Chào mừng các bạn
đến với bài
thuyết trình
tổ 3
Tập tính bảo vệ lãnh thổ
Tínhlãnhthổlàbiểuhiệnsựphânbốkhônggiansống
củacáthểtrongquầnthể.Lãnhthổđượchiểulàkhuvực
màcáthểhaycáccáthể(vídụnhưhiệntượngcặpđôiở
mộtsốloàichim,thú…)thườngsốngvàđượcbảovệ
chốnglạisựxâmphạmcủamộthoặcmộtsốsinhvật
khác.
Tínhlãnhthổthểhiệnbằngsựphânchiakhônggiansống
giữacáccáthể,điềuchỉnhnơisốngvàđượcpháthiện
trongsựphânbốcácnhómđộngvật,thựcvật,cảởtrêncạn
vàdướinước.Ngườitagặphiệntượngnàynhiềunhấtở
độngvậtcóxươngsống(chim,thú)vàmộtsốchânkhớp
trongviệcxâytổ,đẻtrứng,chămsócvàbảovệconcái.
Nguyên nhân gây nên
hiện tượng tính lãnh
thổ:
-Cạnhtranhthức
ăndothiếuthứcăn.
-Cạnhtranhnơi
làmtổ,nơicưtrú.
-Cạnhtranhkhi
ghépđôihaycạnhtranhvề
kiếmănchocácconnon,
cáthểhoặccácmâuthuẫn
đốikhángkhác.
Kíchthướclãnhthổthườngthayđổikểcảcùngmộtloài
trongnhữngmôitrườngsốngkhácnhau.Nóichung,ở
nhữngmôitrườnggiàudinhdưỡnglãnhthổthườngnhỏ
hơnởnhữngnơinghèodinhdưỡngvìkhinguồnthứcăn
dồidàochỉcầnkhuvựcnhỏcũngđủcungcấpthứcăn.
Chođếnnay,sựlựachọnđộlớnlãnhthổđượcxem
xéttronghaicơsởsau:
-Sựđiềuchỉnhvềkíchthướctrongphảnứngvới
mậtđộnguồnlợi.
-Sựđiềuchỉnhkíchthướctrongphảnứngvớicác
chiphíbảovệ.
*Cơsở1
Độngvậtđiềuchỉnhkíchthướclãnhthổđốivớimậtđộcủa
nguồnlợichínhthườnglàthứcăn,vìvậylãnhthổcóđượcphảiđủ
lớnnhằmthỏamãnnhucầu.
Nhữngbằngchứngthựcnghiệm:
-Kíchthướclãnhthổ(kíchthướccủakhuvựcgiađình)cótỷlệ
thuậnvớitrọnglượngcủacơthểvàsốlượnglớncácđộngvật(như
chim,…)
-Nhữngphântíchnguồnlợithườngđưaracáckíchthướclãnh
thổlànhỏhơnởnơithứcănhoặcchấtdinhdưỡngdồidàohơn.
Thaotácthựcnghiệmvềsựcungcấpthứcănchỉra:
-Càngnhiềuthứcănđượccungcấp >Cáclãnhthổtrởnên
nhỏhơn
-Thứcănthưađi >Cáclãnhthổtrởnênlớnhơn
*Cơsở2
Sựđadạngtrongkíchthướclãnhthổxẩyravìnhiềukẻcạnh
tranhbịhấpdẫnđếnnhữngvùnggiàunguồnlợi(thứcăn,điềukiện
sinhsốngtốt)vàvìvậynhữngkhuvựcnàycầncósựbảovệkhuvực
chặtchẽhơn.
Mậtđộnguồnlợiđượctăngcường >Mậtđộkẻxâmnhập
tăng >Sựbảovệlãnhthổtănglên(tiêutốnthờigianvànănglượng)
Đấutranhbảovệlãnhthổcũnglácơhộiđểlựa
chònbạntình(khôngphảimọivùnglãnhthổđều
nhưnhau).Concáithườngchọnnhữngconđực
chiếmgiữvùnglãnhthổtốtnhấtconđựcđócó
khảnăngbảovệmộtvùnglãnhthổtrùphúchắc
làphảitokhỏe.Kếtbạnvớinhữngconđựcnhư
vậylànhữngconđựccónguồngentốtsẽcho
nhữngconmạnhkhỏelàđiềukiệnđểduytrìvà
pháttriểnnòigiống
Tính lãnh thổ ở chim
Phânchiatínhlãnhthổcủachimralàmmộtsốkiểu:
-Khuvựcđượcbảovệlànơighépđôi,nơiđẻvàcũnglà
nơikiếmăncủachimnon.
-Khuvựcđượcbảovệlànơighépđôivàlàmtổnhưng
khôngphảilànơikiếmăncủachimnon(cácloàichimsốnggần
biển).
-Chỉcókhuvựcghépđôilàđượcbảovệ.
-Chỉcótổlàđượcbảovệ(nhưchimcánhcụt…).
-Nhữngkhuvựcđượcbảovệkhôngcóliênquanđếnsự
sinhsản.
Khibảovệlãnhthổchúnghạnchếtốiđasựnhữngcuộcxung
độttrựctiếpởnhữngđườngbiên.Cáchthịuythườnggặplà
tiếnghóthaycáctậptínhkhácđủxuađuổicáccáthểcùngloài,
dovậykhuvựcđượctăngcườngbảovệởđầumùasinhsản
thườnglớnhơnthờikỳcuốikhimànhucầuthứcănlàlớn
nhất.
Vídụ,nhữngconchimđen
cánhđỏthiếtlậpvùnglãnh
thổcủamìnhởnhữngvùng
đầmlầycỏdạinơimàconcái
làmtổ.Chúngxuađổitấtcả
nhữngconđựckháctrừ
nhữngconcái.Mộtsốcon
đựccóvùnglãnhthổrộnglớn
sốkhácthìnhỏhơn,vàmột
sốconthậmchícònkhôngcó
lãnhthổ.Hiểnnhiênlànhững
conkhôngcólãnhthổvàlãnh
thổnhỏthìítcókhảnăng
giaophốihơn.Nhữngcon
đựccólãnhthổrộnglớncó
nhiềucơhộigiaophốihơnvà
chúnglànhữngconcókích
thướccơthể,sựhunghăng
vàcácđặctínhhấpdẫngiới
tínhkhácvựơttrội
Tínhlãnhthổnhưmộtcơchếphòngthủchốnglạivật
ănthịt.Lãnhthổcókhuynhhướngđượcđặtcách
nhau,ởmộtsốloàichimcòncónguỵtrangchotổcủa
chúng,nhờvậygiúpchúngngăncảnsựtậptrunghoặc
sựtạonhómvàolúcsinhsản.Điềunày,cóthểgiảmsự
nguyhiểmtừvậtănthịtvìrấtnhiềuvậtănthịtsẽtập
trungvàomộtloạiconmồikhicómộthoặcmộtsốcá
thểconmồiloạiđóbịpháthiện
Sựtậpchungnhómcóthểthúcđẩysựsănmồicủa
độngvậtănthịtvàdođógiảmtínhantoànchomỗicá
thểconmồi
Vàomùaxuân,nhữngcon
chimBarrow'sGoldeneyes
cáibảovệlãnhthổcủamình
trênmặtnước(hìnhdưới),
nơichúngdùnghầuhếtthời
củamìnhtrongmùalàmtổ.
Ranhgiớiđượcchỉratrên
hình.Chúngbảovệtổbằng
cáchdiễntảsựtứcgiậnvà
chiếnđấumộtcáchtrựctiếp
kẻxâmlược,cókhicảở
dướinước.Nhữnglãnhthổ
xabờnhỏhơnvìchúngítcó
khảnăngđựơcbảovệvà
thườngbịbỏđisớm.Những
conchimkhôngcólãnhthổ
địnhkhuthànhbầyởrìa
khuvựckiếmăn.
Tính lãnh thổ ở thú
Cáchđánhdấulãnhthổrấtđadạngởthú:
NhiềuđộngvậtthuộclớpThúdùngcácchấttiếttừtuyến
thơm,nướctiềuđềđánhdấuvàxácđịnhvùnglãnhthổ,
chúngchiếnđấuvớinhữngkẻxâmphạmlãnhthổbằng
cáctrậngiaotranhquyếtliệtđểgiữgìnnguốnthứcắnvà
nơiở.
Chúngđánhdấubằngcáchđểlạimộtbãiphân,mộtbãi
nướcbọthoặcđộngtácchàcâygâybậtvỏcâyralàmdấu
hiệu
Ranhgiớicủalãnhthổthườngxenkẽnhauhoặclồngvào
nhautrongphạmvinàođómàconthúcủahailoàiítđilại
nhất.
Độngvậtsẵnsàngđấutranh,tiêudiệtđồngloạiđểbảovệ
lãnhthổ
Thỏrừngcáivàomùasinhsảnchiếmcứmộtkhuvựcnhất
địnhvàtrởnênhungdữhơnbìnhthườngvớiđồngloại,
cácconđựcthìítthểhiệnhơn.Khicómộtconthỏkhácđi
vàovùngbảovệlậptứcbịđánhbậtra.
LoàisưtửbiểnđảoPribilốpthuộceobiểnBering,vàocuối
thángtư,thángnămmộtconsưtửbiểnđực(nặngchừng
300kg)chiếmlĩnhmộtkhuvựccóđườngkínhkhoảng30m
đồngthờilàchủnhâncủa25concái.Nódoạcácconđực
khácbằngcáchngửacổrasau,vòiphìnhra,miệngmở
rộng,gầmlên.Nếuconđựckhácvẫncứxâmphạm,thìcả
haicùngcónhữngđộngtácnhưtrênvàtiếnlạigầnnhau,
chựccócơhộilàcắncổnhaubằnghairăngnhọn.Khimột
conbỏchạylậptứcbịtruyđuổivàbịcắnvàovòi,cổ,mắtvà
má
ỞvùngTrungvàNamMỹcóloàikhỉrú,chúngbảovệlãnh
thổbằngtiếnghúcủamình.Khimộtđànkhỉlạxâmlấnthì
xôxátxẩyrangay.Lựclượngthamgiachủyếulàcáccon
đực,cũngcóthểcósựthamgiacủaconcáivàconnon.
Cuộcchiếnđấudiễnratrongvàigiờchođếnkhimộttrong
haiđànphảirútchạy.