Miễn dịch học lâm sàng part 9 pot

Locus pilin có cha 1 hoc 2 gene biu hin và 10 - 20 gene im lng. Mi 1
c phân b c gi là các minicassette. S i
pilin xy ra trong quá trình bin trt hoc nhiu
minicassette t trng thái gene im lng s thay th mt minicassette ca gene
biu hin (hình ng kháng nguyên ca
  tái t hp gene trong quá trình sn xut globulin
min dch. S i liên tc trong cu trúc pilin có th n kh
nh ca N. gonorrhoeae b biu hin c
bám chc vào t bào biu mô. Ngoài ra s i liên tc ca pilin cho phép
vi khun thoát khi s trung hòa bi kháng th.

Nhiu vi khu kháng vi hin ng thc bào hoc thoát khi
ng min dch có b th tham gia. Ví d mt s vi khun có cu trúc
b mt mà cu trúc này có th c ch hing thc bào. Streptococus
pneumoniae có cu trúc vách là polysaccarit rt hiu qu trong vin
hing thc bào. Streptococus pyogenes có mt protein b mt gi là
c ch hing thc bào. Các Straphylococci gây bnh tit
ra m to thành màng fibrin bao quanh vi
khun, nh vy thoát khi các t bào thc bào. Mt s vi khun có tác dng
trên h thng b th. Ví d các vi khun gram âm có các chui bên dài trên
na lipid A ca polisaccharit lõi trong thành t bào, các chui này có tác dng
kháng li hing dung gii t bào do b th gây nên. Pseudomonas tit ra
elastase có tác dng bt hot c vi C3a và C5a, vì vy làm gim phn ng
viêm ti ch.

Bảng 15.1: Ðáp ng min dch ca túc ch chng li vi khu vi
khun né tránh
ng min dch ca túc ch
Giai đoạn
Đáp ứng của túc
chủ

Cơ chế né tránh của vi khuẩn

Bám vào tế bào
túc chủ
IgA tin
vi khun bám vào
t bào
- Tit các protease phân ct IgA dimer
(Neisseria meningitidis, N.
gonorrhoeae, Haemophilus
influenzae)
- i kháng nguyên  v trí bám
i cu trúc các pili ca N.
gonorrhoeae)

Nhân lên
Thc bào
(opsonin hóa bi
C3b hoc bi
kháng th)
- To ra các cu trúc trên b mt (ví
d o ra nang polysaccharide,
protein M, v fibrin) có tác dng c
ch các t bào thc bào
- Phát tri  có th sng
c bên trong các t bào thc bào
- i thc bào cht do
apoptosis (cht t 
trình) ví d 

Tan vi khun bi
b th 
ng viêm ti ch
- Các vi khun
 kháng li s dung gii bi
b th
- Mt s vi khun gram âm cài chui
bên dài trong lipopolysaccharide vách
ca vi khun vào phc hp tn công
  thng do phc hp
tn công màng to ra

Xâm nhập vào
mô
p bi
kháng th
- Tit elastase làm bt hot C3a và C5a
(Pseudomonas)
Gây tổn
thương tế bào
túc chủ
bằng độc tố
c t
bng kháng th
- Ting s
xâm nhp ca vi khun

Mt s vi khun thoát kh  kháng ca túc ch bi kh ca
chúng sng bên trong các t bào thc bào. M. tuberculosis và M. leprae có th

thoát ra khng
vi khu s liên hp ca lysosom
vi phagolysosom. Mt s vi khun có kh i tác dng ca các gc
t do sinh ra trong quá trình thc bào.
Sự tham gia của đáp ứng miễn dịch vào bệnh sinh của các bệnh do vi khuẩn
Nhing hp bnh gây ra không phi do vi khun mà lng
min dch chng vi khun. Trong mt s ng hp nhim vi khun gram âm,
các nc t bn cht là lypopolysaccarit hoi thc bào làm gii
phóng nhiu IL-1 và TNF- sc do nhim
khun huyt.
ng hp nhic th do Staphylococus và hi chng sc
do nhing triu chng
nhnh. Khi nhic th b nhim
c t rut ca Staphylococus aureus (kí hiu cc t rut này
là Ses), có th phân loc t rut thành 5 nhóm khác nhau A, B, C, D, E. Các
c t rut này hong cht kích thích phân bào hot hóa tt c
các t bào T biu hin mt h gene V( ca th th t bào T. Vì vy nhc
t ruc gi là các “siêu kháng nguyên”.
Các cytokine do các t bào Th gic hot hóa bi các siêu
kháng nguyên này s gây nên nhiu triu cht, a chy, sc trong
nhic thu ch
xut hin trong hi chng sc nhic, mt bnh có th gây chi.
ng hp này ngoc t ca t cc gc t 1 gây hi
chng sc, hot siêu kháng nguyên kích thích các t bào Th
hoi thc bào tit ra nhiu TNF. Các vi khun sng bên trong t bào
thc bào có kh t hóa t bào TDTH dn ti phá h
ch quá mn mun. Các cytokine do các t bào TDTH hot hóa tit ra s chiêu
m và ti thc bào ri ho hình thành các u ht.
c gii phóng t các u ht này s gây ra hoi t 
k các mô. Ví d ng hp loét trong quá mn mui vi M.

tuberculosis.
Ðáp ứng miễn dịch trong nhiễm các đơn bào
u bnh nguy him cho nnh do amip, bnh
Chaga, bnh ng Châu Phi, st rét, bnh do leishmania, bnh do toxoplasma.
S phát trin cng min dch và hiu qu ca chúng ph thuc mt
ph túc ch. Nhiu lo
có n này thì kháng th là có
hiu qu vi chúng nht. Nhiu lo ng bên trong t
bào thì ch ng min dch qua trung gian t bào mi có hiu qi vi
chúng.
Ðáp ứng của túc chủ với Plasmodium
Trong nhng vùng dch t sng min dch vi ký sinh trùng st rét
ng yu. Nhng tr i 14 tung min dch thp và hay
b bnh nht. Trong mt s vùng t l t vong  tr em do st rét lên ti 50%
 trên th gii có ti 1 triu tr cht vì st rét. Ðáp ng min dch
thp vi ký sinh trùng sc th hin bng n kháng th thi
vn thoa trùng. Ch có 22% s tr sng trong vùng dch t st rét có
kháng th kháng thoa trùng, troi ln có kháng th này.
Mc dù vy  i ln m min dp, tuy nhiên phn ln
i sng trong vùng dch t  nhim ít ký sinh trùng trong mt thi gian
dài. Có nhiu yu t ng min dch chng Plasmodium thp.
Nhi t thoa trùng thành thành th phân li
i kháng nguyên b mt cn sng
bên trong t bào gan và hng cu làm gim m ng min dch và làm
cho chúng có th nhân lêc s tn công ca h thng min dch.
 na, thoa trùng tun hoàn trong máu ch c khi chui vào
t bào gan vì vy s hot hóa min dch khó có th xut hin trong mt thi
gian ngi ta còn phát hin thy thoa trùng ca Plasmodium
c bao ph bi 1 protein có trng phân t c gi là kháng
nguyên bao quanh thoa trùng (circumsporozoit antigen - CS) cho nên ngay c

khi kháng th chng thoa trùng xut hin thì Plasmodium vn thoát kh
ng này bng cách bong các kháng nguyên CS che ph trên b mt.
Vaccine chống sốt rét
Mu rõ ràng là vaccine chng st rét mun có hiu qu thì cn phi kích
thích t  kháng min dch bo vc thay chúng ta
còn bit rt ít v vai trò cng min dch th dng
min dch qua trung gian t bào trong vic bo v  chng li bnh st
rét. Phn ln nhng tip cn v vaccine chng st rét tn
 th mt vaccine th nghim gm các thoa trùng
Plasmodium gic lc bng chiu tia X.
c th cho chut nht, khi tình nguyn và thy rng
có c ng min dch th dch lng min dch qua trung gian t bào
chng li thoa trùng. Các chut nhc min dch s c bo v khi th
thách li vi nhim Plasmodium ca chut. Kt qu i,
vaccine thoa trùng chiy tia X không phi là mt cách tip cn cho vic min
dch hàng trii sng trong vùng dch ti ta d tính rng cn
phi có m rt ln nuôi mui m  sn xut vaccine
cho mt làng nh trong vùng dch t.
Mt cách tip cn din
khác nhau cc hiu min dch cho các t bào T và B.
n dic các epitope này thì có th tc các vaccine
peptit tng hp cha các epitope này hoc có th to ra các kháng th 
c hiu vi các epitope này. Bc
ccine thoa trùng chi
nguyên CS. Kháng nguyên CS ca P. falciparum cha 412 acid amin có vùng
trung tâm gm khon lp li vi th t các acid amin là Asn-Ala-Asn-
Pro (hình 5). Ðon lp li này cu to thành epitope dành cho t bào B.
Ngoài ra các kháng th c hiu vi nhn lp li này trên
kháng nguyên CS có tác dng bo v chut nht chng li Plasmodium sng
khi gây nhim. Ðiu này gi ý rng các vaccine peptit tng hp dn

lp li này có th sinh ra các kháng th bo v. Ð i vaccine peptit
tng hp cn phnh s n lp li ho
c hiu cho t bào B. Nhng thc nghim vi nhng peptit tng hp gm t
1 - n lp ly peptit gn lp li là mt epitope hoàn
chnh, epitope này có th phong b hoàn toàn vic gn ca kháng th vào thoa
trùng.
Trong mt th nghin peptit tng hp gn lp li
vi gic t un ván và dùng tá cht là alum ri tiêm bp cho 35 
ông khe mnh tình nguyn (vi liu 160(g) thì thy 71% trong s 
ra kháng th kháng li vaccine. 3 trong s i tình nguyn có n kháng
th i tình nguyc th thách
bng cách cho mui anophel nhit. Kt qu cho thy c 4
ng hu xut hin th phân lit (merozoit) trung bình sau 8,5 ngày,
c lng hi không thy xut hin th phân lit
hay bt c triu chng nào ca st rét và i còn li có xut hin th phân
lin ngày th 11 mi xut hiy là mui
nhóm chng.
Các nghiên ct qu . Các kt qu nghiên cu mc
dù là có ha hi ch u.
Vic th a vaccine
gm có 1 peptide tng hc hiu cho t c
 kt hp vi 1 protein ti không liên quan là gic t uc
dù tc kháng th chng peptit tng hng ca t bào T
thì li chng protein ti gic t un ván. Vì vy vaccine này không sinh ra
c t bào T có trí nh min dc hiu vi Plasmodium. Ðiu cn thit là
vaccine phi có c c hiu cho t bào B lc hiu cho t
bào T.
 c hiu cho t bào B trong kháng nguyên CS
bng cách dùng mu bò tái t hp có biu hin kháng nguyên CS
 gây min dch cho chut thun chng. Th nghic tin hành trên các

dòng thun ch có các dòng chut nht mang các
kháng nguyên hòa hp mô lp II là IAb và IAk mi có kh n xut nhiu
kháng th u này gi ý rng phân t hòa hp mô
ln các peptit ca kháng nguyên CS cho các t bào
Th và bi vy gây ra s hot hóa t bào B.
Ð phát hic hiu cho t c
nhn dng bi chut có phân t n peptit
thng ca kháng nguyên CS b tìm ra các peptpit
có các vòng xon ( có biu hin amphipathic rõ rt.
Nhng peptit này th hin c hai b mc và k c
c gi thit là gn vi các phân t hòa hp mô và các th th t bào T. Ðon
pepetit ký hiu là Th2R có ch s amphipathic cao nh
peptit tng hp chc hiu cho t bào B có ch
gây min dch cho chut IAk thì thy chung kháng th cao. Tip tc
i ta hy vng s c hiu cho t bào
T và có th ch c mt vaccine hu hiu bng cách kt hc
hiu cho t bào B vc hiu cho t bào T.

n dch thi vi t bào T ca
i. Ví d khi nuôi Lympho bào máu ngoi vi ci sng trong vùng dch
t st rét vi s có mt ca các peptit tng hp g có chiu dài
bng vi phân t kháng nguyên CS thì nhn thy 40% s i này không có
phn  áp ng vi bt k mt peptit nào. Trong
s các peptit gây phn  60% mu t bào có 2 peptit là peptit 20
(Th2R) và peptit 24 có ch s amphipathic cao nht. Khi so sánh s i th
t ci ta nhn thy hai peptit trên có s i trình t
các acid amin, vì vy gây ra s i kháng nguyên ca ký sinh trùng st rét
làm cho ký sinh trùng st rét có th thoát khng min dch. Vì vy cn
phi sàng l n peptit ít có s i.

S bii cc hiu cho t bào T nm trong phân t kháng
nguyên CS là mt gii hn chính trong ving min dch qua
trung gian t bào chng ký sinh trùng st rét. Nhiu tài ling minh
rng min dch qua trung gian t bào hong phi hp vi các
kháng th hoc hong mc lp có vai trò quan trng trong st rét.
Chut nhc gây min dch bng thoa trùng chiu tia X thì có th
kháng li s nhim thoa trùng sng khi th thách. Tuy nhiên, nu s dng
kháng th kháng CD8 tiêm cho nhng chun dch này thì kh 
min dch chng thoa trùng b mng t bào T phân lp t
nhng chun dch này có th ng min dch vay
n trên nhng chut khác. Ðáp ng min dch qua trung gian t bào chng
sc thc hin c bng hai kiu: kiu quá mn mun và kic
bi t bào Tc.
T bào TCD4 có th nhn bit hp vi
phân t hòa hp mô lp II  trên b mt t bào Kupffer. Ðích tn công ca t
bào TCD8+ là nhc trình din bi các phân t
hòa hp mô lp I trên các t bào gan b nhim. Thoa trùng có th thoát khi
ng min dch qua trung gian t bào và làm xut hin mng ln
th phân lit vì vy làm gim kh i b Plasmodium bng h thng
min dch. Bng ca vic loi b các t bào TCD4
hong min dch chng Plasmodium  chuc gây
min dch bng vaccine thoa trùng chiu tia X.
Ðáp ứng miễn dịch chống các bệnh giun sán

Khác vt ch có 1 t 
bào ci, giun sán là nhng vi sinh vt ln gm nhiu t 
trú bên trong t  h i.
Mc dù giun sán d tip cn vi h thng min dch cng
n ln các cá th ch b nhim ít lo
thng min dng mnh và m ng min dch sinh

u. Các loài giun sán gây ra rt nhiu bnh  c ng vt.
t t i b nhit lo ru
300 trii b nhim Schistosoma, mt loi sán sng trong máu gây ra
trng thái nhim mn tính. Nhiu loi giun sán gây bnh cho gia súc và xâm
nhn, sán bò hoc giun xon.

Chúng ta ly mt bnh do giun sán gây ra làm ví d  ng min
di vi lonh do sán máng (Schistosomiasis). Có mt s loi
Schistosoma gây ra các bnh mn tính làm suy y và có th gây cht
i. Có 3 loi Schistosoma ch yu gây bnh  i là S. mansoni, S.
japonicum và S. haematobium. Bnh ph bin  Châu Phi, Trung Ðông, Nam
M, Vùng bin Caribê, Trung Quc, Ðông Nam Á và Philipin.
Nh i nhii vic
s dng tràn lan nguc có loài c ngt, mt loài vt ch trung gian
ca Schistosoma, sinh sng. Nhim Schistosoma xy ra khi tip xúc vi u
 dc do c gii phóng ra vi t 300 - 3.000 u
trùng/ ngày. Khi u trùng tip xúc vi chúng s tit ra m
n thành dng Schistosomule.
Schistosomule chui vào mao mch ri di chuyn phi, ti gan và cui cùng
ti v  yu tùy theo tng loi: S. mansoni và S. japonicum sng 
ch mc treo rut còn S. haematobium sng  ch bàng
quang.
 v trí cui cùng các Schistosomule s tr thành con cái và con
c, chúng giao phi v ra khong 3.000 trng/ ngày. Khác
vy n trong túc
ch ng ca chúng s không n thành giun sán  i mà phn
lc thi ra ngoài qua phân hoc ti ri nhim vào vt ch
trung gian. S ng c khi túc ch tip xúc li vi
các  c, vì vy phn ln các cá th ch b nhim mt
ng ít Schistosoma.

Phn ln các triu chng ca bnh sán máng biu hi
trng. Không phi tt c trng s c thc tiu mà khong
mt nc gi l túc ch. Khi nhng trng này xâm nhp vào
thành rut non, gan, bàng quang thì gây ra chy  có th b trng
thái nhim Schistosoma mn tính tng thái
nhim tim tàng này và các trc thi ra ngoài s sinh ra các phn
ng quá mn type mun dn hình thành các u ht bao quanh là t chc
 Mc dù trc bao quanh bi u ht này gây ra tc
ch và chy máu vào gan hoc bàng quang.

M ng min dch chng l
  loi b ng thành và vì vy mà
Schistosoma có th sng tng d b tn công
nht bi h thng min di có kh ng vì vy có
th thoát khi s thâu tóm ca các t bào min dch và các t bào viêm ti
ch.
ng thành có mt s cách riêng bi thát khi s  kháng
min dch. Chúng rt ít biu hin kháng nguyên trên màng ngoài ca chúng,
a chúng li thâu tóm glycolipid và glycoprotein ca túc ch  ngy
trang lên trên kháng nguyên ca chúng. Trong s các kháng nguyên ly t túc
ch  ngy trang có kháng nguyên ca h thng nhóm máo ABO và c nhng
kháng nguyên hòa hp mô. Tng min dch s b gic
bao ph bi các kháng nguyên ca túc ch và tu kin cho Schistosoma
tn t túc ch. S hiu bit v vai trò ca min dch th
dch và min dch qua trung gian t  bo v  chng li
Schistosoma hãy còn nghèo nàn. Sau khi b nhi sinh ra
ng min dch th dch vi mng l ng t bào mast 
ti ch, dn thoát ht ting bch cu ái toan (hình 6).
Các cht trung gian hóa hc gii phóng t các t  thâm

nhim ca các bch ci thc bào. Các bch cu ái toan có các
th th dành cho Fc ca IgE và Fc ca IgG, chúng có th bám vào các ký sinh
c gn kháng thch cu ái toan có th thc hin hiu
qu ADCC, gii phóng các cht trung gian hóa hc t ht và tn công vào ký
sinh trùng. Mt cht trung gian hóa hc ca bch cc gi là
protein kim có tác dc bii vi giun sán. Các cytokine do các t bào
Th2CD4+ tit vai trò quan trng trong quá trình này. IL-4 kích
thích các t bào B sn xut IgE. IL-5 kích thích các t bào  tt hóa
thành bch cu ái toan. IL-3 cùng vi IL-4 kích thích s tp trung ca t bào
mast ti ch. Không phi tt c các bng chu ch ra vai trò bo v ca
kháng th IgE.
Khi chuc min dch vi vacng min dch bo v
không phng min dch qua trung gian t bào
kiu quá mn mun cùng vi s sn xut IFN-( và s ti thc bào
(hình  na các dòng chut nht thun chng b thiu ht t
bào mast hoc IgE thì vc min dch bo v chng vaccine, trong
t thiu t ng min dch
chng vaccine này. Ðiu này gi ý rng min dch qua trung gian t
bào kiu quá mn mun có vai trò quan trng trong ving min
dch chn Alan Sher và cng s 
lp lun rng Schistosoma có m  kháng rt khôn ngoan bng cách
ng ca t bào Th2 dn sn xut nhiu IL-  c ch 
ng ca t bào Th1.



Hình 15.6: Khái quát v ng min dch chng li Schistosoma mansoni.
Ðáp ng này bao gm c thành phn t bào và thành phn dch th
C - b th; ECF - yu t i vi bch cu ái toan; NCF - yu t
i vi bch cu trung tính; PAF - yu t hot hóa tiu cu

Các kháng nguyên có trêm b mt ca u trùng và Schistosomule non có th
dùng làm vaccine bn phát trin này rt nhy cm vi các tn công
min dch. Mt s kháng th ng li u trùng và Schistosomule
non có th gây min dch th ng  chut nht và chut cng và có hiu qu
khi th thách vi nhiu u trùng sng. Các kháng th c
s d phát hin các kháng nguyên b mt trên u trùng và Schistosomule
dùng làm kháng nguyên d tuy sn xut vaccine. Bc
ký ái lc trong ct có kháng th i ta có th tinh khit các kháng
nguyên này t màng u trùng và Schistosomule.
Khi mn cm cho chut nht các kháng nguyên tinh ch này thì thy chúng
ng min dch có tác dng bo v chng li s nhim u trùng.
Hin xui dng tái t hp và
 n dch bo v ng vt. Ðiu
quan trông trong quá trình sn xut mt vaccine có hiu qu i vi bnh do
Schistosoma là các vaccine phi có mt ranh gii rõ rt gia vic gây ra mt
ng min dch thun li và hn ch t xut hin ca nhp ng
min dch bnh lý.

BÀI 15. ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH DỊCH THỂ

Min dch dch th do các kháng th thc hin là mt trong hai nhánh c
ng min dch thích ng có chi b các vi sinh vt
ngoc t ca vi sinh vt. Min dch dch th có vai trò quan
trn dch qua trung gian t  kháng chng li các vi sinh
vt có v giu thành phc t có bn
cht là polysacchraride và lipid. Lý do là vì các t bào B có th ng và sn
xut kháng th c hiu vi nhiu loi phân t khác nhau còn các t bào T thì
li ch có th nhn ding vi các kháng nguyên có bn cht là
protein.
Các kháng th c to ra bi các t bào lympho B và t bào con cháu ca

chúng. Các t bàn di
ch tit kháng th. S hot hoá các t bào lympho B này s dn bit hoá
chúng thành các t bào thc hin ch tit kháng th.
 tìm hiu din bi các quá trình hot
hoá t bào lympho B, quá trình sn xut và các cha kháng th nhm
tr li các câu hi sau:
· Các t bào lympho B ch có các kháng th có vai trò là th th trên b
mc hot hoá và bi nào thành các t bào ch tit kháng
th?
· Quá trình hot hoá t   to
ra các loi kháng th hiu lc nht chng li các loi các vi sinh vt khác nhau?
· Các kháng th thc hin nhng ch bo v  chng vi
sinh vt?
Các pha và các loại đáp ứng miễn dịch dịch thể
Các t c l hai lp kháng th trên b mt ca chúng
là IgM và IgD. Các kháng th  th dành cho kháng
nguyên. Khi mt t c hot hoá bi kháng nguyên và các
tín hiu khác nó s o ra mt clone các t c hiu kháng
nguyên và bit thành các t bào plasma ch tit kháng th (hình 10.1). Các
kháng th do t bào plasma ch tic hiu kháng nguyên ging
 là th th trên màng t n
din kháng nguyên y.
Trong quá trình bit hoá, mt s t bào plasma chuyn sang sn xut các
kháng th có chui nng thuc các l tham gia vào các chc
c hin khác nhau nhm chng li mt cách hiu qu nht các loi vi
sinh vc gi là chuyển lớp chuỗi nặng (heavy
chain class switching). Nu tip xúc lp li vi cùng mt kháng nguyên s
dn vic to ra các kháng th có ái li kháng nguyên y. Quá
c gi là thuần thục ái lực (affinity maturation) giúp to ra các
kháng th có kh c t hiu qu



Da theo yêu cu cn có s  ca t bào T hay khôn
ng to kháng th chng li các kháng nguyên khác nhau thành hai loi là đáp
ứng tạo kháng thể phụ thuộc tế bào T (T-dependent antibody response) và
đáp ứng tạo kháng thể không phụ thuộc tế bào T (T-independent antibody
response). Các t bào lympho B nhn din rc hot hoá bi nhiu
loi kháng nguyên khác nhau bao gm các protein, polysaccharide, lipid và các
hoá chc nhc x lý bi các t bào trình
dic nhn din bi các t bào lympho T h tr là
nhng t bào có vai trò quan trng trong vic hot hoá t bào B và là tác nhân
gây chuyn lp chui nng và thun thc ái lc rt mnh. (Tên gi t bào T h
tr xut phát t nhng quan sát cho thy mt s t bào T kích thích hoc h
tr các t bào lympho B sn xut kháng th).
Nu không có s h tr ca t bào T thì các kháng nguyên protein ch có th
kích thích tng to kháng th rt yu hoc không th to ra
c kháng th. Vì th các kháng nguyên protein ng to kháng
th chng li các protein c g thuc t c gi là
 thuc tuyn n c là ngun cung cp các t ).
Các polysaccharide, lipid và các kháng nguyên khác không có bn cht là
protein kích thích to kháng th mà không cn có s h tr ca t bào T, vì th
các kháng nguyên không phng sinh kháng th chng
lc g thuc t  thuc tuyn
c).
Các kháng th c tng không ph tuc t ng
rt ít có hing chuyn lp chui nng và thun thc ái l
hiu rt rõ vai trò ca các t bào T h tr trong quá trình sn xut kháng th và
 yu s  trình by v ng to kháng th chng
li các kháng nguyên protein ph thuc t ng vi
kháng nguyên không ph thuc t bào T s c trình bc.

Hình 10.1: Các pha cng min dch dch th
ng to kháng th sau ln tiu tiên vc
gi là đáp ứng kz đầung vi nhng ln tic gi là đáp
ứng kz sau (k hai, k ng k u và k sau khác nhau hoàn
toàn c v  chng kháng th c to ra
sau ln tiu tiên vi mt kháng nguyên bt k ng k u) nh
ng kháng th c to ra sau nhng ln tip xúc lng k
sau) vi cùng kháng nguyên i vi các kháng nguyên có bn cht là
protein thì ng s ng kháng th c ti v
ch ng chuyn lp chui nng và thun thc ái lc
do kích thích lp li bi kháng nguyên s  ng các t bào
lympho T h tr.

Vi nhng hiu bit   tìm hiu chi tit các
yu t kích thích hot hoá các t bào lympho B, các t 
bi  tr thành các t bào plasma ch tit kháng th 
n lp chui nng và thun thc ái lc di
nào. Do s hot hoá t c khu bng s kin nhn din
kháng nguyên, vì th chúng ta s bu bng vic tìm hiu xem các t bào
lympho B nhn ding v nào?




Hình 10.2: m cng to kháng th k u và k hai
Kích thích các tế bào lympho B bởi kháng nguyên

ng min dch dch th c bu khi các t c hiu
vi kháng nguyên  trong các nang lympho ca lách, các hch lympho, và các
mô lympho ca màng nhy nhn dii ta quan sát
thy mt s kháng nguyên ca vi sinh vt thâm nhp vào các mô hoc trong
c chuyn và tp trung trong các nang giu t bào B c
quan lympho ngoi ta v nào giúp
y. Các t bào lympho
c hiu vi m dng các th th có bn cht là các
kháng th trên màng c nhn din các kháng nguyên  dng cu
hình không gian nguyên thu (tc là không cn phi qua x lý kháng nguyên).
S nhn din kháng nguyên s ng dn truyn tín
hiu có tác dng khng quá trình hot hoá t  
bào T, quá trình hot hoá t u th t
nhiu trong s các tín hic to ra trong các phn ng cng
min dch bm sinh chng vi sinh vt. Trong phn tip theo chúng ta s tìm
hiu các tín hiu hot hoá t bào B và ng ca các tín hiu này lên các
hong cha t  nào.
Tín hiệu tạo ra bởi kháng nguyên trong các tế bào B
Khi mt kháng nguyên có kh n và làm cho các th th có bn cht là
các kháng th trên màng t bào B co cm li vi nhau thì s phát ra các tín
hic dn truyn bi các phân t làm nhim v dn truyn tín
hiu gn vi các th th y vào bên trong t bào B (Hình 10.3). V n quá
trình hot hoá các t  t hoá các t
bào T ( 5).  các t bào B thì vic dn truyn tín hiu thông qua các th th là
kháng th trên màng cn phi có ít nht là hai phân t th th c kéo li
gc liên kt chéo vi nhau) thông qua cu ni là kháng nguyên.
Liên kt chéo xy ra khi hai hoc nhi na các phân t kháng nguyên
p li vi nhau, hoc mt phân t  này có
nhiu quynh kháng nguyên ging nhau bám vào các phân t th th ng
cnh nhau trên màng t bào B. Các polysaccharide, lipid và các kháng nguyên

không phng có nhiu quynh kháng nguyên ging nhau
trên cùng mt phân t nên chúng có kh t lúc gn vào nhiu th
th là kháng th trên màng mt t bào B.



Hình 10.3: Dn truyn tín hiu qua th th dành cho kháng nguyên  các t
bào lympho B
Các tín hic kích hot do liên kt chéo ca các th th dành cho kháng
nguyên s c dn truyn bi các protein làm nhim v dn truyn tín hiu
gn vi các th th y. Các kháng th  th dành
cho kháng nguyên trên b mt t 
cu trúc bii mnh và có các lãnh vc na t bào
này. Các th th trên màng này có kh n dic kháng nguyên
 chúng li không dn truyc tín hiu. Các th th c gn
theo king hoá tr vào hai protein có ký hiu là Iga và Igb. B ba bao
gm phân t th th và hai protein trên hình thành phc hp th th ca t
 c hp th th ca t bào T
dành cho kháng nguyên).
Các lãnh vc na Iga và Igb có cha các motif hoạt hoá
dựa vào tyrosine của thụ thể miễn dịch (immunoreceptor tyrosine-based
activation motif - gi tt là motif ITAM). Các motif này có cu trúc hnh
gic tìm thy trong các tiu phn làm nhim v dn truyn tín
hiu ca nhiu loi th th hot hoá khác nhau trong h thng min dch (ví
d a phc hp th th ca t bào T dành cho
kháng nguyên).
Khi hai hoc nhi th trên cùng mt t bào B cm li vi nhau thì các
gc tyrosine trong các motif ITAM cc phosphoryl hoá bi
enzyme kinase có gn vi phc hp th th ca t bào B dành cho kháng
c phosphryl hoá) này tr thành

v trí tip cn cho các protein chuyển đổi (adaptor protein) là các protein t
c phosphoryl hoá ri lôi kéo mt s phân t làm nhim v dn
truyn tín hin bên cnh. Mc dù  các t i ta vt
nhiu v các thành phn trong chui dn truyn các tín hiu phát ra t th th
 các t  n thì các s kin ca quá trình dn truyn
tín hiu này  hai qun th t  
5.14). Kt qu cui cùng ca vic dn truyn các tín hiu phát ra t th th
trong các t  hot hoá ca các yếu tố phiên mã (transcription
factor) có tác dng bt m các gene mà các sn phm protein do chúng mã
t hoá ca t bào B. Mt s protein
quan trng s  cp trong phn tip theo.
Vai trò của bổ thể trong hoạt hoá tế bào B
Các t bào lympho B có mt th th dành cho mt protein ca h thng b th
có tác dng cung cp các tín hiu hot hoá t bào B (Hình 10.4). H thng b
th là mt tp hp các protein trong huyc hot hoá bi các vi
sinh vt hoc bi kháng th t thì b th s có tác dng là
 thc hin to nên s  ( 8). Khi h thng b th
c hot hoá bi mt vi sinh vt y s b ph bi các
mnh là sn phm phân ct ca protein b th có n cao nh
Mt trong nhng sn phm phân ct ca C3 là mnh C3d. Trên b mt các t
bào B có th th type 2 dành cho b th (ký hiu là CR2 hoc CD21), th th
này s gn vào C3d.
Các t c hiu vi các kháng nguyên ca mt vi sinh v nhn
din các kháng nguyên này bng th th có bn cht là kháng th trên b mt
c hiu vng thg nhn din c 
vào vi sinh v th CR2 dành cho b th. Khi th th CR2
c gn vi b th s ng hot hoá t bào B bi
kháng nguyên. Vì th các protein b th p các tín hiu th 
hot hoá t bào B, cùng vu th nht),
 kht hoá ca t bào B. Vai trò này ca b

th ng min dch dch th, mt ln na li minh ho cho thy
các vi sinh vt hong min dch bm sinh chng vi sinh v
vi kháng nguyên cung cp các tín hiu cn thi hot hoá các t bào
lympho.
Trong min dch dch th thì hot hoá b th có th coi là yu t ng min
dch bm sinh và thành phn C3d có th c coi là tín hiu th hai cung cp
cho các t  ng kích thích t mà các t bào
trình din kháng nguyên cung cp cho các t ng
min dch qua trung gian t bào.



Hình 10.4: Vai trò hot hoá t bào lympho B ca protein b th C3d
Các biến đổi chức năng của tế bào B sau khi được hoạt hoá bởi kháng
nguyên
Các bii sau khi t c hot hoá bi kháng nguyên (và các tín hiu
th  bào B bt hoá và chun b cho các
ti các t bào lympho T h tr (nn
cht là protein) (Hình 10.5). Các t c vào chu trình t
bào và b ng t c hiu vi
kháng nguyên. Các t g có th bu tng hp nhit
s IgM dng ch tit (dng có cc ty
kích thích co ra pha sm cng min dch dch
th.
ng  pha sm này s mu kháng nguyên có cu trúc là kháng
u quynh kháng nguyên
ging nhau trên cùng mt phân t kháng nguyên. Lý do là vì kháng nguyên
y s tc liên kt chéo ca nhiu th th dành cho kháng nguyên
t hoá b th ng thy  các
polysaccharide và các kháng nguyên không ph thuc t bào T khác. Hu ht

các kháng nguyên hoà tan có bn chng li không có nhiu
quynh kháng nguyên ging nhau trên cùng mt phân t kháng nguyên và
vì th chúng không có kh c các liên kt chéo gia các th th
ca t bào B dành cho kháng nguyên, kt qu là t chúng ch có th thích thích
tng min dch yu.
Khích thích bi kháng nguyên lên các t bào B s tc ít nht là ba bin
i  các t   a chúng vi các t bào
T h tr: Hot hoá t bào B s u l các phân t ng kích thích B7,
là phân t có chp các tín hiu th hai  hot hoá các t bào
lympho T; Hot hoá t bào B s u l ca các th th dành cho các
cytokine là nhng cht trung gian hoá hc do t bào T tit ra; Hot hoá t bào
 làm gim s ng th th dành cho các chemokine là nhng cht
c to ra  trong các nang lympho có tác dng gi các t bào lympho B  li
trong các nang lympho. Kt qu là các t bào B hot hoá có th 
 tin v p trung các t bào lympho T.



Hình 10.5: Các bii chu khi t c hot hoá
thông qua th th là phân t kháng th trên b mt t bào
t bng cách nào các t bào lympho B nhn din các
kháng nguyên và tip nhn các tín hiu khng min dch dch
th cng to kháng th chng li các kháng
nguyên protein cn phi có s tham gia ca các t bào T h tr. Trong phn
tip theo chúng ta s tìm hiu v a các t bào T h tr vi các
t bào lympho B.
Chức năng của các tế bào T hỗ trợ trong các đáp ứng miễn dịch dịch thể
chống lại các kháng nguyên protein
 cho mt kháng nguyên protein có th ng to kháng th
thì các t bào lympho B và lympho T h tr c hiu vi kháng nguyên y phi

tin li g kích thích
các t t quá trình ht sc hiu
qu vì các kháng nguyên protein có th kích thích to ra kháng th rt mnh
n 7 ngày sau khi tip xúc vi kháng nguyên.
Tính hiu qu ct ra rt nhiu câu hi. Làm th  các t
c hiu vi các quynh kháng nguyên ca cùng mt
kháng nguyên có th ng t c hiu vi mi
kháng nguyên  c hai loi t bào này rt him, ch khoi mc 1 trên
100.000 t ? Làm th  các t c hiu vi
mi các t c hiu vi cùng kháng
nguyên y ch không phi là các t bào B không n kháng nguyên
ng tín hic các t bào T h tr ng lên t bào B
làm cho các t bào này không ch ch tit các kháng th mà còn to nên nhng
m chuyên bit cng to kháng th chng l là s
chuyn lp chui nng và s thun thc ái lc ca kháng th c ch tit ra?
Nhng câu hi này s c gi
Hoạt hoá và di chuyển của các tế bào T hỗ trợ
Các t bào T h tr c ho bit hoá thành các t bào thc hin
c kích thích bi kháng nguyên ti vùng rìa
ci vi (Hình 10.6). Sau khi
nhn din kháng nguyên do các t bào trình din kháng nguyên chuyên nghip
trình di quan lympho, các t bào lympho T h tr CD4
+
c
t hoá thành các t bào thc hin ch tit các
cytokine. Quá trình hot hoá t c trình b
t s m quan trng là s hou ca các t bào T cn có
s nhn din kháng nguyên và các yu t ng kích thích.
Vì th hot hoá t c din ra tt nht n
ngun gc t các vi sinh v

cùng vi các tá cht có tác dng kích thích s biu l cng kích thích t
trên các t bào trình din kháng nguyên chuyên nghip. Ngoài ra các kháng
nguyên kích thích các t bào T h tr CD4
+
n gc t các vi sinh vt
ngoc x lý và trình din bi các phân t MHC lp
II ca các t bào trình din kháng nguyên trong vùng giu t bào T c
quan lympho ngoi vi.
T bào TCD4
+
nhn din kháng nguyên có th bit hoá thành các t
bào thc hin có kh o ra các cytokine khác nhau. Các tiu qun th
T
H
1 và T
H
2 là nhng ví d v dng các t bào thc hit hoá này. Các t
bào T thc hit hoá bu di chuyn ra khng xuyên
ct s t bào T này s o
vòng tun hoàn, tìm kim các kháng nguyên ca vi sinh vt ti nhng v trí cách
xa v u ca chúng, loi b các vi sinh vt bng min dch qua
trung gian t bào.
Mt s t bào T h tr t hoá thì di chuyn v phía rìa ca các nang
lympho cùng vi thi dim các t c kích thích bi kháng
nguyên  n v trí y. S di chuyn có
ng này ca các t bào T và B v phía ca nhau ph thuc vào nhng
i trong s biu l ca các th th dành cho các chemokine nhnh
trên các t t hoá và vic to ra các chemokine bám vào các
th th này trong các nang lympho và trong vùng giu t bào T ca hch
lympho. Các t bào T và B gp nhau  vùng rìa ca các nang lympho vc

p theo gia các t bào này din ra t



Hình 10.6: a t bào T h tr vi t bào B trong các mô lympho
Sự trình diện kháng nguyên của tế bào lympho B cho các tế bào T hỗ trợ
Khi kháng nguyên protein gn vào các th th trên b mt t bào lympho B thì
kháng nguyên s b t bào lympho B thâu tóm vào bên trong t bào thông qua
quá trình nhp n lý chúng trong các bng cha
i trình din các peptide kháng nguyên cùng các phân t
MHC l cho các t bào T h tr CD4
+
nhn din (Hình 10.7). Kháng th
trên màng t bào B là mt th th có ái lc cao giúp cho t bào B có th gn
c hiu vào mt kháng nguyên ngay c khi n kháng nguyên này rt
thp.
Ngoài ra kháng nguyên  th trên màng t bào B s b nhp
ni bào rt hiu qu rc chuyn vào các bng endosome trong bào
 b x lý thành các peptide rc
gn vào các phân t MHC lp II ( 3). Vì th các t bào lympho B là các t bào
trình din kháng nguyên rt hiu qu i vc hiu mà
chúng nhn dii t bào B bt k có th gn vào mt quynh
kháng nguyên có cu trúc lp th ca mt kháng nguyên protein, nhp kháng
 trong t bào ri x lý kháng nguyên và trình din nhiu peptide
c bào T nhn din.
Vì th các t bào B và t bào T nhn din các quynh kháng nguyên khác
nhau ca cùng mt kháng nguyên. Do các t bào B trình din kháng nguyên mà
chúng có th th c hiu vi kháng nguyên y còn các t bào T li nhn din
các các peptide kháng nguyên có ngun gc t cùng mt kháng nguyên mà t
n dia các t bào B và T vc bm là

c hiu vy, các t
c hot hoá bi kháng nguyên còn biu l các yu t ng
kích thích, ví d  B7, có tác dng kích thích các t bào T h tr
nhn din các peptide kháng nguyên mà t bào B trình din cho chúng.




Hình 10.7: T bào B trình din kháng nguyên cho t bào T h tr
Các cơ chế tế bào T hỗ trợ hoạt hoá tế bào lympho B
Các t bào lympho T h tr nhn din kháng nguyên do t bào B trình din có
kh t hoá các t bào B bng cách biu l các phân t phi t ca
CD40 và ch tit ra các cytokine (Hình 10.8). Quá trình t bào T h tr hot
hoá t   bào T h tr hoi thc
ng min dch qua trung gian t bào ( 6). Phân t phi t ca
CD40 trên b mt t bào T h tr gn vào phân t CD40 trên b mt t bào B.
Khi hai phân t này kt hp vi nhau s phát ra các tín hiu kích thích t bào B
ng thi tng hp và ch tit các kháng th. Cùng
các cytokine do t bào T h tr to ra bám vào các th th dành cho
cytokine trên các t a và sn xut
nhiu kháng th u ca phân t CD40 và phi t
c bm cho ch có các t bào lympho B và T có tip xúc trc tip
vi nhau m y, các
t c hiu kháng nguyên là các t c tip vào
 bm cho các t ng t bào s c hot hoá. Các
tín hiu t t bào T h tr còn kích thích các quá trình chuyn lp chui nng
và thun thc ái lc bit ch thng to
kháng th chng li các kháng nguyên protein ph thuc t bào T.

Hình 10.8:  ch t bào T h tr hot hoá t bào B
Chuyển lớp chuỗi nặng
Các t bào T h tr kích thích các t bào thuc các th h sau (các t bào con
cháu) ca t bào lympho B chín sn xut ra các kháng th có các chui nng
khác không phi là chui m hay d ca IgM a các kháng th IgM và
IgD trên b mt t n din kháng nguyên (Hình 10.9). Tm
quan trng ca quá trình chuyn lp chui n 
ng min dch dch th chng li các vi sinh vt khác nhau có th tác chin
chng li mt cách hiu qu nht các vi sinh vt này.
Ví d   kháng quan trng chng li các vi khun và
 n ngo ph lên các vi sinh
vt này bng các kháng th (opsonin hoá bi kháng th) làm cho chúng d b
các bch ci th i
c thc hin rt hiu qu nh các lp kháng th 
IgG3. Các kháng th này gn vi ái lc cao vào các th th trên b mt các t
bào làm nhim v thc bào dành cho phn Fc ca chui nc li
thì các bch cu ái toan li là các t bào có tác dng loi b các gium sán mnh
nht, do vng min dch chng giun sán li to ra các kháng th có kh
c vào các bch cu ái toan. Lp kháng th có kh 
vì trên b mt các bch cu ái toan có các th th vi ái lc cao dành cho phn
Fc ca chui nng e ca kháng th IgE.
 c kh  kháng hu hiu nhi h thng
min dch phi có kh c các lp kháng th khác nhau chng li
các vi sinh vt khác nhau mc dù tt c các t c
hiu vi các vi sinh vu có cùng loi th th trên b mt dành cho
 th IgM và IgD. Quá trình chuyn lp chui nng
o ra tính uyn chuyng min dch dch th.
Quá trình chuyn lp chui nc châm ngòi nh các tín hiu do phi t
cn còn vic chuyn thành phân lp chui nng gì thì li tu

vào các cytokine khác nhau quynh.
Các tín hiu do phi t cn cùng vng lên
các t bào B hot hoá làm chuyn lp chui nng trong mt s t bào con
cháu ca t u. Nu thiu phân t CD40 hoc phi t ca CD40 thì
các t bào B ch có th ch tic kháng th IgM mà không th ch tit
c các kháng th thuc các lp khác, chng t vai trò thit yu ca cp th
th-phi t này. Trong hội chứng tăng IgM liên quan tới nhiễm sắc thể X (X-
linked hyper-IgM syndrome) có nguyên nhân do bt hot bin  gene
mã hoá phi t ca CD40 là gene nm trên nhim sc th X.
Trong bnh này thì n IgM trong huyt thanh ca bnh nhân rt cao do
quá trình chuyn sang sn xut các các lp kháng th khác b khim khuyt.
Bnh nhân còn b suy ging min dch qua trung gian t bào chng các
vi sinh vt ni bào do phi t c
ng min dch qua trung gian t bào do các t m nhim ( 6). Các
cytokine có nh hng lên loi chui nng gì (m, g, e, hay a) mà mt t bào B
và các t bào con cháu ca t bào y s chuyng sn xu to ra
các lp kháng th khác nhau.

u r v  phân t ca quá trình chuyn lp chui
nng (Hình 10.10). Trong locus mã hoá chui nng ca kháng th  các t bào
n xuc hin vic chuyn lp chui nng có cha
p xp nm bên cnh gene th nht ca cm các gene mã