BÀI CA NGẤT NGƯỞNG Nguyễn Công Trứ pptx

BÀI CA NGẤT NGƯỞNG
Nguyễn Công Trứ

A- Mục tiêu bài dạy
Giúp Hs
-Hiểu được phong cách sống của Nguyễn Công Trứ với tính cách của một
nhà nho và hiểu được vì sao có thể coi đó là sự thể hiện bản lĩnh cá nhân
mang ý nghĩa tích cực
- Hiểu đúng nghĩa của khái niệm sống “ ngất ngưởng” để không nhầm lẫn
với lối sống lập dị của một số người hiện đại
- Nắm được những tri thức về thể thơ hát nói
B- Chuẩn bị phương tiện
- Sgk; Sgv , thiết kế bài giảng , tư liệu về thơ văn Nguyễn Công Trứ
- Giáo án cá nhân lên lớp
C- Phương pháp sử dụng
- Kết hợp diễn giảng với việc tổ chức định hướng hs phân tích
- Gợi mở nêu vấn đề
D-nội dung và tiến trình
Hoạt động của Gv& Hs Yêu cầu cần đạt
Hoạt động 1
( ổn định tổ chức , kiểm tra bài cũ )
- Gv kiểm tra sự chuẩn bị của hs
- Gv giới thiệu bài mới
Hoạt động 2
( Tìm hiểu phần tiểu dẫn)
- Hs làm việc với sgk
- Gv định hướng hs nắm bắt những
vấn đề cơ bản về tác giả tác phẩm

I- Tiểu dẫn :
- Nguyễn Công Trứ ( 1778-1858)
- Tự Tồn Chất, hiệu Ngộ Trai, biệt
hiệu Hi Văn
- Gia đình nho học, làng Uy Viễn,
huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh
- Nhà nghèo song ham học, thi cử lận
đận mãi năm 42 tuổi mới đỗ giải
nguyên
-Cuộc đời làm quan thăng trầm, luôn
chứng tỏ mình là con người tài năng
- Con người giàu lòng yêu nước
thương dân có công lớn trong việc



Hoạt động 3

( Đọc hiểu văn bản )
- Hs đọc văn bản nêu cảm nhận
chung về tinh thần bài thơ
- Gv định hướng: là lời tự thuật , đề
cập trực tiếp đến phong cách thái độ
sống ngông nghênh ngang tàng
khinh đời ngạo thế của một nhân
cách nhà nho, phong cách đó thể
hiện ở hai từ “ ngất ngưởng”
- Gv yêu cầu hs xác định bố cục cho
bài thơ
- Hs xác định: 3 phần ( 6 câu đầu- 10
câu giữa – 3 câu kết )
- Gv hướng dẫn hs triển khai tìm
hiểu theo bố cục 3 phần
- Gv nêu vấn đề : Trong 6 câu đầu
khai hóa yen dân. Là kẻ sĩ ngang
tàng phóng túng
- Sự nghiệp : sáng tác nhiều ( Trên 50
bài thơ, 60 bài ca trù , 1 bài phú nho).
Sáng tác chủ yếu bằng chữ Nôm, có
nhiều đóng góp cho sự phát triển của
thể loại cả trù . Được đánh giá là một
trong 2 thi sĩ nổi tiéng đầu thế kỉ XIX

II- Đọc hiểu văn bản
1- Sáu câu đầu :
* Thái độ sống ngất ngưởng khi làm
quan
- Con người đầy bản lĩnh, thái độ sẵn
phong cách ngất ngưởng của Nguyễn
được thể hiện như thế nào? Tại sao
Nguyễn tự nhận mình là tay “ngất
ngưởng”?
- Hs thảo luận, làm việc theo nhóm
- Gv tổ chức định hướng bằng những
câu hỏi gợi mở:
(?) Hai câu thơ đầu, NCT muốn nói
điều gì? Tại sao?
(?) Tài thao lược của mình được
NCT thể hiện ra sao? Giải thích 2 từ
“ngất ngưởng”?
(?) Nhận xét về nghệ thuật trong 6
câu thơ( chú ý cách dùng từ ngữ,
ngắt nhịp, cách xưng hô)
- Đại diện hs trả lời
- Gv nhận xét, tổng hợp



sàng dấn thân đưa mình vào vòng trói
buộc của lễ giáo phong kiến
- Câu thơ đầu nhấn mạnh đến vai trò

của kẻ sĩ – khẳng định lí tưởng trung
quân – ý thức trách nhiệm của kẻ làm
trai
+ Nguyễn Công Trứ coi công danh là
lẽ sống “Đã mang tiéng ở trong trời
đất/ phải có danh gì với núi sông”
+ NCT vơ tất cả trách nhiệm trong
thiên hạ vào bản thân, tư tin, hào
phóng nhận trách nhiệm với đời
=> Một thái độ ngất ngưởng
+ Với NCT, danh không chỉ là “
Vinh” mà còn là “Nợ” là trách
nhiệm. Ông coi việc làm quan là một
điều kiện , phương tiện để thể hiện
hoài bão vì dân, vì nước. Dộu biết
quan trường gò bó nhưng ông vẫn
chọn con đường làm quan


-Gv lưu ý hs về mặt nghệ thuật:
+ Các từ ngữ Hán- Việt trong câu
mở đâù chỉ tước vị
+ Các điệp từ “ có lúc.có khi ”
+ Cách ngắt nhịp ngắn, dồn dập =
thái độ tự tin, sự ngang tàng

- Hs đọc 11 câu tiếp
- Hs trao đổi thảo luận về phong
cách ngất ngưởng của NCT trong
- Làm nên NCT ngất ngưởng không
chỉ ở bản lĩnh mà còn ở tài năng . Tài
thao lược của ông được liệt kê bằng
hàng loạt các sự kiện
+ NCT từng ngang dọc, làm nên
những chiến công hiển hách. Đó là
con người tài năng ở nhiều lĩnh vực (
Thi cử- đỗ đầu; quan trường – giữ
nhiều trọng trách ; quân sự- lập nhiều
chiến công )
+ NCT tự xưng là “ông” tự nhận
mình là “ tay ngất ngưởng” , tự cho
mình là “tài bộ” “ thao lược”
=> Ngất ngưởng là một lời tự khen,
là sự thách thức cá tính của một nhà
nho đối với trật tự xã hội phong kiến
đương thời . ( Khắc kỉ phục lễ vi
nhân)
Khuôn mẫu của nhà nho là khiên
tốn, nghiêm cẩn lễ nghi >< NCT
đoạn thơ
- Gv định hướng, gợi mở
(?) Thái độ ngất ngưởng của NCT

thể hiện qua những chi tiết, sự kiện
nào? hãy phân tích ?
(?) Tại sao NCT lại dám ngất
ngưởng như vậy?
- Đại diện hs trả lời
- Gv nhận xét, tổng hợp











phô trương , khoe khoang tài năng
của bản thân


2- Mười câu tiếp
* Sự kiện ngất ngưởng ngày cáo
quan
Đô môn giải tổ chi niên
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng
- Một việc làm trái khoáy, ngược đời
- NCT dám trêu ngươi, khinh thị cả
thế gian kinh kỳ

* Ngất ngưởng giữa chốn nhân gian
- Cách nghỉ cách chơi khác người
+ NCT sống phá cách : Là tướng- đi
chùa – công khai dẫn cô đầu con hát
lên chùa Dám đề cao thú hát nói,
dám phô phang sự gần gũi của mình
vơi các ca nhi ả đào





- Hs đọc 3 câu kết và phân tích thái
độ ngất ngưởng của NCT
- Gv gợi mở :
(?) NCT muốn khẳng định điều gì?
tại sao ông dám khẳng định vậy ?
- Đại diện hs trả lời
- Gv nhận xét, tổng hợp






Hoạt động 4
( Củng cố- hướng dẫn- dặn dò )
+ NCT có dạng từ bi song lại sống
tiên cách, không tu khổ hạnh mà
sống phóng túng thảnh thơi

- NCT ngất ngưởng trước dư luận
+ Dám bỏ qua lễ nghi sống thuận
theo lẽ tự nhiên
+ Thoát khỏi những ràng buộc thông
thường
Như người thượng cổ ông coi thường
sự được mất, bỏ ngoài tai mọi lời thị
phi
+ NCT không là người cõi Phật , cõi
Tiên mà vẫn là con người của cuộc
đời song ông không vướng tục
3- Ba câu kết
- NCT ngất ngưởng tự hào là một
trung thần
- Dám tự sánh mình với các danh sĩ
nổi tiếng của phương Bắc
- Ngạo ngễ buông một câu hỏi để
- Hs đánh giá chung về giá trị nội
dung và nghệ thuật của bài thơ?
(?) Bài thơ giúp anh/chị hiểu già về
con người NCT?
(?) Hãy chỉ ra những nét tự do của
bài hát nói so với bài thơ Đường luật
và cho biét ý nghĩa của tính chất tự
do đó ?
- Hs suy nghĩ cá nhân , phát biểu
- Gv yêu cầu Hs đọc ghi nhớ sgk
- Gv nêu vấn đề luyện tập
(?) Muốn thể hiện một phong cách
sống và bản lĩnh độc đáo cần có

những phẩm chất và năng lực gì ?Có
phải “ ngất ngưởng” là sống lập dị,
khác thường?
- Hs lần lượt phát biểu suy nghĩ cá
nhân


khẳng định đầy chắc nịch “ Ai ngất
ngưởng như ông?”
=> Điều quan trọng sống trong một
môi trường đầy trói buộc, NCT vẫn
thực hiện được lí tưởng của mình,
vẫn giữ trọn đạo làm tôi và vẫn giữ
được bản lĩnh cá tính








III- Củng cố – luyện tập
1- Nội dung
- Một NCT tài năng khí phách đầy
bản lĩnh trước sự phát triển phức tạp
của lịch sử

- Gv dặn dò hs chuẩn bị bài “ Bài ca
ngắn đi trên bãi cát”

2- Nghệ thuật
- Tiêu biểu cho thể ca trù ( kết hợp
thơ và nhạc ) ngôn ngữ phóng túng tự
do phù hợp với việc thể hiện con
người cá nhân