VIÊM ỐNG PHỔI CẤP TÍNH (Acute bronchitis) ppt

VIÊM ỐNG PHỔI CẤP TÍNH
(Acute bronchitis)

Bác sĩ Nguyễn Văn Đức, Chuyên Khoa Nội Thương
Khốn khổ, bạn cũng đang trong số người đang nhiễm cúm, nằm rên
hừ hừ, thân mỏi nhừ, đầu nhức như búa bổ, mắt mệt mỏi, chân run rẩy. Đã
thế, cổ họng còn đau rát, và chốc chốc bạn ho những tràng tưởng như vô tận.
Hôm qua còn ho khan, hôm nay đã khạc ra đàm vàng.
Đi khám bác sĩ, bác sĩ bảo bạn đang viêm ống phổi do cúm, nên ho
khạc ra đàm vàng. "Trời đất, bị viêm ống phổi, bác sĩ? Tôi chắc phải dùng
đến trụ sinh mới mau lành?"
Bác sĩ mỉm cười: "Không, trụ sinh không giúp gì đâu, bạn ạ".
Không cần dùng đến trụ sinh?
Viêm ống phổi cấp tính (acute bronchitis) là tình trạng viêm sưng mới
xảy ra của các ống phổi lớn (bronchus) trong phổi, khác với viêm ống phổi
kinh niên (chronic bronchitis) những người hút thuốc lá hay bị. Viêm ống
phổi kinh niên khiến người hút thuốc lá quanh năm ho hắng, khạc nhổ. Còn
chúng ta, không hút thuốc, thỉnh thoảng có thể viêm ống phổi cấp tính, ho
khạc ra chút đàm, nhất là khi ta nhiễm cảm (cold) hoặc cúm (flu). Nếu viêm
ống phổi cấp tính mang dạng suyễn (acute asthmatic bronchitis), ta còn khò
khè như người hen suyễn.
Viêm ống phổi cấp tính khiến ta ho khạc ra đàm có màu, vàng hoặc
xanh, thường do nhiễm trùng (infection). Song ấy chớ, vừa nghe đến tiếng
nhiễm trùng, bạn đừng vội nghĩ đến trụ sinh. 90% các trường hợp viêm ống
phổi cấp tính do nhiễm trùng gây bởi siêu vi trùng (virus), những thứ trụ
sinh chẳng đụng đến được. Trụ sinh chỉ đánh các vi trùng (bacteria). Lúc nào
cũng đem trụ sinh ra đe siêu vi trùng, siêu vi trùng chúng cười, cười bác sĩ vì
chiều người bệnh nên nhắm mắt làm bừa sai sách vở, bất kể việc dùng trụ
sinh không cần thiết có thể làm hại cho người bệnh, cho cộng đồng.
Nhiều siêu vi trùng hay gây viêm ống phổi: siêu vi trùng cúm
(influenza virus), hai siêu vi trùng cảm coronavirus và rhinovirus, các siêu vi

trùng khác như parainfluenza virus, adenovirus. Vì thế, ta chẳng nên ngạc
nhiên khi kết quả của nhiều khảo cứu đều cho thấy, dùng trụ sinh để chữa
viêm ống phổi cấp tính, viêm ống phổi cấp tính chẳng mau hết hơn tí nào, so
với không dùng trụ sinh.
Nên ngạc nhiên chăng, là kết quả của một thăm dò (survey) tiết lộ, 10
người đi khám bác sĩ vì viêm ống phổi cấp tính, đến 7 người rời văn phòng
bác sĩ với một toa thuốc trong có biên trụ sinh, mặt hớn hở, dù sắp phải tốn
tiền mua trụ sinh chẳng cần tí nào (chưa kể những phản ứng phụ có thể
xảy ra do việc dùng thuốc). Trong lúc mọi tài liệu y khoa đều kêu gọi các
bác sĩ nên hết sức thận trọng khi sử dụng trụ sinh, vì dùng trụ sinh bừa bãi
khi không cần thiết, đưa đến một sự kiện đang được báo động đỏ: hiện nhiều
vi trùng, có con rất dữ, đã kháng nhiều loại trụ sinh. Người ta lo ngại, có
những bệnh nhiễm vi trùng (bacterial infection) nguy hiểm sẽ không còn trụ
sinh hiệu nghiệm để trị.
Không có tài liệu y khoa nào ủng hộ việc dùng trụ sinh bừa đi để chữa
viêm ống phổi cấp tính, vì thường bệnh do siêu vi, trụ sinh có ăn thua gì đâu.
Chữa trị
Thế sau khi thăm khám bạn kỹ, bác sĩ bảo bạn bị viêm ống phổi cấp
tính do cúm? Đúng rồi, đến 90% các trường hợp cúm sẽ gây ho có đàm, tức
viêm ống phổi cấp tính. Cúm nó vẫn dữ hơn cảm. (Vì thế, chúng ta nên
chích ngừa cúm hàng năm.)
Không sao đâu bạn, nhiều phần, cái ho của bạn, dù có đàm, vàng hoặc
xanh, rồi cũng sẽ thuyên giảm dần trong vòng 7 đến 10 ngày. Nếu bạn chỉ
viêm ống phổi cấp tính, không sưng phổi (pneumonia), bạn không cần phải
dùng trụ sinh (sưng phổi là một câu chuyện khác hẳn). Ampicillin, Amoxil,
loại trụ sinh hay được dùng bừa, chẳng giúp gì viêm ống phổi cấp tính ở
người có hai buồng phổi khỏe mạnh, không hút thuốc lá. Nên cứ mỗi lần
cảm, hoặc cúm, lại dùng Ampicillin, Amoxil, nó chả ra làm sao cả. Mỗi
chút, bạn lại được cho trụ sinh, một năm cả 5-7 lần, bạn nên hỏi lại bác sĩ tại
sao lại cho trụ sinh hoài thế. Các bệnh nhiễm vi trùng (bacterial infection)

không nhiều, rất ít khi chúng ta phải dùng đến trụ sinh.
Chúng ta đã biết, 90% các trường hợp viêm ống phổi cấp tính xảy ra
do nhiễm siêu vi trùng đường hô hấp (respiratory viral infection). Viêm ống
phổi cấp tính loại này sẽ lui dần trong vòng 7-10 ngày. Ta chỉ cần thuốc ho
và chút kiên nhẫn. Ho lâu và sổ mũi, nước phía đằng sau hốc mũi cứ chảy
xuống cổ họng (gọi là "post nasal drip") khiến bạn không ngừng tằng hắng,
nuốt nuốt, rồi ho, ta cần thêm thuốc làm khô hốc mũi, để phụ với thuốc ho,
cùng chế ngự cái ho của bạn. Nếu bạn viêm ống phổi dạng suyễn (asthmatic
bronchitis), ho nhiều và khò khe như người bị suyễn, ta dùng thêm các thuốc
dãn cuống phổi (bronchodilators) như Alupent, Albuterol, Proventil,
Volmax, Ho lâu quá 3 tuần, ta cần tìm hiểu thêm các nguyên nhân khác
như suyễn, bệnh dội ngược bao tử thực quản (gastroesophageal reflux
disease) khiến bạn ho dai dẳng.
Bình tâm, bạn nhé. Tuy bây giờ người đang mỏi mệt, đầu váng, mắt
hoa, ho như pháo nổ, có lúc ra đàm, nhưng mỗi ngày bạn đo nhiệt độ, thấy
sốt bớt dần, tức căn bệnh đang lui, ho rồi sẽ từ từ bớt, đàm sẽ bớt ra. Không
có biến chứng sưng phổi hoặc viêm xoang quanh mũi (sinusitis) do vi trùng,
trụ sinh không cần thiết.