 n din các kháng nguyên có bn cht là
glycolipid hoc không phi là các peptide. Các phân t c trình din bi
các phân t gi u hình (nonpolymorphic
MHC-u ht v cha các t bào
T git t nhiên.

Th th ca t bào T dành cho kháng nguyên nhn di
th th này, gi t kháng th trên màng t bào lympho B có vai
trò làm th th ca t bào B dành cho kháng nguyên, li không có kh 
dn truyn các tín hiu t ngoi bào vào trong t bào lympho T. Gn vào th
th ca t bào T dành cho kháng nguyên là mt phc hp các protein bao gm
phân t CD3 và chui z, ba thành t này to nên phc hp th th ca t bào
T dành cho kháng nguyên (hình 9.1). Các chui CD3 và z có nhim v dn

truyn mt s tín hic to ra khi th th ca t bào T dành cho kháng
nguyên nhn din kháng nguyên. Ngoài ra quá trình hot hoá t bào T cn có
s tham gia ca các phân t ng th th là CD4 hoc CD8 có nhim v nhn
din các phu hình trên các phân t MHC. Cha các
protein gn vi th th ca t bào T dành cho kháng nguyên này s c trình
by chi ti

Các th th ca t bào B và T dành cho kháng nguyên có mt s m
git s m quan trc
trình by trong bng 9.7. Các kháng th là th th ca t bào B dành cho kháng
nguyên có kh n vi nhiu loi ái lc
i sao kháng th có kh 
c nhiu vi sinh vc t khi nhng thành phn này ch xut hin vi
n thp trong máu. Ái lc ca th th ca t bào T dành cho kháng
nguyên thì li thp và thì th a các t bào lympho T vi các t bào
trình din kháng nguyên phng bi các phân t c gi là
phân t ph tr  ng min dch qua trung gian t
bào).
Bảng 9.7: Đặc điểm của các thụ thể của tế bào lympho dành cho kháng
nguyên
Đặc điểm
Thụ thể của tế bào B dành
cho kháng nguyên
Thụ thể của tế bào T dành
cho kháng nguyên
Cấu trúc tham
gia gắn kháng
nguyên
Cu to t ba vùng CDR nm
trên vùng V ca chui nng

và ba vùng CDR nm trên
vùng V ca chui nh
Cu to t ba vùng CDR nm
trên vùng V ca chui a và
ba vùng CDR nm trên vùng
V ca chui b
Cấu trúc của
kháng nguyên
Các quynh kháng
nguyên  dng mch thng
Ch 1-3 gc acide amine ca
1 peptide và các gu
gắn vào
hoc lp th ci
phân t và các hoá cht nh
hình ca 1 phân t MHC
Ái lực gắn với
kháng nguyên
Kd t 10
-7
n 10
-11
M; ái lc

mng min dch và
sau mi lng vi
cùng kháng nguyên
Kd t 10
-5
n 10

-7
M; ái lc

Tốc độ gắn và
tốc độ tách
T gn nhanh, t
tách bin thiên
T gn chm, t
tách chm
Phân tử phụ trợ
tham gia vào
tương tác
Không
Phân t CD4 hoc CD8 gn
ng thi vàp các phân t
MHC
Sự phát triển độ phong phú về tính đặc hiệu miễn dịch
t cu trúc ca các th th ca t bào T và B dành cho kháng
t cách thc các th th này nhn din kháng
nguyên. Câu hi tip theo là làm th c các th th cu trúc vô
y? Theo thuyt la chn clone thì có rt nhiu clone
t bào lympho, mi clone có mc hiu riêng. D kin có khong môt t
clone khác nhau và các clone này có ngay t c khi chúng tip xúc vi
kháng nguyên. Nu mi mt th th c mã hoá bi mt gene thì cn phi
dành phn ln b gene c ch  mã hoá cho các th th t bào dành
u này là ht sc vô lý. Trên thc t h thng
min dã phát tri  to ra các t bào lympho B và T có tính
c hiu vô cùng phong phú. Vic to ra các th th khác nhau y cui cùng
gn lin vi quá trình chín ca các t bào lympho. Phn còn li c
chúng ta s tìm hiu cách thc hình thành các t bào lympho B và T chín vi

các th th trên b mt cng.

Quá trình chín của các tế bào lympho
Quá trình chín ca các t bào lympho t các t bào gc  tu m
ba quá trình: các t u hin các gene mã hoá th th
dành cho kháng nguyên, chn lc các t bào lympho có các th th dành cho
kháng nguyên hu ích (Hình 9.8). Các s kin này din ra ging nhau  c t
bào T và t bào B, mc dù các t bào B thì chín  trong tu 
bào T thì li chín  trong tuyn c. Mu
có mc bit trong vic t c hiu ca
các t bào lympho.



Hình 9.8: c trong quá trình chín ca các t bào lympho
Trong quá trình chín, các t nh m  mt vài giai
n ca quá trình này. S a các t 
n phát trin nhn s ng t bào lympho có th biu l
các th th hu ích dành cho kháng nguyên và  chín thành các t bào
lympho có thm quyn thc hin các cha t bào lympho. Quá trình
a các t bào tin thân dòng lympho  n sm nhc kích
thích ch yu bi yu t ng IL-7. Yu t này do các t bào thân 
trong tu n c to ra. IL-7 kích thích các t bào tin thân
ca t bào B và t bào tin thân ca t c khi chúng b l
các th th dành cho kháng nguyên, nh c s ng ln hn hp
các t  th 
th c to ra. Sau khi các protein là th th 
c to ra thì các th th này s m v dn truyn tín hiu
bi bm rng ch có các clone t bào có các th th có cu trúc
nguyên vn mc nhân lên.

Các th th c to ra t mt s mnh gene riêng r
 trong các gene dòng gc và các gene này tái t hp vi nhau trong quá trình
chín ca các t c to ra trong quá trình tái t
hp này ch yi trình t các nucleotide ti v trí tái t hp. S
biu l ng ca các th th dành cho kháng nguyên là s kin trung tâm
ca quá trình chín ca các t bào lympho s c trình by trong phn tip
theo.

Các t c chn lc  mt s n trong quá trình
chín c gi cho các t c hiu có ích. Vic chn lc
da vào s biu l ca các thành phn ca các th th dành cho kháng nguyên
hoàn chnh và nhng gì mà nhng th th này nhn din. Các t bào tin
lympho không có kh c l các th th dành cho kháng nguyên s cht
c cht t 
c chn l nhn din các phân t MHC c. Quá
c gi là chn l
chín, các t bào T này cn phi nhn din chính các phân t  c
hot hoá. V n quá trình chn l th dành cho
kháng nguyên trên các t n phát trin nhn
din các phân t MHC trong tuyn c và truyt tín hi cho t bào tn
t
u này bm cho ch có các t bào có các th th dành cho kháng nguyên
(các phân t MHC ca bn thân) chính xác mc quá trình
chín ca chúng. Các t c chn lc da
trên kh n din vi ái lc cao các kháng nguyên c
ng có mt trong tu n c gi là
chn lc âm tính (negative selection). Ma quá trình này là nhm loi
b các t bào lympho có ti vì các t bào này
có th phn ng chng li chính các kháng nguyên ca b mà các

kháng nguyên này thì li có  khp m k c 


S d hin lc ca các t bào lympho B và T nu
chúng ta nghiên cu riêng r tng loi t c tiên chúng ta
n s kin trung tâm ca quá trình và s kin này din ra ging
i vi c hai dòng t  tái t hp và biu hin ca các gene
mã hoá các th th dành cho kháng nguyên.
Sự tạo thành tính đa dạng của các thụ thể dành cho kháng nguyên
S biu l ca các th th ca các t c
bu bng vic tái t hp thân ca các mnh gene mã hoá cho các vùng
bii ca các th thng ca các th th c to ra ngay
chính trong quá trình này. Các t bào gc to máu  tu  bào
tin thân dòng lympho  n sm có cha các gene mã hoá kháng th và
th th ca t bào T dành cho kháng nguyên  trong các cu hình di truyn
hay dòng gc (germline).
Trong dng cu hình này thì  mi locus trong s các locus mã hoá cho các
chui nng và chui nh ca kháng th và các locus mã hoá cho các chui a và
chui b ca th th ca t u có cha nhiu
gene mã hoá cho vùng bii (vùng V) (có th tt
hoc vài gene mã hoá cho vùng hnh (vùng C) (Hình 9.9). Xen gia các
gene vùng V và gene vùng C là mt vài mnh nh c gi là
các mnh gene J (joining) và D (diversity). (Tt c các locus gene mã hoá th
th u có cha  có các
locus mã hoá chui nng ca kháng th và chui b ca th th ca t bào T
dành cho kháng nguyên là có cha thêm các mnh ca gene D). Khi mt t bào
ting phát trin thành mt t bào lympho B thì s xy
ra hing tái t hp mt mnh gene V
H
ca kháng th vi mt mnh gene

D và mt mnh gene J.
Các mc t hp li vi nhau mt cách ngu nhiên (Hình 9.10). Vì
th t ng phát trin thành t  bào B non
lúc này s có mt gene tái t hp V-D-J nm trong locus mã hoá chui nng
ca kháng thc phiên mã; và  p, phc hp V-
D-c dch chuyn và ni vào ARN th nht ca vùng C chu trách nhim mã
hoá chu to thành ARN thông tin mã hoá cho toàn b chui m. ARN
thông tin mã hoá cho chuc d to ra chui n
là protein kháng th c tng hp trong quá trình chín ca t bào B.
Mt quá trình tái t hp ADN và chuyn dn ra vi cách
th  to ra mt chui nh  trong các t bào lympho B và các
chui a và b ca th th ca t bào T dành cho kháng nguyên  trong các t
bào lympho T.



Hình 9.9: Các locus gene mã hoá th th dành cho kháng nguyên  dòng gc
S tái t hp thân ca các mnh gene V vi J hoc các mnh gen V, D và J vi
c thc hin bi mt tp hp các enzyme có tên gi là V(D)J
recombinase. Thành phc hiu vi các t bào lympho ca enzyme V(D)J
recombinase bao gc mã hoá bi các gene hot hoá
recombinase (recombinase-activating gene) có ký hiu là (RAG)-1 và (RAG)-2.
Thành phn này nhn din ADN nm bên cnh các mnh gene V, D và
J ca th th dành cho kháng nguyên. Kt qu ca quá trình nhn din này là
enzyme recobinanh V, D và J li g
exonuclease s ct  u ca các mnh gene này.
Các mnh ADN va b ct này s c ni li vi nhau nh các enzyme ligase
 to ra gene V-J hoc gene V-D-J tái t hp có chiu dài hoàn chnh (Hình
9.10). Thành phc hiu vi các t bào lympho ca enzyme V(D)J
recombinase ch có  các t bào lympho B và T non. Mc dù chính các enzyme

này có th tái t hp tt c các gene mã hoá kháng th và th th ca t bào T
nh gene nguyên vn mã hoá các chui
nng (chui H) và chui nh (chui L) ca kháng th li ch có  các t bào B.
 y, các gene nguyên vn mã hoá các chui a và b ca th th
ca t bào T dành cho kháng nguyên li ch có  các t n nay
 n vic bc l các th th có tính
c hiu theo tng dòng t y.



Hình 9.10: Tái t hp và biu l các gene mã hoá kháng th
ng ca các th th c to ra do các clone
t bào khác nhau s dng các t hp các mu
c gi là s ng nh t hp  combinatorial diversity). S ng
a do nhng bin nucleotide  nhng
ch tip ni gia các mc gng nh tip ni 
junctional diversity) (Hình 9.11). M ng nh t hp b gii hn bi s
ng các mnh gene V, D và J s có th t hp v 
dng nh các bii  v trí tip ni gia các mnh gene này vi nhau thì gn
i hng nh tip nc to ra do hai loi bin
n, c hai kiu biu tc nhin gene khác
 n gene có  trong các gene dòng gc. Th nht, các enzyme
exonuclease có th loi b các nucleotide ra khi các mnh gene V, D và J ti
thm tái t hp, và nn tái t hc không ch
v mã kt thúc (stop codon) ho t
nhion gene mi có th c to ra.
Th hai là có mt enzyme có tên terminal deoxynucleotidyl transferase - vit
tt là TdT) có chy nhng nucleotide không phi ca các gene dòng
gc và lp ngu nhiên các nucelotide này vào các v trí trong tái t hp V(D)J
 tc gi là vùng N (N-region). Ngoài ra, trong mt giai

n trung gian ca quá trình tái t h
 c tc thay
th b- còn to ra nhiu bia ti các v trí tái
t hp. Kt qu ca các bing  nhng ch tip ni này là to cho
n nucleotide  v trí tip ni ca tái t hp V(D)J mã hoá mi kháng th
hoc th th ca t bào T dành cho kháng nguyên khác hn vn
nucleotide  v trí tip ni ca tái t hp V(D)J mã hoá các kháng th hoc th
th ca t bào T dành cho kháng nguyên khác.
n tip ni này mã hoá cho các acid amine ca vùng quynh b
cu th ba (vùng CDR3), là vùng có m bii ln nht trong s các
vùng quynh b cng nhi vi vic
nhn din kháng nguyên. Vì th s ng nh tip no ra tính bii
ln nht ti nhng vùng gn kháng nguyên ca các phân t kháng th hoc các
th th ca t bào T dành cho kháng nguyên. Trong quá trình to ra s 
dng  ch tip ni, rt nhic to ra mà không mã hoá cho mt
protein nào c, các gene này là các gene vô d thng
min dch phi tr nhm tc s ng k dic hiu
cng min do ra nhng gene không có ch
i sao quá trình chín ca các t bào lympho cn phi tri qua các
m kim soát mà t có các t bào có tác th th hu ích mc
chn l cho phép tn ti.



ng nh tái t hp
S ng tái t hp V-(D)-J có
th có

ng nh tip ni:
Tng lympho

có th có nh ng do tip
ni
Hình 9.11:  tng ca th th dành cho kháng
nguyên

Quá trình chín và chọn lọc của các tế bào lympho B
Quá trình chín ca các t bào lympho B din ra ch yu  trong tu 
(Hình 9.12). Các t bào gng bit hoá thành các t bào
i tác dng ca IL- ng các t bào tin thân
c gi là các t ng dòng B (pro-c tip theo ca
quá trình chín là các t bào tin B (pre-B cell), các gene mã hoá kháng th 
locus chui nng trên mt nhim sc th tái t hp v ng
các protein ca chui nng m. Hu ht protein này nm  
du hiu có các protein chui m  u hia
các t bào tin B. Mt s protein chui m c biu l ra b mt t bào
cùng vi hai protein c  i nh to nên phc
hp th th ca t bào ti th ca t bào tin B này
có nhn din cái gì hay không và nu nhn din thì nhn din cái gì hay ch 
gin là vic các phân t này kt hp li vi nhau s chuyn các tín hiu thúc
y kh n ta các t bào có các th th 
m kiu tiên trong quá trình phát trin ca các t m này
chn lc và nhân rng s ng tt c các các t bào tin B có chui nng m có
chu chuc to ra có th do tái t hp sai gene mã
hoá chui m thì t bào s c la chn và chúng s ch
cht t 



ADN, ARN
mã hoá

kháng th
ADN
dòng gc
ADN
dòng gc
Gene chui H
tái t hp
(VDJ); mARN
chui m
Gene chui H
tái t hp;
các gene
chui k hoc
l; mARN
chui m và k
hoc l
Nn theo
mt trong hai
cách trong quá
trình phiên mã
 to
nên mARN mã
hoá chui Cm
và Cd
Kháng th
biu l trên
b mt
Không
Không
Chui m

trong bào

chui m gn
vi th th
t bào tin B
IgM trên
màng t bào
(chui nng
m + chui
nh k hoc l
IgM và IgD
trên màng t
bào
Hình 9.12: c trong quá trình chín và chn lc ca các t bào lympho B
Protein m và phc hp th th ca t bào tin B phát tín hiu cho hai quá
trình khác. Mt quá trình là dp tt quá trình tái t hp mã hoá chui nng ca
kháng th  trên nhim sc th th 2, vì th mi t bào B ch có th bc l các
kháng th có ngun gc t mt trong hai allele di truyn t b m.
c gi là loi tr u này bm
cho mi t bào ch biu l các th th có cùng mc hiu mà thôi. Mt
tín hiu th hai châm ngòi cho s tái t hp  locus mã hoá chui nh ca
kháng thu tiên là chui l. Bt k chui nh c to
ra mà có chu s gn vào chu to thành mt th th dành
cho kháng nguyên có c và có bn cht là IgM trên màng t bào.
Th th i dn truyn các tín hiy t bào tn t
ng s ng các t bào biu l các th
th dành cho kháng nguyên có cu trúc hoàn chm kim soát th
hai trong quá trình chín ca t bào lympho B). Các tín hiu t th th dành cho
kháng nguyên dp tt quá trình sn xu
dng không cho tái t hp thêm na ti các locus chui nh không tái t hp.

Kt qu là mi t bào B ch to ra hoc là chui nh k hoc là chui nh l t
mt trong hai allele di truyn t b m. S tn ti ca hai tp hp gene chui
nh ch i thc hin thành công vic tái t hp gene
và biu l ca th th. Các t bào B có IgM trên b mc gi là các t bào
B non (immature B cell). T bào này s tip tc chín thêm  trong tu 
hoi tu c chín cui
n ving biu l các phân t IgM và IgD trên b mt t
u này din ra là do ARN tái t hp V(D)J mã hoá chui nng có th kt
ni vào vi ARN mã hoá Cm ho 
ng các ARN thông tin mã hoá chui m hoc chui ta thy rng kh
 ng v ng biu
l IgM và IgD trên màng ci sao li cn phi có c hai loi th
th  bào B có c IgM và IgD trên màng ca chúng thì
c gi là các t bào B chín (mature B cell) và t bào này có kh 
ng vi các kháng nguyên  trong các mô lympho ngoi vi.

M c hiu ca các t c chnh sa thêm
bng quá trình chn lc âm tính. Theo quá trình này, nu t bào B non gn vi
ái lc cao vào các kháng nguyên  trong tu  bào s b chn li
không cho chín thêm na. T bào B này có th chc có
th tái ho to ra mt chui nh th hai và thay
c hiu ca th th dành cho kháng ngc gi
là biên tp li th th - receptor editing). Hu hng
thy trong tu a b và chúng có
mt vi s ng ln  khp m ví d 
máu, các phân t ging nhau có trên màng ca nhiu loi t bào. Vì th, quá
trình chn l bào tim n din và phn
ng chng li chính các kháng nguyên ca bn thân có  m.

Quá trình tái t hp các gene mã hoá kháng th là quá trình ngu nhiên và

không có tính thiên v theo di truyn v phía nhn din các vi sinh vt. Thc ra
các th th c to ra có kh n din các kháng nguyên ca rt
nhiu loi vi sinh vt khác nhau mà h thng min dch phi chng li chúng.
 c hiu ca các t c to ra mt
cách ngu nhiên rc chn l biu l các th th
nguyên vn và chn l loi b các t bào có kh n din
mnh các kháng nguyên c. Nhng gì còn li sau các quá trình chn lc
này là mt tp hp các t bào lympho B chín có kh n din tt c các
kháng nguyên ca vi sinh vt mà mi cá th có th phi tip xúc vi chúng.
Quá trình chín và chọn lọc của các tế bào lympho T
Quá trình chín ca các t bào lympho T có mt s m riêng bit, ch yu
c hiu ca các tiu qun th t i vi các
c trình din bi các phân t MHC thuc các lp khác nhau. Các t
bào tin thân dòng T di chuyn t tu n c, toàn b quá trình
chín ca t bào lympho T s din ra t
Các t bào tin thân non nht là các t ng dòng T (pro-T cell) hay còn
gi là các t ng âm tính (double-negative T cell) do các t bào này
không có c phân t CD4 ln phân t CD8. Các t  s ng
ch yng ca IL-7 do tuyn c sn xut. Mt s t bào tin thân
ca t ng âm tính này s thc hin quá trình tái t hp các gene mã
hoá chui b ca th th ca t bào T dành cho kháng nguyên do enzyme V(D)J
recombinase thc hin. (Các t bào T có th th ca t bào T dành cho kháng
nguyên cu trúc bi hai chun ra cùng quá trình tái t hp
 trong các locus mã hoá các chui g và d này. Tuy nhiên có v 
t bào này là mt dòng t bào riêng bit nên s  cn  phân tip
theo). Nu các protein ca chuc tng hp thì nó s c biu l ra b
mt t bào cùng vi mt phân t protein có tên là pre- to nên phc hp
th th ca t bào tin T.
Nu t ng dòng T không tng h chui b thì t bào s
cht. Khi phc hp th th ca t bào tic lp ráp xong, hoc khi nó

nhn din mt phi t hc hp th th này
s truyn các tín hiu vào bên trong t bào. Các tín hiu t phc hp th th
y t bào tn t
loi tr allele  locus mã hoá chui b ca th th ca t bào T dành cho kháng
nguyên, tái t hp gene mã hoá chui a ca th th ca t bào T dành cho
kháng nguyên, rt ging vi các tín hiu t th th ca t bào tin B trong quá
trình phát trin ca các t bào B. Các t bào không tc chui a và th
th ca t bào T dành cho kháng nguyên có cu trúc hoàn chnh s cht. Các t
bào sng sót là các t bào bc l c hai phân t là CD4 và CD8 và các t bào
c gi là các t -positive T cell) (các t
c gi là các t bào tuyn -positive
themocyte vì chúng ch có  tuyn c).
Các clone t c l các th th ca t bào T có cu
trúc là các chui a bà b dành cho các kháng nguyên khác nhau. Nu th th
ca t bào T dành cho kháng nguyên ca mt t bào T nhn din mt phân t
MHC  trong tuyn c trình din mt peptide c thì t 
c la chn cho tn ti. T bào T không nhn dic phân t 
vy trong tuyn c thì t  cht theo quá trình cht t bào theo
 bào vô ích, do không có kh n din
c các kháng nguyên mà các phân t MHC c n.
 li các t bào T có ích là t bào bit nhn din
kháng nguyên do phân t MHC trình din và do vc gi là quá trình chn
l
Trong quá trình này các t bào T nào có th th ca t bào T dành cho kháng
nguyên nhn din phc hp peptide-phân t MHC lp I s gi li phân t CD8
ng th th ca phân t MHC lp I còn phân t CD4 s b loi bc li
thì các t bào T nào nhn din phc hp peptide-phân t MHC lp II s gi li
phân t ng th th ca phân t MHC lp II còn phân t CD8 s b loi
b. Bo ra các t ngle-positive T cell)
là các t bào ch có phân t CD8 hoc phân t CD4 và có kh n din

ng các kháng nguyên do các phân t MHC lp I hoc lp II trình din.
Trong quá trình này thì cha các t  nên tách bit.
Các t bào TCD8
+
c hot hoá thì có kh  thành t bào lympho T
c còn t bào TCD4
+
thì tr thành các t bào T h tri ta
vng cách nào mà vic xut hing th th li có th làm cho
t bào có các chbiy.

Các t  th nhn din mnh m các
phc hp peptide-phân t MHC  trong tuyn c s b cht do cht t bào
c gi là chn lc âm tính. Quá trình
chn lc âm tính có vai trò loi b các t bào lympho T có th phn ng theo
li bt li chng li các protein c có trong tuyn 
i có mt  khp mu ngc
nhiên là c quá trình chn ln chn lu ly vic
nhn din các phc hp peptide-phân t MHC c  tuyn chn
u din ra trong tuyn n c ch có th cha các phân t
MHC và các peptide c còn các peptide ca vi sinh vng
c tp trung  i vi ch n tuyn
c). Mt cách lý gii kh t qu u mt th
th ca t bào T dành cho kháng nguyên nhn din mt phc hp peptide-
phân t MHC c vi háo tính (avidity) thp thì t bào s c
chn lu nhn din vi háo tính cao thì t bào s b chn
lc âm tính.
Nhn din vi háo tính cao xy ra ny c có n
cao trong tuyn c (và vì th  cao  khng thi t
bào T có th th có ái lc cao vng mà vic

nhn din kháng nguyên có th tng min dch nguy him chng
li các kháng nguyên ca b và do vy t n phi b loi
b. Vic nhn din vi háo tính thp các peptide c có v i.
Ging hp các t bào B, kh n din các kháng
nguyên l tu thuc vào tng tình hung nhnh. Các t bào T khi  trong
tuyn c thì nhn din yu các kháng nguyên c i vi
thì li có th nhn ding rt mi vi các kháng nguyên ca vi
sinh vt t ngoài xâm nh.


Hình 9.13: c trong quá trình chín và chn lc các t bào lympho T b
gii hn bi các phân t MHC



BÀI 13. VI SINH VẬT NÉ TRÁNH MIỄN DỊCH BẨM SINH

Các vi sinh vt gây b chng l ca min dch bm
sinh và vì th chúng có th xâm nhp và trú ng  túc ch
(bng 2.13). Mt s vi khun ni bào có kh ng l tn công
chúng  bên trong các t bào làm nhim v thc bào. Ví d 
monocytogenes sn sinh ra mt protein giúp chúng có th thoát ra khi các
bng th xâm nha các t i
 ng ca các cht trung gian hoá
hc ô-xy hong và nitric oxide (là nhng cht ch yc to ra trong
các phagolysosome) na. Thành ca các vi khun Mycobacterium có cha mt
thành phn lipid có tác dng c ch quá trình hoà màng ca các bng có cha
các vi khu nut vào vi các lysosome. Các vi sinh vt khác thì li có
thành t bào ca chúng có kh ng ca b th còn
c trình bng c 

cho các vi sinh vt kháng l thc hin cng min dch dch
th ng min dch qua trung gian t bào.
Bảng 2.13: c né tránh min dch bm sinh ca vi sinh vt
Cách thức né tránh
Ví dụ
Cơ chế
Kháng lại hiện tượng
thực bào
Pneumococus
Polysaccharide ca v vi khun c
ch hing thc bào
Kháng lại các chất trung
gian hoá học ô-xy hoạt
động trong các tế bào
làm nhiệm vụ thực bào
Các vi khun
Staphylococcus
Sn sinh ra enzyme calase có tác
dng phá v các gc ô-xy hong
Kháng lại hoạt tính của
bổ thể (con đường
không cổ điển)
Neisseria
meningitides
Streptococcus
Bc l acid sialic trên b m c
ch các enzyme chuyi C3 và
C5 convertase
Protein M c ch không cho C3
bám vào vi sinh vt và C3b bám vào

các th th dành cho b th
Kháng lại các peptide
kháng sinh diệt khuẩn
Pseudomonas
Tng hp ra các LPS có cu trúc
bi kháng li hot tính ca
các peptide kháng sinh này


Vai trò kích thích các đáp ứng miễn dịch thích ứng của miễn dịch tự nhiên
Chúng ta va phân tích các cách thc h thng min dch bm sinh nhn din
các vi sinh vt và chng li s xâm nhp cy  u
 ng min dch bm sinh chng
li các vi sinh vng trong vic cng
cho h thng min dch thích ng rng cn phi có mng min dch
hiu qu n còn li c  cn mt s 
ch ng min dch bm sinh ng min dch thích
ng.



Hình 2.14: Vai trò kích thích min dch thích ng ca min dch bm sinh
ng min dch bm sinh to ra các phân t u
th u th nh hot hoá các t bào lympho T
 cn gi thuyt cho r có th
hot hoá mt cách toàn din các t c hiu vi kháng nguyên thì
cn có hai tín hiu: kháng nguyên chính là tín hiu th nht còn li thì các vi
sinh vng ca min dch bm sinh chng li vi sinh vt hay các tn
a t bào túc ch ng ca vi sinh vt có th 
hiu th hai ( 1.9). Yêu cu cn có các tín hiu th n vi sinh

v bm rng các t ng chng li các tác nhân gây
bnh ch không chng li các cht vô hi và không có bn cht t vi sinh vt
lây nhim. Trong các mô hình thc nghim hoc khi s dng vaccine thì có th
tng min dch thích ng bn tip xúc vi
kháng nguyên mà không cn tip xúc vi toàn b vi sinh vt.
Trong tt c nhng h
 cùng vi các tá chất (adjuvant) có tác dng to ra các phn ng
min dch bm sinh gin ng do vi sinh vt hoàn chnh gây ra. Trên
thc t thì rt nhiu tá cht chính là các sn phm ca vi sinh vt. Bn cht và
 ng ca tín hiu th hai s c mô t chi tit trong phn
trình by v quá trình hot hoá các t bà
 cn hai ví d minh ho v các tín hiu
th c tng min dch bm sinh (hình 2.14).

Các vi sinh vt hoc IFN-g do các t ng vi vi sinh vt to ra kích
thích các t i thc bào to ra hai loi tín hiu th hai có
th hot hoá các t bào lympho T. Th nht là trên b mt các t bào có tua và
i thc bào có các phân t c gi là các đồng kích thích tố
(costimulator), các phân t này bám vào các th th trên b mt các t bào T
ng thi vi vic nhn din kháng nguyên s có tác dng hot hoá
các t bào T. Th hai là các t i thc bào ch tit ra IL-12 là
cytokine có tác dng kích thích quá trình bit hoá các t 
thành các t bào thc hing min dch qua trung gian t bào.
Các vi khun trong máu hot hoá h thng b th ng không c
n. Mt trong s c to ra trong quá trình hot hoá b th là
C3d s gn theo king hoá tr vào vi sinh vt. Khi các t bào lympho B nhn
din các kháng nguyên ca vi sinh vt bng các th th ca chúng dành cho
 n din C3d ph
trên b mt vi sinh vt bng th th ca t bào B dành cho C3d. S phi hp
ng thi nhn din kháng nguyên và nhn din C3d s khng quá trình

bit hoá t bào B thành t bào plasma ch tit kháng th. Bt
yu t b th u th  khng
min dch dch th.

Các ví d y mm quan trng ca các tín hiu th hai
u này không ch ng min dch thích ng mà còn
ng bn cht cng min dch thích ng. Các vi sinh vt ký sinh
bên trong t bào và các vi sinh v các t bào làm nhim v thc bào
nut vào thì cc loi b nh ng min dch qua trung gian t bào, là
mng min dch thích ng do các t bào lympho T thc hin. Các vi sinh
vt b nut vào hoc si thc bào s to ra tín hiu th hai
c gng kích thích t và IL-12 có tác dng ca
t c li thì các vi sinh vt trong máu cn b loi b bi các kháng
th là sn phm ca các t bào lympho B tng min dch
dch th. Các vi sinh vt trong máu hot hoá h thng b th  th li
kích thích hot hoá các t  sn xut kháng th. Bi
vi sinh vt khác nhau tng min dch bm sinh khác nhau, các
i kích thích các long min dch thích ng khác
 chng li mt cách hiu qu nht các tác nhân gây bnh nhim trùng
khác nhau.

Tóm tt
 Tt c   t  kháng chng li nhim
 này to nên min dch bm sinh.
  cng min dch bm sinh chng li vi sinh vt ch
không chng li các các cht không có bn cht t vi sinh v
c hiu vi các cu trúc chung có trên các loi vi sinh vt khác
 c thc hin thông qua các th th c mã
hoá bi các gene  dòng gng không mi
ln tip xúc vi vi sinh vt.

 Các thành phn chính ca min dch bm sinh là các biu mô, các t bào
làm nhim v thc bào, các t bào git t nhiên (t bào NK), các
cytokine, các protein trong huym các protein ca h
thng b th.
 Biu mô cung cp các hàng rào vn s xâm nhp ca vi sinh
vt, biu mô sn xut ra các cht kháng sinh và trong biu mô còn có các
t bào lympho có kh a nhim trùng.
 Các t bào chính làm nhim v thc bào là bch cu trung tính, các t
i th ng t
n các v trí xy ra nhim trùng, tchúng nhn din các vi
sinh vt nh các th th c hiu trên b mt ca chúng. Các bch cu
i thc bào nut các vi sinh v chúng 
bên trong các t bào này. Các t bào này còn ch tit các cytokine và
ng bng nhng các loi b vi sinh vt và sa cha
li các mô tm trùng.
 Các t bào git t nhiên git các t bào ca túc ch b nhim các vi sinh
vt ni bào và ch tit ra IFN-g, cht có tác dng hoi thc
bào git các vi sinh vt  chúng nut vào.
 H thng b th bao gm mt h c hot hoá theo trình
t ni tip nhau khi chúng gp các vi sinh vt hoc các
kháng th hong min dch dch th). Các
protein ca b th ph lên các vi sinh vt (opsonin hoá) to thun cho
các quá trình tip cn và nut các vi sinh vt bi các t bào làm nhim
v thc bào, kích thích phn ng viêm, và làm ta rã các vi sinh vt.
 Các cytokine ca min dch bm sinh có tác dng kích thích phn ng
viêm (TNF, IL-1, các chemokine), hot hoá các t bào NK (IL-2), hot hoá
i thc bào (IFN-a nhim virus (IFN type I).
 Ngoài tác dng cung cp kh  kháng sm chng nhim trùng,
ng min dch bm sinh còn cung cu th 
hot hoá các t bào lympho B và T. S cn thit phi có các tín hiu th

 bng min dch thích c to ra là
do chính các vi sinh vt (tác nhân t nhiên sinh ra các phn ng min
dch bm sinh) ch không phi do các cht không có bn cht là vi sinh
vt.


BÀI 14. ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH CHỐNG NHIỄM TRÙNG

Ð cho mt vi sinh vc nhim trùng cho mt túc ch nhy cm thì
cn phi có các s kin phi hp vn s c hiu
c hiu ca túc ch t có nhi
thoát khi s tn công min dch c túc ch. Nhiu vi sinh vt gim
tính kháng nguyên ca chúng, ho bào ca túc ch  
 tn công min dch, hoc bng cách làm tri các kháng nguyên màng
ca chúng.
Các vi sinh vt bc các phân t màng ca t bào túc ch hoc bng cách
biu hin các phân t có c  ca màng t bào
túc ch, hoc bng cách thâu np các phân t ca túc ch  
mình. Trong mt s ng hp vi sinh vt có kh c ch mt cách
chn lng min dch hou bing min d làm
chng min dch (tc là sinh ra mng min dch không nguy hi
n chúng). S i v cu trúc các kháng nguyên b mt
 các vi sinh vt thoát khi tác dng ca h thng min dch.

 tho lun nhng quan nim liên quan ti min
dch chng li các virus, vi khu sán - ng vi sinh
vt chính gây nên các bnh nhim trùng  i.
Ðáp ứng miễn dịch trong nhiễm virus
 có mt s  min dc hiu cùng v  kháng
c hiu nhm mi b các virus lây nhim. Ðng thi virus

 t qua mt hoc nhi   kéo dài
s tn ti ca chúng. Nhng biu hin ca nhim trùng s ph thuc vào cách
  kháng ca túc ch chng li mt cách có hiu qu 
a virus.
Trung hoà virus bằng các kháng thể
Các kháng th c hiu vi các kháng nguyên b mt c
vai trò quynh trong vic hn ch s lan tràn ca virus khi nhim trùng cp
n tái nhim. Phn ln các virus có các phân t th th b mt
có kh ng quá trình nhim trùng bng cách gn mc hiu
vi các phân t màng ca t bào túc ch. Ví d virus cúm kt hp vi các gc
acid sialic có trong các glycoprotein và glycolipid ca màng t bào; virus rhino
kt hp vi các phân t kt dính (ICAM); virus Epstein-Barr kt hp vi các th
th type II dành cho b th trên b mt t bào B.
Nu các kháng th  chng li các th th ca virus thì chúng có
th phong b s nhim trùng bn s kt hp ca các ht virus
vào t bào túc ch. IgA tit trong các dch tit ca các màng nhy có mt vai
trò quan trng trong s kháng ca túc ch chng li virus b
cn s gn ca virus vào các t bào biu mô ca niêm mm ca
vaccine bi lit gic lc ung chính là  ch vaccine này kích thích s sn
xut ca IgA tit có tác dn s kt hp ca virus bi lit vi các t
bào niêm mng tiêu hóa.

Các kháng th còn có th trung hòa virus bng các cách khác xy ra sau khi
 vào các t bào túc ch. Trong mt s ng hp các kháng th
có th phong b s thâm nhp ca virus vào t bào bng cách kt hp vi các
quynh kháng nguyên cn thit cho vic liên hp ca v virus vi màng bào
u các kháng th c hình thành là loi hot hóa b th thì chúng có
th phá hy v ca virus. Các kháng th  t các ht
virus và hoy hing thc
bào các ht virus.

Các cơ chế miễn dịch tế bào chống virus
Mc dù kháng th có mt vai trò quan trng trong vin s lan tràn
ca virus  n nhim trùng cng không có kh
i b c virus khi nhit hic bit khi virus có kh
ng thái n (AND ca chúng c cài cm vào AND nhim sc
th ca t bào túc ch). Khi nhi ng min
dch qua trung gian t bào chim v trí quan trng nht trong s kháng ca
túc ch. Các t bào T
H
hot hóa sn sinh ra mt lot cytokine hot ng trc
tip hoc gián tip chng virus. IFN-g hong mt cách trc tip bng cách
sinh ra trng thái chng virus bên trong t bào.
 có hot tính kháng virus gián tip thông qua vic kích thích
sinh IL-2 và IFN-g có tác dng hot hóa t bào NK. Nhng t 
trò quan trng trong s kháng ca túc ch trong nhu mi
nhim ca nhiu long min dch qua trung gian t c
hi
Trong phn lng hp nhim virus hic t bào bi
lympho T
C
c hiu s xut hin 3-4 ngày sau nhim ci
sau 1 tun rm xung. Hic t bào bi t bào T
C
c
hiu s tiêu dit các t m virus và vì vy loi b ngun sn sinh
virus mi. Có th chng minh vai trò ca các t bào T
C
trong vi kháng
chng virus bng cách gây min dn (chuyn các t bào T
C

t mt
 m virus sang m  này có kh 
c s nhi
Virus né tránh các cơ chế đề kháng của túc chủ
Mt s virus có th thoát khi sc tn công min dch bi
kháng nguyên cng hp nhim virus cúm, s i
kháng nguyên liên tn s ng xuyên các chng virus
gây bnh mi. Các ht virus cúm có dng hình cu hoc hình ô-val sù sì vi
ng kính trung bình là 90-c bao bc xung quanh bi mt lp v
bên ngoài t màng lipid kép lc t a t bào
túc ch  nhim virus này trong quá trình thâm nhp. Có 2 glycoprotein lp
v 
ra mà có th trông thi kính hin t. Các gai HA trong dng
trimer chu trách nhim gn virus vào t bào túc ch. Mi ht virus có khong
1.000 gai HA. Trimer HA kt hp vi nhóm acid sialic có trên phân t
glycoprotein hoc glycolypid ca t bào túc ch.
Neuraminidase là mt enzyme có th phân ct acid N-acetylneuramic khi
phân t glycoprotein ca virus hoc phân t glycoprotein màng t bào túc
chy s lan tràn ca virus t các t bào túc ch  nhim. Trong v
còn có mt l nhân ta 8 si ARN
xon vi protein và ARN polymerase (hình 1). Mi si ARN s mã
hóa mt protein khác nhau cn ca
virus cúm (A, B, C) phân bit bi s khác nhau v nucleoprotein và các protein

Type A là ph bin nhng gây nên nhi dch cúm  i. S
i kháng nguyên trong HA và NA li cho phép phân type A thành các
phân type nh theo thut ng ca T chc Y t Th gii: mi chc
nh bi ngun gc túc ch ca nó (nu phông phi), ngun gc
a lý, s chc và loi kháng nguyên HA và NA. Ví d A/
SW/ Iowa/ 15/ 30 (H1N1) là tên hiu ca chng s 15 phân lc t cu 

ng s 1 phân lp
c  i ti Hng trên có các kháng
nguyên H và N khác nhau.
a virus cúm là s i kháng nguyên ca chúng. Virus có
th i kháng nguyên b mt mn nng min
dci vi virus trong mt v dch s không còn tác dng chng li virus
trong v d i kháng nguyên ch yu xy ra do s thay
i các gai HA và NA nhô ra t v virus (hình  khác nhau làm
i kháng nguyên HA và 
i biên kháng nguyên bao
gm mt lot các bin d m ngu nhiên xut hin mt cách trình t dn
nhi nh trong HA và NA.

S thay mi kháng nguyên dt nhiên mt type mi ca
virus cúm có HA và NA hoàn toàn khác bit v
i lc phân li ký hiu là H0N1. Type này
tn ti tic này có mt s thay mi kháng nguyên
sinh ra mt type mi vi ký hiu là H1N1. Type H1N1 thay th c và
lan tràn trên th git hi
hành trên th gii trong sut thp k i thành type
H3N2. S thay mi kháng nguyên xut hin gt x
làm tái xut hin type H1N1.
Trong mi lu xy ra s i trình t các acid
n trong cu trúc HA và NA di kháng nguyên rõ rt
mà h thng min dch ca túc ch  min di vi kháng
y thay mi kháng nguyên xy ra  mt qun th 
chun b v min dch làm xut hii d
xy ra.

Gia nhng v i dch virus cúm vn có s ci biên kháng nguyên gây ra
nhi không nhing min dch vn x chng li các
chng virus cúm này. Khi mt cá th  nhim 1 chng virus cúm nhnh
và sinh ra mng min dch thì chng virus  chng này s b loi